Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Klesyk

Sędziowie: SSO Sławomir Buras

SSO Marek Boniecki (spr.)

Protokolant: protokolant sądowy Beata Wodecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 maja 2013 r. sprawy

z wniosku W. Ł. (1)

z udziałem A. K., B. K., H. Ł. (1), A. G., M. K. (1), E. K., C. Ł., B. Ł. (1), B. Ł. (2), E. Ł., M. Ł. (1), K. Ł. (1), L. Ł., M. Ł. (2), W. Ł. (1), T. Ł., B. U., E. W., R. Ł., N. Ł., I. W., K. W., P. Ł.

o dział spadku

na skutek apelacji uczestniczki H. Ł. (1)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

z dnia 14 czerwca 2012 r. sygn. akt I Ns 295/05

postanawia: zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie III (trzecim) w ten sposób, że zasądzić od H. Ł. (1)na rzecz W. Ł. (1)syna W.kwotę (...)((...)złotych zamiast kwoty (...)złotych i oddalić żądanie rozliczenia pożytków w pozostałej części, oddalić apelację w pozostałej części, orzec, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt II Ca 383/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 14 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy w Jędrzejowie w drodze działu spadku po W. Ł. (2) i A. Ł. przyznał:

1)  H. Ł. (1)na wyłączną własność szczegółowo opisaną nieruchomość położoną w S.oznaczoną jako działki nr (...)o pow.(...)i (...)o pow. (...)

2)  W. Ł. (1), s. W.na wyłączną własność szczegółowo opisaną nieruchomość położoną w S.oznaczoną jako działki nr (...)o pow.(...)i (...)pow. (...)

3)  P. Ł.na wyłączną własność szczegółowo opisaną nieruchomość położoną w S.oznaczoną jako działka nr (...)o pow. (...)

4)  B. Ł. (2)na wyłączną własność szczegółowo opisaną nieruchomość położoną w S.oznaczoną jako działka nr (...)o (...)

5)  K. W. na wyłączną własność szczegółowo opisaną nieruchomość położoną w S. oznaczoną jako działka nr (...) o pow. 0.39 ha,

6)  C. Ł.na wyłączną własność szczegółowo opisaną nieruchomość położoną w S.oznaczoną jako działka nr (...)o pow.(...)

W punkcie II Sąd zasądził tytułem spłat i dopłat:

1)  od H. Ł. (1)na rzecz W. Ł. (1), s. W.kwotę (...) zł w terminie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;

2)  od H. Ł. (1)na rzecz B. Ł. (2)kwotę (...)zł w terminie 1 miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;

3)  od H. Ł. (1)na rzecz B. U.kwotę (...)zł w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;

4)  od H. Ł. (1)na rzecz K. W.kwotę (...)zł w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;

5)  od H. Ł. (1)na rzecz T. Ł.kwotę (...)zł w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;

6)  od P. Ł.na rzecz B. U.kwotę (...)zł w termie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami do dnia zapłaty;

7)  od C. Ł.na rzecz W. Ł. (1)s. W.i H. Ł. (1)kwoty po(...)zł na rzecz każdego z nich w terminie 1 miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty;

8)  od C. Ł.na rzecz P. ł., B. U., K. W., T. Ł.i B. Ł. (2)kwoty po 110,01 zł na rzecz każdego z nich w terminie 1 miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty.

W punkcie III Sąd zasądził od H. Ł. (1)na rzecz W. Ł. (1)s. W.tytułem pożytków i wynagrodzenia z tytułu korzystania przez uczestniczkę z udziału wnioskodawcy kwotę (...)zł.

W punkcie IV Sąd zobowiązał H. Ł. (1) do wydania na rzecz:

- W. Ł. (1) s. W. nieruchomość oznaczoną jako działki nr (...) położoną w S. gmina O.;

- P. Ł. nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) położoną w S. gmina O.;

- B. Ł. (2) nieruchomość oznaczoną jako działka nr (...) położoną w S. gmina O.;

- K. W. oznaczoną jako działka nr (...) położoną w S. gmina O.;

- C. Ł.oznaczona jako (...) położoną w S.gmina O.;

– w każdym wypadku w terminie 1 miesiąca po żniwach w roku, w którym uprawomocni się orzeczenie.

