Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku (...) Sp. z o.o. w S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

przy udziale zainteresowanej P. B.

o wydanie zaświadczenia

na skutek apelacji (...) Sp. z o.o. w S.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 11 stycznia 2012 r. sygn. akt V U 1950/11

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2012 roku Sąd Okręgowy w Opolu, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie (...) Sp. z o.o. w S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w O. z dnia 10 sierpnia 2011 roku odmawiającej wydania wnioskodawcy zaświadczenia dotyczącego ustawodawstwa właściwego dla P. B..

Rozstrzygnięcie zapadło przy tak ustalonym stanie faktycznym:

Dnia 2 czerwca 2011 roku wnioskodawca zawarł z P. B., lat 19 uczennicą Liceum Ogólnokształcącego w O. umowę zlecenia, na mocy której zleceniobiorca zobowiązał się do pozyskiwania dla Spółki personelu. Usługi miały charakter informacyjno – rekrutacyjny. Umowę zawartą na czas od 2 czerwca do 15 lipca 2011 roku strony zawiesiły dnia 2 czerwca 2011 roku.

Dnia 8 czerwca strony zawarły kolejną umowę zlecenia, na mocy której P. B. przyjęła do wykonania świadczenie czynności opieki nad wskazaną przez zleceniodawcę – Spółkę (...) osobą zamieszkałą na terenie Niemiec. Czas wykonywania umowy strony ustaliły na okres od 16 czerwca do 15 lipca 2011 roku.

P. B. nie była zgłoszona w Polsce do ubezpieczeń społecznych.

(...)w S. prowadzi działalność gospodarczą na terenie tak Niemiec jak i Polski. W informacji w celu wydania zaświadczenia o ustawodawstwie właściwym z dnia 15 lipca 2011 roku Spółka wskazała, że jej obroty na terenie Polski stanowią 23,11% całości obrotów, pozostałe obroty Spółka uzyskuje na terenie Niemiec, liczba pracowników w Polsce – 19, delegowanych – 26, liczba umów realizowanych w Polsce – 20, za granicą – 38.

Decyzją z dnia 10 sierpnia 2011 roku ZUS Oddział w O. odmówił wydania Spółce zaświadczenia dotyczącego ustawodawstwa właściwego dla P. B. w czasie wykonywania przez nią zlecenia na terenie Niemiec w trybie art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE L 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 roku).

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że skoro P. B. w związku z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 205, poz. 1585 ze zm.) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu nie ma możliwości uznania jej za pracownika delegowanego.

Sąd Okręgowy uznał odwołanie za niezasadne i oddalił je na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc i orzekł o kosztach na podstawie art. 98 kpc.

W motywach wyroku Sąd I instancji wskazał, na przepis art. 11 ust. 2 rozporządzenia tworzący ogólną zasadę, że osoba wykonująca na terenie Państwa Członkowskiego pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa. Artykuł 12 ust. 1 rozporządzenia formułuje wyjątek od tej zasady stanowiąc, że osoba, która wykonuje działalność jako pracownik najemny w Państwie Członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie tam prowadzi swą działalność, a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego Państwa Członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną osobę.

Dalej Sąd Okręgowy podał, że jest niesporne, że P. B. była pracownikiem najemnym na terenie Niemiec, że okres delegowania nie przekroczył 24 miesięcy oraz, że nie została delegowana w miejsce innego pracownika, ale nie sposób zgodzić się z tezą, że wykonywała pracę na terytorium Polski przed okresem delegowania.

Sąd Okręgowy powołał się na decyzję Komisji Administracyjnej do Spraw Zabezpieczenia Społecznego nr A2 z dnia 12 czerwca 2009 roku dotyczącej wykładni art. 12 op. cit. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ( WE) zgodnie z którą przepisy art. 12 ust. 1 rozporządzenia stosuje się do pracownika podlegającego ustawodawstwu Państwa Członkowskiego (wysyłającego) z tytułu wykonywania pracy na rzecz pracodawcy, który zostaje wysłany przez tego pracodawcę do innego Państwa Członkowskiego (zatrudnienia) w celu wykonywania pracy przy czym wciąż istnieje bezpośredni związek między pracownikiem a pracodawcą, który go oddelegował a delegowany pracownik podlegał przez co najmniej miesiąc ustawodawstwu Państwa wysyłającego. Okresy krótsze będą wymagać indywidualnej oceny w konkretnych przypadkach.

