Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lutego 2015 r.

Sąd Rejonowy w Nysie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2015 r. na rozprawie

sprawy z powództwa T. F.

przeciwko J. S. (1)

o zaniechanie immisji

I.  nakazuje pozwanemu J. S. (1) przywrócenie stanu zgodnego z prawem na nieruchomości działce gruntu numer (...), położonej w (...), poprzez:

1.  usunięcie drzew oznaczonych na szkicu sytuacyjnym sporządzonym przez biegłego J. K. i opisanych w opinii z dnia 8 września 2014 r., a stanowiących integralną część niniejszego orzeczenia: nr 6 (dąb) i numer 16 (sosna) znajdujących się na działce gruntu pozwanego J. S. (1) numer 289, położonej w (...), w terminie 7 dni od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia,

2.  usunięcie drzew oznaczonych na szkicu sytuacyjnym sporządzonym przez biegłego J. K. i opisanych w opinii z dnia 8 września 2014 r., a stanowiących integralną część niniejszego orzeczenia: nr 2-3 (klony), 8 (głóg), 9 (jesion), 10-15, 17, 20-25 i 35-36 (świerk), 18-19, 26-32, 37-38 (brzozy) znajdujących się na działce gruntu pozwanego J. S. (1) numer 289, położonej w (...), w ten sposób, że wystąpi do Wójta Gminy P. o wyrażenie zgody na wycięcie wyżej wskazanych drzew w terminie 7 dni od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia,

II.  zasądza od pozwanego J. S. (1) na rzecz powódki T. F. kwotę 540 zł (pięćset czterdzieści złotych) tytułem kosztów postępowania,

III.  nakazuje ściągnąć od J. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa-Kasy tutejszego Sądu kwotę 523,07 (pięćset dwadzieścia trzy złote i siedem groszy) tytułem brakujących zaliczek na koszty opinii biegłego i koszty dojazdu sędziego na oględziny.

Sygn. akt I C 411/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 09 kwietnia 2013 r. powódka T. F. wniosła o zakazanie pozwanemu J. S. (1) naruszania jej prawa własności w postaci należącej do niej nieruchomości położonej w (...), poprzez nakazanie wycięcia drzew leśnych posadzonych na działce pozwanego umiejscowionej w (...), graniczącej z działką powódki w odległości 3 m od granicy posesji do niej należącej. Ponadto, powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu strona inicjująca niniejsze postępowanie wskazała, że strony procesu są właścicielami sąsiadujących ze sobą nieruchomości. Powódka na swojej nieruchomości urządziła ogród warzywny graniczący z działką pozwanego, na której to nieruchomości pozwany posadził drzewa leśne: świerki, brzozy i inne drzewa liściaste. Powódka wskazała, że obecnie drzewa osiągają wysokość ok. 10 metrów. Część z drzew rośnie w odległości 1,5 metra od granicy działek należących do stron. (...) korzeniowy drzew przechodzi na cześć nieruchomości powódki uniemożliwiając wzrost roślin. Poza tym, drzewa rosnące wzdłuż granicy nieruchomości należących do stron zacieniają tą cześć nieruchomości na której rosną warzywa.

W odpowiedzi na pozew pozwany J. S. (1) podniósł, iż drzewa, których domaga się usunięcia powódka, zostały zasadzone wspólnie przez strony. Pozwany wskazał, biorąc pod uwagę, że obecny stan nasadzeń może wpływać na działkę sąsiednią, że wyraża zgodę na ich usunięcie, lecz pod warunkiem usunięcia również przez powódkę zasadzeń wpływających na użytkowanie działki pozwanego i powodujących immisję.

W piśmie procesowym z dnia 25 listopada 2014 r. powódka T. F. konkretyzując żądanie pozwu wniosła o wycięcia drzew oznaczonych na szkicu sytuacyjnym i opisanych w opinii biegłego J. K. z dnia 8 września 2014 r. numerami: 2-6, 8- 38.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

T. F. jest od 1998 r. właścicielką nieruchomości położonej w P. numer 66 – działka numer (...). Na nieruchomości tej mieszka od 1964 r. Wcześniej nieruchomość należała do jej rodziców. W latach 1990 r. -1991 r. T. F. na nieruchomości założyła ogródek warzywny. Około 15 lat temu J. S. (1) oraz jego syn z synową zasadzili drzewa na jego nieruchomości położonej w (...) – działka numer (...), która graniczy z nieruchomością T. F.. Zasadzone brzozy sypią nasionami na sąsiednią działkę. Pozostałe drzewa rzucają cień na działkę T. F., a ich system korzeniowy przechodzi pod ziemią nachodząc na przedmiotową działkę.