Ponadto Sąd orzekł o kosztach postępowania.

Rozstrzygnięcie to zapadło w oparciu o następujące ustalenia.

W dniu (...)roku Naczelnik Powiatu w J.wydał (...), na mocy którego W.i A. Ł.nabyli własność gospodarstwa rolnego położonego w K.Starych oznaczonego jako działki nr (...)o pow. (...)ha.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Jędrzejowie z dnia (...)roku stwierdzono, że spadek po A. Ł.zmarłej dnia (...)roku na podstawie ustawy nabyli mąż W. Ł. (2)w (...)części, dzieci H. Ł. (1), W. Ł. (2), J. Ł. (1), C. Ł., B. Ł. (1)każdy w 5/40 części, a także wnuki K. Ł. (2), D. Ł., J. Ł. (2), B. Ł. (2)i K. Ł. (3)każde 1/40 części, a wchodzące w sldad spadku po W. Ł. (2)na podstawie ustawy nabyli mąż W. Ł. (2), dzieci W. Ł. (1)i H. Ł. (1)każde w (...)części oraz wnuki K. Ł. (2), D. Ł., J. Ł. (2), B. Ł. (2)i K. Ł. (3)każde (...)części.

W dniu (...)roku do tut. Sądu wpłynął wniosek C. Ł.o zmianę postanowień w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po W.i A. Ł., w sprawach (...)i (...)

Prawomocnym postanowieniem z dnia (...)roku Sąd Rejonowy w Jędrzejowie w sprawie(...)oddalił wniosek.

W Sądzie Rejonowym w Jędrzejowie prowadzona jest dla nieruchomości położonej w K.Starych gmina N.– O., oznaczonej jako działki (...)o pow. (...)ha księga wieczysta (...), w jej dziale II wpisani są W. Ł. (1)i H. Ł. (1)w (...)części każde, T. Ł., P. Ł., B. Ł. (3), K. Ł. (3)i B. Ł. (2)każde w (...)części, a w dziale IV hipoteka w kwocie (...)zł po denominacji tytułem spłaty pożyczki udzielonej przez (...)w N. A. Ł.na budowę obory płatnej w ratach w ciągu 20 lat począwszy od (...) roku.

Aktualnie nieruchomość objęta księga wieczystą składa się z działek oznaczonych nr (...)o pow.(...)ha.

Na nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) położonej w K. Starych znajduje się dom mieszkalny wybudowany za życia A. i W. Ł. (2). W domu tym mieszka H. Ł. (1) wraz z rodziną.

W momencie śmierci A. i W. Ł. (2) na działce nr (...) znajdował się dom, obora i stodoła, przy czym obora została wybudowana przez H. Ł. (1) z pożyczki zaciągniętej przez A. Ł., a która to pożyczka w całości została spłacona przez H. Ł. (1).

H. Ł. (1)we wskazanym domu wymieniła w (...)roku cztery okna, wymieniła sześć sztuk drzwi, nadto przeprowadziła remont domu za wyjątkiem dwóch pokoi, pomalowała je i wytynkowała, na suficie zrobiła gładź. W korytarzu i kuchni położyła płytki, od podstaw wyremontowała łazienkę, założyła w domu wodę i co, w jednym z pokoi położyła panele a w drugim wykonała podłogę, nadto przeprowadziła remont instalacji elektrycznej, wykonała schody drewniane na strych zastępując nimi drabinę. H. Ł. (1)poprawiła kominy szczyty, przybudowała do niego ganek. W (...) roku wykonała na nieruchomości siedliskowej ogrodzenie betonowe. Nadto na działce tej postawiła H. Ł. (1)garaże, wyremontowała stodołę, a także wybudowała szambo i nową studnię, postawiła bramę.

Na działce naprzeciwko domu H. Ł. (1) wykonała meliorację, nawiozła na nią ziemię i wyrównała ją, posiała trawę.

Wartość nieruchomości objętych postępowaniem według stanu z dnia śmierci W.i A. Ł.i cen (...)roku wyniosła (...)zł.

