Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 sierpnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 sierpnia 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku R. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

o emeryturę

na skutek apelacji R. W.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu

z dnia 19 października 2010 r. sygn. akt IX U 90/10

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu we wszystkich instancjach.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyrokiem z dnia 19 października 2010 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy R. W. od decyzji strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 30 czerwca 2010 r. o emeryturę.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy oparł o następująco ustalony stan faktyczny: R. W., urodzony w dniu (...) w dniu 28.05.2010 r. złożył do organu rentowego wniosek o emeryturę. Organ rentowy zaskarżoną z dnia 30 czerwca 2010 roku odmówił R. W. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz .przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Organ rentowy podał, że przyjął za udowodnione na dzień 1.01.1999 r. okresy składkowe i nie składkowe wynoszące łącznie 2 lata i 26 dni. Strona pozwana nie uznała pracy wnioskodawcy od dni 5.11.1984 r. do 31.12.1997 r. w Fabryce (...) jako pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca pracował w okresie od dnia 5.11.1984 r. do 31.12.1997 r. w Fabryce (...) jako praser tworzyw sztucznych -ślusarz. Wnioskodawca wykonywał w tym okresie pracę polegającą na dokonywaniu na prasach detali z tworzyw sztucznych. Jak była zrobiona nowa forma trzeba było sprawdzi-

detal, czasami trzeba było coś w formie poprawić, które to czynności były pracami ślusarskimi. Z kolei obsługa wtryskarki polegała na zasypywaniu tworzywa, włożeniu formy do pracy i po podgrzaniu dokonywało się wtrysku. Potem całą formę należało wyciągnąć, rozmontować i wyciągnąć detal. Wnioskodawca również obsługiwał wtryskarkę w ramach obowiązków pracowniczych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy wskazał, że warunki nabycia prawa do spornej emerytury regulują przepisy art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. tj. 2009/153/1227 ze zm.) w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego… W świetle tych przepisów Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem z zebranego materiału dowodowego w sprawie wynika, że przy obsłudze wtryskarki , które to czynności są prac a w warunkach szczególnych, nie był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze, skoro wykonywał nadto czynności ślusarza. Zakres tych prac wynikał z zakresu czynności, świadectw pracy i wywiadu zawodowego znajdującego się w aktach osobowych. W tych okolicznościach zeznania świadków i wnioskodawcy, zdaniem Sądu I instancji, co do zatrudnienia w polnym wymiarze w warunkach szczególnych nie zasługują na wiarygodność.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł wnioskodawca, który zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie prawa materialnego, a to art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 pkt 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego przez ich wadliwe niezastosowanie i oparcie się na literalnej wykładni nazw stanowisk pracy ujętych w wykazie A dział IV poz. 17 pkt 16 załącznika do zarządzenia nr 3 Ministra hutnictwa i Przemysłu Maszynowego, z pominięciem ustaleń co do faktycznego zakresu wykonywanych obowiązków. Nadto skarżący zarzucał naruszenie przepisów procesowych, a to art. 233 § 1 kpc poprzez wadliwą ocenę dowodów w postaci zeznań świadków i przesłuchania wnioskodawcy i odmowę uznania ich za wiarygodne.

Przy tak sformułowanych zarzutach wnioskodawca wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie oddalenie odwołania oraz zasadzenie kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi i instancji, pozostawiając temu sądowi rozstrzygniecie w przedmiocie kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia oddalił apelację wnioskodawcy podzielając ocenę materiału dowodowego dokonaną przez sąd I instancji.

W wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej wniesionej przez wnioskodawcę Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2012 r. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozstrzygnięcia i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Sąd Najwyższy wskazał, że kluczową kwestią w sprawie jest ocena pracy wnioskodawcy na stanowisku praser tworzyw sztucznych − ślusarz jako pracy wymienionej w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego… dział IV poz. 17, jako pracy sprowadzające się do przetwórstwa tworzyw sztucznych. Wykazy resortowe precyzujące rodzaje prac i stanowiska zatrudnienia w warunkach szczególnych mają charakter informacyjny, porządkowy, techniczny i uściślający. Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika, że praca wnioskodawcy obejmowała obsługę wtryskarki , ale nie w pełnym wymiarze, skoro wykonywał jeszcze czynności ślusarza. Sąd Najwyższy wskazał, że prawo do wcześniejszej emerytury jest przywilejem i regulujące je przepisy należy interpretować w sposób gwarantujący odstępstwa od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy o emeryturach…, nadto prawo to do emerytury w niższym wieku związane jest z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na owe szczególne warunki zatrudnienia lub szczególny charakter pracy. Zasadą jest niełączenie tych ostatnio wymienionych prac z innymi, które nie są objęte wymienionymi wykazami z innymi pracami i nie decydują o zatrudnieniu w warunkach szczególnych. Sąd Najwyższy od tej reguły wskazał dwa odstępstwa: kiedy równocześnie wykonywane inne prace stanowią integralną część większej całości dającej się zakwalifikować pod określoną pozycję załącznika do rozporządzenia lub, kiedy te inne prace mają charakter incydentalny, uboczny, krótkotrwały.

