Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Naze

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn

SSA Iwona Szybka (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2013 r. w Łodzi

sprawy Z. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o przeliczenie emerytury,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 11 września 2012 r., sygn. akt: V U 943/11;

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 1572/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 sierpnia 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu Z. S. przeliczenia okresu zatrudnienia z uwzględnieniem przeliczników górniczych oraz przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie angaży.

Od ww. decyzji odwołanie wniósł ubezpieczony, żądając przeliczenia emerytury poprzez uznanie pracy w (...) Zakładach (...) od 7 czerwca 1967 roku do 25 listopada 1972 roku, w tym służby wojskowej od 22 października 1968 roku do 14 października 1970, oraz przeliczenie okresu zatrudnienia od 7 czerwca 1967 roku do 25 listopada 1972 roku z uwzględnieniem wskaźników górniczych. Podał, że zarówno przed wojskiem jak i po wojsku pracował w tej kopalni i dlatego okres służby wojskowej powinien być uwzględniony.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy podniósł, iż ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji, w tym kopii angaży oraz kart przebiegu pracy, nie wynika by ubezpieczony wykonywał pracę pod powierzchnią ziemi. Nadto, w okresie od 22 października 1968 roku do 14 października 1970 roku, Z. S. odbywał służbę wojskowa, a co za tym idzie, pracy nie świadczył.
W związku z tym, nie osiągnął wymaganego przepisem art. 52 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, 5-letniego stażu pracy pod ziemią. Dodatkowo, dołączone przez odwołującego się angaże, nie zawierają informacji w przedmiocie wynagrodzenia ubezpieczonego określonych kwotowo, a jedynie wskazują grupę osobistego zaszeregowania pracownika.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 września 2012 roku, sygn. akt: V U 943/11, Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił odwołanie Z. S..

Powyższe orzeczenie zapadło w następującym stanie faktycznym:

Z. S. urodził się(...)roku. W okresie od 7 czerwca 1967 roku do 18 października 1968 roku ubezpieczony zatrudniony był jako pracownik fizyczny – próbkarz, w (...) Zakładach (...). Od dnia 22 października 1968 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po jej zakończeniu
w dniu 14 października 1970 roku, Z. S. powrócił do pracy w (...) Zakładach (...). W dniu 2 listopada 1970 roku objął stanowisko pracownika fizycznego – ślusarza remontowego w Wydziale Wydobywczym. Pracę tą wykonywał do 25 listopada 1972 roku. Podczas zatrudnienia w Zakładach (...), Z. S. świadczył pracę pod powierzchnią ziemi, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Działalność Kopalni (...) koncentrowała się na eksploatacji gliny ogniotrwałej z terenu miejscowości K.. Kopalnia miała charakter głębinowo-szybowy. Głębokość wynosiła średnio ok. 67 metrów. Do zadań ubezpieczonego należało utrzymanie w ruchu wszystkich maszyn i urządzeń kopalni. Z. S. wykonywał naprawy i konserwacje maszyn i urządzeń tj. przenośników skatowych, transporterów dołowych, pomp, wagoników, a także składał maszyny niezbędne do pracy górniczej. Będąc zatrudnionym w Zakładach (...), Z. S. otrzymywał wynagrodzenie w kwocie: 9 843 złotych (od 7 czerwca 1967 roku do 31 grudnia 1967 roku), 14 327 złotych (w roku 1968), 2 911 złotych (w roku 1970), 24 621 złotych (w roku 1971), 22 401 złotych (od 1 stycznia 1972 roku do 25 listopada 1972 roku), 2 200 złotych (od 1 grudnia 1972 roku do 31 grudnia 1972 roku). Organ rentowy zaliczył do okresu zatrudnienia cały okres od 7 czerwca 1967 roku do 25 listopada 1972 roku,

