Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 listopada 2011 r. sygn. akt V U 411/11

z m i e n i a zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 106/12

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 września 2012 roku

Wyrokiem z dnia 25 listopada 2011 roku Sąd Okręgowy w Kielcach V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 17 marca 2011 roku i przyznał M. K. emeryturę pomostową od 3 stycznia 2011 roku.

Sąd I instancji ustalił, że wnioskodawca, urodzony (...), w okresie od 1 sierpnia 1977 roku do 11 września 1983 roku oraz od 18 marca 1993 roku do 31 maja 2000 roku pracował w Hucie (...) a następnie od 20 listopada 1996 roku w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w O.. Poszczególne okresy i charakter zatrudnienia potwierdzone zostały w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy z dnia 31 maja 2000 roku, w którym odnotowano, iż wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako ślusarz warsztatowy, ślusarz remontowy, ślusarz remontowy urządzeń energetycznych, natomiast w punkcie 8 świadectwa pracy zostały zamieszczone zapisy dotyczące wykonywania przez niego pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w okresie od 1 sierpnia 1977 roku do 11 września 1983 roku jako ślusarz remontowy (tj. na stanowisku wymienionym w Dziale III poz. 15 wykazu B); od 12 września 1983 roku do 17 marca 1993 roku jako ślusarz remontowy (wymieniony w Dziale XIV poz. 25 wykazu A); od 18 marca 1993 roku do 31 maja 2000 roku jako ślusarz remontowy urządzeń energetycznych (wskazany w Dziale III, poz. 15 wykazu B stanowiącego załącznik do Zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku). W dniu 3 stycznia 2011 roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę pomostową. Wykazane przez niego okresy składkowe i nieskładkowe wynoszą łącznie ponad 25 lat pracy, w tym okresy pracy w warunkach szczególnych przekraczają 15 lat. Natomiast staż pracy w warunkach szczególnych uznany przez organ rentowy stanowi okres od 1 czerwca 2000 roku do 30 kwietnia 2001 roku, od 1 listopada 2002 roku do 30 października 2003 roku oraz od 31 października 2003 roku do 16 grudnia 2010 roku, co daje łącznie 8 lat, 10 miesięcy i 14 dni.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd I instancji przyjął, że odwołanie jest zasadne. Przytaczając treść art. 4 oraz art. 7 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) stwierdził, że wnioskodawca udokumentował wykonywanie w hutnictwie prac w szczególnych warunkach określonych w punktach 4 – 12 załącznika Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Odnosząc się do okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 1 sierpnia 1977 roku do 11 września 1983 roku oraz od 18 marca 1993 roku do 31 maja 2000 roku Sąd Okręgowy, wskazując na zapisy świadectwa pracy z dnia 31 maja 2000 roku wystawionego przez Przedsiębiorstwo (...) -(...) sp. z o.o. w O., podniósł, że w tych okresach wnioskodawca pracował na następujących stanowiskach: tokarz, kontroler produkcji, ślusarz warsztatowy, ślusarz remontowy urządzeń energetycznych, co zostało przez pracodawcę zakwalifikowane jako praca wymieniona w wykazie B, Dziale III, pod poz. 15 Zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku. Stanowiska pracy objęte wskazanym przez pracodawcę wykazem, w którym wymieniono pracowników bieżącej konserwacji i remontów pieców i urządzeń produkcyjnych stale i bezpośrednio zatrudnionych przy stanowiskach określonych w poz. 1-14, swoim nazewnictwem odpowiadają terminologii załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, w którym pod pozycją 6 wymieniono prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców stalowniczych lub odlewniczych. Fakt wykonywania przez wnioskodawcę prac związanych z remontem suwnic i ich konserwacją potwierdzają także zeznania przesłuchanych świadków.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca ukończył 55 lat, według stanu na dzień 1 stycznia 2009 roku legitymuje się wymaganym stażem pracy, w tym 15 – letnim okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a zatem spełnił wszystkie przesłanki, od których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury pomostowej. Z tego względu, zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy emeryturę pomostową od dnia złożenia wniosku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy. Zarzucił naruszenie prawa materialnego tj. art. 4 w zw. z art. 7 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że wnioskodawca spełnia warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej, gdyż posiada wymagany 15 – letni staż pracy w warunkach szczególnych w hutnictwie. W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie odwołania. W uzasadnieniu apelacji organ rentowy wskazując na treść art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych stwierdził, iż to płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust.1 i ust.3 ww. ustawy, które przypadają przed dniem 1 stycznia 2009 roku. W konsekwencji, ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie odpowiada treści załącznika nr 1 do powołanej wyżej ustawy o emeryturach pomostowych należy do pracodawcy – płatnika składek. Zdaniem skarżącego, ani świadkowie, ani pełnomocnik wnioskodawcy nie posiadają uprawnień do dokonania przekwalifikowania wskazanego przez pracodawcę charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy i jej dostosowania na grunt ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiot sporu w niniejszej sprawie sprowadzał się do wyjaśnienia kwestii, czy wskazane w świadectwie pracy z dnia 31 maja 2000 roku okresy pracy wnioskodawcy wykonywanej w szczególnych warunkach w ramach zatrudnienia w Hucie (...), a następnie w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w O., tj. okres od 1 sierpnia 1977 roku do 11 września 1983 roku, od 12 września 1983 roku do 17 marca 1993 roku oraz od 18 marca 1993 roku do 31 maja 2000 roku, podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej.

