Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 07 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w XVII Wydziale Karnym-Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Jerzy Andrzejewski

Sędziowie: SSO Tadeusz Jaworski

SSO Dorota Maciejewska-Papież (spr.)

Protokolant: st. prot. sąd. Joanna Kurkowiak

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu Arkadiusza Dzikowskiego

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2015r.

sprawy M. P. i P. K.

oskarżonych o przestępstwa z art.279 § 1 kk. i inne

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora oraz obrońcę oskarżonego P. K.

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 29 grudnia 2014r., sygn. akt. VIII K 1782/11

1.  Uchyla zaskarżony wyrok w stosunku do M. P. tj. w punktach I, V, VIII, XI i XII- co do rozstrzygnięcia o kosztach dotyczących tego oskarżonego oraz w punkcie IX-w zakresie nałożenia na tego oskarżonego obowiązku naprawienia szkody i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

2.  Zmienia zaskarżony wyrok:

a) w punkcie II w ten sposób, że przyjmuje, iż oskarżony P. K. dopuścił się popełnienia przypisanych mu w tymże punkcie przestępstw wspólnie i w porozumieniu z inną ustaloną osobą;

b) w punkcie III przyjmując, iż zachowanie oskarżonego wyczerpało ustawowe znamiona przestępstwa z art.276 kk. i jako podstawę wymierzonej kary pozbawienia wolności przyjmuje art.276 kk.;

c) w punkcie IX w ten sposób, że orzeka wobec oskarżonego P. K. obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę:

- kwoty 14.728 zł na rzecz solidarnie D. i R. W.,

- kwoty 1.000 zł na rzecz A. L.,

- kwoty 600 zł na rzecz Z. M.

- kwoty 40 zł na rzecz E. O.,

- kwoty 250 zł na rzecz B. C.,

- kwoty 500 zł na rzecz Z. S..

3.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając apelację obrońcy oskarżonego P. K. za oczywiście bezzasadną.

4.  Zwalnia oskarżonego P. K. od obowiązku uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze w ½ części, w tym od uiszczenia opłaty za drugą instancję.

Dorota Maciejewska- Papież Jerzy Andrzejewski Tadeusz Jaworski

UZASADNIENIE

M. P. oskarżono o to, że:

1.  w dniu 21 stycznia 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z P. K. poprzez wyłamanie okna włamał się do doku jednorodzinnego przy ul. (...), a następnie z jego wnętrza zabrał w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie l.678 zł, srebrną biżuterię o wartości 800 zł, złotą biżuterię o wartości 10.250 zł czym spowodował szkodę w mieniu D. i R. W. o wartości 14.728 zł, tj. o popełnienie przestępstwa z art. 279 § l kk ;

2.  w dniu 21 stycznia 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z P. K. poprzez wywarzenie okna balkonowego włamał się do domu przy ul. (...), a następnie z jego wnętrza zabrał w celu przywłaszczenia złote kolczyki o wartości 1.000 zł, czym działał na szkodę A. L., tj. o popełnienia przestępstwa z art. 279 § l kk;

3.  w styczniu 2011 r. w P.działając wspólnie i w porozumieniu z P. K.poprzez wyłamanie drzwi wejściowych włamał się do altany na działce znajdującej się na terenie ROD S.przy ul. (...), a następnie zabrał w celu przywłaszczenia żelazko, ładowarkę do telefonu NOKIA, ładowarkę do baterii akumulatorów, trzech łańcuszków sztucznej biżuterii, okularów przeciwsłonecznych, powodując łączne straty w wysokości 600 zł na szkodę Z. M., tj. o popełnienie przestępstwa z art. 279 § l kk;

4.  w styczniu 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z P. K. poprzez wybicie szyby w oknie włamał się do altany znajdującej się na terenie ROD S. przy ul. (...), a następnie zabrał w celu przywłaszczenia buty sportowe marki adidas powodując straty na szkodę E. O. o wartości 40 zł, tj. o popełnienia przestępstwa z art. 279 § l kk ;

5.  w styczniu 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z P. K. poprzez wybicie szyby w oknie włamał się do altany na działce nr (...) znajdującej się na terenie ROD S. przy ul. (...), a następnie zabrał w celu przywłaszczenia młotek, siekierę powodując straty w wysokości 250 zł na szkodę B. C., tj. popełnienia o przestępstwa z art. 279 § l kk ;

