Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa B. K.

przeciwko E. S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 9 października 2014 r. sygn. akt I C 914/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2 700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 22/15

UZASADNIENIE

B. K. w pozwie skierowanym przeciwko E. S. domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, a to punktu III postanowienia Sadu rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie z dnia 9 sierpnia 2012 r. sygn. akt VI Ns 1210/09/S, któremu tamtejszy sąd nadał klauzulę wykonalności na rzecz pozwanego E. S. postanowieniem z dnia 28 marca 2013 r. sygn. akt VI Co 639/13/S. Nadto powód domagał się zasądzenia kosztów procesu.

Na uzasadnienie swego żądania powód podał, że ww. postanowieniem sygn. VI Ns 1210/09/S, które stało się prawomocne w dniu 19 września 2012 r., sąd dokonał podziału majątku wspólnego jego i jego byłej żony J. K. (1), zasądzając w punkcie III od niego na rzecz J. K. (1) tytułem spłaty kwotę 138.584,69 zł. Jeszcze w toku postępowania działowego, w dniu 21 czerwca 2012 r., J. K. (1) zbyła na rzecz E. S. wierzytelność przyszłą z tytułu spłaty w wyniku podziału majątku wspólnego z powodem w wysokości 120.000 zł, o czym powód dowiedział się na piosiedzeniu sądu w dniu 6 sierpnia 2012 r. Jednakże w dniu 6 sierpnia 2012 r. powód nabył od (...) Sp. z o.o. istniejącą i wymagalną wierzytelność względem J. K. (1) w łącznej wysokości 128.131,90 zł , o czym poinformował J. K. (1) w dniu 8 sierpnia 2012 r. składając zapowiedź potrącenia. Pismem z dnia 11 września 2012 r. powód złożył swej byłej żonie oświadczenie o potrąceniu nabytej wierzytelności z wierzytelnością wynikającą z postanowienia z dnia 9 sierpnia 2012 r., następnie skierowanym do byłej żony pismem z dnia 6 grudnia 2012 r. dokonał podsumowania wzajemnych rozliczeń stron, a pismem z tej samej daty skierowanym do E. S. złożył oświadczenie o potrąceniu. Po tej dacie J. K. (1) sprzedała E. S. dalszą część wierzytelności wynikającej z pkt III postanowienia sygn. VI Ns 1210/09/S w kwocie 11.129,97 zł. Powód pismem z dnia 3 stycznia 2013 r. zakwestionował skuteczność i wykonalność umowy przelewu, a pismem z dnia 18 kwietnia 2013 r. skierowanym do E. S. złożył pozwanemu oświadczenie o potrąceniu kwoty 11.129,97 zł z wierzytelności nabytej od spółki (...). Powód twierdził, że skoro pozwany nabył od J. K. (1) wierzytelność przyszłą, która została w pełni ukształtowana dopiero z chwilą prawomocności postanowienia działowego, to jest w dniu 19 września 2012 r., to jego oświadczenie o potrąceniu skierowane do J. K. (1) w dniu 11 września 2012 r. było skuteczne, a w ostateczności wierzytelność nabyta przez pozwanego uległa umorzeniu w całości.

Pozwany E. S. wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Pozwany zarzucił, że skoro w dniu 21 czerwca 2012 r. nabył od J. K. (2) wierzytelność przyszłą, to po wydaniu postanowienia z dnia 9 sierpnia 2012 r. J. K. (1) nie stała się wierzycielką powoda, a zatem powód nie mógł skutecznie potrącić wzajemnej wierzytelności, jaką posiadał w stosunku do swej byłej żony. Pozwany kwestionował też fakt nabycie przez powoda wierzytelności od spółki (...) w dniu 6 sierpnia 2012 r. podnosząc, że na posiedzeniu sądu w tym dniu powód nie wspominał o takim fakcie, co wskazuje na nabycie tej wierzytelności dopiero w dniu 8 sierpnia 2012 r., kiedy to zostały sporządzone pisma zawiadamiające o nabyciu przez powoda wierzytelności. Pozwany zarzucał też, że wierzytelność (...) sp. z o.o. w stosunku do J. K. (1) pochodziła z czynu niedozwolonego, a zatem powód nie mógł przedstawić jej do potrącenia. Podnosił też, że umowa przelewu został zawarta przez powoda dla pozoru.

