Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Ewa Gulska

Protokolant st. prot. sąd. Anna Łempicka

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2015 roku w Lublinie

sprawy P. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania P. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 30 stycznia 2014 roku znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala P. L. prawo do emerytury od dnia(...) roku.

Sygn. akt VII U 499/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 stycznia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił P. L. przyznania prawa do emerytury, gdyż wnioskodawca nie udokumentował 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł P. L. domagając się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury. Wskazał, że pracował w warunkach szczególnych:

1)  od 24 czerwca 1971 roku do 11 listopada 1971 roku w (...) jako mechanik;

2)  od 13 maja 1975 roku do 31 października 1975 roku w (...). S.C. (...) jako kierowca samochodu ciężarowego;

3)  od 27 listopada 1978 roku do 25 lutego 1983 roku w Okręgowym Zakładzie (...) Oddziale VI (...) (...) jako monter maszyn budowlanych;

4)  w (...)Dyrekcji (...) (...) Zakładzie (...) w L. od 1 marca 1983 roku do 8 czerwca 1987 roku jako mechanik maszyn budowlanych, a od 8 czerwca 1987 roku do 30 listopada 1994 roku jako kierowca;

5)  od 4 września 1997 roku do 30 listopada 1997 roku w (...) Spółce z o.o. jako kierowca autobusu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

P. L. urodzony (...) w dniu 21 czerwca 2013 roku złożył wniosek o emeryturę. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Przed organem rentowym udowodnił 28 lat, 8 miesięcy i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym rok, miesiąc i 21 dni stażu pracy w warunkach szczególnych, od 24 listopada 1975 roku do 14 stycznia 1977 roku (okoliczności bezsporne).

Wnioskodawca od 1 września 1968 roku do 11 listopada 1971 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w L.. Początkowo był zatrudniony w celu nauki zawodu, zaś od 24 czerwca 1971 roku pracował jako mechanik w pełnym wymiarze czasu pracy (k. 3 akt kapitałowych ZUS). P. L. pracował wówczas w kanałach remontowych i zajmował się naprawami samochodów ciężarowych. W całym warsztacie było zatrudnionych kilkadziesiąt osób, gdyż prowadzono obsługę ponad 300 samochodów. Kanałów remontowych było 5. Prace wykonywane były zarówno w kanale jak i poza nim. Były podzielone na szereg kategorii, takich jak naprawa silnika, skrzyni biegów, zawieszenia itp. Wnioskodawca zajmował się naprawą skrzyń biegów, wymianą resorów, naprawą kół i hamulców. W kanale wyciągał skrzynię biegów, którą następnie sprawdzał i ewentualnie naprawiał już poza kanałem. Z kolei wymiana zawieszenia wiązała się już z pozostawaniem w kanale przez cały czas naprawy. Czynności naprawcze dotyczące kół były wykonywane poza kanałem. (zeznania wnioskodawcy – k. 11v-12v, 150, zeznania S. K. – k. 147v, zeznania E. S. – k. 147-147v).

Od 23 listopada 1971 roku do 31 października 1975 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) L. (k. 2 akt osobowych - k. 45). Na początku zatrudnienia wykonywał obowiązki wózkarza (k. 44 ao). Od 1 października 1972 roku było to stanowisko szlifierza wałków (k. 31 ao). Natomiast od 13 maja 1975 roku do 31 października 1975 roku kierowcy (k. 4 ao). Jako kierowca P. L. kierował wywrotką S. (...), a także samochodami marki J. i T.. Transportował śmieci, piach, szlachę żeliwną z odlewni, złom. (zeznania wnioskodawcy – k. 12v-13, 150, zeznania J. D. – k. 148).

