Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy we Włocławku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2015 r. we Włocławku

na rozprawie

sprawy z powództwa K. M.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W.

o stwierdzenie nieważności § 63 pkt 4 zdanie trzecie Statutu Spółdzielni Mieszkaniowej (...)

oddala powództwo.

UZASADNIENIE

Powód K. M. wniósł przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. pozew o stwierdzenie nieważności, „względnie o unieważnienie” zapisów w Statucie tej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Uzasadniając żądanie wskazał, że jest właścicielem lokalu użytkowego w budynku Spółdzielni. Z tego tytułu, co miesiąc powinien płacić czynsz na wskazane konto bankowe. Wysokość tego czynszu ustala Rada Nadzorcza, która podejmuje uchwały w tej sprawie. 7 stycznia 2014 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie wydał wyrok w sprawie sygn. akt I ACa 1059/13 o ustalenie nieistnienia uchwały lub o unieważnienie uchwały. Sąd ten ustalił nieistnienie uchwały nr 4 Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. w sprawie wyboru do Rady Nadzorczej Spółdzielni. W związku z brakiem Rady Nadzorczej Spółdzielni Zarząd ma obowiązek zwołać Walne Zgromadzenie Członków Spółdzielni. Zgodnie z § 63 pkt 4 Statutu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) uchwałę uważa się za podjętą, jeżeli była poddana pod głosowanie wszystkich części walnego zgromadzenia, a za uchwałą opowiedziała się wymagana w ustawie lub statucie większość ogólnej liczby członków uczestniczących w Walnym Zgromadzeniu. Wszystkie uchwały Walnego Zgromadzenia (za wyjątkiem uchwał w sprawie likwidacji spółdzielni, przeznaczenia majątku pozostającego po zaspokojeniu zobowiązań likwidowanej spółdzielni) zapadają większością głosów, przy udziale co najmniej 20 % uprawnionych do głosowania. Zdaniem powoda postanowienie przewidujące quorum dla podjęcia uchwały jest niezgodne z prawem. Powołał się na interpretację Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 maja 2012 roku, w której stwierdzono, że postanowienie takie jest niezgodne z intencją ustawodawcy. Wskazał również na orzecznictwo sądów rejestrowych. Podał dodatkowy argument, że w ciągu ostatnich kilku lat nigdy nie było obecnych 20 % członków na żadnym z Walnych Zgromadzeń. Wynika z tego, że niemal niemożliwym jest zebranie takiej ilości członków, co pociąga za sobą brak możliwości wyboru Rady Nadzorczej zgodnie z obowiązującym statutem.

Uzasadniając swój interes prawny wskazał, że niemożność wybrania Rady Nadzorczej z uwagi na kwestionowane postanowienie Statutu tworzy stan niepewności, co do sytuacji prawnej powoda, jako właściciela lokalu zobligowanego do płacenia opłat.

W odpowiedzi na powództwo Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w W. wniosła o jego oddalenie. Pozwana twierdziła, że uprawnienie do wprowadzenia quorum na poziomie 20 % wynika wprost z art. 12 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zasadę quorum w Prawie spółdzielczym sensu largo reguluje art. 8 ⁹ ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych a także art. 41 § 1 -2 pr. spółdz.

Zdaniem pozwanej statut spółdzielni mieszkaniowej może zarówno ograniczać jak i rozszerzać katalog spraw, w których wymagane jest quorum.

Pozwana wyjaśniła również, że kwestię quorum uregulowała w § 63 pkt 4 Statutu Spółdzielni Mieszkaniowej. Zgodnie z tym przepisem quorum w odniesieniu do uchwał walnego zgromadzenia wynosi 20 % uprawnionych do głosowania (poza wyjątkami tam określonymi). Z uwagi na fakt, że statut pozwanej nie zaliczył uchwały dotyczącej odwołania członków Rady Nadzorczej przed upływem terminu ich kadencji do katalogu uchwał, dla których quorum wynosi 50 %, to dla ważności jej podjęcia wymagane jest quorum wynoszące 20 %. Odnosząc się do przedstawionej przez powoda opinii Związku Rewizyjnego pozwana wskazała, że opinia ta nie może stanowić dowodu w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powód K. M. nie jest członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W.. Jest jednak właścicielem lokalu należącego do zasobów tej Spółdzielni. Własnościowe prawo do lokalu użytkowego o powierzchni 27,10 m ² nabył w 2013 roku. Stawki opłat za lokale użytkowe, do jakich należy lokal powoda, określa Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej w formie uchwał.

(niesporne, dowód: dokumenty dołączone do pozwu przez powoda: akt notarialny nabycia lokalu, uchwały i plany finansowe, plany remontów, k. 4 – k. 48)

Wyrokiem z dnia 7 stycznia 2014 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny, wydanym w sprawie sygnatura akt I ACa 1059/13, ustalił nieistnienie uchwały nr 4 Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. w sprawie wyboru do Rady Nadzorczej. Uchwała nr 4 Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej podjęta została w dniu 30 czerwca 2011 roku. Zgodnie z jej treścią na Walnym Zgromadzeniu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w 2011 roku, które odbyło się w częściach, przeprowadzono wybory, w wyniku których w skład Rady Nadzorczej weszły wskazane w uchwale osoby.

