Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII RC 44/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2013r.

Sąd Rejonowy w Oławie VIII Zamiejscowy Wydział Rodzinny i Nieletnich z siedzibą w S. w składzie:

Przewodniczący: SSR Joanna Placety

Protokolant: Karolina Pilch- Babczyszyn

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2013 roku w Strzelinie

sprawy z powództwa E. R.

przeciwko S. R.

o alimenty

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powoda kosztami zastępstwa procesowego;

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powoda E. R. wniósł o zasądzenie od pozwanego S. R. tytułem alimentów na rzecz powoda kwoty po 500 zł miesięcznie, płatne do 5-tego dnia każdego miesiąca z góry do rąk powoda, z odsetkami ustawowymi w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, począwszy od dnia 1 grudnia 2012 roku oraz obciążenie pozwanego kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 1.200 zł.

W uzasadnieniu pełnomocnik powoda wskazał, że powód E. R. jest ojcem pozwanego S. R.. Powód ma 84 lata. Jest osobą starszą, schorowaną, w 2009 roku przebył udar niedokrwienia. Od tego czasu bardzo podupadł na zdrowiu. Jest samotny, po śmierci drugiego syna w 2010 roku, opiekuje się nim córka – A. S. (1). W 2011 roku przebywał w szpitalu, gdzie usunięto mu polip esicy. Powód jest osobą niepełnosprawną. Nie może egzystować bez pomocy osób trzecich. Posiada emeryturę w kwocie 1218 zł. Kwota ta nie wystarcza na zaspokojenie bieżących i uzasadnionych potrzeb powoda. W związku z licznymi schorzeniami oraz wiekiem, powód zmuszony jest korzystać z pomocy innych osób. Nie potrafi dokonać podstawowych czynności domowych. Pełnomocnik powoda podał, że w utrzymaniu mieszkania w czystości, zakupach, przygotowaniu posiłków pomaga mu córka A. S. (1). Praca przy powodzie jest absorbująca i córka musiała przeprowadzić się do ojca, pozostawiając dom bez opieki. Wynajęcie obcej opiekunki jest kosztowne i powoda nie stać, by zapłacić za takie usługi. Z drugiej strony córka nie może całego swojego czasu poświęcać na pomoc ojcu. Pełnomocnik powoda podniósł, że powód żyje bardzo skromnie. Na wyżywienie wydaje ok. 800 zł miesięcznie, pozostała część emerytury jest przeznaczona na lekarstwa – 150 zł miesięcznie, telefon – 60 zł miesięcznie, energia – 90 zł, wyjazdy do lekarza, na zakupy do miasta ok. 110 zł, środki czystości – 50 zł miesięcznie, naprawy bieżące (w domu i na posesji) 30 zł miesięcznie.

W bieżącym roku córka zakupiła powodowi opał (węgiel – 1279,55 zł oraz drzewo 663,59zł), albowiem nie było go stać na taki wydatek – 1.942,59 zł tj. miesięcznie ok. 170 zł. Pozwany jest synem powoda. Nie interesuje się ojcem, nie pomaga mu w żaden sposób, od dłuższego czasu nie kontaktuje się ani z ojcem ani z siostrą. Pozwany pracuje zarobkowo, na utrzymaniu nie ma nikogo, zatem może finansowo wesprzeć swojego ojca. Alimenty pozwoliłyby powodowi zaspokoić podstawowe potrzeby, przynajmniej w części mógłby zwolnić córkę z nałożonych obowiązków i skorzystać z pomocy innych osób.

Na posiedzeniu sądowym w dniu 11 marca 2013 roku (k. 32) pełnomocnik pozwanego S. R. wniósł o oddalenie powództwa o zasądzenie alimentów w całości albowiem powód nie znajduje się w niedostatku. Pełnomocnik pozwanego podniósł, że powód wydatkuje aż kwotę 800 zł na swoje wyżywienie. Ponadto, powód mieszka wraz córką A. S. (2) , która darowizną otrzymała od powoda część nieruchomości i na podstawie art. 897 kc to ona jest zobowiązana do alimentów na rzecz powoda. Pełnomocnik wskazał również, że pozwany jest osobą schorowaną i obecnie nie pracuje utrzymując się z dochodów żony.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w niniejszej sprawie :