6.  w styczniu 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z P. K. poprzez wybicie podwójnej szyby w oknie włamał się do altany na działce nr (...) znajdującej się na terenie ROD S. przy ul. (...) powodując straty w kwocie 250 zł na szkodę Z. S., a następnie zabrał w celu przywłaszczenia szlifierkę produkcji niemieckiej powodując straty w wysokości 200 zł na szkodę L. S., tj. o popełnienia przestępstwa z art. 279 § l kk;

7.  w styczniu 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z P. K. poprzez wyłamanie zamka w drzwiach wejściowych włamał się do altany na działce nr (...) znajdującej się na terenie ROD S. przy ul. (...) w celu zabrania mienia, jednakże zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na brak wartościowych przedmiotów, czym działał na szkodę F. J., tj. o popełnienia przestępstwa z art. 13 § l kk w zw. z art. 279 § l kk.

P. K. został oskarżony o to, że:

1.  w dniu 12 stycznia 2011 r. w P. poprzez uszkodzenie zamka w drzwiach od strony kierowcy włamał się do pojazdu marki M. (...) nr rej. (...) powodując szkodę o wartości 1.000 zł, a następnie z jego wnętrza zabrał w celu przywłaszczenia nawigację B. (...) wraz z mocowaniem i kablem o wartości 600 zł na szkodę firmy (...), tj. o popełnienie przestępstwa z art. 279 § l kk ;

2.  w dniu 21 stycznia 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z M. P. poprzez wyłamanie okna włamał się do domku jednorodzinnego przy ul. (...), a następnie z jego wnętrza zabrał w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie 1.678 zł, srebrną biżuterię o wartości 800zł, złotą biżuterię o wartości 10.250 zł czym spowodował szkodę w mieniu D. i R. W. o wartości 14.728 zł, tj. o popełnienia przestępstwa z art. 279 § l kk;

3.  w dniu 21 stycznia 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z P. K. poprzez wywarzenie okna balkonowego włamał się do domu przy ul. (...), a następnie z jego wnętrza zabrał w celu przywłaszczenia złote kolczyki o wartości l .000 zł, czym działał na szkodę A. L., tj. o popełnienie przestępstwa z art. 279 § l kk ;

4.  w dniu 21 stycznia 2011 r. w P. poprzez wyrwanie z ręki dokonał kradzieży torebki z zawartością dowodu rejestracyjnego pojazdu D. (...) nr rej. (...), prawa jazdy, czym działał na szkodę M. F., tj. o popełnienie przestępstwa z art. 275 § l kk i art. 276 kk i art. 278 § l kk w zw. z art. 11 § 2 kk ;

5.  w styczniu 2011 r. w P.działając wspólnie i w porozumieniu z M. P.poprzez wyłamanie drzwi wejściowych włamał się do A.na działce znajdującej się na terenie ROD S.przy ul. (...), a następnie zabrał w celu przywłaszczenia żelazko, ładowarkę do telefonu NOKIA, ładowarkę do baterii akumulatorów, trzech łańcuszków sztucznej biżuterii, okularów przeciwsłonecznych, powodując łączne straty w wysokości 600 zł na szkodę Z. M., tj. o popełnienie przestępstwa z art. 279 § l kk ;

6.  w styczniu 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z M. P. poprzez wybicie szyby w oknie włamał się do altany znajdującej się na terenie ROD S. przy ul. (...), a następnie zabrał w celu przywłaszczenia buty sportowe marki adidas powodując straty na szkodę E. O. o wartości 40 zł, tj. o popełnienia przestępstwa z art. 279 § l kk ;

7.  w styczniu 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z M. P. poprzez wybicie szyby w oknie włamał się do altany na działce nr (...) znajdującej się na terenie ROD S. przy ul. (...), a następnie zabrał w celu przywłaszczenia młotek, siekierę powodując straty w wysokości 250 zł na szkodę B. C., tj. o popełnienie przestępstwa z art. 279 § l kk ;

8.  w styczniu 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z M. P. poprzez wybicie podwójnej szyby w oknie włamał się do altany na działce nr (...) znajdującej się na terenie ROD S. przy ul. (...) powodując straty w kwocie 250 zł na szkodę Z. S., a następnie zabrał w celu przywłaszczenia szlifierkę produkcji niemieckiej powodując straty w wysokości 200 zł na szkodę L. S., tj. o popełnienie przestępstwa z art. 279 § l kk ;

9.  w styczniu 2011 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z M. P. poprzez wyłamanie zamka w drzwiach wejściowych włamał się do altany na działce nr (...) znajdującej się na terenie ROD S. przy ul. (...) w celu zabrania mienia, jednakże zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na brak wartościowych przedmiotów, czym działał na szkodę F. J., tj. o popełnienie przestępstwa z art. 13 § l kk w zw. z art. 279 § l kk.