W świetle tak poczynionych ustaleń faktycznych, Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za bezzasadne. Zdaniem Sądu I instancji Z. S. nie legitymuje się 5-letnim stażem pracy pod powierzchnią ziemi, który zgodnie z treścią art. 52 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uprawniłaby go do przeliczenia emerytury przy wykorzystaniu wskaźnika górniczego. Ubezpieczony świadczył, bowiem pracę (stale i w pełnym wymiarze czasu pracy) od dnia 7 czerwca 1967 roku do dnia 18 października 1968 roku oraz od dnia 2 listopada 1970 roku do dnia 25 listopada 1972 roku. W okresie zaś od dnia 22 października 1968 roku do 14 października 1970 roku odbywał zasadnicza służbę wojskową. W ocenie Sądu Okręgowego mimo, iż okres służby uprawnia do zaliczenia go jako pracy w szczególnych warunkach stosownie do § 19 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w zw. z art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1988 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to nie daje jednak podstaw do przeliczenia go według przeliczników pracy górniczej. Sąd I instancji nie stwierdził też przesłanek do przeliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 111 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Emerytura wnioskodawcy obliczona jest z 20 najkorzystniejszych lat, tj. 1971-1990, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 83,44%. Po uwzględnieniu zarobków osiągniętych przez wnioskodawcę zgodnie z zapisami w legitymacji ubezpieczeniowej za okres od 7 czerwca 1967r. do 31 grudnia 1972r. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest taki jak dotychczasowy.

Powyższe orzeczenie zaskarżył apelacją w całości Z. S., zarzucając mu:

1.  naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe jego zastosowanie, w szczególności art. 52 ustawy o emeryturach i rentach z ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku, art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony z dnia 29 listopada 1967 roku oraz art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z dnia 17 grudnia 1998 roku oraz

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że służba wojskowa zalicza się do okresu pracy, a nie zalicza się jako praca w górnictwie.

W uzasadnieniu zarzutów, ubezpieczony podniósł, iż stosunek pracy jest ściśle powiązany ze stosunkiem ubezpieczenia społecznego. Lata pracy wynikające ze stosunku pracy stanowią, bowiem podstawę do nabycia uprawnień z ubezpieczenia. Odwołujący się wykonywał pracę w górnictwie przed wcieleniem do służby zasadniczej i powrócił do pracy górnictwie w ciągu 30 dni od zakończenia służby wojskowej. Zdaniem apelującego, okres obligatoryjnej zasadniczej służby wojskowej wlicza się zatem do okresu pracy w górnictwie, a co za tym idzie, uprawnia do przeliczenia emerytury z zastosowaniem wskaźników górniczych.

W związku z powyższym, skarżący wniósł o zmianę wyroku w całości
i w uwzględnienie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu albowiem Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie.

Z treści odwołania jak również apelacji wynika, że wnioskodawca żąda aby przeliczyć emeryturę w ten sposób by do pracy górniczej zaliczyć okres odbywania zasadniczej służby wojskowej i cały okres zatrudnienia w kopalni (...) od 7 czerwca 1967r. do 25 listopada 1972r. przeliczyć zgodnie z przelicznikiem wynikającym z art. 52 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z treścią art. 52 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu wysokości emerytur innych niż określone w art. 51 stosuje się następujące przeliczniki:

1)1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

2)1,8 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią, o której mowa w art. 50d ust. 1,

pod warunkiem wykonywania takiej pracy co najmniej przez 5 lat.

Zgodnie zaś z treścią art. 50d ust 1 pracą, o której mowa w art. 52 ust. 1 pkt 2 jest praca pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego wykonywana:

1)w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2)w drużynach ratowniczych.

Z materiału dowodowego sprawy wynika, że w przypadku wnioskodawcy w grę wchodzić mógłby tylko art. 52 ust. 1 pkt 1. Wnioskodawca nie wykonywał bowiem pracy opisanej w art. 50 d. Wnioskodawca pracował po ziemią, ale nie w przodku bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Nie pracował też w drużynach ratowniczych. Z zeznań świadka I. Z. wynika, że świadczył taką samą pracę jak wnioskodawca i okres tej pracy ma zaliczony ze wskaźnikiem 1,5. Z zeznań wnioskodawcy wynika natomiast, że pracował jako ślusarz remontowy i remontował przenośniki Skat, taśmociągi, wagoniki, wymieniał odcinki szyn, remontował pompy.

