Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2015r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w Wydziale IV Karnym-Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Śliwiński

Sędziowie: SSO Piotr Gerke

SR del. do SO Łukasz Kalawski (spr.)

Protokolant: apl. radcowski T. M.

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu D. M.

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2015r.

sprawy B. T.

oskarżonego o przestępstwo z art. 289 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez Prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego we Wrześni z dnia 12 marca 2015 r. – sygn. akt II K 247/15

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu we Wrześni do ponownego rozpoznania

Ł. K. D. P. G.

UZASADNIENIE

B. T. został oskarżony o to, że:

W dniu 18 stycznia 2015 r. we W., województwa (...), na parkingu niestrzeżonym przy ul. (...). T. K., po otwarciu niezabezpieczonego samochodu i następnie użyciu oryginalnego kluczyka, dokonał zaboru w celu krótkotrwałego użycia samochodu osobowego marki F. (...) o nr rejestracyjnych (...), numerze nadwozia (...), rok produkcji 2002 o wartości 3 000 zł na szkodę R. K.,

tj. o przestępstwo określone w art. 289 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 12 marca 2015 r. Sąd Rejonowy we Wrześni orzekł w następujący sposób:

1. oskarżonego B. T. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego znamiona występku z art. 289 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 289 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności;

2. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu na okres próby 3 lat;

3. na podstawie art. 289 § 4 k.k. wymierzył oskarżonemu grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł;

4. na podstawie art. 73 § 1 k.k. oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora sądowego;

5. na podstawie art. 72 § 1 pkt 5 k.k. zobowiązał oskarżonego w okresie próby do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu;

6. na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej kary grzywny okres zatrzymania w sprawie w dniu 19 stycznia 2015 r. przyjmując, że jeden dzień pozbawienia wolności równa się dwóm stawkom dziennym grzywny i uznał ją za wykonaną w wymiarze dwóch stawek dziennych;

7. na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe 350 zł w tym opłatę w kwocie 280 zł.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł oskarżyciel publiczny. Zaskarżając zapadły wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego określonego w art. 70 § 2 k.k. i art. 73 § 2 k.k., poprzez pominięcie wskazanych przepisów w części dyspozytywnej wyroku i wydanie orzeczenia dotyczącego oddania B. T. w trzyletnim okresie próby pod dozór kuratora sądowego na błędnej podstawie prawnej – art. 73 § 1 k.k., gdy z poczynionych ustaleń wynika, iż skazany jest osobą młodocianą i obligatoryjnym jest oddanie pod dozór kuratora sądowego na podstawie art. 70 § 2 k.k. i art. 73 § 2 k.k.

Z uwagi na podniesiony zarzut oskarżyciel publiczny wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie dozoru kuratora wobec B. T. na podstawie art. 70 § 2 k.k. i art. 73 § 2 k.k.

W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazał, że oddając B. T. na podstawie art. 73 § 1 k.k. w okresie próby pod dozór kuratora sąd zastosował wadliwą podstawę prawną. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 70 § 2 k.k. i art. 73 § 2 k.k. dozór kuratora jest obligatoryjnym ale w przypadku młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, którym to przestępstwem jest czyn z art. 289 § 1 k.k., przypisany oskarżonemu. We skazanej zatem sytuacji procesowej, zastosowanie wobec oskarżonego dozoru na podstawie art. 73 § 1 k.k. stanowi uchybienie przepisom prawa karnego materialnego, aczkolwiek stanowiące powielenie uchybienia zawartego w a/o.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wywiedziona przez oskarżyciela publicznego okazała się skuteczna, a podniesiony w niej zarzut zasługiwał w całości na uwzględnienie.

Jak słusznie wskazał apelujący, oddając w okresie probacyjnym pod dozór kuratora sądowego oskarżonego B. T., jako młodocianego sprawcę przypisanego mu przestępstwa umyślnego z art. 289 § 1 k.k., Sąd Rejonowy powinien był zastosować normy z art. 70 § 2 k.k. i 73 § 2 k.k. B. T. w chwili popełnienia przypisanego mu czynu nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji lat 24 (art. 115 § 10 k.k.). Adekwatną zatem normą dla zawieszenia na podstawie art. 69 § 1 k.k. wykonania orzeczonej mu kary pozbawienia wolności za przypisany występek, jest ta wynikająca z treści art. 70 § 2 k.k. Przepis art. 73 § 2 k.k. statuuje natomiast obowiązek orzeczenia wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, dozoru w wypadku zawierzenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. Uchybienie powyższemu, do czego niewątpliwie doszło poprzez przeoczenie Sądu i powtórzenie błędnej podstawy prawnej zaproponowanej w akcie oskarżenia, na co zwrócił już uwagę sam Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku, powodowało wadliwość zapadłego rozstrzygnięcia, która wymaga korekty, chociaż nie na obecnym etapie postępowania.