Od 27 listopada 1978 roku do 25 lutego 1983 roku wnioskodawca pracował w Okręgowym Zakładzie (...) Oddziale VI w L. jako monter maszyn budowlanych. Stanowisko pozostało takie samo przez cały okres zatrudnienia (świadectwo pracy, karta przyjęcia, karta zwolnienia, wniosek o zatrudnienia, angaże, umowy o pracę – akta osobowe – k. 45). Wnioskodawca zajmował się remontem spycharek pracując w kanałach remontowych. Demontował cały spychacz, mył poszczególne części w środkach chemicznych, głównie sodzie kaustycznej, a następnie składał. Niekiedy spawał poszczególne elementy (zeznania wnioskodawcy – k. 12v, 150, zeznania R. D. – k. 148v-149).

Od 1 marca 1983 roku do 30 listopada 1994 roku P. L. pracował w Przedsiębiorstwie (...), później przekształconym w Przedsiębiorstwo (...) Spółkę Akcyjną. W dniu 1 marca 1983 roku powierzono mu stanowisko mechanika maszyn budowlanych (umowa o pracę – k. 7 ao – k. 36). Od 8 czerwca 1987 roku przeniesiono go na stanowisko kierowcy samochodu dostawczego (angaż k. 20 ao). Stanowisko to wnioskodawca zajmował do końca okresu zatrudnienia (umowa o pracę – k. 31 ao, świadectwo pracy – k. 40 ao). Jako mechanik wnioskodawca pracował na hali naprawczej, w której znajdowało się 6 kanałów remontowych, gdzie naprawiano samochody ciężarowe, koparki i spycharki. Nie było tam ścisłego podziału jeżeli chodzi o wykonywane czynności. Pracownicy wykonywali wszelkiego rodzaju czynności związane z obsługą i naprawą samochodów. Przeważająca część z nich wykonywana była w kanałach a pozostałe poza kanałami. Poza kanałami prowadzono niektóre naprawy koparek i spycharek. Po przejściu do bazy transportu wnioskodawca rozpoczął pracę jako kierowca. Kierował samochodami ciężarowymi takimi jak S. (...), S. (...), J.. Wnioskodawca przewoził mniejsze pojazdy z budowy do bazy w celu naprawienia i z powrotem, a w razie braku ich awarii transportował piach, żwir i inne materiały budowlane do B., K., Ł. i P. (zeznania wnioskodawcy – k. 13-13v, 150, zeznania R. S. (1) – k. 149v, zeznania B. K. – k. 149-149v, zeznania A. R. – k. 148-148v).

W (...) O. od 4 września 1997 roku do 30 listopada 1997 roku P. L. był zatrudniony na podstawie umowy zlecenia jako kierowca autobusowy. Kierował autobusem zarejestrowanym do przewozu 26 pasażerów na terenie L. i okolic (zeznania wnioskodawcy - k. 13, 150, zeznania J. W. – k. 146v, R. S. (2) – k. 149v-150).

Od 2 grudnia 1997 roku do 1 marca 1998 roku wnioskodawca był zatrudniony w L. (...) jako kierowca autobusu (świadectwo pracy – k. 22 akt kapitałowych ZUS, zeznania wnioskodawcy – k. 13, 150).

Powyższy stan faktyczny ustalony został na podstawie powołanych dowodów. Dokumenty znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy jako wystawione przez pracodawców nie budziły wątpliwości Sądu, co do ich autentyczności. Zeznania wnioskodawcy oraz świadków zatrudnionych u poszczególnych pracodawców razem z wnioskodawcą (k. 145) były ze sobą zgodne, szczegółowe i logiczne, ponadto korelowały z treścią dokumentów z akt osobowych. Z tych względów należało je obdarzyć wiarą.