J. S. (1) jest od 1965 r. właścicielem nieruchomości położonej w (...) – działka numer (...). Na działce, w jej końcowej części, znajduje się ogród, gdzie występują nasadzenia gatunkami: pojedynczo owocowymi: jabłoń, śliwa oraz rzędowo występują gatunki liściaste i iglaste takie jak brzoza, świerk, klon, pojedynczo dąb, jesion, głóg w wieku 15-20 lat. Działka graniczy z działką będącą własnością T. F. o numerze 290. Brzozy i świerki na działce numer (...) posadzili syn K. S. z synową. Na działce o numerze (...), wzdłuż granicy z działką o numerze (...) znajdują się 42 drzewa oznaczone na załączonym do opinii biegłego J. K. z dnia 8 września 2014 r. szkicu sytuacyjnym numerami: 18-19, 26-32, 37-38 (11 brzóz), 10-15, 17, 20-25, 33-36, 39-42 (21 świerków), 2-3, 43-44 (4 klonów), 9 (1 jesion), 6 (1 dąb), 1 i 1a (2 jabłonie, w tym jedna sucha), 8 (1 głóg), 7 (1 śliwa). Ogólny stan drzew należy określić jako dobry, za wyjątkiem jabłoni oznaczonej numerem 1a i głogu oznaczonej numerem 8, których stan wskazuje na martwice drzew (posusz).

Dowód:

zeznania świadka: D. O. k. 31,

K. S. k. 68,

dowód z przesłuchania powódki T. F. k. 31,

dowód z przesłuchania pozwanego J. S. (1) k. 31,

opinia biegłego wraz z dołączonym do niej szkicem sytuacyjnym umiejscowienia drzew na działce numer (...) k. 110- 121,

dokumentacja zdjęciowa k. 4, 12-17, 38, 147, z

oględziny działek o numerach (...) k. 23-24, 145-146 i 152.

(...) oznaczone jako działki numer (...) położone są w obrębie P., gmina P. ( (...) 66) i usytuowane na obszarze oznaczonym symbolem J.MU8, który oznacza tereny zabudowy mniejszej oraz na obszarze oznaczonym symbolem J.R., który oznacza tereny rolne.

Dowód:

pismo Urzędu Gminy P. k. 41-42,

uchwała numer XXV/90/05 Rady Gminy P. z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy P. dla terenów zabudowanych k. 43-60,

wyrys z mapy planu zagospodarowania przestrzennego k. 61.

Wyżej nakreślony stan faktyczny, który, co należy podkreślić, w całości był bezsporny, został zrekonstruowany na podstawie uprzednio dokonanej swobodnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów z dokumentów, z zeznań świadków, z przesłuchania stron, z oględzin, z dokumentacji zdjęciowej oraz opinii biegłego J. K.. Dowody te należało ocenić w całości za wiarygodne i dające spójny obraz problemu, to jest potwierdzające okoliczności związane z występowaniem immisji uniemożliwiających powódce korzystanie ze jej nieruchomości w sposób zgodny z uprawnieniami właścicielskimi.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na całościowe uwzględnienie. Brak orzeczenia w wyroku w zakresie usunięcia drzew oznaczonych na szkicu sytuacyjnym załączonym do opinii biegłego J. K. z dnia 8 września 2014 r. numerami 4-5 jest rezultatem pomyłki biegłego, sanowanej podczas oględzin na działce numer (...), mającej miejsce w dniu 10 lutego 2015 r., podczas której biegły stwierdził, że oznaczone przez niego numerami 4-5 klony w rzeczywistości nie zostały posadzone na przedmiotowej nieruchomości.