Zważywszy na wiek wnioskodawcy oraz charakter wykonywanego przez niego zatrudnienia, wynikającego z przedłożonego świadectwa pracy, nabycie przez niego prawa do emerytury pomostowej należy rozważać przy uwzględnieniu regulacji art.7 i art. 4 powołanej wyżej ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych. Na gruncie tych unormowań pracownik wykonujący w hutnictwie prace w szczególnych warunkach wymienione w pkt 4-12 załącznika nr 1 do tej ustawy, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1, 4 – 7 (tj. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku, ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn, przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy) nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat, ma okres pracy w szczególnych warunkach w hutnictwie wymienionej w pkt 4-12 załącznika nr 1 do ustawy, wynoszący co najmniej 15 lat oraz lekarz medycyny pracy wydał orzeczenie o niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w pkt 4-12 załącznika nr 1 do ustawy. Wszystkie wyżej wymienione warunki muszą zostać spełnione łącznie, a brak choćby jednej z ww. przesłanek uniemożliwia nabycie uprawnień emerytalnych na podstawie powyższej regulacji.

Ze zgromadzonego w rozpatrywanej sprawie materiału dowodowego wynika, iż wnioskodawca we wskazanych w świadectwie pracy z dnia 31 maja 2000 roku okresach wykonywania pracy w szczególnych warunkach był zatrudniony jako ślusarz remontowy oraz ślusarz remontowy urządzeń energetycznych, która to praca została przez pracodawcę zakwalifikowana jako bieżąca konserwacja oraz remonty pieców i urządzeń produkcyjnych, ujęta w wykazie A dziale XIV pod pozycją 25 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w wykazie A dziale XIV pod pozycją 25 i wykazie B, dziale III, pod pozycją 15, które stanowią załączniki do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 29 czerwca 1985 roku, Nr 1 – 3, poz. 1 z późn. zm.).

