Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Niewińska

Sędziowie SSO Wiesław Oksiuta – spr.

SSO Dariusz Niezabitowski

Protokolant Aneta Chardziejko

przy udziale Prokuratora Jerzego Duńca

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2015 roku

sprawy K. T.

oskarżonego o czyn z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonego i oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 19 grudnia 2014 roku sygn. akt XV K 710/14

I.  Zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając obie apelacje za oczywiście bezzasadne.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. Ł. K. kwotę 516,60 ( pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt groszy ) w tym kwotę 96,60 ( dziewięćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt groszy ) jako 23 % stawkę podatku od towarów i usług tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

III.  Zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

K. T.został oskarżony o to, że w dniu 15 września 2013 r. w B.działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził firmę (...)do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w kwocie 1549 PLN poprzez wprowadzenie w błąd co do zamiaru wywiązania się z zawartej umowy telekomunikacyjnej w ten sposób, że za pośrednictwem Internetu wypełnił formularz podając dane P. M., a następnie po dostarczeniu przez kuriera umowy i telefonu marki (...)podrobił podpis P. M.na umowie o świadczenie usług telekomunikacyjnych, czym działał na szkodę (...), przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary za umyślne przestępstwo podobne, czyniąc sobie z jego popełnienia stałe źródło dochodu, tj. o czyn z art. 286§1 k.k. w zb. z art. 270§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 19 grudnia 2014 r. w sprawie o sygn. akt XV K 710/14:

I. Oskarżonego K. T. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 286§1 k.k. w zb. z art. 270§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. skazał go, zaś na podstawie art. 286§1 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. w z art. 64§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 46§1 k.k. orzekł wobec oskarżonego K. T.środek karny w postaci obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody poprzez uiszczenie na rzecz pokrzywdzonego (...)kwoty 1548 zł (jednego tysiąca pięciuset czterdziestu ośmiu złotych).

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. Ł. K. kwotę 888 (osiemset osiemdziesiąt osiem) złotych tytułem nieopłaconego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną przez adwokata ustanowionego z urzędu oraz kwotę 204,24 (dwieście cztery złote 24/100) złotych tytułem zwrotu podatku VAT stawka 23 %.

Zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Powyższy wyrok zaskarżyli w całości oskarżony i jego obrońca.

Obrońca K. T., skarżąc wyrok na podstawie art. 425§2 i 3 k.p.k. oraz art. 444 k.p.k., na podstawie art. 427§1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 438 § 2 – 3 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść polegający na:

a/ przyjęciu, iż to oskarżony, po dostarczeniu przez kuriera umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych i telefonu marki (...), jest osobą, która odebrała umowę i telefon, podczas gdy z materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności z zeznań świadka L. S.nie wynika w sposób jednoznaczny, gdzie oraz przez kogo została odebrana wyżej wymieniona umowa wraz z telefonem,

b/ przyjęciu, iż to oskarżony posłużył się kserokopią dowodu osobistego P. M., podczas gdy brak jest dowodów potwierdzających zweryfikowanie osoby, która odbierając przesyłkę od kuriera posłużyła się kserokopią dowodu osobistego P. M., jak również brak jest dowodów wskazujących, aby oskarżony kontaktował się ze świadkiem P. M. oraz świadkiem B. R..

2. obrazę przepisów oprawa procesowego mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. oraz art. 366§1 k.p.k., nakładających na Sąd obowiązek wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności, poprzez:

a/ nie wyjaśnienie faktu zawarcia umowy o dzieło pomiędzy B. R., a K. S. (1),

b/ nie wyjaśnienie do kogo należy adres – e- mail (...), na który została wysłana kserokopia dowodu osobistego P. M., i który został użyty w celu zawarcia umów o dzieło zarówno z P. M., jak również z B. R..

Wskazując na powyższe, na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego K. T. od zarzucanego mu czynu, ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Powyższy wyrok zaskarżył również oskarżony K. T. w całości i wniósł o uniewinnienie. W uzasadnieniu złożonego środka odwoławczego nie zgodził się z przypisaniem mu sprawstwa w zakresie zarzuconego czynu wskazując, że go nie popełnił. Stwierdził, że Sąd I instancji skazał go tylko dlatego, że jest recydywistą. Zakwestionował ustalenia faktyczne poczynione w sprawie, w tym oparcie ich o zeznania kuriera, który dostarczył umowę, a nie znał procedur związanych z wydaniem i podpisaniem umowy telekomunikacyjnej. Wskazał, że świadek B. R. wskazał, że go nie zna i nigdy nie spotkał. Zarzucił Sądowi Rejonowemu, że wadliwie odrzucił jego wnioski dowodowe, pominął, że wskazany numer kontaktowy oraz adres email nie należał do niego, nie ustalił IP komputera, z którego zostało sporządzone zamówienie oraz nie wysłuchał poszkodowanego P. M. w jego obecności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje jako oczywiście bezzasadne nie zasługują na uwzględnienie.

