Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2013r.

Sąd Okręgowy we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Augustyniak

Protokolant: starszy protokolant sądowy Agnieszka Przystupa

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2013r. we Włocławku na rozprawie

sprawy L. K.i E. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ustalenie

na skutek odwołań L. K.i E. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 10 grudnia 2012r. nr (...)

oddala odwołania.

Sygn. akt IV U 74/13

UZASADNIENIE

E. S.wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 grudnia 2012 roku nr (...) stwierdzającej, że L. K.jako pracownik u płatnika składek (...) E. S.nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 02.07.2012r.

Także L. K.wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 grudnia 2012 roku nr (...).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. podtrzymał całkowicie zaskarżoną decyzję i wniósł o oddalenie odwołań.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w odpowiedzi na odwołanie podniósł, iż na podstawie danych z Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS, posiadanych dokumentów ustalono co następuje:

W dniu 06.07.2012r. L. K.została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego przez płatnika składek tj. (...) E. S.z siedzibą (...)-(...) W. ul. (...).

Zgłoszenie nastąpiło od dnia 02.07.2012r. kodem ubezpieczenia 0110 00 tj. pracownik.

Od dnia 11.07.2012r. L. K.stała się niezdolna do pracy.

Z uwagi na fakt, iż niezdolność do pracy nastąpiła w krótkim czasie od zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych powstała wątpliwość co do faktycznego zatrudnienia L. K.. Wobec powyższego skierowano sprawę do wydziału Kontroli Płatników i Składek w celu ustalenia czy w/w faktycznie wykonywała pracę. W oparciu o dostarczone dokumenty i protokół kontroli ustalono co następuje:

W dniu 02.07.2012r. pomiędzy E. S.a L. K.została zawarta umowa o pracę na czas określony od dnia 02.07.2012r. do 02.07.2013r. w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 1.500,00 zł. Wnioskodawczyni zatrudniona została w charakterze pracownika biurowego.

W trakcie kontroli płatnik zeznał, iż do obowiązków L. K.należało prowadzenie rozmów z klientami,, kontakty telefoniczne, procedury zabezpieczania imprez plenerowych. Pracę wykonywała 5 razy w tygodniu od poniedziałku do piątku, w biurze firmy od 7.00 — 15.00 . Pracę wykonywała samodzielnie, zakres obowiązków został przekazany w formie ustnej. Nie była upoważniona do podpisywania żadnych dokumentów.

W dniu 02.07.2012r. płatnik wystawił skierowanie na badanie lekarskie, którego nie dostarczyła w związku z tym, iż zachorowała. W firmie prowadzono ewidencję czasu pracy oraz sporządzano listy płac

Na miejsce L. K.nie został zatrudniony nowy pracownik. Obecnie zarówno płatnik jak i pracownik przebywają na zwolnieniu lekarskim.

Analiza stanu faktycznego niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, że umowa pomiędzy E. S.a L. K.nie została zawarta w celu faktycznej realizacji wynikającego ze stosunku pracy a jedynie dla uzyskania przez L. K.świadczeń z ubezpieczenia społecznego. U w/ w nie istniała bowiem wola rzeczywistego świadczenia pracy, zaś E. S.zawarła umowę, która była zbędna z punktu widzenia potrzeb firmy. Na brak potrzeby zatrudnienia pracownika w pełnym wymiarze czasu pracy wskazuje fakt, iż pracodawca zatrudniał ( w.g. zeznań) 2 osoby na podstawie umów o dzieło, dopuścił pracownika do pracy bez aktualnych badań lekarskich, brak konieczności zatrudnienia na miejsce L. K.innego pracownika, po fakcie trafienia w dniu 11.07.2012r. do szpitala (...)w O.( pobyt ten musiał być zaplanowany a na pewno wcześniej uzgodniony.)

W świetle zebranego w sprawie materiału pozwany stoi na stanowisku że zawarcie umowy pomiędzy stronami miało na celu wyłącznie włączenie L. K.do ubezpieczeń społecznych, a nie faktycznej realizacji zawartej umowy ewentualne przychodzenie do siedziby firmy miało uprawdopodobnić wobec osób trzecich fakt świadczenia pracy.