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2014 r., sygn. akt VIII K 1782/11 Sąd Rejonowy Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu:

I.  uznał M. P. za winnego zarzucanych mu czynów w punktach 1-7, popełnionych w sposób wyżej opisany, z tą zmianą, że ustalił, iż wysokość szkody w mieniu Z. S. wyniosła 500 zł, tj. ciągu przestępstw z art. 279 § l kk i art. 13 § 1 kk w zw. z art. 279 § 1 kk i za to na podstawie art. 279 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzył mu karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności.

II.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego M. P. kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 4 lat tytułem próby.

III.  na podstawie art. 73 § 1 kk oskarżonego M. P. oddał pod dozór kuratora sądowego.

IV.  na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego M. P. zaliczył okres tymczasowego aresztowania od dnia 8 kwietnia 2013 r. do dnia 6 maja 2013 r.

V.  uznał oskarżonego P. K. za winnego zarzucanych mu czynów w punktach 1-3 i 5-9, popełnionych w sposób wyżej opisany, z tą zmianą, że ustalił, że czyn opisany w punkcie 3 popełnił wspólnie i w porozumieniu z M. P., a wysokość szkody wyrządzonej czynem opisanym w punkcie 8 wyniosła 500 zł, tj. ciągu przestępstw z art. 279 § 1 kk i art. 13 § 1 kk w zw. z art. 279 § 1 kk i za to na podstawie art. 279 § 1 kk w zw, z art. 91 § 1 kk wymierzył mu karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

VI.  uznał oskarżonego P. K. za winnego tego, że w dniu 21 stycznia 2011 r. w P. poprzez wyrwanie z ręki torebki dokonał kradzieży dokumentów w postaci dowodu rejestracyjnego i karty pojazdu D. (...) nr rej. (...) i prawa jazdy, a następnie usunął dokumenty, czym działał na szkodę M. F., tj. przestępstwa z art. 275 § 1 kk i art. 276 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na podstawie art. 275 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

VII.  na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 kk i art. 91 § 2 kk połączył jednostkowe kary pozbawienia wolności wymierzone oskarżonemu P. K. i wymierzył mu karę łączną 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności.

VIII.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 2 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego P. K. kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 4 lat tytułem próby.

IX.  na podstawie art. 73 § 2 kk oskarżonego P. K. oddał pod dozór kuratora sądowego.

X.  na podstawie art. 46 § 1 kk orzekł wobec oskarżonych P. K. i M. P. obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę solidarnie:

a) kwoty 14.728 zł na rzecz solidarnie D. i R. W.,

b) kwoty l.000 zł na rzecz A. L.,

c) kwoty 600 zł na rzecz Z. M.,

d) kwoty 40 na rzecz E. O.,

e) kwoty 250 zł na rzecz B. C.,

f) kwoty 500 zł (pięćset złotych) na rzecz Z. S..

XI.  na podstawie art. 46 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego P. K. obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę kwoty 1.000 zł na rzecz A. P..

XII.  na podstawie art. 624 § l kpk, art. 633 kpk i art. 17 ust. l ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych ( Dz. U z 1983 r. Nr 49, póz. 223 ze zm.) zwolnił oskarżonych w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych i nie wymierzył im opłaty.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało przez prokuratora zaskarżone w części na niekorzyść M. P. w zakresie dotyczącym zastosowanego środka karnego w postaci dozoru kuratora sądowego (punkt VIII orzeczenia), który wyrokowi zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego – art. 73 § 2 kk i art. 115 § 10 kk poprzez ich niezastosowanie i nieorzeczenie wobec M. P. na podstawie art. 73 § 2 kk obligatoryjnego środka karnego w postaci oddania młodocianego sprawcy przestępstwa pod dozór kuratora oraz albowiem oskarżony dopuścił się zarzucanych mu przestępstw, gdy w chwili czynu nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

Powołując się na powyższy zarzut oskarżyciel publiczny wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu M. P., oprócz wymierzonej kary, zamiast środka karnego w postaci dozoru karnego na podstawie art. art. 73 § 1 kk, dozoru kuratora na podstawie art. 73 § 2 kk.