Wbrew wywodom obu apelujących Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i dokonał trafnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów. Ocena ta uwzględnia wszystkie zebrane w sprawie dowody, które zostały nadto ocenione zgodnie z dyrektywami zawartymi w art. 4 k.p.k. i art. 7 k.p.k. Taka ocena materiału dowodowego, zaprezentowana w uzasadnieniu orzeczenia przez Sąd I instancji zdecydowanie stanowi ocenę swobodną, bez cech jakiejkolwiek dowolności.

Przeprowadzona kontrola odwoławcza wykazała również, że chybione okazały się zarzuty apelujących oparte na niepełności postępowania dowodowego i naruszenia przepisu art. 366§1 k.p.k., bowiem Sąd I instancji przeprowadził wszystkie niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy czynności dowodowe. Szczegółowo wskazane i omówione przez Sąd Rejonowy w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku dowody pozwoliły temu Sądowi na ustalenie stanu faktycznego, który nie budzi żadnych wątpliwości i znajduje pełne oparcie w materiale dowodowym sprawy. Pamiętać przy tym należy, że obowiązek nałożony na przewodniczącego rozprawy w ramach – powołanego przez obrońcę oskarżonego – art. 366§1 k.p.k. obejmuje tylko wyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy. Oczywiście kwestia, jakie okoliczności są „istotne”, jest ocenna, jednakże ewentualne naruszenie art. 366§1 k.p.k. musi być oceniane przez pryzmat realizacji zasady prawdy materialnej, a więc poprzez ocenę dokonanych ustaleń faktycznych. Innymi słowy, należy odpowiedzieć na pytanie, czy niewyjaśnienie danej okoliczności mogłoby mieć wpływ na ustalenia faktyczne i czy gdyby ją wyjaśniono, to te ustalenia mogłyby być inne (vide m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 września 2012 r. w sprawie o sygn. akt II AKa 244/12, LEX nr 1220702).

W rozpatrywanej sprawie, zdaniem Sądu Okręgowego, do naruszenia art. 366§1 k.p.k. nie doszło.

Jako, że Sąd I instancji w pisemnych motywach wyroku szczegółowo uzasadnił swoje stanowisko (zgodnie z art. 424§1 k.p.k.), w tym w kwestionowanym zakresie wskazując przy tym fakty, jakie uznał za udowodnione lub nie udowodnione, na jakich oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych – okoliczność ta zwalnia ( zgodnie ze poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lipca 2003 r., sygn. akt III KK 108/02, Lex nr 81194) Sąd Okręgowy od odnoszenia się w szerszym zakresie do wskazanych w apelacjach zarzutów, gdyż byłoby to jedynie zbędnym powtórzeniem poglądów przedstawionych przez Sąd I instancji. W tej sytuacji należy odnieść się do kwestii najistotniejszych, w tym takich które skupiły uwagę obu apelujących.

I tak podkreślić należy, że dokonując ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy weryfikował dowody pochodzące ze źródeł osobowych, w tym wyjaśnienia oskarżonego oraz zeznania świadków P. M., B. R.i L. S.zestawiając je z dowodami pozaosobowymi w postaci umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, pisma (...)oraz opinii biegłego sądowego z zakresu badania pisma ręcznego i dokumentów. Taka analiza pozwoliła na nie budzącą wątpliwości – także Sądu Okręgowego – identyfikację sprawcy przestępstwa oszustwa popełnionego na szkodę (...)w osobie K. T.oraz odtworzenia podjętych przez niego czynności sprawczych.

Nie jest zatem tak, jak wskazuje sam oskarżony, że podstawą jego skazania stała się okoliczność jego wcześniejszej wielokrotnej karalności. W toku zarówno postępowania przygotowawczego, jak i postępowania przed Sądem I instancji przeprowadzono dowody niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy, które zostały „pozytywnie” zweryfikowane i pozwoliły jednoznacznie stwierdzić, że to K. T.najpierw, za pośrednictwem Internetu wypełnił formularz podając dane P. M., a następnie po dostarczeniu przez kuriera umowy i telefonu marki (...)podrobił jego podpis, doprowadzając (...)do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem poprzez wprowadzenie w błąd co do zamiaru wywiązania się z w/w umowy, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 286§1 k.k. w zb. z art. 270§1 k.k.