Zdaniem Sądu Okręgowego P. B. nie wykonywała przed delegowaniem pracy na terytorium Polski na podstawie umowy zlecenia z dnia 2 czerwca 2011 roku a ponadto skoro nie podlegała na mocy art. 6 ust. 4 ustawy systemowej polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych nie można domagać się wydania zaświadczenia, że systemowi temu podlega nadal.

Apelację od opisanego wyroku wywiódł wnioskodawca zarzucając naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez błędne uznanie, że P. B. w okresie od 2 czerwca do 16 czerwca 2011 roku nie wykonywała na terenie Polski umowy zlecenia -zawieszenie umowy zlecenia z dnia 2 czerwca 2011 roku nastąpiło bowiem z dniem 16 czerwca 2011 roku; naruszenie przepisu art. 11 ust. 2a oraz 12 ust. 1 rozporządzenia poprzez ich nieprawidłową wykładnię polegającą na bezpodstawnym uznaniu, że warunkiem zastosowania przepisu art. 12 ust. 1 rozporządzenia jest kontynuacja przez pracownika najemnego obowiązku ubezpieczeniowego lub opłacania składek na terenie pierwszego Państwa Członkowskiego, naruszenie w/w przepisów poprzez uznanie, że za osobę delegowaną uznać można jedynie osobę uprzednio podlegająca ubezpieczeniu społecznemu; naruszenie art. 14 ust. 1 rozporządzenia poprzez uznanie, że istniej wymóg co najmniej jednomiesięcznego podlegania ustawodawstwu Państwa Członkowskiego wysyłającego.

Apelujący domagał się zmiany wyroku i nakazania organowi rentowemu wydania spornego zaświadczenia przy zasądzeniu kosztów procesu ewentualnie uchylenia skarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE L 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 roku) w tezie 7 wstępu wskazuje na konieczność regulacji, że względu na poważne różnice istniejące pomiędzy ustawodawstwami krajowymi, co do objętych nimi osób i dlatego konieczne jest wprowadzenie zasady, że niniejsze rozporządzenie ma się stosować do obywateli Państwa Członkowskiego, bezpaństwowców i uchodźców mających miejsce zamieszkania na terytorium Państwa Członkowskiego, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego jednego lub kilku Państw Członkowskich oraz do członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu.

Dalej w tezie 15 wstępu zapisano, że niezbędne jest poddanie osób przemieszczających się we Wspólnocie systemem zabezpieczenia społecznego tylko jednego Państwa Członkowskiego w celu uniknięcia zbiegu mających tu zastosowanie przepisów ustawodawstw krajowych oraz komplikacji, które mogłyby z tego wynikać.

W zawierającym słownik wyrażeń używanych przez europejskiego ustawodawcę w opisywanym rozporządzeniu art. 1 lit. c zapisano, że sformułowanie ubezpieczony oznacza każdą osobę spełniającą warunki wymagane na podstawie ustawodawstwa Państwa Członkowskiego właściwego zgodnie z tytułem II, do posiadania prawa do świadczeń, z uwzględnieniem przepisów niniejszego rozporządzenia. Następnie w art.. 2 ust. 1 podano, że niniejsze rozporządzenie stosuje się do obywateli Państwa Członkowskiego, bezpaństwowców i uchodźców mieszkających w Państwie Członkowskim, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku Państw Członkowskich oraz do członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu.

Podobnie w art. 12 ust. 1 rozporządzenia użyto słowa nadal sugerując podleganie ubezpieczeniu w Państwie Członkowskim (wysyłającym).

