Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2015 r. w Gliwicach

sprawy W. N. (N.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania W. N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 14 listopada 2014 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu W. N. prawo do emerytury poczynając od 17 stycznia 2015 roku.

(-) SSO Mariola Szmajduch

Sygn. akt. VIII U 2505/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 listopada 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu W. N. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym 60 lat. Powołując się na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych organ rentowy wskazał, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. nie osiągnął wymaganego wieku 60 lat, jak również nie udokumentował wymaganego 15–letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wyjaśnił, iż do okresu 15 lat nie zaliczył okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) z uwagi na rozbieżności pomiędzy świadectwem pracy w szczególnych warunkach a świadectwem pracy co do zajmowanego przez ubezpieczonego stanowiska oraz okresu zatrudnienia w (...) z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach oraz sprzeczność zapisów co do faktycznie zajmowanego stanowiska w świadectwie pracy. Ubezpieczony udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania mu prawa do spornego świadczenia. Podniósł, iż praca na stanowisku kierowcy-konwojenta oznacza stałe i w pełnym wymiarze czasy pracy wykonywanie pracy kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5t, bowiem wykonywał stanowisko łączone – przewożąc ładunek był jednocześnie za ten ładunek odpowiedzialny. Natomiast stanowisko pracy w (...) również miało charakter łączony, bowiem w czasie pobytu w trasie ubezpieczony oprócz obowiązków kierowcy autobusu powyżej 15 pasażerów był również zobligowany do naprawy drobnych usterek pojazdu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił:

Ubezpieczony W. N. urodził się (...) Wiek 60 lat osiągnął 17 stycznia 2015r.

W dniu 30 października 2014r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Zaskarżoną decyzją z dnia 14 listopada 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym 60 lat, z uwagi na brak osiągnięcia wymaganego wieku 60 lat oraz brak wymaganego 15–letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

ZUS ustalił, iż ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. posiada 25 lat, 4 miesiące i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Do pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie uwzględnił ubezpieczonemu żadnych okresów zatrudnienia.

Ze świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 5 czerwca 1997r. wystawionego przez pracodawcę wynika, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Z. w okresie od 8 kwietnia 1976r. do 5 lipca 1992r. zajmował stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5t.

Na podstawie akt organu rentowego ustalono, że powyższy okres nie został ubezpieczonemu uwzględniony do pracy w warunkach szczególnych.

W. N. w okresie od 5 września 1975r. do 5 lipca 1992 był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Z.. Ze świadectwa pracy wydanego przez pracodawcę wynika, iż w okresie od 5 września 1975r. do 7 kwietnia 1976r był zatrudniony na stanowisku pomocnika kierowcy, zaś od 8 kwietnia 1976r. do 5 lipca 1992r. – na stanowisku kierowcy-konwojenta.

Sąd ustalił, iż Przedsiębiorstwo (...) w Z. zajmowało się świadczeniem usług transportowych dla klientów z terenu (...), poprzez przewóz różnego rodzaju towarów w zasięgu ogólnokrajowym.

Baza transportowa składała się z około 80 samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. (...) zatrudniano na stanowiskach kierowców, mechaników, pracowników działu mechanicznego. Każdy kierowca miał przydzielony własny samochód ciężarowy.

Ubezpieczony w początkowym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Z. był zatrudniony jako pomocnik kierowcy, do czasu zdobycia uprawnień w postaci prawa jazdy kategorii C. Do jego obowiązków należało wtedy pomaganie kierowcy przy załadunku, sam nie prowadził natomiast pojazdu. Od kwietnia 1976r. – po uzyskaniu prawa jazdy - ubezpieczonemu powierzono samochód ciężarowy marki S. i przeniesiono go ze stanowiska pomocnika kierowcy na stanowisko kierowcy samochodowego.

Do obowiązków ubezpieczonego w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Z. należał odbiór towaru, przetransportowanie go w miejsce wskazane przez usługobiorcę, a także konwojowanie, które wiązało się z przyjęciem odpowiedzialności za przewożony towar. Ubezpieczony stale pracował powyżej 8 godzin dziennie, a w przypadku, gdy wymagała tego sytuacja pracodawcy, czas pracy przedłużał się do nawet do 14-16 godzin dziennie. Ubezpieczony pobierał dokumenty przewozowe, sprawdzał je pod kątem zgodności z załadowanym towarem i zabezpieczał ten towar. Te same zadania wykonywał po przyjeździe na miejsce rozładunku towaru. Czynności konwojowania nie ograniczały czasu pracy ubezpieczonego jako kierowcy, wiązały się jednak z wyższym wynagrodzeniem z uwagi na przyjęcie dodatkowej odpowiedzialności przez kierowcę. Ubezpieczony nie był u pracodawcy kierowany do żadnych innych prac poza prowadzeniem samochodu ciężarowego o wadze powyżej 3,5t oraz konwojowaniem tego pojazdu.