Wyrokiem z dnia 9 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Krakowie pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie w zakresie punktu III tego postanowienia, któremu klauzulę wykonalności na rzecz E. S. nadał Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie postanowieniem z dnia 28 marca 2013 r. do sygn. VI Co 639/13/S częściowo, a mianowicie co do kwoty 11.129,97 zł, w pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.647 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając powyższe orzeczenie sąd I instancji wskazał, na fakty niesporne, a to:

Powód B. K. i J. K. (1) byli małżonkami, a ich małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód. Wyrokiem z dnia 26 września 2007 r. wydanym do sygn. IV Ka 1071/07 Sąd Okręgowy w Krakowie uwzględniając powództwo cywilne zasądził od oskarżonej w tamtej sprawie J. K. (1) na rzecz pokrzywdzonej (...) Sp. z o.o. kwotę 163.008 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 12 października 2004 r. Tamtemu wyrokowi nadano klauzulę wykonalności w dniu 13 marca 2008 r. J. K. (1) zasądzonej sumy nie zapłaciła, a wszczęte postępowanie egzekucyjne zostało umorzone z powodu bezskuteczności egzekucji. Od dnia 16 grudnia 2009 r. z wniosku J. K. (1) toczyło się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie do sygn. VI Ns 1210/09/S postępowanie o podział majątku wspólnego. Przed Sądem Okręgowym w Krakowie do sygn. I C 1774/12 toczyło się postępowanie z powództwa B. K. przeciwko J. K. (1) i E. S. o stwierdzenie nieważności umowy sprzedaży wierzytelności przyszłej zawartej przez pozwanych w dniu 21 czerwca 2012 r. oraz umowy sprzedaży wierzytelności zawartej w dniu 27 grudnia 2012 r., w którym to postępowaniu powództwo zostało prawomocnie oddalone.

Nadto sąd I instancji poczynił następujące ustalenia faktyczne:

O długu J. K. (1) względem (...) Sp. z o.o. wiedział jej były mąż – powód B. K., jak też pozwany E. S., gdyż powódka od stycznia 2004 roku mieszka z jego rodziną.

W dniu 2 listopada 2010 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. a T. S.
– siostrą J. K. (1) została zawarta umowa sprzedaży wierzytelności,
na mocy której (...) Sp. z o.o. sprzedała T. S. część wierzytelności przysługującej jej wobec dłużnika J. K. (1) w kwocie 10.000 zł należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi od powyższej kwoty liczonymi od dnia 12 października 2004 r. do dnia zapłaty za kwotę 7.000 zł. W umowie wskazano, że (...) Sp. z o.o. w stosunku do J. K. (1) przysługuje niesporna wierzytelność w wysokości 163.008 zł z odsetkami od dnia 12 października 2004 r. do dnia zapłaty. Wierzytelność ta została stwierdzona wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26 września 2007 r., sygn. akt IV Ka 1071/07. Z dniem 29 lutego 2012 r. umowa ta na mocy porozumienia stron została rozwiązana.

(...) Sp. z o.o. zna powoda od lat 90-tych XX wieku, był jego pracodawcą. W. S. zaproponował powodowi, że jeśli zajdzie taka potrzeba, sprzeda mu część wierzytelności Spółki (...) w stosunku do J. K. (1).

J. K. (1) i B. K. w trakcie postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie w sprawie o podział majątku wspólnego zawarli porozumienie, że zawrą ugodę, na mocy której powód otrzyma na własność mieszkanie położone w K. przy ul. (...) i spłaci J. K. (1) kwotą 120.000 zł.

W dniu 21 czerwca 2012 r. J. K. (1) i pozwany E. S. zawarli umowę sprzedaży wierzytelności przyszłej. J. K. (1) oświadczyła, że przed Sądem Rejonowym dla Krakowa- Śródmieścia w Krakowie, Wydział VI Cywilny toczy się do sygn. akt VI Ns 1210/09/S postępowanie o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa z powodem B. K. (§1) oraz że w wyniku zakończenia tego postępowania przysługiwać jej będzie w stosunku do byłego męża – B. K. wierzytelność w kwocie 120.000 zł z tytułu podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa, która stanowić będzie jej majątek osobisty (§2). J. K. (1) sprzedała E. S. przysługującą jej w stosunku do powoda B. K. wierzytelność przyszłą w kwocie 120.000 zł, która przysługiwać jej będzie od byłego męża z tytułu podziału majątku dorobkowego po ustaniu małżeństwa, za cenę w kwocie 60.000 zł, a kupujący E. S. nabył wskazaną wierzytelność za w/w kwotę - pieniądze pochodzące z jego majątku osobistego (§3). Strony umowy postanowiły, że zawiadomienia dłużnika B. K. o dokonanej sprzedaży wierzytelności w stosunku do niego, jako dłużnika dokona J. K. (1). Strony ustaliły również, że dopóki J. K. (1) nie zawiadomi dłużnika – B. K. o zbyciu wierzytelności, spełnienie przez niego świadczenia do rak J. K. (1), będzie mieć skutek względem E. S., chyba że w chwili spełnienia świadczenia B. K. będzie posiadać wiedzę o treści umowy (§4). Fakt podpisania powyższej umowy został potwierdzony notarialnie.