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że w sprawie obowiązujący jest zapis § 63 ust. 4 zdanie 1 i 2 statutu, który powtarza w istocie zapis art. 8 ³ ust. 9 Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Natomiast zdanie 3 tego unormowania statutowego wprowadziło dla uchwał innych niż wymienione w zdaniu 2 zasadę większości ustalaną „przy udziale co najmniej 20 % uprawnionych do głosowania”, jako warunek podjęcia uchwały.

(niesporne, dowód: wyrok k. 49, uchwała k. 50, uzasadnienie wyroku SA, k. 138 - 138v)

Statut Spółdzielni Mieszkaniowej (...) przewiduje, że do kompetencji Rady Nadzorczej należy w m.in. uchwalanie planów gospodarczych i innych programów działalności.

Zgodnie z § 63 pkt 4 Statutu uchwałę uważa się za podjętą, jeżeli była poddana pod głosowanie wszystkich części Walnego Zgromadzenia, a za uchwałą opowiedziała się wymagana w ustawie lub statucie większość ogólnej liczby członków uczestniczących w Walnym Zgromadzeniu.

Tylko w sprawach likwidacji spółdzielni, przeznaczenia majątku pozostałego po zaspokojeniu zobowiązań likwidowanej spółdzielni, do podjęcia uchwały konieczne jest, aby w posiedzeniu wszystkich części Walnego Zgromadzenia, na których uchwała była poddana pod głosowanie, uczestniczyła łącznie co najmniej połowa ogólnej liczby uprawnionych do głosowania.

W pozostałych sprawach uchwały zapadają większością głosów przy udziale co najmniej 20 % uprawnionych do głosowania.

Zgodnie z § 58 punkt 3 Statutu Walne Zgromadzenie jest ważne niezależnie od liczby obecnych na nim członków.

Kwestionowany pkt 4 § 64 Statutu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. wprowadzono uchwałą podjętą przez Zebranie Przedstawicieli członków tej Spółdzielni Mieszkaniowej z dnia 24 czerwca 2010 roku.

( niesporne, dowód: statut spółdzielni mieszkaniowej karta 63 – 63v, k. 62v)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zdaniem Sądu Okręgowego powództwo, jako nieuzasadnione, podlegało oddaleniu.

Jak wykazano, sporna zmiana Statutu dokonana została w formie uchwały Zebrania Przedstawicieli członków Spółdzielni Mieszkaniowej.

Zaskarżenie uchwał w świetle art. 42 pr. spół. jest możliwe za pomocą trzech różnych środków prawnych realizowanych w drodze powództw: o stwierdzenie nieważności uchwały, o uchylenie uchwały oraz o ustalenie nieistnienia uchwały. Każde z tych powództw, dla swej skuteczności, wymaga spełnienia odmiennych przesłanek. Dla żądania stwierdzenia nieważności jest to sprzeczność z ustawą. Z kolei w przypadku żądania uchylenia uchwały jest to sprzeczność z postanowieniami statutu bądź dobrymi obyczajami lub godzenie w interesy spółdzielni albo pokrzywdzenie członka spółdzielni (art. 42 § 3 pr. spół.). W razie zaś żądania ustalenia nieistnienia uchwały na podstawie art. 42 § 9 pr. spół. w związku z art. 189 k.p.c. wymagane jest stwierdzenie uchybień w procesie podjęcia uchwały, które wykluczają przyjęcie, że doszło do wyrażenia woli w danym przedmiocie przez powołane organy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 czerwca 2014 r. VI ACa 93/14, Lex 1527313 ).

Jak wynika z treści uzasadnienia pozwu, powód domaga się ustalenia nieważności zaskarżonego przepisu wobec jego sprzeczności z ustawą - art. 8 ³ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, w szczególności z ust. 8 i ust. 9 tego przepisu.

Co do zasady, zgodnie z treścią cytowanego wyżej przepisu art. 42 pr. spół. powództwo takie przysługuje wyłącznie członkowi spółdzielni. Jednak podstawą prawną powołanego roszczenia jest również art. 189 k.p.c. Oznacza to, że o możliwości zgłoszenia roszczenia może decydować w konkretnym wypadku nie sam fakt członkostwa spółdzielni mieszkaniowej, ale interes prawny powoda. Powód wykazał swój interes prawny, wskazując na możliwość usunięcia stanu niepewności, co do jego obowiązków wobec pozwanej Spółdzielni, w sytuacji gdyby przepis przez niego wskazany okazał się niezgodny z prawem.