Formalnie stanowisko pracy ubezpieczonego zostało w świadectwie pracy określone jako kierowca-konwojent, z uwagi na to, iż było to stanowisko pracy łączone, a zakres obowiązków ubezpieczonego obejmował zarówno prowadzenie samochodu ciężarowego o całkowitej wadze przekraczającej 3,5t, jak i jego konwojowanie.

Pracodawca nie wypłacał ubezpieczonemu dodatku z tytułu pracy w szkodliwych warunkach.

W spornym okresie zatrudnienia wraz z ubezpieczonym pracowali świadkowie: L. N. – pracowała od 1976r. do 1996r. w kadrach, a następnie na stanowisku magazyniera magazynu technicznego oraz R. N. – pracował od 1970r. do 1995r. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5t (przy czym w umowie miał wpisane stanowisko kierowcy-konwojenta).

Nadto W. N. w okresie od 6 lipca 1992r. do 31 grudnia 2009r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w G. na stanowisku kierowcy-mechanika.

Pracodawca nie wystawił za ten okres świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Na podstawie akt organu rentowego ustalono, że powyższy okres nie został ubezpieczonemu uwzględniony do pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, iż (...) Sp. z o.o. w G. zajmował się międzynarodowym przewozem osób, głównie na terytorium Niemiec.

(...) Sp. z o.o. w G. dysponował kilkunastoma autobusami przeznaczonymi dla 51 pasażerów. W zakładzie zatrudnionych było około 40 kierowców.

Przez cały okres zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w G. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki kierowcy autobusu powyżej 15 miejsc. Dniówki trwały 9 godzin, z tym że kierowcy zmieniali się co 4,5 godziny. Wszyscy zatrudnieni kierowcy mieli w umowie o pracę przypisane stanowisko kierowcy-mechanika. Wynikało to z faktu, że w razie wystąpienia drobnych usterek pojazdu na trasie kierowcy usuwali je samodzielnie, np. poprzez wymianę żarówki, paska klinowego, koła lub przewodu. W zakładzie działał warsztat mechaniczny, który dbał o sprawność wszystkich pojazdów, jednak mechanicy zatrudnieni na miejscu w warsztacie przyjeżdżali wyłącznie do poważniejszych awarii, takich jak konieczność wymiany zepsutego silnika.

Pracodawca nie wypłacał ubezpieczonemu dodatku z tytułu pracy w szkodliwych warunkach.

W spornym okresie zatrudnienia wraz z ubezpieczonym pracowali świadkowie: J. F. – pracował od 1994r. do 2008r. na stanowisku kierowcy autobusu (przy czym w umowie miał wpisane stanowisko kierowcy-mechanika) oraz Z. W. – pracował od 1990r. do 2006r. na stanowisku kierowcy autobusu (przy czym w umowie miał wpisane stanowisko kierowcy-mechanika).

Sąd ustalił, iż ubezpieczony legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 25 lat, 4 miesięcy i 16 dni.

Ubezpieczony ukończył 60 lat życia z dniem 17 stycznia 2015r. i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Powyższe okoliczności Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego, akt osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Z. (k.29), akt osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w G., zeznań świadków: L. N. (nagranie z rozprawy z dnia 24 marca 2015r. min. 09:40 i n. k.43), R. N. (nagranie z rozprawy z dnia 24 marca 2015r. min. 31:21 i n. k.43), J. F. (nagranie z rozprawy z dnia 24 marca 2015r. min. 41:22 i n. k.43) oraz Z. W. (nagranie z rozprawy z dnia 24 marca 2015r. min. 50:42 i n. k.43).

Odnośnie rodzaju pracy wykonywanej przez ubezpieczonego Sąd dał wiarę jego twierdzeniom, które zostały potwierdzone przez zeznania świadków. Świadkowie pracowali razem z ubezpieczonym w spornym okresie zatrudnienia, posiadają zatem szczegółową wiedzę na temat miejsca i charakteru wykonywanej przez odwołującego pracy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) w powiązaniu z § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) ubezpieczonym mężczyznom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przy pracach wymienionych w wykazie A, przysługuje prawo do emerytury w razie łącznego spełnienia następujących warunków:

1. osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat

2. posiadania wymaganego okresu zatrudnienia wynoszącego 25 lat, w tym

co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z kolei zgodnie z treścią art. 184 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl art. 184 ust. 2 ustawy – w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013r. tj. w dacie złożenia wniosku oraz wydania zaskarżonej decyzji – emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Na podstawie tego przepisu, prawo do emerytury w obniżonym wieku, przysługuje ubezpieczonemu, który w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999r. spełnił warunki w zakresie posiadania ogólnego stażu pracy oraz pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, a nie osiągnął wymaganego wieku.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła posiadania przez ubezpieczonego (na dzień 1 stycznia 1999r.) wymaganego 15-letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem organ rentowy nie uwzględnił mu żadnego okresu takiej pracy.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym 15 letnim okresem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem do takiej pracy należało zaliczyć mu sporny okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Z. oraz w (...) Sp. z o.o. w G., które to okresy według stanu na dzień 1 stycznia 1999r. łącznie przekraczają 22 lata.