W dniu 6 sierpnia przed Sądem Rejonowym dla Krakowa -Śródmieścia
w Krakowie odbyło się posiedzenie w sprawie o podział majątku wspólnego, podczas którego miało dojść do podpisania ugody między J. K. (1) a B. K.. J. K. (1) okazała na rozprawie umowę sprzedaży przyszłej wierzytelności z dnia 21 czerwca 2012 r. i powiadomiła powoda o jej zawarciu. Na posiedzeniu tym oprócz J. K. (1) obecny był zarówno pozwany E. S., jak i powód B. K.
z pełnomocnikiem. Powód był zaskoczony faktem zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności przyszłej. Wobec okazania tejże umowy, odmówił zawarcia ugody. W dniu 6 sierpnia 2012 r. doszło do zamknięcia rozprawy w sprawie o podział majątku dorobkowego J. K. (1) i B. K.. Sąd odroczył publikację orzeczenia na dzień 9 sierpnia 2012 r.

Po zamknięciu rozprawy w sprawie o podział majątku wspólnego, powód B. K. zawarł z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w C. umowę sprzedaży wierzytelności datowaną na 6 sierpnia 2012 r. Spółka (...) Sp. z o.o. oświadczyła, że przysługuje jej niesporna i wymagalna wierzytelność pieniężna wobec dłużnika J. K. (1) w wysokości 163.008 zł należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 12 października 2004 r. do dnia zapłaty, stwierdzona prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26 września 2007 r., sygn. akt IV Ka 1071/07. Wysokość odsetek ustawowych w dniu zawarcia umowy stanowiła kwotę 158.323,30 zł (§1 pkt 1a
i b). (...) Sp. z o.o. jako sprzedający przelał na mocy umowy – w rozumieniu przepisów art. 509 i nast. Kodeksu cywilnego, na powoda, jako kupującego część wierzytelności w kwocie 65.000 zł należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi od przelanej kwoty liczonymi od dnia wymagalności wierzytelności do dnia zapłaty, a powód, jako kupujący przyjął wierzytelność we wskazanej kwocie wraz z przysługującymi odsetkami płacą cenę 50.000 zł. Wraz z częścią wierzytelności przelanej (...) Sp. z o.o. przeniosła na powoda wszelkie związane z przelaną wierzytelnością prawa, w tym prawo do odsetek ustawowych od dnia 12 października 2004 r., które na dzień zawarcia umowy wyniosły 63.131,90 zł. W zakresie pozostałej kwoty należności głównej wskazanej wierzytelności w wysokości 98.008 zł oraz przysługujących od kwoty odsetek ustawowych wierzycielem pozostała (...) Sp. z o.o. (§3 pkt 1 i 3, §5 pkt 1). B. K. zobowiązał do zapłacenia ceny sprzedaży w wysokości 50.000 zł w 250 równych ratach miesięcznych, każda po 200 zł płatnych do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca września 2012 r. (§5 pkt 2).

W piśmie z daty 8 sierpnia 2012 r. złożonym tego samego dnia do akt sprawy o sygn. VI Ns 1210/09/S powód oświadczył Sądowi i J. K. (1) o zawarciu umowy sprzedaży części wierzytelności, zawiadamiając jednocześnie, że nabyta przez niego wierzytelność zostanie potrącona z zasądzonej prawomocnym postanowieniem na rzecz J. K. (1) sumy tytułem podziału majątku dorobkowego stron zgromadzonego przed ustaniem małżeństwa. Do pisma powód załączył m.in. kopię umowy z daty 6 sierpnia 2012 r. O zawarciu umowy sprzedaży części wierzytelności (...) Sp. z o.o. zawiadomiła J. K. (1) pismem z daty 6 sierpnia 2012 r., nadanym w dniu 8 sierpnia 2012 r. Pismem tym (...) Sp. z o.o. wezwało J. K. (1) do niezwłocznej zapłaty pozostałej kwoty wierzytelności w wysokości 98.008 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 12 października 2004 r. do dnia zapłaty. B. K. pismem z daty 7 września 2012 r. zawiadomił J. K. (1) o nabyciu części wierzytelności (...) Sp. z o.o.
na podstawie umowy z dnia 6 sierpnia 2012 r. zawartej ze Spółką. J. K. (1) odebrała pismo w dniu 11 września 2012 r.

Postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2012 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa
– Śródmieścia w Krakowie dokonał podziału majątku wspólnego J. K. (1) i B. K.. W pkt III postanowienia Sąd zasadził od B. K. na rzecz J. K. (1) kwotę 138.584,69 zł tytułem spłaty, płatną w terminie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o podziale majątku.

W piśmie z dnia 11 września 2012 r. powód złożył J. K. (1) oświadczenie w oparciu o art. 498 pkt 1 i 2 k.c. oraz art. 499 k.c. o potrąceniu z wierzytelności wobec jego osoby na rzecz byłej żony, na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie z dnia 9 sierpnia 2012 r., sygn. akt IV Ns 1210/09/S pkt III zasądzonej kwoty 138.584,69 zł pomniejszonej w wyniku kompensaty o: zasądzoną od J. K. (1) na rzecz powoda w pkt IV postanowienia kwotę 4.709,40 zł tytułem zwrotu nakładu na remont lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w K., zasądzoną w pkt V postanowienia od J. K. (1) na rzecz powoda kwotę 1.559,53 zł tytułem zwrotu nakładów poniesionych tytułem czynszu za lokal mieszkalny nr (...) położony przy ul. (...) w K. za okres od lutego 2006 roku do maja 2010 roku, o zasądzoną w pkt VII postanowienia równowartość kwoty 4.000 zł tytułem nakazanego postanowieniem zwrotu pierścionka zaręczynowego złotego z kamieniem i obrączki złotej ślubnej. Powód stwierdził, że po zastosowaniu kompensat wierzytelność J. K. (1) wobec niego wyniosła 128.315,76 zł. Powód wskazał, że dalszego potrącenia dokonuje z wierzytelności wobec J. K. (1) nabytej przez niego na podstawie umowy sprzedaży części wierzytelności zawartej w dniu 6 sierpnia 2012 r. na kwotę 128.131,90 zł,
do której to kwoty doliczono kwotę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia zawarcia umowy do dnia potrącenia, tj. 11 września 2012 r. w wysokości 1.642,90 zł. Potrąceniu uległy również ustawowe odsetki w kwocie 3.139,90 zł od kwot uznanych i zasądzonych w pkt IV postanowienia, tj. od kwoty 4.709,40 zł, od dnia poniesienia wydatków – 23 maja 2007 r. do dnia 11 września 2012 r. oraz zasądzonych w pkt V postanowienia z dnia 9 sierpnia 2012 r. w kwocie 478,20 zł od kwoty uznanej i zasądzonej 1.559,53 zł od dnia 1 maja 2010 r. do dnia 11 września 2012 r. o łącznej wartości 3.618,10 zł. Powód poinformował, że łączna wierzytelność wobec J. K. (1) wynosi 133.392,90 zł i przewyższa zobowiązanie powoda po zastosowaniu kompensat, zaś kwota 5 077,14 zł stanowi pozostałą wymagalną wierzytelność wobec J. K. (1). Powód stwierdził, że potrącenia z zasądzonych postanowieniem Sądu z dnia 9 sierpnia 2012 r. na rzecz J. K. (1) należności i naliczonych odsetek dokonał przy zaistnieniu zobowiązania wzajemnego, stanowiącego całkowite rozliczenie stron wynikające z podziału majątku dorobkowego, w tym wartości mieszkania wspólnego położonego w K. przy ul. (...). Pismo to zostało wysłane do J. K. (1) w dniu 11 września 2012 r., a była żona powoda odebrała je w dniu 12 września 2012 r. W piśmie z dnia 29 listopada 2012 r. powód dokonał sprostowania wcześniej dokonanego potrącenia. W piśmie z daty 6 grudnia 2012 r. powód dokonał podsumowania wzajemnych należności i rozliczeń finansowych pomiędzy nim a J. K. (1).