Zgodnie z art. 144 k.c. właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swojego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno – gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

Prawo własności jest szczególną i najszerszą formą uprawnienia do władania rzeczą, pozwala bowiem w najpełniejszy sposób realizować właścicielowi jego władztwo nad rzeczą poprzez m.in. korzystanie z rzeczy.

Podnieść jednak należy, iż uprawnienia właścicielskie doznają pewnych ograniczeń określonych przepisami prawa. W szczególności właściciel nieruchomości powinien powstrzymywać się od działań, które nadmiernie zakłócałyby korzystanie z nieruchomości sąsiednich. Przepis art. 144 k.c. określa jedną z norm prawa sąsiedzkiego, regulującą treść i wykonywanie prawa własności w zakresie oddziaływania na nieruchomości sąsiednie. Właściciel swoim zachowaniem podejmowanym w ramach wykonywania przez niego prawa własności do nieruchomość, które jak już wyżej zaznaczono odpowiada istocie i treści prawa własności, może w negatywny sposób oddziaływać na nieruchomości sąsiednie, zakłócając swobodne z nich korzystanie. Takie działanie określane jest w doktrynie i orzecznictwie mianem immisji. Oddziaływanie na nieruchomości sąsiednie może przybrać formę immisji bezpośrednich, czyli celowego bezpośredniego kierowania na inną nieruchomość substancji np. wody, ścieków itp. za pomocą odpowiednich urządzeń. Może mieć także formę immisji pośrednich, będących ubocznym, niezamierzonym skutkiem działania właściciela, jednak szkodliwym dla właściciela innej nieruchomości np. wytwarzanie zapachów, wywoływanie wibracji lub hałasów. I. bezpośrednie są zawsze niedozwolone, natomiast dokonywanie immisji pośrednich jest zakazane ponad przeciętną miarę przy uwzględnieniu społeczno – gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Tym samym oddziaływanie pośrednie na nieruchomości sąsiednie jest dopuszczalne jedynie w granicach miernika obiektywnego jakim jest przeciętna miara. Jeżeli właściciel w ramach wykonywania swojego prawa własności zakłóca korzystanie z nieruchomości sąsiednich w sposób nadmierny, to przekracza granicę uprawnień właścicielskich, bezprawnie ingerując w cudze prawo własności.

W przypadku naruszenia prawa własności nieruchomości poprzez niedopuszczalne immisje właścicielowi nieruchomości sąsiedniej przysługuje roszczenie negatoryjne z art. 222 § 2 k.c., który stanowi, ze przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Celem roszczenia negatoryjnego jest udzielenie ochrony właścicielowi w celu uniemożliwienia bezprawnej ingerencji w jego sferę uprawnień właścicielskich poprzez przywrócenie stanu zgodnego z prawem, usunięcie skutków naruszeń i nakazanie powstrzymywania się od dalszych naruszeń osobie, która swoim zachowaniem godzi w cudze prawo własności.

W niniejszej sprawie powódka wystąpiła z roszczeniem negatoryjnym wobec pozwanego w związku z dokonanymi przez pozwanego nasadzeniami drzew tuż przy granicy z działką powódki, domagając się przywrócenia stanu zgodnego z prawem poprzez usunięcie drzew, których usytuowanie zakłóca ponadprzeciętną miarę realizacje jej uprawnień właścicielskich. Zgodnie z opinią biegłego J. K. z dnia 8 września 2014 r. występujące nasadzenia na działce (...) to w większości gatunki lasotwórcze (brzoza, świerk, dąb, jesion, klon). Z ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie wynika, że graniczące ze sobą nieruchomości nie mają charakteru leśnego, gdyż w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oznaczone są symbolem J.MU8, który oznacza tereny zabudowy mniejszej oraz symbolem J.R., który oznacza tereny rolne. Tym samym, działania pozwanego w tym zakresie, to jest w zakresie nasadzeń drzew, wykraczały poza ściśle unormowany katalog uprawnień właścicielskich regulowany przepisem art. 140 k.c., który wskazuje, że właściciel może między innymi korzystać z rzeczy zgodnie z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż o zakresie prawa własności decyduje społeczno-gospodarcze przeznaczenie konkretnego prawa, a nie prawa własności w ogóle i zależy od przeznaczenia przedmiotu tego prawa, czy jest to na przykład grunt rolny, czy działka budowlana. Skoro nieruchomość należąca do pozwanego, to jest przedmiot jego prawa własności, nie miała charakteru leśnego, nie stanowiła gruntów leśnych, to dokonywanie stosowanych nasadzeń lasotwórczych nie pozostawało w zgodzie ze społecznym przeznaczeniem prawa własności pozwanego. Tym bardziej, iż przedmiotowa niezgodność spowodowała zakłócenie w korzystaniu z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę wynikającą ze społecznego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

