Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 12 lutego 2013 r. sygn. akt III U 57/13

u c h y l a zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu

Sygn. akt III AUa 322/13

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. przeliczył od 1 września 2012 r. emeryturę wnioskodawcy A. K., przyjmując do ustalenia wysokości świadczenia okres składkowy wynoszący 30 lat i 10 miesięcy oraz nieskładkowy w wymiarze 2 miesięcy.

Decyzję powyższą zaskarżył wnioskodawca żądając ustalenia stażu ubezpieczeniowego w wymiarze określonym w decyzji z 21 grudnia 1995r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, w uzasadnieniu wskazując na prawidłowość wydanej decyzji. Pozwany Zakład wyjaśnił, iż staż ubezpieczeniowy A. K. uległ zmniejszeniu o 3 miesiące okresów składkowych, bowiem po uzyskaniu nowych dokumentów ustalono, że odwołujący korzystał z urlopu bezpłatnego od 11 czerwca 1985r. do 30 września 1985r. a nie jak dotychczas przyjmowano od 11 do 30 września 1985r. W podstawie prawnej tak zajętego stanowiska pozwany Zakład powołał art. 114 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu wyrokiem z 12 lutego 2013 r. oddalił odwołanie.

Sąd ten ustalił, iż wnioskodawca A. K.decyzją z 21 grudnia 1995r. uzyskał prawo do renty drugiej grupy inwalidów, a decyzją z 29 sierpnia 2012r. pozwany Zakład przyznał wymienionemu emeryturę. Do wysokości świadczenia przyjęto staż ubezpieczenia w wymiarze 31 lat, 1 miesiąca okresów składkowych oraz 2 lata okresów nieskładkowych. Ponadto Sąd wskazał na dokumentację dotyczącą angaży wnioskodawcy i wysokości uzyskiwanego przez niego wynagrodzenia, jak również na wynik postępowania sądowego, które toczyło się z odwołania od decyzji z 15 grudnia 2011r. dotyczącej przeliczenia emerytury.

W ocenie prawnej sprawy Sąd Okręgowy powołując treść art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS przyjął, że A. K. nie przedłożył żadnych nowych dowodów, które miałyby wpływ na prawo do świadczenia, brak było zatem podstaw do przeliczenia emerytury.

W wywiedzionej od powyższego orzeczenia apelacji wnioskodawca zarzucił brak odniesienia się Sądu I instancji do zarzutów przedstawionych w odwołaniu od decyzji z 31 października 2012r., która została wydana z urzędu na podstawie wykluczających się dowodów. Ponadto skarżący powołał wyrok Trybunał Konstytucyjnego z 28 lutego 2012r. sygn. akt K5/11, którym orzeczono o niezgodności art. 114 ust.1a ustawy emerytalno – rentowej z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 oraz 67 ust.1 Konstytucji, czego – zdaniem wnioskodawcy - nie uwzględnił Sąd Okręgowy.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie ustalił i zważył, co następuje :

Wniesiona przez wnioskodawcę A. K. apelacja jest zasadna, co skutkuje uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. W ocenie bowiem tut. Sądu Apelacyjnego kwestionowany przez wnioskodawcę wyrok Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z 12 lutego 2013r. uznać należy za nie poddający się kontroli w toku instancji, gdyż Sąd ten nie rozpoznał istoty sprawy.