Z materiału dowodowego wynika, że w tym okresie zatrudnienia W. N. wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a następnie pracę kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15.

Ubezpieczony, pracując co najmniej 10 godzin dziennie, a nierzadko po 14-16 godzin, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki kierowcy. Świadczone przez niego dodatkowe obowiązki, wiążące się z konwojowaniem pojazdu, czy też sporadycznym dokonywaniem napraw drobnych usterek, nie wymagały znacznych nakładów sił i czasu, wobec czego nie ograniczały wskazanego czasu pracy. Obowiązki kierowcy pozostawały głównym, przeważającym zajęciem ubezpieczonego. Przy uwzględnieniu całkowitego okresu wykonywania obowiązków kierowcy, łączne okresy napraw i konwojowania należy uznać za nieznaczne, pomijalne w kontekście ustalenia stażu pracy ubezpieczonego, który z pewnością przekroczył okres 15 lat.

Pracę kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a następnie kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15 ubezpieczony wykonywał niezależnie od nazwy stanowiska pracy i powierzonych mu ewentualnie dodatkowych czynności, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i nie był kierowany do innych prac. Jak bowiem ustalono, pracodawca co do zasady wszystkim pracownikom – kierowcom pojazdów ciężarowych określał stanowisko pracy jako kierowcy-konwojenta, zaś kierowcom autobusów stanowisko to określał jako kierowcy-mechanika, co miało oddawać łączony charakter tych stanowisk pracy. Kierowcy wykonywali bowiem w niewielkim zakresie, jak już wyżej wskazano, dodatkowe obowiązki poza głównym zajęciem w postaci prowadzenia pojazdu.

Zgodnie z wykazem A, dział VIII poz. 2, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalistycznych (specjalnych) pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów jest pracą w szczególnych warunkach, uprawniającą do niższego wieku emerytalnego.

Bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, że ubezpieczony nie przedłożył za okres sporny w (...) Sp. z o.o. w G. świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Fakt wykonywania takiej pracy został wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego ( zob. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r., sygn. III UZP 6/84, LEX nr 14625, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r., sygn. III UZP 48/84, LEX nr 14630, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., sygn. I UK 179/06, LEX nr 342283).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków potwierdzającym taki charakter pracy ubezpieczonego, uznając te dowody za spójne logiczne i wzajemnie się uzupełniające.

Mając powyższe na uwadze – po uwzględnieniu do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu spornego – należało uznać, że W. N. legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Kwestia posiadania przez ubezpieczonego ponad 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego nie była przedmiotem sporu. Nie było także sporne, iż odwołujący nie jest członkiem OFE. Natomiast wymagany wiek 60 lat ukończył ubezpieczony z dniem 17 stycznia 2015r.

W ocenie Sądu osiągnięcie wymaganego wieku już po wydaniu zaskarżonej decyzji i spełnienie tym samym ostatniej przesłanki pozwalającej na uzyskanie emerytury, nie stanowi przeszkody do zmiany zaskarżonej decyzji.

Sąd orzekający zwraca uwagę, iż zgodnie z obowiązującą w sprawach z odwołania od decyzji ZUS zasadą legalizmu, Sąd bada legalność zaskarżonej decyzji na datę jej wydania. Reguła ta dopuszcza jednak wyjątki. Odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest szczególnie uzasadnione w przypadku oceny prawa do świadczenia uzależnionego między innymi od warunku rozwiązania stosunku pracy, osiągnięcia wymaganego stażu pracy czy ukończenia wymaganego wieku. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1998r., ( sygn. II UKN 555/97, publ. OSNP 1999/5/181) „sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. Sąd jednakże może przyznać ubezpieczonemu świadczenie, jeżeli warunki je uzasadniające zostały spełnione po wydaniu zaskarżonej decyzji (art. 316 § 1 KPC)”. Takie stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 kwietnia 2012r. ( sygn. II UK 235/11, LEX nr 1216853).

W konsekwencji Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od dnia 17 stycznia 2015r. tj. z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego.

(-) SSO Mariola Szmajduch