W piśmie z daty 6 grudnia 2012 r. skierowanym do pozwanego powód dokonał potrącenia kwoty 120.000 zł przelanej przez zbywcę J. K. (3) na rzecz E. S. z wierzytelnością wobec zbywcy wynikającą z cesji wierzytelności przez (...)sp. o.o. na rzecz B. K..

Powód B. K. i spółka (...) Sp. z o.o. zawarli datowany na 30 września 2012 r. aneks do umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 6 sierpnia 2012 r., w którym (...) Sp. z o.o. udzieliło powodowie zwłoki w ustalonym terminie spłaty rat zobowiązania do czasu rozstrzygnięcia przed Sądem Okręgowym w Krakowie sporu wobec dłużniczki J. K. (1), dotyczącego nabytej przez powoda wierzytelności. Do dnia 30 września 2012 r. nie została zapłacona przez powoda żadna rata wynikająca z umowy sprzedaży wierzytelności.

W dniu 27 grudnia 2012 r. J. K. (1) i pozwany E. S. zawarli kolejną umowę sprzedaży wierzytelności z uwagi na to, iż kwota zasądzona na rzecz J. K. (1) postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2012 r. była wyższa, niż wskazana w poprzedniej umowie stron. J. K. (1) oświadczyła, że w wyniku zakończenia postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa z B. K., sygn. akt VI Ns 1210/09/S przysługuje jej w stosunku do byłego męża B. K. wierzytelność w kwocie 131.129,97 zł z tytułu podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa, która stanowić jej majątek osobisty (§2). J. K. (1) sprzedała pozwanemu wierzytelność przysługującą jej w stosunku do B. K. w kwocie 11.129,97 zł z tytułu podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa za cenę w kwocie 5.000 zł, którą E. S. nabył za pieniądze pochodzące z jego majątku osobistego (§3). Strony umowy postanowiły, że zawiadomienia B. K. o dokonanej sprzedaży wierzytelności w stosunku do niego, jako dłużnika dokona Kancelaria Notarialna J. K. (4) (§4 pkt 1). Strony ustaliły również, że dopóki J. K. (1) nie zawiadomi dłużnika – B. K. o zbyciu wierzytelności, spełnienie przez niego świadczenia do rąk J. K. (1), będzie mieć skutek względem E. S., chyba że w chwili spełnienia świadczenia B. K. będzie posiadać wiedzę o treści umowy (§4 pkt 2). Fakt zawarcia powyższej umowy został potwierdzony notarialnie.

Pismem z dnia 3 stycznia 2013 r. powód poinformował pozwanego E. S. i J. K. (1) o tym, że zawarta przez nich w dniu 27 grudnia 2012 r. umowa jest bezskuteczna i niewykonalna na skutek umorzenia wzajemnych wierzytelności byłych małżonków. Pismo to powód wysłał do J. K. (1) i pozwanego w dniu 3 stycznia 2013 r., zaś adresaci odebrali je w dniu 4 stycznia 2013 r.

W piśmie z dnia 18 kwietnia 2013 r. skierowanym do E. S. powód oświadczył, że potrąca kwotę 11.129,97 zł przelaną przez zbywcę J. K. (1) na rzecz pozwanego, wynikającą z zawartej w dniu 27 grudnia 2012 r. umowy sprzedaży wierzytelności, w związku ze wszystkimi zarzutami przysługującymi wobec J. K. (1), jako zbywcy wierzytelności, przed zawarciem tej umowy.

Postanowieniem z dnia 28 marca 2013 r. wydanym do sygn. akt
VI Co 639/13/S Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie nadał klauzulę wykonalności postanowieniu Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie z dnia 9 sierpnia 2012 r., sygn. akt VI Ns 1210/09/S w zakresie punktu trzeciego postanowienia w kwocie 11.129,97 zł oraz w kwocie 120.000 zł przeciwko dłużnikowi B. K., na rzecz wierzyciela E. S., na którego przeszło uprawnienie J. K. (1).

Powód nie złożył w terminie deklaracji podatkowej w sprawie podatku
od czynności cywilnoprawnych od zawartej umowy sprzedaży wierzytelności
z dnia 6 sierpnia 2012 r.; deklarację złożył i opłacił podatek w wysokości 500 zł plus 50 zł odsetek za zwłokę w dniu 28 maja 2013 r., po wezwaniu przez Urząd Skarbowy.