Uprawą gospodarstwa rolnego pozostałego po A. i W. Ł. (2) zajęła się H. Ł. (1) wraz mężem. Pozostali spadkobiercy nie dokładali się do remontów, nie płacili podatków, nie domagali się także wydania im części majątku spadkowego, jak również wypłacania pożytków czy też innych należności związanych z korzystaniem przez uczestniczkę z ich udziałów spadkowych. W rodzinie jeszcze za życia spadkodawców poczyniono nieformalne ustalenia, że całość gospodarstwa przypadnie H. Ł. (1), która jako jedyna pozostała z rodzicami na gospodarstwie i opiekowała się nimi do śmierci.

H. Ł. (1)za okres (...)roku do(...)roku z udziału wnioskodawcy, z tytułu opłacania podatków 7 poniosła kwotę (...)zł (po waloryzacji).

Wynagrodzenie należne wnioskodawcy W. Ł. (1)z tytułu korzystania przez H. Ł. (1)z jego udziału w majątku spadkowym za okres od maja 2010 roku do (...)roku wyniosło (...)zł.

Budowę grobowca, do którego zostali przeniesieni A. i W. Ł. (2), sfinansował C. Ł.. Przy pracach przy grobowcu pomagał B. Ł. (4) i jeden dzień wnioskodawca W. Ł. (1). Nikt poza C. Ł. nie finansował budowy grobowca.

W grobowcu tym pochowani są także P. S.i W. S.. Wartość wykonanego grobowca wg stanu i cen z chwili obecnej wyniosła (...)zł.

W dniu (...)roku Starostwo Powiatowe w J.wystawiło dla B. Ł. (4)(męża H. Ł. (1)) świadectwo (...)legalności pozyskania drewna sosnowego o obj. 3 m, przy uwzględnieniu uproszczonego planu urządzenia lasu. Mąż uczestniczki H. Ł. (1)wyciąg wskazane drzewo w ramach zwykłych czynności pielęgnacyjnych, wycięciu nie podlegało drzewo budulcowe, a jedynie tzw. podsuszki. Wartość wyciętego drzewa wyniosła (...) zł.

H. Ł. (1)wraz ze swym mężem otrzymała w okresie od 2004 roku do 2010 roku kwotę 62.132 zł tytułem dopłat do nieruchomości spadkowych, przy czym kwota 11.167,81 zł stanowiła dopłatę związaną z obsługą wniosków (...). Za okres od ośmiu miesięcy (...)roku, (...)roku suma dopłat bez dopłat związanych z obsługą wniosków (...)wyniosła (...)zł.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał, iż wniosek o dokonanie działu spadku po W.i A. Ł.był zasadny. Biorąc pod uwagę prezentowane w sprawie stanowisko przez wnioskodawcę i uczestników należało przyjąć, że zainteresowani złożyli zgodny wniosek o dokonanie działu spadku co do działek oznaczonych aktualnie (...)o pow. (...)ha, (...)pow. (...)ha, (...)o pow. (...)ha, (...)o pow.(...)ha, (...)o pow. (...)i ha,(...)o pow. (...)ha i zabudowanej domem mieszkalnym oraz budynkiem obory, stodoły z garażem działki nr (...)o pow. (...)ha. Zgody tej nie było co do działki nr (...)o pow. (...)ha, albowiem jej przyznania się domagali się jednocześnie wnioskodawca i uczestniczka H. Ł. (1). Sąd zdecydował o przyznaniu tej działki na rzecz wnioskodawcy W. Ł. (1), pomimo, że wniosek o przyznanie tej działki złożyła również uczestniczka H. Ł. (1). W ocenie Sądu mając na uwadze sytuację majątkową H. Ł. (1), a także konieczność zapłaty na rzecz wnioskodawcy i uczestników kwot dopłat i spłat, a nadto na rzecz wnioskodawcy kwoty ostań szybkie uiszczenie dopłaty na rzecz W. Ł. (1)przy uwzględnieniu jeszcze wartości działki nr (...)byłoby wątpliwe.