W tym kontekście okazał się zasadny zarzut dotyczący naruszenia prawa materialnego w postaci przytoczonej w skardze kasacyjnej.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Spór między stronami koncentrował się wokół kwestii, czy prace wykonywane przez wnioskodawcę w okresie od 6 listopada 1984 r. do 31 grudnia 1997 r. w Fabryce (...) na stanowisku prasera tworzyw sztucznych − ślusarza stanowiły zatrudnienie w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego… W tym zakresie dokonana w sprawie przez Sąd Najwyższy wykładnia powołanych przepisów jest wiążąca w świetle art. 398 ²⁰ kpc. W świetle wyżej przytoczonych wskazań uznać należy, że przeprowadzone przez Sąd i instancji postępowanie dowodowe i wywiedzione na jego podstawie wnioski dowodowe są niewystarczające i nie wyjaśniają spornych okoliczności. Decydującym jest odniesienie rodzaju wykonywanych przez wnioskodawcę prac do wymienionych wykazie A w/w rozporządzenia dział IV poz. 17, jako prace sprowadzające się do przetwórstwa tworzyw sztucznych. Dalsza specyfikacja tego rodzaju prac została zawarta w wykazie A dział IV poz. 17 pkt 16 załącznika do zarządzenia nr 3 Ministra hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych… Te ostatnie wykazy, jak podkreślił Sąd Najwyższy mają jedynie charakter informacyjny, techniczno − porządkujący, uściślający, zwłaszcza kiedy rozporządzenie z 7 lutego 1983 r., w sprawie stanowiska wnioskodawcy, operuje jedynie pojęciami ogólnymi. Faktycznie wnioskodawca naprowadza, że był zatrudniony jako operator wtryskarki, przy obsłudze której zachodziła potrzeba wykonywania pewnych prac , czynności ślusarskich, co w jego ocenie nie decydowało o wykluczenia zatrudnienia jako wykonywanego w warunkach szczególnych.

Swoje uprawnienie do emerytury wnioskodawca wywodzi z treści przepisu art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) w zw. z art. 32 tej ustawy i powołanym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. … Zatem wnioskodawca aby uzyskać prawo do emerytury przy ukończonym 60 roku życia musi wykazać co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, ta ostatnia okoliczność jest sporna w sprawie, bowiem organ rentowy uznał tylko wymiar 8 lat , 5 m−cy i 4 dni takiego zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Sąd I instancji uznał, że w wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze nie był zatrudniony w okresie od 6 listopada 1984 r. do 31 grudnia 1997 r. w warunkach szczególnych, a przede wszystkim wymaganych prac nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze w tym charakterze, bowiem oprócz obsługi wtryskarki wykonywał prace ślusarskie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji rozpoznając niniejszą sprawę nie przeprowadził właściwego i pełnego postępowania dowodowego, co w konsekwencji spowodowało, iż wydany wyrok jest przedwczesny. Odnosi się to przede wszystkim do oceny rodzaju i rozmiaru prac wykonywanych jako ślusarskie, które nie są objęte wykazem prac w warunkach szczególnych. Nie ma podstaw do uznawania poza wykazem jako prac w warunkach szczególnych innych, nie wymienionych w wykazie, tylko na podstawie, ze były owe prace realizowane w warunkach uciążliwych czy szkodliwych. Sąd Najwyższy od tej reguły wskazał dwa odstępstwa: kiedy równocześnie wykonywane inne prace stanowią integralną część większej całości dającej się zakwalifikować pod określoną pozycję załącznika do rozporządzenia lub, kiedy te inne prace mają charakter incydentalny, uboczny, krótkotrwały.

W szczególności Sąd Okręgowy nie wyjaśnił wszystkich wątpliwości związanych pracą wnioskodawcy na stanowisku operatora wtryskarki, ślusarza i rodzaju i rozmiaru tych ostatnio wykonywanych prac.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na zeznaniach świadków i przesłuchaniu wnioskodawcy. Wskazać jednak należy, że owe zeznania są bardzo lakoniczne, w zasadzie jednozdaniowe twierdzenie, że była wykonywana praca w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze , ma udokumentować kilkuletni okres zatrudnienia i to w sytuacji sprzeczności z zapisami w aktach osobowych.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy rzeczą sądu Okręgowego będzie ponowne przeprowadzenie w całości postępowania dowodowego, w tym przesłuchania świadków i wnioskodawcy na okoliczność rodzaju sprzętu, typu obsługiwanych wtryskarek. Dokładnego opisu czynności przy ich obsłudze, rodzaju wykonywanych detali, poszczególnych cykli produkcyjnych, a w szczególności rodzaju, ilości prac ślusarskich, ilości wykonywanych elementów w danej jednostce czasowej oraz związanej z tym ilości i rodzajów prac ślusarskich. Wyjaśnienia wymaga czy każdy element wymagał prac ślusarskich, jakich, czy też inny był i jaki zakres tych prac. Świadków w ogóle nie pytano o profil produkcji danego pracodawcy, konkretny zakres obowiązków, rodzaj wtryskarek. Po poczynieniu wskazanych wyżej ustaleń rzeczą sądu I instancji będzie ewentualne zweryfikowanie tych twierdzeń i rozważenie zasadności dopuszczenia dowodu z opinii biegłego stosownej specjalności w kierunku oceny potrzeby wykonywania prac ślusarskich ich rozmiaru, czy czynności te wymagały obróbki ślusarskiej każdego elementu, czy były zróżnicowane w zależności od poszczególnych faz produkcji i rodzaju, typu obsługiwanej wtryskarki. Dopiero taka wiedza specjalistyczna pozwoli w sposób obiektywny określić czy te prace ślusarskie stoją na przeszkodzie uznaniu zatrudnienia w warunkach szczególnych, czy też miały charakter incydentalny lub integralnie związany z pracami przy obsłudze wtryskarek. Prawo do przedmiotowej emerytury jest prawem do świadczenia wyjątkowego, wcześniejszego stąd w razie sporu co do podstawowej przesłanki jej wykazanie za pomocą środków dowodowych nie może budzić wątpliwości.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 4 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

R.S.