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2013 roku Sąd Okręgowy we Włocławku zarządził połączenie spraw z obydwu odwołań celem ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Od 15 roku życia L. K.(ur. (...)) choruje na chorobę (...), tj. owrzodzenie (...)

Dowód: zeznania L. K.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:37:13-00:53:50, zeznania E. S.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:10:56-00:35:50, świadectwo k.-38

W dniu 02.07.2012r. pomiędzy E. S., prowadzącą działalność gospodarczą polegającą na ochronie osób i mienia pod firmą (...) E. S.z siedzibą (...)-(...) W. ul. (...)(do tej pory zatrudniającej kilka osób na podstawie umów o dzieło), a L. K.została zawarta umowa o pracę na czas określony od dnia 02.07.2012r. do 02.07.2013r. w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 1.500,00 zł. L. K.zatrudniona została w charakterze pracownika biurowego.

Dowód: zeznania L. K.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:37:13-00:53:50, zeznania E. S.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:10:56-00:35:50, umowa o pracę w aktach kontroli organu rentowego k.-15.

Bezpośrednio przed zatrudnieniem u E. L. K. była osobą bezrobotną.

Dowód: zeznania L. K.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:37:13-00:53:50 oraz złożone na rozprawie w dniu 28 maja 2013 roku (płyta CD k.-112) 00:15:32-00:27:00,

Do obowiązków L. K.należało prowadzenie rozmów z klientami, kontakty telefoniczne, procedury zabezpieczania imprez plenerowych. Pracę wykonywała 5 razy w tygodniu od poniedziałku do piątku, w biurze firmy od 7.00 — 15.00 . Pracę wykonywała samodzielnie, zakres obowiązków został przekazany w formie ustnej. Nie była upoważniona do podpisywania żadnych dokumentów.

Dowód: zeznania L. K.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:37:13-00:53:50, zeznania E. S.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:10:56-00:35:50,

W dniu 02.07.2012r. płatnik wystawił skierowanie na badanie lekarskie.

Dowód: skierowanie w aktach kontroli organu rentowego k.-17.

W dniu 06.07.2012r. L. K.została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego przez płatnika składek tj. (...) E. S.z siedzibą (...)-(...) W. ul. (...).

Zgłoszenie nastąpiło od dnia 02.07.2012r. kodem ubezpieczenia 0110 00 tj. pracownik.

Okoliczność bezsporna.

Od dnia 11.07.2012r. L. K.stała się niezdolna do pracy – trafiła do szpitala im. F. C.w O.na umówiony od kilku miesięcy wcześniej zabieg.

Dowód: zeznania L. K.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:37:13-00:53:50, zeznania E. S.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:10:56-00:35:50, karta informacyjna w aktach kontroli organu rentowego k.-55.

Na miejsce L. K.nie został zatrudniony nowy pracownik. Obecnie zarówno płatnik jak i pracownik przebywają na zwolnieniu lekarskim.

Dowód: zeznania E. S. złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:10:56-00:35:50,

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 grudnia 2012 roku nr (...)znak: (...)stwierdzono, że L. K.jako pracownik u płatnika składek (...) E. S.nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 02.07.2012r.

Dowód: decyzja w aktach organu rentowego k.-9-15.

E. S.i L. K.rozwiązały umowę o pracę z dniem 28 stycznia 2013 roku na mocy porozumienia stron.

Dowód: zeznania L. K.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:37:13-00:53:50, zeznania E. S.złożone na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku (płyta CD k.-67) 00:10:56-00:35:50,

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powyżej ustalony stan faktyczny Sąd oparł na materiale dowodowym zgromadzonym w trakcie trwania postępowania i ujawnionym na rozprawie, przede wszystkim w postaci dołączonych do akt dokumentów oraz dokumentów zebranych w aktach organu rentowego. Przedmiotowy materiał Sąd uznał za rzetelny i wiarygodny. Strony bowiem w trakcie postępowania nie kwestionowały jego prawdziwości, a jedynie odmiennie go interpretowały oraz wyprowadzały z niego odmienne konkluzje o charakterze tak faktycznym jak i jurydycznym. Tym samym należy skonstatować, iż brak jest przesłanek by odmówić dokumentom dołączonym do akt sprawy i dokumentom zebranym w aktach organu rentowego przymiotu wiarygodności W konsekwencji przedmiotowy materiał dowodowy pozwolił dokonać niemal w całości rekonstrukcji stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

W świetle dokonanej powyżej oceny Sąd meriti przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy posiłkował się również zeznaniami E. S.i L. K.w tym zakresie w jakim ograniczyły się one do jego rekonstrukcji nie zaś oceny. Co do zasady podkreślenia wymaga, że w/w potwierdziły okoliczność świadczenia przez L. K.pracy, okresu jego nieobecności i przyczyny tejże nieobecności.