Sąd Rejonowy podniósł, iż w punkcie II o spłatach i dopłatach orzekł stosownie do treścią art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. Wartość działu spadku ustalono na kwotę (...)zł przy uwzględnieniu opinii E. F.. Wartość ta stanowiła czysta masę spadkową po odjęciu już nakładów H. Ł. (1)na masę spadkową. Wartość zaś nakładów ustalono w oparciu o opinię biegłego E. F.na kwotę (...)zł ((...)zł – (...)zł). Sąd wskazał, iż sprawie H. Ł. (1)zgłosiła szereg nakładów jakie wykonała na nieruchomościach spadkowych. Rozmiary tych nakładów nie były kwestionowane przez uczestników, nadto ich wartość wskazana przez biegłego E. F.nie została podważona ostatecznie przez wnioskodawcę i uczestników, w tym i samą H. Ł. (1). Sąd uznał, iż obora, która została sfinansowana z pożyczki zaciągniętej przez A. Ł., a spłaconej w całości przez H. Ł. (1), stanowiła nakład uczestniczki. H. Ł. (1)wniosła w niniejszym postępowaniu o rozliczenie wskazanej pożyczki jako długu spadkowego przy jednoczesnej waloryzacji spłaconej kwoty, nie składając jednocześnie wszystkich dowodów wpłat rat pożyczki. W ocenie Sądu zasadniejszym było uznanie, że obora, która została sfinansowana z zaciągniętej pożyczki, a spłaconej całości przez uczestniczkę, stanowiła nakład H. Ł. (1)na nieruchomość spadkową. Nadto fakt spłaty pożyczki wyłącznie przez H. Ł. (1)nie ulegał w niniejszej sprawie wątpliwości.

Sąd podniósł, iż wysokość udziałów wnioskodawcy i uczestników B. Ł. (2), H. Ł. (1), P. Ł., B. U., K. W.i T. Ł.ustalił w oparciu o dane wynikające z działu II księgi wieczystej (...), postanowień w sprawach sygn. akt: (...)i sygn. akt (...). W związku z powyższym udział H. Ł. (1)i W. Ł. (1)s. W.wyniosły po (...)części (...)każdej z tych osób, a uczestników B. Ł. (2), P. Ł., B. U., K. W.i T. Ł.po (...)każdej z tych osób. H. Ł. (1)otrzymała dwie działki o łącznej wartości (...)zł, podczas gdy jej udział miał wartość (...)zł ((...)zł (...)), zatem jej nadpłata wyniosła (...)zł ((...)zł (...)zł). W. Ł. (1)otrzymał dwie działki o łącznej wartości (...)zł, podczas gdy jego udział miał wartość (...)zł ( (...)zł (...)), zatem jej niedopłata wyniosła (...)zł ((...) (...)). P. Ł.otrzymał jedną działkę o wartości(...)zł, podczas gdy jego udział miał wartość(...)zł ((...)zł x (...)zatem jego nadpłata wyniosła(...)zł (...)zł-(...)zł). B. Ł. (2)otrzymał jedną działkę o wartości (...)zł, podczas gdy jego udział miał wartość (...)zł ((...)zł x (...)) zatem jego niedopłata wyniosła (...)zł (...)zł (...)zł). K. W.otrzymała jedną działkę o wartości (...)zł, podczas gdy jego udział miał wartość (...)(258.688 zł x 1/15) zatem jego niedopłata wyniosła (...)zł (...)zł). B. U.i T. Ł.nie otrzymali żadnej działki zatem należne im były spłaty w kwocie (...)zł ((...)zł x (...)).