Skoro Statut Spółdzielni, ustanowiony uchwałą, określający zasady jej funkcjonowania należy traktować jako czynność prawną, to w celu ochrony konkretnego interesu prawnego w przypadku uchybienia normie ustawowej, w razie sprzeczności tej uchwały lub jej części z przepisami prawa, można domagać się stwierdzenia nieważności uchwały lub jej części na podstawie art. 58 § 1 k.c., w sytuacji, gdy statut ten wpływa na sytuację prawną powoda, poprzez związanie go jego zapisami, w związku z zawartą umową nabycia prawa do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej.

Przechodząc bezpośrednio do treści żądania powoda wskazać należy, że Rozdział 1 ¹ prawa o spółdzielniach mieszkaniowych i wskazany przez powoda artykuł art. 8 ³ wprowadzony został do systemu prawa ustawą z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 13 lipca 2007 r., numer 125 poz. 873). Poddany był następnie szerokiej krytyce doktryny, przede wszystkim ze względu na niejasność przepisów i cel ich wprowadzenia (por. m.in. Komentarz do art 8 ³ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych pod redakcją K. Pietrzykowskiego, Wydanie 7.).

Należy zauważyć, że zapis § 63 pkt 4 statutu spółdzielni mieszkaniowej jest w zasadzie dokładnym powtórzeniem zapisu art. 8 ³ ust. 9 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który brzmi: „Uchwałę uważa się za podjętą, jeżeli była poddana pod głosowanie wszystkich części walnego zgromadzenia, a za uchwałą opowiedziała się wymagana w ustawie lub statucie większość ogólnej liczby członków uczestniczących w walnym zgromadzeniu. Jednakże w sprawach likwidacji spółdzielni, przeznaczenia majątku pozostałego po zaspokojeniu zobowiązań likwidowanej spółdzielni, zbycia nieruchomości, zbycia zakładu lub innej wyodrębnionej jednostki organizacyjnej do podjęcia uchwały konieczne jest, aby w posiedzeniach wszystkich części walnego zgromadzenia, na których uchwała była poddana pod głosowanie, uczestniczyła łącznie co najmniej połowa ogólnej liczby uprawnionych do głosowania, chyba, że statut stanowi inaczej.”

Jedyną różnicą jest wprowadzenie w Statucie wymaganej większości głosów - to jest 20 % uprawnionych do głosowania. Jak wynika wprost z cytowanego wyżej przepisu, wbrew twierdzeniom powoda, ustawa upoważnia do wprowadzenia wymaganej większości.

Z kolei § 58 ust. 3 Statutu Spółdzielni jest dokładnym powtórzeniem 8 ³ pkt 8 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Przepis ten nie mówi jednak o ważności podjętych przez Walne Zgromadzenie uchwał, a o ważności samego Walnego Zgromadzenia.

Rację ma więc pozwana wskazując, że statut spółdzielni mieszkaniowej może zarówno ograniczać jak i rozszerzać katalog spraw, w których wymagane jest quorum, zwiększać lub zmniejszać wymagania co do quorum lub całkowicie je wyeliminować. To twierdzenie pozostaje w zgodzie z dotychczasową linią orzeczniczą sądów powszechnych, m.in. ze wskazaną przez pozwaną uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 1995 roku wydaną w sprawie sygnatura akt III CZP 62/95. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku w z dnia 21 grudnia 2014 roku wydanego w sprawie sygn. akt I CK 473/2004.

Wskazać również należy, że również Sąd Apelacyjny w Warszawie, w wyroku wydanym w sprawie I ACa 1059/13 w dniu 7 stycznia 2014 roku bezpośrednio odniósł się do Statutu pozwanej Spółdzielni, w tym również kwestionowanego zapisu § 63 ust. 4 tego statutu (k. 138 akt). Podstawą rozstrzygnięcia w cytowanej sprawie stało się ustalenie tego Sądu, że kwestionowana uchwała nr 4 Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej podjęta została przy nieobecności quorum wymaganego Statutem. Jednocześnie Sąd Apelacyjny ustalił, że powód w tamtej sprawie miał interes prawny w dochodzeniu stwierdzenia nieważności uchwały. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu do tego wyroku wskazał, że „Art. 8 ³ ust. 9 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tj. Dz.U. z 2013 r. poz. 1222) uznaje uchwałę walnego zgromadzenia za podjętą wówczas, jeżeli była poddana pod głosowanie wszystkich części walnego zgromadzenia, a za uchwałą opowiedziała się wymagana w ustawie lub statucie większość ogólnej liczby członków uczestniczących w walnym zgromadzeniu. A contrario, brak takiej większości oznacza, że uchwała nie została podjęta - jest uchwałą nieistniejącą”.

Wobec powyższego powództwo, jako bezzasadne należało oddalić.

Wobec braku wniosku o zasądzenie kosztów procesu na rzecz strony pozwanej, reprezentowanej przez fachowego pełnomocnika, Sąd nie orzekł o tych kosztach.