W niniejszej sprawie spór dotyczył możliwości wznowienia postępowania w kwestii wysokości świadczenia emerytalnego A. K. w trybie art. 114 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach o rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zwanej dalej ustawą emerytalno – rentową (Dz. U. z 2009r. nr 153, poz. 1227 ze zmianami) i w konsekwencji obniżenia stażu ubezpieczeniowego. Jak wynika bowiem z odpowiedzi na odwołanie to właśnie powołany wyżej przepis stanowił podstawę do wznowienia postępowania z urzędu i zmiany stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy dotyczącego okresów składkowych. Sąd Okręgowy nie ocenił stanowiska pozwanego Zakładu zaprezentowanego w zaskarżonej decyzji, zaś z uzasadnienia tego sądu wynika, że to z inicjatywy wnioskodawcy miało zostać przeliczone jego świadczenie, skoro jednak – jak wywodzi Sąd Okręgowy - nie przedłożył on żadnych dowodów, to brak było podstaw do przeliczenia emerytury. Treść uzasadnienia, w kontekście stanowiska zawartego w decyzji będącej przedmiotem odwołania oraz odpowiedzi na odwołanie, jest niezrozumiała i nie poddaje się kontroli w toku instancji, stąd zachodziła konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W tym miejscu należy przyznać rację apelującemu, iż art.114 ust.1 a ustawy emerytalno – rentowej został zdyskredytowany co do swej zgodności z Konstytucją i derogowany z porządku prawnego z dniem 8 marca 2012r. przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r. K 5/11. Nadal jednak funkcjonuje w obrocie prawnym art. 114 ust.1 powołanej wyżej ustawy, który umożliwia wznowienie postępowania na wniosek lub z urzędu w przedmiocie prawa lub wysokości świadczenia
w sytuacji przedłożenia nowych dowodów, którymi organ rentowy nie dysponował
w poprzednim postępowaniu, oraz ujawnienia okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, a nie uwzględnionych przez ZUS. Z wyjaśnień pozwanego Zakładu wynika, że nieprawidłowo przyjęty wymiar urlopu bezpłatnego wnioskodawcy w decyzji przyznającej prawo do świadczenia, co ustalono na podstawie nowych – w ocenie organu rentowego – dokumentów, został skorygowany zaskarżoną decyzją, a spowodowało to zmniejszenie stażu ubezpieczeniowego w zakresie okresu składkowego. Ponieważ, jak już wyżej wskazano, Sąd Okręgowy nie ocenił stanowiska organu rentowego, w ponownym postępowaniu rzeczą tego sądu będzie rozpoznanie istoty sprawy tj. ocena czy zachodziły podstawy do wznowienia postępowania w omawianym wyżej trybie. Należy mieć przy tym na uwadze aktualne orzecznictwo Sądu Najwyższego, które stanowi odstępstwo od dotychczasowej wykładni omawianej regulacji i jest skutkiem wyroku zapadłego w sprawie tzw. EWK wydanego przez Europejski Trybunał Praw Człowieka z dnia 15 września 2009r.- sprawa Moskal v. Polska, skarga NR 10373/05. W wyniku tego orzeczenia Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 września 2010r. III UK 94/09 LEX nr 621346 wprowadził dodatkowe pozaustawowe kryteria do stosowania omawianej normy prawnej , uwzględniające standardy ochrony praw człowieka. Wykładnia art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach w zgodzie z przepisami konwencyjnymi stanowiącymi podstawę wyroku w sprawie Moskal znalazła potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok z dnia 21 września 2010 r. III UK 94/09 czy też z dnia 24 marca 2011 r.). Zatem ocenie będzie podlegać dokumentacja zalegająca w aktach organu rentowego, w szczególności przesądzenie czy dokumenty uzyskane przez pozwany Zakład po uprawomocnieniu się decyzji przyznającej świadczenie, można utożsamiać z nowymi dowodami w rozumieniu art. 114 ust. 1 ustawy emerytalno – rentowej. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na treść notatki sporządzonej przez pracownika ZUS ( k- 318 akt rentowych)
i rozważyć czy istniejące w tej dacie wątpliwości organu rentowego mogą wpłynąć na powyższą ocenę. Należy bowiem uwzględnić brak możliwości zaakceptowania sytuacji, w której organ rentowy powołując się na treść art. 114 ust. 1 zmienia decyzję przyznającą uprzednio prawo do świadczenia, czy jego wysokość jedynie dlatego,
że inaczej ocenił materiał dowodowy zebrany w poprzednim postępowaniu.

Przeprowadzenie postępowania w sposób wyżej określony, następnie ocena jego wyników i na jej podstawie wyciągnięte wnioski, będą mogły z kolei stanowić podstawę ustaleń dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy ( nie wykluczając oczywiście możliwości przeprowadzenia innych – czy to zawnioskowanych przez strony, czy też dopuszczonych przez Sąd z urzędu - dowodów), a to przesądzenia czy zachodzą przesłanki do wznowienia postępowania w trybie art. 114 ust.1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a konsekwencji czy zostały spełnione warunki do zmiany stażu ubezpieczeniowego, a wydany wyrok będzie mógł być poddany kontroli Sądu II instancji, w sytuacji złożenia apelacji przez którąkolwiek ze stron.

Mając na uwadze powyższe należało orzec jak w sentencji wyroku, na podstawie art. 386 § 4 kpc.

(...)

(...)

(...)

(...)