Sąd wskazał, iż uczestniczka wniosła o obniżenia spłat należnych uczestnikom z tytułu wyrównania udziałów, jednakże ostatecznie zdecydował jedynie o obniżeniu dopłaty należnej W. Ł. (1). W niniejszej sprawie nie doszło do ustalenia zgodnego stanowiska zainteresowanych co do wysokości spłat, zatem decyzja w tym względzie należała do Sądu. Obniżenie spłat nie jest obligatoryjne i pozostawione jest ocenie Sądu, przy uwzględnieniu przesłanek z przepisu art. 216 § 2 k.c., przy czym okoliczności te mają charakter niewyczerpujący. Sąd decydując się na obniżeniu należnej wnioskodawcy dopłaty miał na uwadze fakt, iż wnioskodawca przed śmiercią rodziców wyprowadził się z domu, nie interesował się nimi, ani gospodarstwem, pomimo tego, że mieszkał w tej samej miejscowości, nie istniały żadne obiektywne przeszkody, aby pomagał rodzicom. Nadto wnioskodawca ie był zainteresowany od śmierci rodziców pozostałym po nich gospodarstwem, ciężar jego utrzymania pozostawiając siostrze i dopiero po wielu latach przypomniał sobie o majątku pozostałym po rodzicach, chcąc otrzymać jego część i chcąc skorzystać po części z pracy H. Ł. (1), która dbała o gospodarstwo utrzymując je we właściwej kondycji. Nadto w ramach obniżenia dopłaty Sąd uwzględnił fakt ustaleń rodzinnych dokonanych jeszcze przed śmiercią spadkodawców, aby gospodarstwo otrzymała H. Ł. (1), która jako jedyna z rodzeństwa zdecydowała się na pozostanie z W.i A. Ł., opiekowanie się nimi. Była to „nieformalna” wola spadkodawców, która wszyscy, także i W. Ł. (1), szanowali aż do (...)roku i z tego też powodu zapewne część z dzieci W.i A. Ł.już w sprawach spadkowych „zrzekła się” swego udziału w gospodarstwie na rzecz H. Ł. (1). Z tych też względów Sąd mając na uwadze powyższe, a także fakt otrzymania przez W. Ł. (1)części majątku w naturze i zasądzenia na jego rzecz kwoty z tytułu korzystania z jego udziału przez H. Ł. (1)i pożytków. Sąd obniżył należną W. Ł. (1)dopłatę do kwoty (...)zł.

Jeżeli chodzi o pozostałe osoby uprawnione do otrzymania dopłat lub spłat. Sąd uznał, że nie ma podstaw do obniżenia należnych im kwot z uwagi na fakt, iż osoby te nie są zamożne, a w momencie śmierci A. i W. Ł. (2) były w bardzo młodym wieku i nie miały faktycznej możliwości zaangażowania się w prowadzenie pozostałego gospodarstwa rolnego. Nadto wysokość należnych im kwot jest stosunkowo niewielka i tylko w pewnym zakresie może zaspokoić ich potrzeby.

Decydując o terminach uiszczenia wskazanych kwot, Sąd miał na uwadze wysokość kwot, jakie należy uiścić uprawnionych osób, jak również i aktualną sytuacje zobowiązanych i uprawnionych. Jeżeli chodzi o kwoty należne na rzecz B. U. i B. Ł. (2) to zdaniem Sądu kwoty te nie są wielkie, zatem 1 - miesięczny termin na ich uiszczenie przez H. Ł. (1) jest właściwy. Jeżeli chodzi o kwoty należne na rzecz W. Ł. (1), K. W. i T. Ł., Sąd wskazać, że kwoty te są znaczące, termin 6 miesięcy jest wystarczająco długi, aby H. Ł. (1) podjęła działania celem zgromadzenia w/w kwot. Istotne nadto było to, że szybko i jednorazowo uiszczone kwoty dla uprawnionych uczestników pozwolą im odczuć w sposób efektywny fakt otrzymania należnych im części majątku spadkowego, w przeciwieństwie do H. Ł. (1), która już swą częścią włada. Nadto sytuacja majątkowa i rodzinna uprawnionych nie jest na tyle dobra, aby mogli on dłużej oczekiwać na otrzymanie należnych im część, a uczestniczka H. Ł. (1) wiedział o toczącym się postępowaniu od 7 lat i mogła częściowo gromadzić środki celem przeznaczenia ich na spłaty (chociażby z uzyskiwanych dopłat).

Sąd uznał, iż C. Ł. winien zwrócić wnioskodawcy i uczestnikom dziedziczącym gospodarstwo rolne różnicę pomiędzy wartością ich udziałów w działce nr (...), a ich udziałami kosztach budowy nagrobka, z uwagi na co orzekł jak w pkt II pkt 7 i 8.

Sąd Rejonowy wskazał, iż w punkcie III zasądził od H. Ł. (1)na rzecz W. Ł. (1)na podstawie art. 618 § 1 k.p.c. w zw. z art. 206 k.c. tytułem pożytków i wynagrodzenia z tytułu korzystania przez uczestniczkę z udziału wnioskodawcy kwotę (...)zł Sąd podniósł, iż wnioskodawca domagał się w niniejszej sprawie zasądzenia na jego rzecz odszkodowania z tytułu korzystania przez uczestniczkę z jego udziału w majątku spadkowym, przy czym żądanie to zgłosił w dniu w (...)roku, zatem od tej daty naliczył stosowna kwotę, przy uwzględnieniu opinii E. F..