Antycypując rozważania co do meritum trzeba zaznaczyć, iż istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy E. S.oraz L. K.faktycznie łączył stosunek pracy, a co za tym idzie, czy L. K.posiadała status pracownika czy też sporządzono umowę o pracę wyłącznie w celu nie świadczenia pracy przez nią a tylko uzyskania przez nią tytułu do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w postaci zasiłku chorobowego.

W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. W myśl art. 11 ust. 1 i 12 ust. 1 tej ustawy osoby będące pracownikami podlegają również obowiązkowym ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanego przez art. 22 kp ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157). W myl zaś art. 22 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W toku procesu Zakład Ubezpieczeń Społecznych konsekwentnie twierdził, iż okoliczności związane z zatrudnieniem L. K.nie wskazują na realizowanie rzeczywistego stosunku pracy a tylko na pozorny stosunek pracy mający na celu uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd Okręgowy we Włocławku uznał, że odwołania L. K.i E. S.należało oddalić, a zatem podzielił stanowisko organu rentowego oraz jego argumentację.

Przechodząc do merytorycznych rozważań wskazać należy, iż wydając przedmiotowe orzeczenie Sąd stwierdził, że zawarta w dniu 2 lipca 2012 roku umowa o pracę charakteryzuje się cechą pozorności.

W tym miejscu należy wskazać, że stosownie do treści art. 83 § 1 kodeksu cywilnego, nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność oświadczenia woli została potraktowana przez ustawodawcę jako wada oświadczenia woli. Jest to wada szczególna, bo dotyczy oświadczenia złożonego świadomie i swobodnie dla pozoru drugiej stronie, która o takim charakterze oświadczenia woli wie i na to się zgadza. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba je składająca nie chce w ogóle wywołać żadnych skutków prawnych swojej czynności, albo chce wywołać inne nie przewidziane w oświadczeniu woli.

W sprawie jest bezspornym, iż zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych L. K.nastąpiło w dniu O6.07.2012r., z datą powstania obowiązku ubezpieczeń od dnia 02.07.2012r., a już od dnia 11.O7.2012r. w/w stała się niezdolna do pracy z powodu choroby.

Na uwagę w powyższym kontekście zasługuje fakt, iż obecnie obowiązek wypłacania zasiłku chorobowego został przejęty przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Nie bez znaczenia jest również fakt, że na miejsce L. K., przed zatrudnieniem u E. S.osoby bezrobotnej (niezarejestrowanej w PUP), pracodawca nie zatrudnił nowego pracownika oraz fakt, iż chorująca od 15 roku życia L. K.(ur. (...)) na chorobę (...), tj. owrzodzenie (...), podpisała umowę o pracę w dniu 2 lipca 2012 roku, bez posiadania aktualnych badań lekarskich, a na 11 lipca 2012 roku miała od kilku miesięcy zaplanowany zabieg w szpitalu (...) w O., uniemożliwiający jej kontynuowanie zatrudnienia.