Apelację od wyroku Sądu I instancji wywiódł również obrońca oskarżonego P. K., który zaskarżył wyrok w całości, a rozstrzygnięciu zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez:

a) przyjęcie jako wiarygodnych wyjaśnień oskarżonego P., pomimo, że oskarżony P. pozostaje w konflikcie z oskarżonym K., co stanowi motywację do pomówienia oskarżonego K., P. próbował przenieść ciężar odpowiedzialności na oskarżonego K. (choćby w przypadku zarzutu opisanego w pkt 4. na str. 3. wyroku) czy też przyznał się do popełnienia przestępstw, które nie miały miejsca;

b) pominięcie faktu, że żaden ze świadków, pokrzywdzonych nie wskazał oskarżonego K. jako sprawcę zarzucanych mu przestępstw, nikt nie widział oskarżonego na miejscu popełnienia czynów, a świadek M. K. potwierdził, że oskarżony pomagał mu w pracy w trakcie gdy doszło do popełnienia przestępstw;

c) zobowiązanie oskarżonego K. do naprawienia szkody, pomimo, iż oskarżony nie popełnił zarzucanych mu przestępstw (z wyjątkiem czynu określonego w pkt l. na str. 3 wyroku - do którego oskarżony K. się przyznał) i nie odniósł żadnej korzyści majątkowej z popełnienia czynów ujętych w akcie oskarżenia,

d) uznanie za wiarygodne wyjaśnień oskarżonego P. i zeznań świadka M. F. pomimo sprzeczności pomiędzy tymi osobami co do liczby sprawców którzy dokonali kradzieży torebki świadka.

2.  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia poprzez:

a) naruszenie art. 7 k.p.k. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przy ocenie całości zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności poprzez: oparcie rozstrzygnięcia jedynie na wysoce wątpliwych zeznaniach współoskarżonego P., niewyeliminowanie sprzeczności w zeznaniach świadka M. F., rozstrzyganie wątpliwości wynikających z braku obciążających oskarżonego K. dowodów na jego niekorzyść;

b) rażące naruszenie art. 5 § 2 kpk , które miało istotny wpływ na treść orzeczenia, poprzez rozstrzygniecie nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego.

Wobec powyższego obrońca oskarżonego P. K. wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie P. K. od stawianych mu zarzutów w pkt od 2 do 9 wyroku, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy pragnie podkreślić, iż wprawdzie uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, jednakże z innych powodów, niż te wskazane w apelacji wniesionej przez prokuratora, czy też obrońcę oskarżonego P. K.. Z przyczyn wskazanych poniżej argumenty apelującego prokuratora stały się bezprzedmiotowe i nie wymagały merytorycznej analizy.

Przechodząc natomiast do podstaw rozstrzygnięcia Sądu Odwoławczego należy mieć na uwadze następujące okoliczności.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w przedmiotowej sprawie, wobec oskarżonego M. P., zachodzi bezwzględna przyczyna odwoławcza, a zastosowanie znajduje art. 439 § 1 kpk. Otóż zgodnie z treścią powoływanego przepisu niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, m.in. jeżeli sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa (art.439 § 1 pkt 11 kpk).

W tym miejscu należy przywołać treść art. 374 § 1 kpk, który wskazuje, iż obecność oskarżonego na rozprawie głównej jest obowiązkowa, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Przedmiotowa sprawa rozpoznawana zaś była w trybie zwyczajnym, w związku z czym oskarżony M. P. zobowiązany był uczestniczyć w wyznaczonej rozprawie.

Jednakże oskarżony M. P., według poczynionych ustaleń (k. 739-750), w dniu 31 lipca 2014 r. został przyjęty do Aresztu Śledczego w P., od tego czasu był pozbawiony wolności, a obecnie przebywa w Zakładzie Karnym w K.. Wobec powyższego oskarżony nie stawił się na rozprawę główną w terminach 7 sierpnia 2014r. (k. 615), 29 września 2014r. (k. 624), 12 listopada 2014r. (k.634), 22 grudnia 2014r. (k. 669). Zawiadomienie M. P. o rozprawach: w dniu 29 września 2014r. nastąpiło w trybie podwójnego awizo (k. 622), w dniu 12 listopada 2014r. - brak prawidłowego wezwania (k. 634), zaś w dniu 22 grudnia 2014 r. również nastąpiło w trybie podwójnego awizo (k. 648).

Jakkolwiek w dniach 7.08.2014r, 29.09.2014r, 12.11.2014r nie przeprowadzono żadnych czynności, to w dniu 22.12.2014r przeprowadzono ostatnie dowody i zamknięto przewód sądowy (odraczając wydanie wyroku do dnia 29.12.2014r, które to orzeczenie tego dnia zostało wydane).