Należy zaznaczyć, że Sąd nie jest związany żadnymi ograniczeniami w postępowaniu dowodowym w sprawach ubezpieczeń społecznych, które obowiązują w postępowaniu przed organem rentowym. Zasadniczym celem tego postępowania jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Przepis art. 473 k.p.c. wprost stanowi, że w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron. Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Z kolei ustalenie przez Sąd w toku postępowania odwoławczego, że dana praca była wykonywana w szczególnych warunkach jest wystarczającą podstawą do uznania wykonywanej pracy za pracę tego rodzaju (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, OSNP z 1998 roku, Nr 11, poz. 342; z dnia 21 września 1984 roku, III UZP 48/84, LEX nr 14630; z dnia 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, LEX nr 14625).

Warunkiem uznania za pracę w warunkach szczególnych jest wykonywanie w pełnym wymiarze czasu pracy stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 roku, III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 roku, UIII UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 roku, III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 roku, I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 roku, I PK 194/08, LEX nr 528152 oraz z dnia 1 czerwca 2010 roku, II UK 21/10, LEX nr 619638). W związku z tym niedopuszczalne jest uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika. Od tej reguły istnieją odstępstwa. Pierwsze z nich dotyczy sytuacji, kiedy inne równocześnie wykonywane prace stanowią integralną część większej całości dającej się zakwalifikować pod określoną pozycję załącznika do wskazanego rozporządzenia (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007 roku, III UK 62/07, LEX nr 375653; z dnia 5 maja 2009 roku, I UK 4/09, LEX nr 509022 oraz z dnia 11 marca 2009 roku, II UK 243/08 i tam powołane wcześniejsze orzecznictwo). Drugie odstępstwo dotyczy przypadków, kiedy czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakter incydentalny, krótkotrwały, uboczny (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 roku, I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 oraz z dnia 22 kwietnia 2009 roku, II UK 333/08, LEX nr 1001310). Wykonywanie przez cały czas pracy wyłącznie pracy w szczególnych warunkach jest praktycznie bowiem niemożliwe w żadnym procesie technologicznym i nie było intencją ustawodawcy przyznanie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym wyłącznie osobom, które przez pełną dniówkę roboczą nie wykonują żadnych innych czynności poza wymienionymi w wykazie A. Jak wskazują przytoczone wyżej poglądy Sądu Najwyższego w ramach pracy w warunkach szczególnych wykonuje się także inne czynności mające związek z tą pracą.

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony materiał dowodowy pozwala na jednoznaczne przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych (łącznie przez 17 lat, miesiąc i 6 dni):

1)  od 24 czerwca 1971 roku do 11 listopada 1971 roku, od 27 listopada 1978 roku do 25 lutego 1983 roku, od 1 marca 1983 roku do 7 czerwca 1987 roku jako mechanik i monter pojazdów, wskazaną w wykazie A w dziale XIV, pozycja 16 – „Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych” rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.),

2)  od 13 maja 1975 roku do 31 października 1975 roku, od 8 czerwca 1987 roku do 30 listopada 1994 roku jako kierowcy samochodu ciężarowego i od 2 grudnia 1997 roku do 1 marca 1998 roku jako kierowca autobusu, wskazaną w wykazie A w dziale VIII poz. 2 „Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”.

Okresu zatrudnienia w (...) O. od 4 września 1997 roku do 30 listopada 1997 roku na stanowisku kierowcy autobusowego w oparciu o umowę zlecenia nie można zaliczyć do stażu pracy w warunkach szczególnych, gdyż zaliczeniu podlega tylko praca wykonywana w ramach stosunku pracy, a nie stosunku zlecenia.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.), mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Od 1 stycznia 2013 roku nie jest wymagane rozwiązanie stosunku pracy przez ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Według art. 32. ust. 2 za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury wnioskodawca musiał spełnić łącznie następujące warunki:

1)  osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;

3)  na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnić:

)a  co najmniej 15-letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz

)b  staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.

W ocenie Sądu Okręgowego wszystkie te przesłanki zostały przez wnioskodawcę spełnione, toteż należało ustalić P. L. prawo do emerytury od dnia (...) roku, od dnia ukończenia 60 roku życia.

W tym stanie rzeczy, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.