Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 kwietnia 2015 r.

  Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, VIII Wydział Gospodarczy

  w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Marek Tauer

Sędziowie: SO Wojciech Wołoszyk

SR del. Artur Fornal (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2015 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) W. S., E. N., J. P. Spółka jawna z siedzibą w B.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o ochronę prawa służebności gruntowej

na skutek zażalenia powoda na zarządzenie Przewodniczącego w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy z dnia 17 grudnia 2014 r. (sygn. akt VIII GC 2320/14)

p o s t a n a w i a:

uchylić zaskarżone zarządzenie.

Sygn. akt VIII Gz 34/15

UZASADNIENIE

Powód – (...) W. S., E. N., J. P. Spółka jawna w B. pozwem skierowanym przeciwko (...) S.A. w W. domagał się nakazania pozwanemu :

⚫

przywrócenia stanu poprzedniego poprzez usunięcie ogrodzenia wybudowanego na położonej w B. przy ul. (...) działce o nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...), a usytuowanego przy granicy z działką o nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...),

⚫

zaniechania naruszeń w postaci grodzenia przestrzeni w pasie powierzchni gruntu w odległości do 8 metrów od linii granicznej pomiędzy ww. działkami nr (...).

W uzasadnieniu swego żądania powód podniósł, że jako użytkownikowi wieczystemu nieruchomości (władnącej) obejmującej działkę nr (...) przysługuje mu ograniczone prawo rzeczowe tj. służebność gruntowa polegająca na prawie przejścia i przechodu przez działkę nr (...). Od czasu jego ustanowienia ww. prawo wykorzystywane było w niezmienny sposób, obecnie jednak pozwany podjął działania uniemożliwiające jego wykonywanie przez powoda. Przytoczone okoliczności uzasadniać mają roszczenie konfesoryjne (o ochronę prawa służebności gruntowej) w celu przywrócenia stanu poprzedniego i zaniechania naruszeń tego prawa rzeczowego, a jako jego podstawę prawną powód podał art. 222 § 2 k.c. w zw. z art. 251 k.c. Powód wyjaśnił ponadto, że wysokość uiszczonej przez niego opłaty od pozwu w kwocie 74 zł ustalona została przez niego w oparciu o stosowany na zasadzie analogii przepis art. 23 ² k.p.c. (przyjmując, że opłata od dalej idącego roszczenia, tj. własności nieruchomości, nie może być wyższa niż w niniejszej sprawie, a w konsekwencji uznając, iż wartość przedmiotu sporu stanowi trzymiesięczny czynsz dzierżawy tej części nieruchomości, która wykorzystywana była na potrzeby wykonywania służebności gruntowej).

Zarządzeniem z dnia 17 grudnia 2014 r. Przewodniczący w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy zwrócił pozew w tej sprawie. Podniósł w uzasadnieniu, że w sprawach dotyczących naruszenia posiadania opłata od pozwu jest stała i wynosi 200 zł (art. 27 pkt 7 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), a skoro w niniejszej sprawie nienależycie opłacony pozew dotyczący przywrócenia stanu poprzedniego i zaniechania dalszych naruszeń został wniesiony przez powoda reprezentowanego przez fachowego pełnomocnika to na zasadzie art. 130 ² § 1 k.p.c. podlega on zwrotowi bez wzywania do uiszczenia reszty opłaty.

Zażalenie na powyższe zarządzenie złożył powód domagając się jego uchylenia, zwrotu kosztów opłaty od zażalenia (w przypadku jego uwzględnienia z powodu oczywistego naruszenia prawa polegającego na niewłaściwej kwalifikacji żądania pozwu), a także zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego.

Skarżący podniósł, że w pozwie konsekwentnie, tj. począwszy od jego tytułu – „ Pozew o ochronę prawa służebności gruntowej (przejścia i przejazdu) ...”, po uzasadnienie wskazywał, że domaga się ochrony prawa, a zatem ochrony petytoryjnej, nie zaś – jak omyłkowo przyjęto w zaskarżonym zarządzeniu – ochrony posesoryjnej (naruszonego posiadania). Zarówno w podstawie faktycznej powództwa, jak i jego podstawie prawnej powód stanowczo odwoływał się do unormowań chroniących przysługujące mu prawo służebności gruntowej przejścia i przejazdu, a nie stan faktyczny, jakim jest posiadanie. W procesie posesoryjnym wskazywanie i dowodzenie takich okoliczności byłoby zbędne, zakres bowiem okoliczności faktycznych koniecznych do rozstrzygnięcia ograniczony jest do ostatniego stanu posiadania i faktu jego naruszenia. Nie podlega w takim przypadku badaniu czy naruszone posiadanie było oparte na prawie, a także prawo tego kto dopuścił się naruszenia i jego dobra wiara. O zakwalifikowaniu powództwa jako petytoryjnego lub posesoryjnego nie zawsze decyduje bowiem treść żądania (które może niekiedy być podobna lub taka sama) lecz podstawa faktyczna z której powód wyprowadza swoje żądanie, a w szczególności to czy powołuje się na swoje prawo czy też na swoje posiadanie i fakt jego naruszenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Zażalenie powoda podlegało uwzględnieniu.