Przesłuchany w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym P. M.opisał okoliczności zawiązania internetowej współpracy z osobą, która przedstawiła się jako B. R.i przesłania jej na podany adres (...)swojego dowodu osobistego. Podał również, że po jakimś czasie na jego adres domowy przyszła faktura z (...), chociaż nie podpisywał z tą firmą żadnej umowy. Po zasięgnięciu informacji z tej firmy dowiedział się, że ktoś przez Internet zamówił umowę na usługi telekomunikacyjne i na nowy telefon. Kurier dostarczył do podpisu umowę i nowy aparat (...)pod adres B. ul. (...). Umowa została podpisana na jego dane personalne (k. 2 – 2v).

Zeznania te przeanalizowane w kontekście innych dowodów, o których niżej, pozwoliły na obdarzenie ich przymiotem wiarygodnych.

Przesłuchany w charakterze świadka B. R.zeznał, że w/w adres mail nie należy do niego, nie podpisywał umowy i sam padł ofiarą oszustwa (k. (...)). Jego twierdzenia zostały następnie zweryfikowane m.in. poprzez treść opinii biegłego, o której niżej oraz poprzez ustalenia dotyczące adresu podanego przez P. M., jako tego, na który została dostarczona umowa i telefon tj. ul. (...). Adres ten okazał się bowiem adresem zamieszkania nie B. R., a oskarżonego K. T.(k. (...), k. 132, k. 196v).

Przy tym zeznania P. M.w tym zakresie potwierdza informacja z firmy (...). Wynika z niej, że umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...)na numer (...)została zawarta za pośrednictwem strony internetowej sieci (...), a następnie dostarczona kurierem na adres wskazany przez klienta tj. ul. (...), B.(k. 348).

Także zdaniem Sądu Okręgowego oznacza to, że klient, a więc osoba zawierająca umowę przez Internet (wypełniająca formularz) wskazała w/w adres jako ten, pod który miała trafić zarówno umowa, jak i nowy aparat telefoniczny. Jest to również logiczne, bowiem motywem działania sprawcy było nie tyle otrzymanie samej pisemnej umowy, co przedstawiającego istotną wartość nowego aparatu telefonicznego. Wpisując „cudze” dane do umowy dążył on jednocześnie do tego, aby telefon trafił w jego ręce. Dlatego też zamieścił w umowie taki adres, który gwarantował mu możliwość odbioru przesyłki.

W tym kontekście – wbrew stanowisku apelujących nie ma znaczenia, że świadek L. S.zeznał, że dokładnie nie pamięta osoby odbierającej przesyłkę, ani tego czy nastąpiło to w punkcie odbioru przesyłek, czy dostarczył umowę osobiście (k. 26v). Istotnym jest, że przesyłka była skierowana (przez osobę zawierającą umowę) na adres: ul. (...), B., a więc na adres zamieszkania oskarżonego K. T.. Fakt zaś, że została również przez niego odebrana potwierdza bezsprzecznie dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu badania pisma ręcznego i dokumentów.

W swojej opinii, słusznie ocenionej przez Sąd Rejonowy jako rzetelna i obiektywna, biegły wziął pod uwagę m.in. czytelny podpis o brzmieniu (...)znajdujący się w umowie o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...)oraz – wbrew twierdzeniom apelującego oskarżonego – wzory pisma i podpisów nakreślone przez niego wcześniej, a więc na żądanie, zgodnie z protokołem pobrania wzorów pisma i podpis znajdujący się na dokumentach procesowych zawartych w aktach sprawy (k. 146, k. 155). Nadto biegły wskazał zastosowane metody badawcze i szczegółowo opisał przesłanki, które doprowadziły do kategorycznego stwierdzenia, że czytelny podpis o brzmieniu (...)znajdujący się w umowie o świadczenie usług telekomunikacyjnych nr (...)został nakreślony przez K. T.(k. (...)

W świetle powyższej opinii, którą w swojej apelacji zupełnie pominął obrońca oskarżonego, nie budzi żadnych wątpliwości, że autorem podpisu na umowie doręczonej za pośrednictwem L. S., a więc również osobą, która odebrała aparat telefoniczny był oskarżony K. T.. To on zatem posłużył się również uzyskanym wcześniej skanem dowodu osobistego P. M.(skan został dostarczony przez osobę, która podpisała umowę, a więc przez K. T.). Przy tym – wbrew zarzutowi apelujących – zeznań L. S.nie dyskredytuje fakt, że nie pamiętał osoby odbierającej przesyłkę i miejsca odbioru, a pamiętał, że osoba ta przyniosła kserokopie dowodu osobistego. Świadek zeznał bowiem, że zapamiętał tą sytuację, bowiem był to początek jego pracy i z racji braku dowodu osobistego, po weryfikacji danych z dowodu, z danymi w umowie, załączył kserokopię do umowy (k. 26v, k 315 – 316).

Powyższe dowody jednoznacznie potwierdzają tezę oskarżenia i tym samym dyskredytują wyjaśnienia K. T., który nie przyznał się do zarzuconego czynu stwierdzając, że to nie on wyłudził telefon i nie on podpisał się za P. M..