Pomiędzy B. K. a Spółką (...) Sp. z o.o. został zawarty – datowany na dzień 31 lipca 2013 r. – aneks nr (...) do umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 6 sierpnia 2012 r., w którym wskazano, że w związku z wszczęciem przeciwko B. K. egzekucji komorniczej na wniosek E. S. oraz złożeniem przez powoda do Sądu Okręgowego w Krakwie pozwu przeciwegzekucyjnego przeciwko E. S. strony umowy postanowiły zmienić termin wpłaty przez powoda pierwszej raty ceny sprzedaży wierzytelności w kwocie 200 złotych w ten sposób, że powód, jako kupujący zobowiązany został do zapłaty pierwszej raty ceny sprzedaży w terminie do 30 dni od daty prawomocnego rozstrzygnięcia niniejszego postępowania sądowego. Dalsze zaś miesięczne raty ceny sprzedaży wierzytelności w kwocie 200 złotych każda, powód ma uiszczać w sposób określony w umowie z dnia 6 sierpnia 2012 r. w terminie do 30 dnia każdego kolejnego miesiąca, liczonego od dokonania pierwszej wpłaty.

Jako podstawę powyższych ustaleń sąd I instancji wskazał dokumenty urzędowe i prywatne, zeznania świadków J. K. (1) i W. S. oraz zeznania stron. Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka J. K. (1) i pozwanego, natomiast zeznaniom świadka W. S. i zeznaniom powoda dał wiarę jedynie w części. W szczególności

za niewiarygodne zostały uznał te twierdzenia powoda i świadka W. S., które dotyczyły momentu zawarcia pomiędzy nimi umowy sprzedaży wierzytelności, jako sprzeczne tak z zasadami logiki, jak i doświadczenia życiowego. Trudno bowiem racjonalnie wytłumaczyć, dlaczego umowa ta miała być podpisana akurat rankiem 6 sierpnia 2012 r., pomimo iż – jak zeznał W. S. – miała ona zostać sporządzona przez prawnika już kilka miesięcy wcześniej, jak również dlaczego mimo podpisania umowy powód nie przedstawił jej na posiedzeniu Sądu w sytuacji, gdy dowiedział się
o przelewie wierzytelności przyszłej.

W swych rozważaniach Sąd Okręgowy wskazał, że potrącenie jest zdarzeniem powodującym wygaśnięcie zobowiązania, o jakim mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Zawarty w art. 505 k.c. zakaz potrącenia wierzytelności wynikającej z czynu niedozwolonego został ustanowiony w interesie wierzyciela, któremu taka wierzytelność przysługuje, a zatem nie stał on na przeszkodzie dokonaniu potrącenia przez wierzyciela takiej wierzytelności. Sąd przytoczył treść art. 513 k.c. i w ślad za komentatorami kodeksu cywilnego i orzeczeniami Sadu Najwyższego wyraził pogląd, że dopuszczalne jest potrącenie wierzytelności nabytej przez dłużnika po dokonaniu przelewu przez jego wierzyciela, jednak przez otrzymaniem zawiadomienia o przelewie. Złożone przez powoda oświadczenie o potrąceniu odnoszące się do wierzytelności nabytej przez pozwanego umową z dnia 21 czerwca 2012 r. sąd I instancji uznał jednak za bezskuteczne wobec niebudzącego wątpliwości faktu, że powód nabył wierzytelność od (...) Sp. z o.o. po powzięciu wiadomości o przelewie wierzytelności przyszłej. Zdaniem sądu I instancji nie ma przy tym znaczenia, że w momencie zawierania przez J. K. (1) i pozwanego w dniu 21 czerwca 2012 r. umowy przelewu wierzytelność, której umowa dotyczyła miała charakter wierzytelności przyszłej. Wprawdzie orzecznictwo przyjmuje, że w niektórych wypadkach przelewu wierzytelności przyszłych należy wyjść poza zakreślone w art. 513 § 1 k.c. czasowe granice dopuszczalnych zarzutów dłużnika przeciwko cesjonariuszowi, także zarzutów przysługujących mu wobec cedenta a ukształtowanych ostatecznie w ramach umowy z cedentem kreującej ostatecznie przelaną wierzytelność, to jednak, zdaniem Sądu Okręgowego, stanowisko takie nie znajdzie zastosowania w rozpoznawanej sprawie, gdyż powód nabył wierzytelność od osoby trzeciej tylko po to, aby uniemożliwić byłej żonie egzekucję wierzytelności wynikającej z postanowienia o podziale majątku dorobkowego. Za skuteczne sąd uznał natomiast potrącenie wierzytelności nabytej przez powoda od spółki (...) z wierzytelnością w kwocie 11.129,97 zł będąca przedmiotem umowy przelewu zawartej w dniu 27 grudnia 2012 r. Za nietrafny uznał także sąd I instancji zarzut pozorności umowy, która powód nabył od spółki (...) potrąconą następnie wierzytelność przyjmując, że pozorność tej umowy nie została wykazana.