Powód E. R. ma obecnie 84 lata, jest rolnikiem. Obecnie powód pobiera świadczenie emerytalne w wysokości 1218 zł netto wraz z zasiłkiem pielęgnacyjnym i zasiłkiem kombatanckim. Powód posiada troje dzieci: córkę A. S. (1), pozwanego S. R. i zmarłego syna R. R.. Powód zamieszkuje w miejscowości (...) w domu wolnostojącym wraz z córką A. S. (1), która się nim opiekuje. Powód ma początkującą demencję starczą, jest po udarze i po resekcji żołądka z uwagi na wrzody. Koszt zakupu leków dla powoda wynosi ok. 150 zł miesięcznie. Powód wymaga szczególnej diety beztłuszczowej oraz ciepłych gotowanych posiłków. Na żywność powód wydatkuje kwotę ok. 750-800 zł miesięcznie. Powód pozostaje pod stałą kontrolą lekarza urologa. Powód E. R. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności i wymaga całodobowej opieki osób trzecich. Na zakup odzieży dla powoda wydatkowana jest kwota 50 zł miesięcznie i kwota 50 zł na zakup środków czystości. Na koszt utrzymania domu składa się opłata za energię w wysokości 130 zł miesięcznie, opłata za telefon w wysokości 60 złotych oraz zakup opału na zimę ok. 3,5 tony węgla i drzewa. Koszt zakupu drzewa wynosił 663 zł. Dodatkowo powód ponosi koszty bieżących napraw w domu takich jak naprawa komina, pieca centralnego i pieca w kuchni. Córkę A. S. (1) w opiece nad powodem wspierają sąsiedzi, nikt z rodziny nie kontaktuje się z powodem. Pozwany od miesiąca maja 2010 roku nie kontaktuje się z powodem.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Strzelinie Wydział I Cywilny z dnia 08 września 2010 roku w sprawie o sygn. I Ns 75/10 stwierdzono , że spadek po zmarłym R. R. na podstawie testamentu notarialnego z dnia 02.011997 roku nabyła siostra A. S. (1) w ½ części oraz brat S. R. w ½ części. Obecnie w VI Zamiejscowym Wydziale Cywilnym Sądu Rejonowego w Oławie z siedzibą w Strzelinie toczy się postępowania sądowe o podział majątku spadkowego po zmarłym R. R.. Pomiędzy stronami postępowania jest konflikt z uwagi na wartość masy spadkowej.

Córka powoda A. S. (1) utrzymuje się z renty rodzinnej w wysokości 930 zł i zameldowana jest w swoim mieszkaniu w S.. Mieszkanie to nie jest wynajmowane, stoi puste. Koszt utrzymania mieszkania wynosi 430 zł.

Na podstawie umowy darowizny z dnia 16.04.2010 r. powód E. R. darował córce A. S. (1) działkę nr (...) o powierzchni 0,20 ha (dwadzieścia arów) oznaczonej w ewidencji gruntów jako pastwiska trwałe, użytki rolne zabudowane , położonej w miejscowości K. gmina K. oraz dwa ciągniki U. C- (...) nr rej (...) i U. C-330 M nr rej. (...).

( dowód : - przesłuchanie powoda E. R. – k. 48 odwrót ;

- zeznania świadka

- odpis postanowienia z dn. 08.09.2010r. w sprawie o sygn.. INs 75/10 –k. 46;

- kopia przekazu pocztowego dotycząca wysokości emerytury powoda E. R. –k. 4

- rachunek zakupu drzewa z dn. 23.08.2012 r. –k. 5;

- rachunek sprzedaży węgla z dn. 16.10.12.-k.6;

- faktury Vat dot. kosztów zakupu leków – k. 7-17 ;

- karta informacyjna leczenia szpitalnego - k18 -22;

- przeczenie o stopniu niepełnosprawności z dn. 22.08.2011 r. –k. 23

- akt notarialny z dnia 16.04.2010 r. –k. 44- 45)