Od (...)roku do dnia wydania orzeczenia minęło(...)miesięcy. Z tytułu korzystania z siedliska wynagrodzenie za jeden miesiąc wyniosło (...)zł ( z całości), co za cały okres dało (...)zł (z całości) – (...)x (...)z udziału wnioskodawcy dało kwotę (...)zł ((...)zł x(...)). Z pozostałej części gospodarstwa wynagrodzenie to wyniosło (...)zł. (...)ha (powierzchnia gospodarstwa poza siedliskiem) x (...)zł ((...)zł za rok x (...)m ce) =(...)zł; (...)x (...)zł ((...)) x (...)zł;(...)zł + 569,05 = 3983,35 zł a z udziału wnioskodawcy 1327,78 zł (3983,35 zł x 1/3). Łącznie zatem uzyskano kwotę 4101 zł (1327,78 zł + (...),33) jako wynagrodzenie należne wnioskodawcy od uczestniczki z tytułu korzystania przez nią z udziału W. Ł. (1).

W ramach postępowania wnioskodawca domagał się również rozliczenia pożytków, jakie osiągała H. Ł. (1)z gospodarstwa rolnego w postaci dopłat z UE, przy czym w tym zakresie wniosek ten dotyczył rozliczenia wszystkich dopłat od początku ich otrzymywania. Sąd podniósł, iż z treści ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich udziałem środków (...) Funduszu Rolnegona rzecz rozwoju obszarów wiejskich z dnia 7(...)roku (...)i(...)z (...)roku w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania(...))”, objętego programem rozwoju obszarów wiejskich na lata (...)((...)), otrzymanie wskazanych dopłat dodatkowych obwarowane jest licznymi warunkami jakie musi spełnić ubiegający się o ich przyznanie. Gdyby nie osobiste starania uczestniczki dopłaty te nie zostałyby przyznane, zatem zdaniem Sądu wobec podnoszonego już braku zainteresowania wnioskodawcy prowadzeniem go gospodarstwa rolnego, niesłuszenie byłoby rozliczanie tych dodatkowych opłat (...). Nadto wniosek o rozliczenie dopłat jako pożytku z gospodarstwa rolnego został zgłoszony dopiero w 2010 roku, zatem uczestniczka nie miał prawa przypuszczać, że będzie musiała się jeszcze rozliczać z tych dopłat. Ostatecznie Sąd uznał zatem, że rozliczeniu w ramach pożytków podlega kwota (...)zł – w całości za (...)rok (bez (...)) – (...)zł + (...)zł – (cała dopłata (...)roku).

Sąd ocenił jako częściowo słuszne żądanie uczestniczki H. Ł. (2)podatków opłacanych przez nią zgodnie z dowodami wpłat, a mianowicie uczestniczka mogła domagać się rozliczenia kwot z tytułu opłacanych podatków tylko ponad swój udział, albowiem w (...)części była współwłaścicielem, a zatem w tej części podatek opłacała ze swego udziału. Nadto Sąd dokonał rozliczenia wskazanych podatków jedynie za lata (...)roku nająć na uwadze fakt, iż za analogiczny okres naliczono od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy wynagrodzenie z tytułu korzystania przez H. Ł. (1)z udziału W. Ł. (1). W ocenie Sądu do potrącenia należna była kwota (...)zł z tytułu opłat podatkowych za okres od (...)roku do (...)roku z udziału wnioskodawcy. Podstawą rozliczenia kwot podatków był przepis (...) zgodnie, z którym współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną w stosunku do wielkości udziałów.

Sąd wskazał, iż suma kwot zwaloryzowanych podatków dała kwotę (...)zł, a udział wnioskodawcy dał kwotę (...)zł, jako kwotę do potrącenia z należnego mu wynagrodzenia z tytułu korzystania z jego udziału w gospodarstwie przez H. Ł. (1).

Ostatecznie zatem Sąd ustalił, iż H. Ł. (1)winna zapłacić W. Ł. (3)kwotę (...)zł ((...)zł – dopłaty +(...)zł – wynagrodzenie udziału). Kwotę tę następnie pomniejszono o kwotę (...)zł z tytułu opłat podatkowych, otrzymując ostatecznie kwotę (...)zł zasądzoną w pkt III postanowienia.