Sąd Okręgowy w Poznaniu podziela w pełni stanowisko orzecznictwa, stwierdzające, iż zgodnie z treścią art. 374 § 1 k.p.k. udział oskarżonego w rozprawie głównej jest, co do zasady (jeżeli ustawa nie stanowi inaczej), obowiązkowy. Złamanie zaś tej zasady kwalifikuje się - ze względu na szczególną wagę tego naruszenia - jako przesłanka uchylenia obciążonego taką wadą wyroku, i to już bez badania wpływu tej wady na jego treść - art. 439 § 1 pkt 11 (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013 r., IV KK 230/13, Prok.i Pr.-wkł. 2013/11/11, LEX nr 1350318).

Jednocześnie nie należy zapominać o treści art. 376 § 1 kpk, wskazującego, że jeżeli oskarżony, który złożył już wyjaśnienia, opuścił salę rozpraw bez zezwolenia przewodniczącego, sąd może prowadzić rozprawę w dalszym ciągu pomimo nieobecności oskarżonego, a wyroku wydanego w tym wypadku nie uważa się za zaoczny. Sąd zarządza zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie oskarżonego, jeżeli uznaje jego obecność za niezbędną. Natomiast § 2 cytowanego przepisu stwierdza, iż przepis ten (§ 1) stosuje się odpowiednio, jeżeli oskarżony po złożeniu wyjaśnień, zawiadomiony o terminie rozprawy odroczonej lub przerwanej, nie stawił się na tę rozprawę bez usprawiedliwienia.

Powyższe domniemanie z art. 376 § 2 kpk nie znajduje jednak zastosowania na gruncie rozstrzyganej sprawy, wspomniany przepis dotyczy bowiem sytuacji, w których oskarżony obiektywnie miał możliwość stawienia się na rozprawie i z możliwości tej nie skorzystał. Oskarżony natomiast w dniu 31 lipca 2014r. został przyjęty do Aresztu Śledczego w P. i od tej chwili był pozbawiony wolności.

Nadto nie można pominąć, iż oskarżony nie był w sposób prawidłowy (chociażby zgodny z art. 139 § 1 kpk) zawiadamiany o rozprawach w końcowym etapie postępowania sądowego w przedmiotowej sprawie, nie można więc stwierdzić, iż jego nieobecność na rozprawie można uznać za nieusprawiedliwioną, uprawniającą do procedowania pod jego nieobecność.

Jak już wcześniej wspomniano doręczenie oskarżonemu M. P. zawiadomień o terminach rozprawy w dniu 29.09.2014 r. a przede wszystkim dnia 22.12.2014r., a więc w czasie gdy był już pozbawiony wolności, nastąpiło na jego adres korespondencyjny w trybie podwójnego awizo. Wspomniany sposób doręczenia korespondencji znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy strona, nie podając nowego adresu, zmienia miejsce zamieszkania lub nie przebywa pod wskazanym przez siebie adresem (pismo wysłane pod tym adresem uważa się wówczas za doręczone - art. 139 § 1 kpk).

Zdaniem Sądu Okręgowego należało podzielić poglądy utrwalonej linii orzecznictwa, wskazującego iż pismo wysłane pod ostatnio wskazany przez stronę adres nie może być uważane, w myśl przepisu art. 139 § 1 k.p.k., za doręczone, jeżeli strona została pozbawiona wolności i nie podała swego miejsca pobytu w czasie pozbawienia wolności do wiadomości organu, przed którym toczy się postępowanie. Jest bowiem oczywiste, iż nie można mówić o zmianie miejsca zamieszkania czy pobytu w rozumieniu tego przepisu, gdy związana z pozbawieniem wolności nieobecność strony pod wskazywanym przez nią adresem jest niezależna od jej woli. Skutki przewidziane w art. 139 § 1 k.p.k. mogą zaistnieć tylko wówczas, gdy brak zawiadomienia o zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu był wynikiem swobodnej decyzji strony, a więc wtedy, gdy strona mogła dokonać takiego zawiadomienia, ale tego nie uczyniła (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2014 r., II KK 160/14, Prok.i Pr.-wkł. 2014/10/16, KZS 2015/10/23, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2014 r., V KK 392/13, LEX nr 1441206, KZS 2014/6/41 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2013 r., II KK 72/12, Lex nr 1277719)

Nadto nie należy zapominać, iż jak zwrócił uwagę Sąd Najwyższy, zadaniem państwa jest stworzenie takiego systemu przepływu informacji, aby sąd prowadzący postępowanie był powiadamiany o tymczasowym aresztowaniu oskarżonego w innej sprawie lub wykonywaniu wobec niego kary pozbawienia wolności. Fakt, że system taki nie funkcjonuje w sposób bezbłędny, nawet w obrębie jednego sądu, nie może powodować dla skazanego niekorzystnych z jego punktu widzenia skutków procesowych (por. wyrok z dnia 21 listopada 2012 r., III KK 30/12, Biul.PK 2013/1/16-17, LEX nr 1243047).