Pozwany S. R. ma 64 lata i jest synem powoda. Pozwany obecnie nie pracuje jest na utrzymaniu żony. Pozwany nie ma wyuczonego zawodu, ostatnio pracował w 2010 roku jako murarz. Żona pozwanego pracuje w J. Ł. za miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 1300 zł. Pozwany wraz z małżonką nie posiadają małoletnich dzieci na utrzymaniu. Pozwany 11 lat temu przepisał na córkę dom, w którym zamieszkują wraz z żoną. Pozwany nie podejmuje prac dorywczych i nie jest zarejestrowany w PUP w S. z uwagi na odziedziczone po zmarłym bracie nieruchomości rolne. Pozwany ma przepuklinę i choruje na nadciśnienie. Miesięcznie na zakup lekarstw pozwany wydatkuje kwotę wysokości 30 zł. Na koszt utrzymania mieszkania składa się opłata za energię w wysokości 150 zł, telefon 30 zł i opłata wody i ścieków ok. 100 zł oraz zakup opału na zimę. Pozwany nie odwiedza ojca – powoda od 2011 roku . Wcześniej pozwany odwiedzał ojca ale rozpoczęły się awantury. Będąc w szpitalu u ojca pozwany wraz z żoną został wyproszony przez siostrę A. S. (1). Pozwany opłaca podatek od nieruchomości rolnych odziedziczonych po bracie tj. podatek gruntowy po połowie z siostrom.

Pozwany S. R. jest współwłaścicielem ( udział ½ ) gospodarstwa rolnego o powierzchni 11,51 ha fizycznych tj. 18,44 he przeliczeniowych oraz zabudowań położonych na terenie gospodarstwa w obrębie geodezyjnym K..

( dowód : - przesłuchanie pozwanego S. R. – k. 48 odwrót -49 ;

- świadectwo pracy z dn. 30.09.2010r. –k. 42 43;

- pismo z Urzędu gminy K. z dn. 03.04.2013 r. –k. 47 )

Powiatowy Urząd Pracy w S. w ostatnim okresie 6 miesięcy dysponował ofertami pracy dla osób bez szczególnych kwalifikacji zawodowych, za proponowanym wynagrodzeniem 1500 złotych brutto czy też wynagrodzeniem 2000 złotych brutto.

( dowód : - pismo Powiatowego Urzędu Pracy w S. z dn. 27.03.2013 r. –k. 41)

Sąd zważył, co następuje :

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie i jako takie podlegało oddaleniu.

W przepisach art. 128 – 131 k.r.i.o. ogólnie wskazano krąg osób zobowiązanych do alimentacji. Artykuł 129 k.r.io. określa dwie reguły dotyczące kolejności obowiązku alimentacyjnego między krewnymi. I tak zgodnie z regułą pierwszą ( kolejność według linii pokrewieństwa) obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych (dzieci) przed wstępnymi (dziadkami), a wstępnych przed rodzeństwem. Obowiązek alimentacyjny wstępnych powstaje dopiero, gdy zstępni nie mogą wykonać swego obowiązku. Jeśli wstępni nie mogą spełnić swego obowiązku, dopiero wówczas obowiązek alimentacyjny obciąża rodzeństwo. Na podstawie reguły drugiej (według stopnia pokrewieństwa) jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych obowiązek alimentacyjny obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.

Stosownie do treści art. 133 § 2 k.r.i.o. uprawnionym do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

Wyjątek od tej zasady dotyczy obowiązku dostarczania świadczeń alimentacyjnych rodziców wobec dzieci, gdzie podstawą świadczeń na rzecz dzieci jest ich stan niesamodzielności, który nie pozwala im na zaspokojenie swych usprawiedliwionych potrzeb.

Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie określają pojęcia niedostatku. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu tezy III Uchwały z dnia 16 grudnia 1987 oku (IIICZP 91/86, OSNP 1988, nr 4 poz. 42) wyjaśnił, iż „ za osoby znajdujące się w niedostatku należy zatem uważać osoby, które nie mogą własnymi siłami zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb, nie posiadają własnych środków w postaci wynagrodzenia za pracę ,emerytury czy renty ani też dochodów z własnego majątku”. Zatem niedostatek , występuje wtedy, gdy uprawniony nie może w pełni własnymi siłami, z własnych środków zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Za znajdujące się w niedostatku należy uznać osoby, które nie mogą własnymi siłami zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb, nie posiadają własnych środków w postaci wynagrodzenia za pracę, emerytury czy też renty ani też dochodów z własnego majątku. Nie można mówić o niedostatku osoby, która poprzez zbycie swego majątku lub jego części mogłaby sama , i to na czas dłuższy z własnych środków zaspokoić swe usprawiedliwione potrzeby.