Z uwagi na fakt, iż uczestniczka włada całym gospodarstwem, a w ramach postępowania poszczególne z działek zostały przyznane różnym osobom, które nie władają nimi, Sąd w pkt IV postanowienia nakazał wydać H. Ł. (1)na rzecz W. Ł. (1)s. W.nieruchomość oznaczoną jako działki nr (...)położoną w S.gmina O., na rzecz P. Ł.nieruchomość oznaczona jako działka nr (...)położoną w S.gmina O., na rzecz B. Ł. (2)nieruchomość oznaczoną jako działka nr (...)położoną w S.gmina O., na rzecz K. W.oznaczoną jako działka nr (...)położoną w S.gmina O.i na rzecz C. Ł.oznaczona jako działka nr (...)położoną w S.gmina O.– oznaczonych na zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w J. (...)za nr (...).(...).(...), dla której w Sądzie Rejonowym w Jędrzejowie prowadzona jest księga wieczysta (...)w każdym wypadku w terminie 1 miesiąca po żniwach w roku, w którym uprawomocni się orzeczenie.

Orzeczenie powyższe w punkcie II i III zaskarżyła apelacją wnioskodawczyni zarzucając mu naruszenie prawa materialnego:

1)  art. 216 § 2 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. polegające na braku obniżenia, bądź obniżenie w niedostatecznym zakresie, zasądzonych od uczestniczki H. Ł. (1) na rzecz wnioskodawcy i pozostałych uczestników spłat i dopłat;

2)  art. 216 § 3 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. polegające na nierozłożeniu zasądzonych spłat i dopłat na raty,

3)  art. 206 k.c. przez błędną jego wykładnię, polegającą na uznaniu, że dopłaty z UE stanowią pożytek z gruntu rolnego, który podlega rozliczeniu pomiędzy współwłaścicieli według przysługujących im udziałów.

Wskazując na powyższe skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia przez:

1)  uchylenie rozstrzygnięcia zawartego w pkt II pkt 1,2,3;

2)  obniżenie zasądzonej w pkt II pkt 4 dopłaty do kwoty 10.000 zł płatnej w trzech rocznych ratach;

3)  obniżenie zasądzonej w pkt II pkt 5 spłaty do kwoty 10.000 zł płatnej w trzech rocznych ratach.

4)  zmianę rozstrzygnięcia zawartego w pkt III, przez zasądzenie od H. Ł. (1)na rzecz W. Ł. (1)tytułem korzystania z jego udziałów kwoty (...)zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, iż Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił zgromadzone w sprawie dowody, w granicach zakreślonych przez przepis art. 233 §1 k.p.c. i na tej podstawie co do zasady dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy podziela i uznaje za własne, z tym uściśleniem, że dopłaty bezpośrednie do spadkowego gospodarstwa zostały przyznane na rzecz męża uczestniczki J. Ł. (3), na jego wniosek.

Słusznie skarżąca zarzuciła nieprawidłowe uznanie, że dopłaty bezpośrednie stanowią pożytek czy inny przychód ze spadkowego gospodarstwa, co jednak nie stanowiło naruszenia art. 206 k.c., lecz art. 207 k.c. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051 ze zm.), płatność obszarowa przysługuje rolnikowi na grunty rolne będące w jego posiadaniu w dniu 31 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności. Stosownie zaś do art. 2 lit. A Rozporządzenia Rady (WE) Nr 1782/2003 z dnia 29 września 2003 roku w zw. z art. 2 pkt 7 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego rolnikiem jest osoba fizyczna lub prawna, bądź grupa osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, których gospodarstwo znajduje się na terytorium Wspólnoty, określonym w art. 299 Traktatu, oraz które prowadzą działalność rolniczą. Słusznie wskazuje zatem skarżąca, iż dopłaty z Unii Europejskiej przysługują nie właścicielowi gruntu, ale rolnikowi, czyli osobie, która prowadzi działalność rolniczą. W niniejszej sprawie gospodarstwo rolne znajdowało się w posiadaniu H. Ł. (1)i jej męża. To zresztą właśnie J. Ł. (3)był wnioskodawcą i beneficjentem dopłat. Nie wystarczyło także dla uzyskania dopłat samo posiadanie gruntu rolnego, lecz jego faktyczna uprawa. Nie bez znaczenia jest także okoliczność, że dopłaty przeznaczane były na utrzymanie gospodarstwa rolnego. W konsekwencji wskazać należy, iż otrzymywane przez H. Ł. (1)dopłaty z Unii Europejskiej nie stanowią przychodu z rzeczy, który podlega rozliczeniu pomiędzy współwłaścicieli według przysługujących im udziałów, co skutkuje zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie III przez zasądzenie od H. Ł. (1)na rzecz W. Ł. (1)kwoty (...)złotych zamiast kwoty (...)złotych i oddaleniem żądania rozliczenia pożytków w pozostałej części, zgodnie z treścią art. 386 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Kwota (...)złotych stanowi bowiem wynagrodzenie należne wnioskodawcy z od uczestniczki z tytułu korzystania przez nią z udziału W. Ł. (1).