Jednocześnie podkreślić należy. że wyżej opisane dowody stanowią pełną i wyczerpującą podstawę dokonanych ustaleń faktycznych.

W tym kontekście – odwołując się do zarzutów obu apelujących – przypomnieć jedynie należy, że w art. 366§1 k.p.k. mowa jest o okolicznościach „istotnych” sprawy (które mają być obligatoryjnie wyjaśnione) co należy odróżnić od pojęcia „wszystkich” okoliczności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 kwietnia 2014 r. w sprawie o sygn. akt II AKa 74/14, LEX nr 1459083).

Zarzucając Sądowi I instancji nie wyjaśnienie kwestii zawarcia umowy o dzieło pomiędzy B. R., a K. S. (2), czy niesprawdzenia danych zakładającego adres (...)obrońca pomija, że te okoliczności nie mogły być ważące dla treści orzeczenia w niniejszej sprawie. Wyżej wskazana umowa mogłaby służyć ewentualnym ustaleniom faktycznym dotyczącym innego zachowania niż zarzucone aktem oskarżenia w niniejszej sprawie. Z kolei w sytuacji, gdy jednoznacznie wykazane zostało, że nie tylko dane P. M.wysłane na w/w adres zostały wykorzystane w przestępczym procederze, ale również jego podpis, który bezsprzecznie został nakreślony przez K. T.(jego złożenie warunkowało również odebranie telefonu) sprawdzanie danych zakładającego adres (...)czy ustalenie IP komputera, z którego zostało sporządzone zamówienie nie mogłoby doprowadzić do odmiennych ustaleń faktycznych, niż poczynione przez Sąd Rejonowy.

W tym miejscu odnosząc się do twierdzeń apelującego oskarżonego w zakresie hamowania jego inicjatywy dowodowej oraz nie wysłuchania w jego obecności P. M. wskazać należy, że po pierwsze akta sprawy, w tym przebieg rozpraw sądowych nie wskazuje, aby Sąd I instancji „odrzucił” (jak stwierdził oskarżony w uzasadnieniu apelacji) jakiekolwiek jego wnioski dowodowe. Po drugie z protokołów rozpraw wynika, że przed zamknięciem przewodu sądowego strony oświadczyły, że wniosków dowodowych nie zgłaszają i nie żądają uzupełnienia postępowania dowodowego (k. 316 – 317, k. 351v). W nawiązaniu zaś do argumentu nie przesłuchania P. M. w obecności oskarżonego wskazać należy, że na rozprawie w dniu 4 listopada 2014 r. sam oskarżony oświadczył, że nie chce by świadek nieobecny w dniu dzisiejszym (a więc P. M.) był bezpośrednio przesłuchiwany przed Sądem, wyraża zgodę na odczytanie zeznań tego świadka. Innych wniosków dowodowych nie składa. Obrońca oskarżonego oświadczył, że popiera wniosek oskarżonego cofa wniosek o bezpośrednie przesłuchanie przed Sądem P. M.. W świetle powyższego, mając także na uwadze treść w/w dowodu, brak jest podstaw do podważenia postanowienia Sądu Rejonowego wydanego w trybie art. 392§1 k.p.k.

Reasumując, żaden z zarzutów apelujących nie zdołał wzruszyć rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w zakresie winy oskarżonego K. T. w zakresie przypisanego mu czynu.

Nie budzi zastrzeżeń Sądu Okręgowego także wymiar orzeczonej wobec oskarżonego kary rozumianej jako całokształt kar i środków karnych. Jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku uwzględnia ona wszystkie istotne dyrektywy, o których mowa w art. 53§1 i 2 k.k., w tym znaczny stopień winy i społecznej szkodliwości czynu, właściwości i warunki osobiste oskarżonego (mimo młodego wieku tj. 25 lat jego wielokrotną karalność sądową /był karany 23 – krotnie/, w tym za tożsame rodzajowo czyny, działanie w warunkach recydywy) oraz cele kary.

Orzeczona wobec oskarżonego kara 1 roku pozbawienia wolności oraz obowiązek naprawienia szkody zdecydowanie mieszczą się w granicach sądowego uznania i z całą pewnością nie są niewspółmierne, a zwłaszcza w stopniu rażącym (art. 438 pkt. 4 k.p.k.).

Nie stwierdzając innych uchybień, które mogły mieć wpływ na treść ocenianego wyroku, orzeczono jak w pkt I sentencji niniejszego wyroku.

Na mocy art. 624§1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k., z powodu sytuacji majątkowej oskarżonego wobec skazania go na bezwzględną karę pozbawienia wolności, zwolniono go od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

O kosztach obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze orzeczono na mocy §14 ust. 2 pkt 4 w zw. z §2 ust. 3 rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348).