Jednakże należy przede wszystkim pamiętać, że zakres świadczeń alimentacyjnych wyznaczają dwie przesłanki, mianowicie : usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego (art. 135 k.r.i.o.). Między wymienionymi przesłankami zachodzi współzależność, wyrażająca się tym, iż usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

W niniejszej sprawie bezsporna jest okoliczność, że pozwany S. R. jako syn powoda E. R. jest osobą zobowiązaną do świadczeń alimentacyjnych wobec ojca jako osoba spokrewniona w linii prostej. Natomiast, zadaniem Sądu w niniejszej sprawie była przede wszystkim po pierwsze ocena czy powód znajduje się w niedostatku i nie jest w stanie własnymi siłami zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb. Po drugie, ocena czy obowiązek alimentacyjny pozwanego w ogóle powstał i czy na jego realizację pozwalają jego możliwości zarobkowe i majątkowe przy uwzględnieniu jego własnych usprawiedliwionych potrzeb.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powód E. R. ma obecnie 84 lata i otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości 1218 zł miesięcznie wraz z dodatkiem kombatanckim i zasiłkiem pielęgnacyjnym . Obecnie wraz z powodem zamieszkuje córka, która się nim opiekuje. Powód ma początkującą demencję starczą, jest po udarze i po resekcji żołądka z uwagi na wrzody. Powód E. R. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności i wymaga całodobowej opieki osób trzecich. Na usprawiedliwione miesięczne koszty utrzymania powoda składają się : opłaty za dom w wysokości 190 zł, zakup leków ok. 150 zł, zakup odzieży 50 zł, zakup środków czystości 50 zł , zakup żywności ok. 500 zł miesięcznie oraz zakup węgla i drzewa ok. 250 zł miesięcznie. Powyższe kwoty, w ocenie Sądu odpowiadają poziomowi życia powoda, jego wiekowi, potrzebom zdrowotnym , środowisku w jakim przebywa a także zasadami doświadczenia życiowego i realiom ekonomiczno – społecznym.

Sąd nie podzielił stanowiska powoda, jakoby na żywność wydatkował kwotę w wysokości 800 zł miesięcznie albowiem powyższe kwoty , w ocenie Sądu są wygórowanie i nie znajdują potwierdzenia i odzwierciedlenia w materiale dowodowym zebranym w przedmiotowej sprawie.

Pozwany ma 64 lata i jest synem powoda. Pozwany nie pracuje , nie jest zarejestrowany w PUP w S. .Obecnie pozwany pozostaje na utrzymaniu żony, która pracuje za miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 1300 zł miesięcznie. Pozwany choruje i miesięcznie na zakup lekarstw wydatkuje kwotę ok. 30 zł. Pozwany wraz z siostrą odziedziczył po zmarłym bracie gospodarstwo rolne o powierzchni 11,51 ha fizycznych każdy z nich oraz zabudowań położonych na terenie gospodarstwa w obrębie geodezyjnym K..

Mając na uwadze powyższe i całokształt zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, Sąd doszedł do przekonania, iż powództwo o zasądzenie alimentów od pozwanego syna na rzecz powoda – ojca nie zasługuje na uwzględnienie.

Należy wziąć pod uwagę, że zgodnie z art. 133§2 k.r.o uprawnionym do alimentacji –poza wypadkiem obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dzieci – jest tylko ten kto znajduje się w niedostatku. Zdaniem Sądu, powód nie znajduje się w niedostatku albowiem własnymi siłami jest w stanie zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby, gdyż wysokość otrzymywanego świadczenia emerytalnego w pełni wystarcza na zaspokojenie materialnych i niematerialnych potrzeb powoda. Nadto, nie bez znaczenia jest również okoliczność, że powód w miesiącu kwietniu 2010 roku poprzez darowiznę części nieruchomości rolnej i dwóch ciągników na rzecz córki dokonał zbycia swego majątku, z którego uzyskane dochody poprzez np. sprzedaż ciągników mógłby przy dołożeniu należytej staranności służyć na pokrycie dodatkowych nieprzewidzianych usprawiedliwionych potrzeb powoda.

Natomiast, w ocenie Sądu, sytuacja materialna i finansowa pozwanego, mając na uwadze treść art. 135§1 kro , nie pozwala na zasądzenie od niego alimentów na rzecz ojca.

Orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie II sentencji wyroku, rozstrzygnięto w oparciu o treść art. 102 k.p.c. W okolicznościach niniejszej sprawy , przy uwzględnieniu wieku powoda, stanu zdrowia i jego sytuacji materialnej, w szczególności iż całość świadczenia emerytalnego przeznaczana jest na zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb, Sąd doszedł do przekonania, że zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony przemawiający za nie obciążaniem powoda kosztami zastępstwa procesowego, których domagał się pozwany.

Mając powyższe na uwadze orzeczono , jak w sentencji wyroku.