Sąd Okręgowy uznał bowiem, że przeprowadzone postępowanie pierwszoinstancyjne dotknięte jest zarazem i uchybieniem innego rodzaju, co powodować musiało orzeczenie wyrokiem kasatoryjnym. Złożony przez pokrzywdzonego R. K. w dniu 4 lutego 2015 r. w trybie art. 46 § 1 k.k. wniosek o zasądzenie od oskarżonego odszkodowania za zniszczone mienie w kwocie 5 000 zł, Sąd Rejonowy pozostawił bez jakiegokolwiek rozpoznania. Zarządzeniem z dnia 6 lutego 2015 r. Sąd skierował sprawę na posiedzenie w przedmiocie wydania wyroku w trybie art. 335 k.p.k., o czym zawiadomił pokrzywdzonego. Na posiedzenie wyznaczone w dniu 12 marca 2015 r. nie stawił się zawiadomiony w trybie podwójnego awizo pokrzywdzony R. K., a Sąd I instancji, ignorując wniosek z art. 46 § 1 k.k. wydał wyrok skazujący, uwzględniając wniosek, o którym mowa w art. 335 k.p.k. Art. 46 § 1 k.k. przewiduje, że w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się. Jak stanowi § 2 powołanego przepisu: zamiast obowiązku określonego w § 1 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego. Podmiotami uprawnionymi do złożenia wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w oparciu o przepis art. 46 § 1 są pokrzywdzony i inna osoba uprawniona. Kodeks karny nie wyjaśnia, kogo uznaje za osobę pokrzywdzoną, należy więc w tym zakresie odwołać się do przepisów prawa procesowego. W myśl art. 49 k.p.k. pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (§ 1). Termin, w jakim powinien być złożony wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody wskazuje przepis art. 49a k.p.k., gdzie określono końcowy termin do złożenia takiego wniosku dla pokrzywdzonego i prokuratora na moment do zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej. W doktrynie i judykaturze podaje się ponadto, że końcowy termin do złożenia wniosku o naprawienie szkody przez pokrzywdzonego lub prokuratora gdy pokrzywdzony nie został przesłuchany to moment głosu stron. Ustawa natomiast nic nie wspomina o momencie początkowym dla złożenia wniosku, o którym mowa. Wniosek więc o nałożenie na skazanego obowiązku naprawienia szkody może być już składany na etapie postępowania przygotowawczego. Przemawia za tym m.in. fakt, że na mocy art. 335 § 1 k.p.k. prokurator może umieścić w akcie oskarżenia wniosek o skazanie oskarżonego bez rozprawy. Zgodnie z treścią tego przepisu prokurator może - wnioskując o skazanie, o którym mowa - równocześnie złożyć wniosek o orzeczenie środka karnego, przy czym jednym z nich może być właśnie obowiązek naprawienia szkody.

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości, że pokrzywdzony w odpowiednim czasie i formie złożył wniosek o naprawienie przez oskarżonego wyrządzonej mu szkody. Sąd Rejonowy zatem, uznając sprawstwo i winę B. T. w popełnieniu zarzucanego mu czynu z art. 289 § 1 k.k. powinien był wydać merytoryczną decyzję w przedmiocie wniosku z art. 46 § 1 k.k. Jednoznaczne brzmienie treści art. 46 k.k. bezspornie wskazuje, że w przypadku – jak w niniejszej sprawie – gdy pokrzywdzony złoży stosowny wniosek – sąd obligatoryjnie o nim rozstrzyga. Sąd I instancji w tym zakresie nie wypowiedział się w ogóle, a przy tym mając na uwadze, że wniosek pokrzywdzonego nie był objęty wnioskiem prokuratora w trybie art. 335, obowiązkiem Sądu przed jego uwzględnieniem było bądź wezwanie Prokuratora, oskarżonego i pokrzywdzonego na posiedzenie celem uzgodnienia stanowiska odnośnie obowiązku naprawienia wyrządzonej R. K. szkody i uzależnienia uwzględnienia wniosku od dokonania przez strony jego stosownej korekty, bądź nieuwzględnienie wniosku i skierowanie sprawy na rozprawę.

Mając zatem na uwadze obligatoryjny charakter wydania orzeczenia w przedmiocie złożonego wniosku pokrzywdzonego z art. 46 § 1 k.k., należało uznać, że jego zignorowanie stanowi obrazę przepisów prawa materialnego, które skutkowało uchyleniem zaskarżonego na niekorzyść oskarżonego wyroku.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy jeżeli dojdzie do wniosku o przesłankach do uwzględnienia wniosku prokuratora o skazanie B. T. za zarzucany czyn z art. 289 § 1 k.k. w trybie art. 343 k.p.k. powinien dążyć do uprzedniego uzyskania konsensusu stron co do prawidłowo złożonego wniosku z art. 46 k.k. W przypadku zaś przeciwnym, koniecznym może się jednak okazać otwarcie przewodu sądowego w celu samodzielnego ustalenia przez Sąd zakresu i wysokości wyrządzonej czynem oskarżonego szkody i ewentualnego już zaistniałego zakresu jej pokrycia przez sprawcę, co będzie stanowiło podstawę do rozstrzygnięcia w tym przedmiocie.

Z uwagi zatem na dostrzeżone uchybienie przepisom prawa materialnego (art. 46 § 1 k.k.) Sąd Okręgowy na podstawie art. 438 pkt 2 i art. 437 § 1 i 2 k.p.k. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania w całości Sądowi I instancji.

Na marginesie jedynie można zauważyć, że budzi zdziwienie argumentacja rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku pokrzywdzonego o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia zapadłego wyroku. Pokrzywdzony, zgodnie z treścią art. 54 k.p.k. nie traci uprawnienia do złożenia oświadczenia o działaniu w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, a skoro w niniejszej sprawie Sąd na posiedzeniu w trybie art. 343 k.p.k. uwzględnił wniosek prokuratorski z art. 335 k.p.k., użyte przez Sąd uzasadnienie odmowy przyjęcia wniosku R. K., pozbawione jest w tej sytuacji procesowej racji.

Ł. K. D. P. G.