Błędnie sąd I instancji przyjął, iż świadczona przez wnioskodawcę praca w ramach zatrudnienia w Hucie (...), a następnie w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w O. w okresie od 1 sierpnia 1977 roku do 31 maja 2000 roku może zostać uznana za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach określoną w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, prowadzącą do nabycia prawa do świadczenia emerytalnego na mocy art. 7 ww. ustawy. Charakter wykonywanego przez wnioskodawcę zatrudnienia w charakterze ślusarza remontowego oraz ślusarza remontowego urządzeń energetycznych polegającego na bieżącej konserwacji i remontach pieców i urządzeń produkcyjnych – wbrew sugestii pełnomocnika wnioskodawcy – nie odpowiada pracy bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub odlewniczych, przewidzianej w pkt 6 załącznika Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Do tego rodzaju prac można byłoby zakwalifikować przykładowo prace podejmowane na stanowisku wytapiacza surówki na wielkich piecach (wymienioną pod pozycją 3 wykazu B stanowiącego załącznik nr 2 do powołanego wyżej zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku), czy też prace polegające na bezpośredniej obsłudze pieców stalowniczych na stanowisku operator wsadzarki, rozlewacz stali, wytapiacz stali itp. (wskazane pod pozycją 4 ww. wykazu). Dokumentacja zalegająca w aktach osobowych wnioskodawcy, w szczególności wskazany tamże przebieg zatrudnienia w warunkach szczególnych, nie pozwala na przyjęcie, iż wnioskodawca w spornym okresie świadczył pracę przy bezpośredniej obsłudze pieców hutniczych, gdyż był zatrudniony na stanowisku ślusarza remontowego oraz ślusarza remontowego urządzeń energetycznych. Charakter związanych z tym zatrudnieniem obowiązków pracowniczych nie przewidywał konieczności ich wykonywania w warunkach zakładających stałe oddziaływanie czynników termicznych mających niekorzystny wpływ na organizm człowieka. Przy pracach polegających na obsłudze wielkich pieców, pieców stalowniczych lub odlewniczych występuje stałe oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia, stąd tego rodzaju zatrudnienie uprawnia do przyznania prawa do emerytury pomostowej nabywanej w obniżonym - w stosunku do powszechnie obowiązującego - wieku emerytalnym. Wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie czasu praca ślusarza remontowego nie może być utożsamiana z zatrudnieniem bezpośrednio przy obsłudze pieców hutniczych. W związku z tym nie może zostać uwzględniona przy ustalaniu stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 7 pkt 2 cytowanej wyżej ustawy o emeryturach pomostowych.

Reasumując Sąd Apelacyjny przyjął, że wnioskodawca nie legitymuje się 15 - letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w hutnictwie, wymienionej w pkt 4 – 12 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym nie spełnia przesłanek niezbędnych do nabycia prawa do spornego świadczenia emerytalnego. Odmienne stanowisko sądu I instancji nie jest zasadne. Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do sformułowania wniosku, iż wykonywane przez wnioskodawcę zatrudnienie w okresie od 1 sierpnia 1977 roku do 31 maja 2000 roku stanowiło pracę określoną w pkt 6 ww. załącznika. Podkreślenia wymaga przy tym okoliczność, iż przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej, a zatem nie powinno się stosować do nich wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej, jeżeli ta ostatnia prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych, a tym samym nie można ich poddawać ani wykładni rozszerzającej, ani zwężającej, modyfikującej wyczerpująco i kazuistycznie określone przez ustawodawcę uprawnienia do świadczeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2012 roku, I UK 276/11, LEX nr 1157546). Przepis art. 7 ustawy o emeryturach pomostowych wprowadza jednoznaczny wymóg wykazania przez wnioskodawcę 15 – letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach w hutnictwie wymienionej w załączniku nr 1 do tej ustawy, w którym w punkcie 6 ujęto prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców, pieców stalowniczych lub odlewniczych. Nieuprawnione jest stosowanie wykładni rozszerzającej tej regulacji prowadzącej do uznania za tego rodzaju zatrudnienie pracy w charakterze ślusarza remontowego polegającej na bieżącej konserwacji i remontach pieców, a nie ich obsłudze.

W tym stanie rzeczy, uwzględniając apelację organu rentowego, na podstawie art.386 § 1 kpc orzeczono, jak w sentencji.