Warunkiem koniecznym do ustalenia wysokości emerytury przy zastosowania przelicznika 1,5 za każdy rok pracy górniczej, jest jednak wykonywanie takiej pracy co najmniej przez 5 lat. Sąd Okręgowy odmówił przeliczenia emerytury wnioskodawcy z zastosowaniem przelicznika 1,5, ponieważ doszedł do przekonania, że wnioskodawca nie spełnił warunku wykonywania takiej pracy co najmniej przez 5 lat. Sąd Okręgowy uznał, że Z. S. pracował pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 7 czerwca 1967r. do 18 października 1968r. i w okresie od 2 listopada 1970r. do 25 listopada 1972r. Niewątpliwie materiał dowodowy pozwala na ustalenie, że wykonywał w tym okresie pod pracę pod ziemią wymienioną w art. 50 c ust. 1 pkt 1, a mianowicie: pod ziemią w kopalniach surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych. Łącznie jednak te dwa okresy wynoszą 3 lata 5 miesięcy i 16 dni, a więc nie wynoszą 5 lat. Zatem przeliczenie przy zastosowania przelicznika 1,5 za każdy rok jest niemożliwe. Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że okres zasadniczej służby wojskowej odbytej przez wnioskodawcę od 22 października 1968r. do 14 października 1970r. nie może być zaliczony do okresu pracy pod ziemią w rozumieniu art. 52 ustawy, bo podczas odbywania służby wojskowej wnioskodawca nie świadczył pracy górniczej.