Zaakcentować również należy, iż realizacja uprawnień właścicielskich powódki zawierała się i nie wykraczała poza ściśle granice normowane przepisem art. 140 k.c. Charakter działki strony inicjującej proces, to jest jej przeznaczenie rolne, w pełni odpowiadało działaniom powódki, która na nieruchomości urządził ogród warzywny. Działania pozwanego, powodujące powstanie negatywnych immisji nakierowanych na działkę powódki, uzasadniały zastosowanie skutecznej ingerencji sądowej w zastały układ faktyczny. W ocenie Sądu, charakter przedmiotowych immisji pozwala skonstatować, iż sprowadzały się one do działań mających charakter ponad przeciętny. Pozwany przekroczył granice wykonywania uprawnień przez właściciela nieruchomości, uniemożliwiając całkowicie w korzystaniu przez powódkę ze swojej nieruchomości i czyniąc to na nieruchomości, której społeczno - gospodarcze przeznaczenie nie zezwalała na nasadzenie leśnych drzew. Należy zaakcentować, iż bez znaczenia jest okoliczność (której na rozprawie pozwany nie potwierdził), podnoszona przez pozwanego w odpowiedzi na pozew o tym, iż powódka wyraziła zgodę na nasadzenie drzew. Zgoda powódki nie może stanowić skutecznej obrony pozwanego co do jego działań, które jak to już zostało podkreślone mają charakter mocno ingerujący w treść prawa własności innej osoby, a ponadto są sprzeczne z przepisami prawa w postaci przeznaczenia nieruchomości, która zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego w części dotyczącej niniejszej sprawy jest nieruchomością rolną. Poza tym, powódka zaprzeczyła, aby wyraziła wyraźnie zgodę na nasadzenia, ale skoro tolerowała je przez tyle lat, należy przyjąć, że zaakceptowała te nasadzenia. Powódka mogła się zgodzić na nasadzenia, ale pozwany powinien zapobiegać nadmiernemu przyrostowi drzew i utrzymywać ich wzrost i rozrost pod kontrolą. Drzewa w obecnym stanie zdecydowanie naruszają swobodę powódki w gospodarowaniu jej działką. Wobec zmiany okoliczności faktycznych powódka mogła stwierdzić, że nasadzenia w obecnej formie jej przeszkadzają. Nadmienić również należy, iż jeżeli pozwany doznaje stosownych ograniczeń na skutek akcji powódki, w zakresie korzystania ze swojej nieruchomości, ma uprawnienie do dochodzenia skutecznej ochrony swojego prawa własności przed sądem.

Godzi się zauważyć, iż na skutek działań pozwanego powódka doznała ograniczeń swojego prawa własności zarówno z uwagi na spadające części drzew (liście i nasiona brzozy) na jej działkę, jak również z uwagi na przechodzące korzenie drzew, uniemożliwiające w sposób prawidłowy rozrost roślinności znajdujących się na działce powódki oraz poprzez odcięcie jej upraw od dostępu światła dziennego, z uwagi na wysokość i rozłożystość korony drzew, który to stan w sposób zupełny wykluczył możliwość jakiejkolwiek uprawy ogrodowej na działce stanowiącej przedmiot własności powódki.