Trzeba w tym miejscu podkreślić, iż nawiązanie stosunku pracy wywołuje różnorodne skutki, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Warunkiem koniecznym podlegania ubezpieczeniu społecznemu jest faktyczne istnienie stosunku pracy, który można uznać za ważny tylko wtedy, gdy oświadczenia woli stron nie zawierają wad powodujących ich nieważność bądź bezskuteczność. Celem i zamiarem stron urnowy o pracę powinna być w świetle art. 22 k.p., faktyczna realizacja stosunku pracy w granicach zakreślonych umową, przy czym elementy te wyznaczają: ze strony pracodawcy - realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika - ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego ze świadczenia pracy. Analiza stanu faktycznego prowadzi natomiast do wniosku, że umowa o pracę zawarta pomiędzy L. K.a E. S.nie została zawarta w celu faktycznej realizacji wynikającego z jej treści stosunku pracy, a jedynie dla uzyskania przez L. K.świadczeń z ubezpieczenia społecznego. U w/w nie istniała bowiem wola rzeczywistego świadczenia pracy, zaś E. S.zawarła z w/w umowę o pracę, która była zbędna z punktu widzenia potrzeb firmy. Za takim stanowiskiem przemawia choćby brak po stronie pracodawcy realnej potrzeby zatrudnienia pracownika w pełnym wymiarze czasu pracy w sytuacji gdy firma zatrudniała kilka osób na podstawie umów cywilno-prawnych (nieoskładkowanych) i jedną osobę na podstawie umowy o pracę (pełen wymiar) tj. L. K., bardzo krótki okres faktycznego wykonywania obowiązków pracowniczych przez w/w, dopuszczenie do pracy bez aktualnego zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego brak przeciwwskazań do podjęcia zatrudnienia, brak konieczności zastępowania zainteresowanej w okresie jej nieobecności z powodu niezdolności do pracy, co przy uwzględnieniu, że L. K.w dniu 11.07.2012r. została przyjęta przez Szpital (...)w O.do zaplanowanej od wielu miesięcy operacji w sytuacji, gdzie dokument zgłoszeniowy został złożony w dniu 6.07.2012r., że strony umowy (w tym także E. S.) wiedziały o zaplanowanej operacji i w związku z tym zawarły fikcyjną umowę o pracę, zmierzającą jedynie do zagwarantowania L. K.świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Nie ma przy tym znaczenia, że L. K.przez kilka dni wykonywała określone czynności pracownicze. Było to bowiem nakierowane jedynie na upozorowane demonstrowanie wykonywania pracy mające na celu zmylenie osób trzecich i wywarcie w nich przekonania, że w/w faktycznie świadczy pracę. Przedmiotowa praktyka zdaniem Sądu dowodzi li tylko przenikliwości L. K.poszukującej ,,alibi” dla następczego upomnienia się o świadczenie w postaci zasiłku chorobowego.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, iż płatnik składek nie wykazał realnej potrzeby zatrudnienia pracownika w pełnym wymiarze czasu pracy, natomiast zawarł z L. K.umowę o pracę po to tylko, aby zabezpieczyć w/w prawo do zasiłku chorobowego i była to jedyna przyczyna zawarcia umowy. Pracodawca nie zatrudnia pracownika dlatego, aby dać mu pracę, źródło utrzymania i stworzyć ochronę ubezpieczeniową, ale dlatego, że istnieje potrzeba gospodarcza pozyskania nowego pracownika. Jeżeli więc takiej potrzeby nie wykazano, to zatrudnienie na danym stanowisku pracy może stanowić jedną z przesłanek uznania umowy o pracę jako zawartej dla pozoru, a tym samym nieważnej. Wprawdzie to pracodawca decyduje o tym, czy istnieje konieczność zatrudnienia pracownika, jednak to organ rentowy, jako dystrybutor publicznych środków finansowych, a w dalszej kolejności także sąd, są uprawnieni do weryfikowania deklarowanego tytułu ubezpieczenia.

W związku z powyższym należy uznać, iż strony sporządziły umowę o pracę bez zamiaru realizacji określonego w niej zatrudnienia, wyłącznie po to, żeby stworzyć nieistniejącą w rzeczywistości podstawę dla uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, co powoduje, iż jest ona w myśl art. 83 § 1 kc nieważna.

Na marginesie należy zaznaczyć, że na gruncie niniejszej sprawy zachodzą okoliczności (świadomość dolegliwości zdrowotnych, krótkotrwałość ,,zatrudnienia” L. K.) wskazane w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku w sprawie II UK 43/05 (OSNP 2006/15-16/251), w którym przyjęto, iż nie może być akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia i ustaleniu określonego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy.

Mając na uwadze powyższe rozważania, uznając decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.z dnia 10 grudnia 2012 roku nr (...) za pozbawioną wad tak faktycznych jak i prawnych, orzeczono jak w sentencji uzasadnianego wyroku na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 kpc. Nie stwierdzono bowiem żadnych podstaw do uwzględnienia odwołań L. K.i E. S..