Nie zasługuje na uwzględnienie argumentacja skarżącej, iż Sąd naruszył art. 216 § 2 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. poprzez brak obniżenia, bądź obniżenie w niedostatecznym zakresie zasądzonych od uczestniczki H. Ł. (1)na rzecz wnioskodawcy i pozostałych uczestników spłat i dopłat. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy słusznie obniżył jedynie dopłaty należne W. Ł. (1), uznając, iż nie ma podstaw do obniżenia dopłat lub spłat pozostałych osób. Należy mieć bowiem na względzie, iż nie są to osoby zamożne, a w momencie śmierci A.i W. Ł. (2)były w bardzo młodym wieku i nie miały faktycznej możliwości zaangażowania się w prowadzenie pozostałego gospodarstwa rolnego. Należy jednocześnie podkreślić, że wysokość należnych im kwot jest stosunkowo niewielka i tylko w pewnym zakresie może zaspokoić ich potrzeby. Nadto wskazać należy, iż H. Ł. (1)od (...)lat wiedziała o toczącym się postępowaniu, a zatem mogła w tym czasie gromadzić środki na ewentualny dopłaty i spłaty.

Nie ma również racji skarżąca, iż Sąd naruszył art. 216 § 3 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. poprzez nierozłożenie zasądzonych spłat i dopłat na raty. Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił termin dopłat i spłat, mając na względzie wysokość kwot, jakie należy uiścić uprawnionych osób, jak również i aktualną sytuacje zobowiązanych i uprawnionych. Sąd Okręgowy aprobuje stanowisko Sądu I instancji w przedmiocie terminu płatności spłat i dopłat i ich jednorazowego charakteru. W ocenie Sądu Okręgowego kwoty(...)złotych zasądzona na rzecz B. Ł. (2)oraz (...)zasądzona na rzecz B. U.są stosunkowo niewielkie, a zatem miesięczny termin na ich uiszczenie przez H. Ł. (1)jest odpowiedni. Kwoty zasądzone na rzecz W. Ł. (1), K. W.i T. Ł.są wprawdzie stosunkowo wysokie, jednakże zgodzić należy się z Sądem Rejonowym, iż termin (...) miesięcy jest wystarczający, aby H. Ł. (1)podjęła działania celem zgromadzenia tych kwot. Podkreślenia wymaga przy tym, iż spłata i dopłata mają stanowić swego rodzaju rekompensatę, która może być jako taka odczuwalna jedynie, gdy jest uiszczana w krótkim czasie i w pełnej sumie. Wnioskodawca i uczestnicy postępowania mają zatem prawo otrzymać spłaty i dopłaty tak szybko, jak to możliwe. W świetle powyższego należy stwierdzić, iż brak jest podstaw do rozłożenia ich na raty. Ubocznie zauważyć też należy, iż od wydania zaskarżonego orzeczenia upłynął niemalże rok.

Reasumując należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia art. 216 § 2 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. oraz art. 216 § 3 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. W tym stanie rzeczy apelacja w tej części, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. Okoliczności sprawy nie uzasadniały bowiem odstępstwa od ogólnej zasady ponoszenia kosztów w postępowaniu apelacyjnym.

SSO S. Buras SSO M. Klesyk SSO M. Boniecki