Wyrok powyższy w części oddalającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu zaskarżył powód. Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił:

- naruszenie art. 65 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie w odniesieniu do wykładni oświadczenia woli złożonego przez J. K. (1) w § 2 pkt 1 lit. a umowy z dnia 27 grudnia 2012 r. w zakresie, w jakim oświadczyła ona, że w wyniku zakończenia postępowania o podział majątku wspólnego przysługuje jej w stosunku do byłego męża wierzytelność w kwocie 131.129,97 zł;

- naruszenie art. 233 w zw. z art. 245 k.p.c., art. 6 k.c. i art. 253 k.p.c. w zakresie, w jakim sąd I instancji nie dał wiary zeznaniom powoda i świadka W. S. co do dat i okoliczności zawarcia umowy sprzedaży z dnia 6 sierpnia 2012 r. oraz późniejszych aneksów do tej umowy;

- naruszenie art. 512 k.c. zdanie drugie i art. 498 oraz art. 499 k.c. w odniesieniu do przelewu wierzytelności przyszłej dokonanego umowa z dnia 21 czerwca 2012 r. oraz przepisu art. 513 k.c. w zw. z art. 498 k.c. przez jego błędne zastosowanie.

W konkluzji powód domagał się zamiany wyroku w zaskarżonej części poprzez uwzględnienie żądania pozwu także w odniesieniu do kwoty 120.000 zł i pozbawienia wykonalności postanowienia z dnia 9 sierpnia 2012 r. sygn. VI Ns 1210/09/S także w tej części oraz zmiany orzeczenia o kosztach procesu poprzez ich zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zarówno za I, jak i za II instancję, ewentualnie uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego przed sądem II instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zarzut podnoszony przez powoda w punkcie 2 apelacji, odnoszący się do oceny dowodów, a w konsekwencji ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego wyroku, dotyczy tylko jednego faktu, a mianowicie czy umowa przelewu, którą powód nabył wierzytelność od (...) Sp. z o.o., została zawarta w dniu 6 sierpnia 2012 r. rano, jeszcze przed posiedzeniem sądu w sprawie sygn. VI Ns 1210/09/S, czy też już po zakończeniu tego posiedzenia. Okoliczność ta nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy z przyczyn, które niżej zostaną wskazane. Z tej przyczyny Sąd Apelacyjny pomija tę okoliczność, nie czyniąc jej podstawą swego orzeczenia, co czyni zbędnym rozważanie zasadności zgłoszonego zarzutu. W konsekwencji, przy pominięciu okoliczności dotyczącej wzajemnej relacji czasowej nabycia przez powoda wierzytelności od spółki (...) i posiedzenia sądu w sprawie sygn. VI Ns 1210/09/S w dniu 6 sierpnia 2012 r., Sąd Apelacyjny akceptuje pozostałe ustalenia faktyczne sądu I instancji i przyjmuje je za własne. Ustalenia te Sąd Apelacyjny uzupełnia wskazaniem powoływanej już w pozwie i niespornej między stronami okoliczności, wynikającej nadto jednoznacznie z akt sprawy VI Ns 1210/09/S, iż wydane w tamtej sprawie w dniu 9 sierpnia 2012 r. postanowienie Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie stało się prawomocne w dniu 19 września 2012 r.