Tym samym, Sąd, na podstawie art. 144 k.c. w zw. z art. 222 § 2 k.c., uwzględnił powództwo negatoryjne powódki i nakazał pozwanemu J. S. (1) przywrócenie stanu zgodnego z prawem na nieruchomości działce gruntu numer (...) położonej w (...) poprzez usunięcie drzew oznaczonych na szkicu sytuacyjnym sporządzonym przez biegłego J. K. i opisanych w opinii z dnia 8 września 2014 r., a stanowiących integralną część cześć orzeczenia: nr 6 (dąb) i numer 16 (sosna) znajdujących się na działce gruntu pozwanego J. S. (2) numer 289, położonej w P., w terminie 7 dni.

Konstrukcja punktu I 2 orzeczenia, to jest nakazanie wycinki drzew po uprzednim wystąpieniu do Wójta Gminy P. o wyrażenie zgody na wycięcie, uzasadnione jest specyfiką tych drzew, to znaczy do ich skutecznego usunięcia, a tym samym uzyskania przez przedmiotowe orzeczenia waloru pełnej skuteczności – art. 365 § 1 k.p.c. konieczne jest uzyskanie stosownego zezwolenia. Przepis art. 365 § 1 k.p.c. stanowi, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Dokonując wykładni wyżej zacytowanej normy należy poczynić jedno zastrzeżenie odnośnie związania prawomocnym orzeczeniem organów administracji publicznej. Wskazać bowiem należy, iż w myśl art. art. 6 k.p.a. organy władzy publicznej obowiązane są działać na podstawie i w granicach obowiązującego prawa oraz stać na straży praworządności. Wszelkie czynności organów administracji publicznej muszą się mieścić w granicach prawa. Powyższe oznacza, że ilekroć upoważnienie dane przez normę ustawową dopuszcza pewien zakres samodzielności organu, to może on z tej samodzielności korzystać wyłącznie w granicach określonych przepisem prawa, które jako jedyne wyznaczają zakres kompetencji w danej sprawie.

Tym samym, w realiach niniejszej sprawy doszło do zbiegu przepisów zakresu prawa cywilnego i administracyjnego, które regulują istotną dla rozstrzygnięcia sprawy kwestię. Już pod rządami dawnej ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska, usunięcie drzew i krzewów z terenu nieruchomości mogło, po za pewnymi wyjątkami, nastąpić tylko za zezwoleniem organu gminy. Oznaczało to, że roszczenie negatoryjne właściciela o usunięcie drzew i krzewów stanowiących przeszkodę w nasłonecznieniu gruntu i wpływ na zmniejszenie plonów – oparte na podstawie art. 222 § 2 w zw. z art. 144 k.c.– mogło zostać uwzględnione z pewnym zastrzeżeniem związanym z koniecznością uzyskania zezwolenia.

Podkreślić bowiem należy, że zgodnie z obowiązującymi w chwili obecnej przepisami wycinka drzew lub ingerencja w kształt korony tych drzew zgodnie z treścią art. 83 ust. 1 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody wymaga zezwolenia (wydanego przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, a w przypadku gruntów gminy – starosty). Tym samym, pozwany aby mógł podjąć czynności związane z wycinką drzew musi uzyskać pozytywną decyzję właściwego organu, któremu normy prawa powszechnego w tym zakresie wyznaczyły pewien zakres swobody uznaniowej. Pozwany winien to uczynić po wcześniejszym złożeniu do właściwego miejscowo organu administracji samorządowej stosownego i należycie opłaconego wniosku, niedotkniętego żadnymi brakami formalnymi. Pamiętać również należy, iż zgodnie z art. 88 wyżej zacytowanej ustawy w przypadku wycinki drzew bez zezwolenia wymierzana jest administracyjna kara pieniężna.

Rozstrzygnięcie Sądu w przedmiocie kosztów procesowych zapadło na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Pozwany przegrał proces w całości, w związku z czym obowiązany jest do zwrotu kosztów procesu w łącznej kwocie 540,00 zł, na które składają się: kwota 30,00 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwota 510,00 zł tytułem zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego oraz na koszty dojazdu sędziego na oględziny.

Ponadto, pozwany w punkcie III orzeczenia z racji tego, że przegrał proces w całości, zobowiązany został do zapłaty kwoty 523,07 zł tytułem brakujących zaliczek na koszty opinii biegłego i koszty dojazdu sędziego na oględziny.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.