Oceniając stanowisko Sądu Okręgowego, co do braku podstaw prawnych do zaliczenia okresu służby wojskowej do pracy górniczej w celu zastosowania przelicznika z art. 52 ustawy, Sąd Apelacyjny uważa je za trafne. Stanowiska tego nie zmienia fakt, że okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w trakcie zatrudnienia w warunkach szczególnych, jest okresem pracy w warunkach szczególnych ( pod pewnymi warunkami, które wnioskodawca spełnił) i uprawnia do uzyskania wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zaliczenie okresu zasadniczej służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych ma oparcie w art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony kraju. ( w brzmieniu obowiązującym w okresie do 1975r.). Przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej uznaje się za zawieszenie realizacji nadal trwającego stosunku pracy z tego względu, że w okresie odbywania tej służby nie są wykonywane zobowiązania stron stosunku pracy. Nie ma żadnych podstaw prawnych aby okres ten traktować jako okres faktycznego świadczenia pracy górniczej i ustalać wysokość świadczenia z przelicznikiem 1,5 także za okres służby wojskowej. Taka możliwość nie wynika jednoznacznie z art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony, który dotyczy wyraźnie uprawnień pracowniczych, przeto jego wykładnia wymaga odniesienia do bezwzględnie obowiązujących unormowań prawa ubezpieczeń społecznych. Art. 108 ust. 1 daje podstawę do zaliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej poprzedzonej pracą górniczą, do pracy w warunkach szczególnych, pod warunkiem podjęcia takiej pracy w ciągu 30 dni od dnia zakończenia tej służby. Nie daje jednak podstaw do stosowania do okresu służby wojskowej korzystniejszych przeliczników. ( por. wyrok SA w Katowicach z 14.06.2005r., III AUa 517/04, Legalis). Przepis art. 52 ustawy o emeryturach i rentach z FUS odwołuje się do pojęcia pracy górniczej, a to z kolei pojęcie definiowane jest w art. 50 c w/w ustawy. Okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem składkowym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jest też okresem pracy w warunkach szczególnych na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów, do których odsyła art. 32 w/w ustawy. Dla uznania okresu zasadniczej służby wojskowej jako okresu pracy w warunkach szczególnych kluczowe znaczenie prawne ma wyrażona w art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej zasada, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie „przepisów dotychczasowych”. Już w uchwale 7 sędziów z dnia 13 lutego 2002 roku (III ZP 30/01, OSNP 2002/10/243) Sąd Najwyższy przyjął, że za „przepisy dotychczasowe” należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Odesłanie do „przepisów dotychczasowych” można odnosić tylko do tych przepisów rozporządzenia, które regulują materię określoną w przepisie art. 32 ustawy, a więc wiek, rodzaje prac i stanowisk oraz warunki, na jakich przysługuje emerytura (§ 2 ust. 1, § 3, § 4-8a, § 9-15 rozp.). Choć rozporządzenie to nie zawiera pozytywnej regulacji stwierdzającej, że okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, to jednak, wskutek zastosowania § 19 tego rozporzadzenia, istnieje prawna możliwość zaliczenia takiej służby do okresu pracy w warunkach szczególnych, jeśli pracownik świadczący pracę w takich warunkach odbył służbę wojskową pod rządem art. 108 ust. 1 i 4 w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony w pierwotnym brzmieniu, jak też spełnił wymogi w zakresie terminowego powrotu do zakładu pracy po zakończeniu służby i kontynuacji zatrudnienia w szczególnych warunkach. § 19 rozporządzenia ust. 1. jak i 2. gwarantują zachowanie dotychczasowych uprawnień przez rozszerzenie katalogu prac wykonywanych w szczególnych warunkach z § 4 rozporządzenia i zaliczenie do nich, poza pracami wymienionymi w wykazach A i B, także prac dotychczas zaliczonych do pierwszej kategorii zatrudnienia. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2009 roku, II UK 331/08, LEX nr 707887, wyrok Sadu Najwyższego z dnia 11 marca 2009 roku, II UK 247/08, LEX nr 707422). Powyższe oznacza, że zaliczenie okresu służby wojskowej może mieć miejsce tylko do ustalenia uprawnień emerytalnych, a nie do ustalenia wysokości świadczenia. Art. 52 nie odwołuje się do żadnych przepisów, które pozwalałyby na przeliczenie świadczenia przelicznikiem 1,5 za okres odbywania służby wojskowej. W ustawie z dnia z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. z dnia 27 stycznia 1968 r.) obowiązującej do 1982r., a więc w okresie, w którym wnioskodawca odbywał służbę wojskową,( podobnie jak w ustawie z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz. U. z dnia 18 grudnia 1982 r.) w ogóle brak zapisu, który byłby odpowiednikiem art. 52 ustawy o emeryturach i tentach z FUS. Na podstawie art. 11 ustawy z 1968r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia. (Dz. U. z dnia 18 czerwca 1979 r.). Rozporządzenie to precyzuje warunki do nabycia prawa do emerytury przez pracowników, którzy wykonywali prace zaliczone do pierwszej kategorii zatrudnienia. Zgodnie zaś z § 6 do okresów zatrudnienia zaliczonego do pierwszej kategorii zalicza się również okresy pracy górniczej - w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin. Na podstawie natomiast art. 55 ustawy z 18 grudnia 1982r.o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Rada Ministrów wydała rozporządzenie z 7 lutego 1983r., które również odnosi się tylko do nabycia prawa do emerytury. Nie może więc budzić wątpliwości, że czym innym jest zaliczenie okresu służby wojskowej do nabycia prawa do emerytury, a czym innym zaliczenie tej służby do zwiększenia wymiaru emerytury. Dotychczasowe przepisy, które mają zastosowanie na mocy art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, mają zastosowanie tylko do ustalenia uprawnień emerytalnych. W wyroku z dnia 27.07.2012r. (I UK 82/12, LEX nr 1250576), Sąd Najwyższy stwierdził, że żołnierz zasadniczej służby wojskowej, któremu na podstawie § 5 rozporządzenia z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 39, poz. 176, ze zm.) zaliczono służbę wojskową do zatrudnienia w pierwszej kategorii zatrudnienia i który następnie na mocy § 9 rozporządzenia z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 13, poz. 86 ze zm.) zachował to uprawnienie, ma prawo do zaliczenia tej służby jako okresu pracy w szczególnych warunkach na podstawie § 19 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) w związku z art. 32 ust. 4 o emeryturach i rentach z FUS.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc orzekł jak w sentencji.