Stosownie do art. 187 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. pozew powinien zawierać dokładnie określone żądanie oraz przytoczenie uzasadniających go okoliczności faktycznych. Niedopuszczalne jest wydanie rozstrzygnięcia na innej podstawie faktycznej niż wskazana w pozwie, sąd nie jest natomiast związany zaprezentowaną przez powoda oceną prawną powołanych przez niego faktów. Co do zasady kwalifikacja prawna dochodzonego roszczenia należy zatem do sądu – w myśl zasady da mihi factum, dabo tibi ius – w określonych okolicznościach jednak zachodzić może tak ścisły związek pomiędzy faktyczną a prawną podstawą pozwu, że także i ta ostatnia będzie dla sądu wiążąca (zob. m.in. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 marca 2012 r., IV CSK 345/11, LEX nr 1168552).

W ocenie Sądu Okręgowego taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie – o tym bowiem, czy dana sprawa jest sprawą o naruszenie posiadania (art. 344 § 1 k.c. w zw. z art. 478 k.p.c.) decydować musi przede wszystkim wskazana przez powoda podstawa faktyczna dochodzonego roszczenia (zob. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2001 r., IV CZ 198/01, LEX nr 53109). Należy zwrócić uwagę, że w przypadku naruszenia prawa uprawnionemu przysługiwać może roszczenie negatoryjne o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1978 r., III CRN 172/78, OSNCP 1979, nr 7-8, poz. 150 oraz z dnia 9 lipca 2003 r., IV CKN 325/01, LEX nr 141408, a także uchwałę tego Sądu z dnia 23 kwietnia 1993 r., III CZP 36/93, OSNCP 1993, nr 12, poz. 213). W konsekwencji wskazana przez powoda podstawa faktyczna, a także prawna przedmiotowego żądania – motywowanego potrzebą ochrony ograniczonego prawa rzeczowego (art. 222 § 2 k.c. w zw. z art. 251 k.c.) – przesądzać muszą o tym, że rozpoznawana sprawa nie jest sprawą o naruszenie posiadania. To zaś powoduje, że zwrot pozwu na podstawie art. 130 ² § 1 k.p.c. w zw. z art. 27 pkt 7 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz.U. z 2014, poz. 1025 ze zm. – dalej jako „u.k.s.c.”) nie był uzasadniony.

Zdaniem Sądu odwoławczego nie można się natomiast zgodzić z powodem, że w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki orzeczenia o zwrocie uiszczonej opłaty od zażalenia na skutek jego uwzględnienia z powodu oczywistego naruszenia prawa (art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. e u.k.s.c.). Zaprezentowana w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia odmienna niż dokonana obecnie przez Sąd rozpoznający zażalenie ocena prawna nie uzasadnia w żadnym razie słuszności poglądu, że w sprawie doszło do oczywistego naruszenia prawa, jak również że zachodzą podstawy do stwierdzenia tego naruszenia przez Sąd drugiej instancji. Zważyć należy, że stosowanie w toku orzekania odmiennych metod wykładni prowadzących nierzadko do odmiennych jej wyników i w konsekwencji różnych rozstrzygnięć jest rzeczą naturalną, jeżeli nie dochodzi do szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, które jest oczywiste – tj. możliwe do stwierdzenia bez dokonywania głębszej analizy prawnej (zob. m.in. uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2006 r., I CNP 33/06, OSNC 2007, nr 2, poz. 35, a także z dnia 13 czerwca 2013, V CSK 328/12, OSNC-ZD 2014, nr 3, poz. 56).

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 i art. 398 k.p.c. Brak było natomiast podstaw do orzekania na tym etapie postępowania o kosztach postępowania zażaleniowego, sąd rozstrzyga bowiem o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.), a niniejsze postanowienie – dotyczące kwestii incydentalnej – nie jest takim orzeczeniem. Dopiero bowiem po ustaleniu, która ze stron wygrała proces możliwe będzie rozstrzygnięcie o zwrocie kosztów (obejmujących także koszty postępowania incydentalnego) zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1973 r., II CR 159/73, OSNC 1974, nr 5, poz. 90).