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznaje za słuszny pogląd zaprezentowany przez Sąd I instancji, że wyjątek od zasady z art. z art. 11 ust. 2a rozporządzenia (pracownik podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego na terenie którego wykonuje pracę), opisany w art. 12 ust. 1 cytowanego rozporządzenia dotyczy pracowników podlegających systemowi zabezpieczenia społecznego w Państwie Członkowskim (wysyłającym) nadal, jeśli wykonywanie pracy na terenie innego Państwa Członkowskiego ma charakter wpadkowy, incydentalny.

Przepisy rozporządzenia mają za zadanie zapobiec sytuacji kolizji systemów zabezpieczenia społecznego dwóch lub więcej Państw Członkowskich po to, aby nie doprowadzić do sytuacji nieobjęcia pracownika, czy prowadzącego działalność gospodarczą żadnym systemem zabezpieczenia społecznego lub objęcia kilkoma systemami.

Rozważyć więc należało czy P. B. podlegała polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych. Prawidłowo, Sąd I instancji wskazał, że (i to nie jest sporne w sprawie) na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 205, poz. 1585 ze zm.) nie podlegała ona obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu a skoro tak, nie można wydać zaświadczenia, że takiemu systemowi podlega. Wnioskodawca w odwołaniu wyraźnie myli sytuację w jakiej znajduje się zainteresowana – niepodlegania ubezpieczeniom, od sytuacji (którą sugeruje) braku obowiązku uiszczania składek na to ubezpieczenie.

Gdyby uznać żądania wnioskodawcy za zasadne doprowadziłoby to do sytuacji, że gdyby zainteresowana wykonywała identyczne czynności w ramach umowy zlecenia na terenie Polski nie byłaby objęta ubezpieczeniami, podczas gdy wykonywałaby je na terenie innego Państwa Członkowskiego podlegała by ubezpieczeniom społecznym.

Zgodzić się należy z apelującym, że w sprawie doszło do naruszenia prawa procesowego a to art. 233 § 1 kpc poprzez błędne ustalenie, że do zawieszenia umowy z dnia 2 czerwca 201 roku doszło tego samego dnia. Rzeczywiście z umowy zawieszającej wykonywanie umowy zlecenia wynika, że zawieszenie jej wykonywania nastąpi w okresie od 16 czerwca do 15 lipca 2011 roku. W niczym to nie zmienia sytuacji, że do zainteresowanej nie ma zastosowania przedmiotowe rozporządzenie.

Słusznie również Sąd I instancji powołał się na interpretacyjną decyzję Komisji Administracyjnej z dnia 12 czerwca 2009 roku. Interpretacja nie stanowi oczywiście prawa, ale ujednolica wykładnię sformułowania „bezpośrednio przed rozpoczęciem zatrudnienia”.

Przedstawiona przez wnioskodawcę na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym decyzja nr 18 ZUS Oddział w G. potwierdza jedynie tezę formułowaną przez Sądy zaprzeczając poglądowi reprezentującemu przez wnioskodawcę. W decyzji nr 18 spór szedł o to, czy osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku zatrudniona i wysłana do pracy na terenie Niemiec podlegać będzie polskiemu systemowi. ZUS z faktu, że po zakończeniu pobierania zasiłku dla bezrobotnych (okresu ubezpieczenia) bezrobotnemu przysługują świadczenia z ubezpieczenia chorobowego czy zdrowotnego, wyciągnął wniosek, że osoba taka podlega ubezpieczeniu ergo może ubiegać się o stosowne zaświadczenie. Tak więc ZUS w swej interpretacji uzależnił wydanie zaświadczenia od podlegania systemowi ubezpieczenia, tak jak to interpretują Sądy w niniejszej sprawie. Decyzja nr 7 dotyczy sytuacji kiedy pracownik po zatrudnieniu korzysta z urlopu bezpłatnego a po jego zakończeniu wysyłany jest za granicę. Okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 174 § 2 kp), ale jest okresem pracy.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznając apelację za bezzasadną na podstawie art. 385 kpc oddalił ją.

K.S.