Stosownie do art. 498 § 1 k.c. potrącenia wierzytelności można dokonać, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie wierzycielami i dłużnikami, przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Sąd I instancji uwagę swą skoncentrował na pierwszej z tych przesłanek, a zatem tożsamości dłużników i wierzycieli obu wierzytelności przyjmując, że jakkolwiek w niektórych wypadkach ochrona dłużnika zostaje rozszerzona i czyni możliwym potrącenie przez niego wierzytelności służącej mu w stosunku do zbywcy wierzytelności przyszłej, której dłużnikiem stał się po jej powstaniu, to jednak ta rozszerzona ochrona nie znajduje zastosowania w rozpoznawanej sprawie. Tego też zagadnienia dotyczy zarzut podniesiony w punkcie 3 apelacji, a z nim też jest związany zarzut podniesiony w punkcie 1 apelacji, który przez wykładnię oświadczenia J. K. (1) złożonego przy kolejnym przelewie dokonanym w dniu 27 grudnia 2012 r. zmierza do wykazania, że dopiero wtedy nastąpiło przeniesienie na pozwanego wierzytelności objętej umową z dnia 21 czerwca 2012 r. o przelew wierzytelności przyszłej. Tymczasem, nawet gdyby kwestie te rozstrzygnąć zgodnie z twierdzeniami skarżącego, nie mogłoby to doprowadzić do wzruszenia zaskarżonego wyroku. Tak obie strony umowy, jak też sąd I instancji nie rozważyły, czy zrealizowane zostały pozostałe przesłanki potrącenia, o których stanowi przepis art. 498 § 1 k.c.

Przede wszystkim wskazać trzeba, że wierzytelność z tytułu spłaty, będąca wynikiem dokonania orzeczeniem sądu podziału majątku wspólnego małżonków, powstaje z mocy orzeczenia działowego, a zatem z chwilą prawomocności tego orzeczenia. Do chwili uprawomocnienia się postanowienia działowego wierzytelność taka nie istnieje, gdyż sąd w orzeczeniu działowym nie tylko ustala skład i wartość majątku wspólnego, ale także decyduje o sposobie dokonania działu, a w konsekwencji, czy spłata zostanie zasądzona, w jakiej wysokości i na rzecz którego z byłych małżonków. Zatem do chwili prawomocności postanowienia nie można przesądzać czy w ogóle powstanie stosunek obligacyjny, którego przedmiotem jest obowiązek dokonania spłaty i jaka będzie jego treść. Skoro orzeczenie działowe stało się prawomocne w dniu 19 września 2012 r., to dopiero w tym dniu powstała wierzytelność z tytułu spłaty. Co oczywiste, wierzytelność, która jeszcze nie istnieje, nie jest wymagalna. Postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2012 r. sąd zasądzając od powoda B. K. na rzecz J. K. (1) spłatę w kwocie 138.584,69 zł oznaczył termin jej płatności na 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o podziale majątku. Zatem dopiero po upływie tego terminu wierzytelność stała się wymagalna. Skoro postanowienie uprawomocniło się w dniu 19 września 2012 r., to oznaczony w tym postanowieniu termin płatności upłynął w dniu 19 marca 2013 r. Dopiero wówczas wierzytelność z tytułu zasądzonej spłaty stała się wymagalna i dopuszczalnym stało się potrącenie. W konsekwencji wszystkie wcześniej składane oświadczenia powoda o dokonaniu potrącenia były bezskuteczne. Po dniu 19 marca 2013 r. powód złożył tylko jedno oświadczenie o potrąceniu. Było to w dniu 18 kwietnia 2013 r., a dotyczyło potrącenia wierzytelności w kwocie 11.129,97 zł, to jest tej części wierzytelności J. K. (1) z tytułu spłaty, która została przelana na rzecz pozwanego umowa z dnia 27 grudnia 2012 r. Treść oświadczenia zawartego w piśmie powoda z dnia 18 kwietnia 2013 r. (k. 95) jest jednoznaczna. Powód wyraźnie wskazuje, że potrąca kwotę 11.129,97 zł przelaną przez zbywcę J. K. (1) na rzecz nabywcy E. S.. Nie sposób z tego pisma wyinterpretować, że dotyczy ono potrącenia jakiejkolwiek innej części wierzytelności z tytułu zasądzonej spłaty niż wskazana w umowie kwota 11.129,97 zł. Właśnie w tym zakresie Sąd Okręgowy zaskarżonym wyrokiem uwzględnił powództwo.

W konsekwencji zbędnym było rozważanie zarzutów postawionych przez powoda w apelacji, gdyż nawet uznanie ich za słuszne nie mogłoby doprowadzić do uwzględnienia apelacji. Z tych przyczyn apelację należało uznać za bezzasadną i oddalić na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę odpowiadającą wynagrodzeniu pełnomocnika w stawce minimalnej ustalonej stosownie do § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Pastwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.