Podsumowując, należy wskazać, iż w stosunku oskarżonego M. P. nie dopełniono warunków prawidłowego zawiadamiania o rozprawie, a przede wszystkim rozprawy na której zamknięto przewód sądowy, w związku z czym doszło do zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej, albowiem sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.

W tym stanie rzeczy, niezależnie od treści podniesionych przez apelujących zarzutów, Sąd Okręgowy zmuszony był uchylić zaskarżone rozstrzygnięcie w stosunku do M. P. tj. w punktach I, V, VIII, XI i XII- co do rozstrzygnięcia o kosztach dotyczących tego oskarżonego oraz w punkcie IX-w zakresie nałożenia na tego oskarżonego obowiązku naprawienia szkody i w tym zakresie przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy powinien baczyć, aby nie zostało naruszone w żaden sposób, ze względu na wyżej wskazane względy, prawo do obrony oskarżonego M. P.. Tym samym należy w sposób prawidłowy dokonać zawiadomienia oskarżonego o przewidywanym terminie rozprawy głównej.

Ze względu na opisane wcześniej w uzasadnieniu okoliczności, bezprzedmiotowe i przedwczesne byłoby w niniejszej sprawie wskazanie pozostałych, prócz wymienionych powyżej, kierunków w jakich powinien prowadzić postępowanie Sąd rozpoznający ponownie sprawę (na obecnym etapie postępowania trudno doszukać się obrazy innych przepisów postępowania czy błędu w ustaleniach faktycznych). Należy jednakże wskazać, że Sąd winien mieć na względzie argumentację podniesioną w apelacji wniesionej przez prokuratora.

Wobec konieczności uchylenia wyroku i przekazania w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w stosunku do oskarżonego M. P., któremu zarzucono popełnienie wszystkich czynów wspólnie i w porozumieniu z P. K., Sąd Okręgowy zobligowany był do dokonania korekt w stosunku do oskarżonego P. K.. Z tego też względu Sąd II instancji zmienił zaskarżony wyrok:

⚫

w punkcie II przyjmując, iż oskarżony P. K. dopuścił się popełnienia przypisanych mu w tymże punkcie przestępstw wspólnie i w porozumieniu z inną ustaloną osobą;

⚫

w punkcie IX poprzez orzeczenie tylko wobec oskarżonego P. K. obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę:

- kwoty 14.728 zł na rzecz solidarnie D. i R. W.,

- kwoty 1.000 zł na rzecz A. L.,

- kwoty 600 zł na rzecz Z. M.

- kwoty 40 zł na rzecz E. O.,

- kwoty 250 zł na rzecz B. C.,

- kwoty 500 zł na rzecz Z. S..

Ponadto Sąd Okręgowy w Poznaniu zmienił także zaskarżony wyrok w punkcie III przyjmując, iż zachowanie oskarżonego wyczerpało ustawowe znamiona wyłącznie przestępstwa z art.276 kk. i – w konsekwencji – jako podstawę wymierzonej kary pozbawienia wolności przyjmując art.276 kk. Powyższa zmiana wynika z błędnego ustalenia przez Sąd I instancji, że doszło do wyczerpania ustawowych znamion także przestępstwa z art.275 § 1 kk.

Przestępstwa z art. 275. § 1 kk dopuszcza się ten, kto posługuje się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe lub dokument taki kradnie lub go przywłaszcza.

Z kolei czynu określonego w art. 276 kk dopuszcza się ten, kto niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument, którym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać.

Zgodnie z przyjętą rekonstrukcją wydarzeń oskarżony miał dokonać zaboru należących do M. F. dokumentów w postaci dowodu rejestracyjnego i karty pojazdu oraz prawa jazdy. Dokumenty te nie są jednak dokumentami tożsamości innej osoby ani też dokumentami stwierdzającymi prawa majątkowe innej osoby, a zatem dokumentami mogącymi być przedmiotem przestępstwa z art.275 § 1 kk (por . wyrok Sądu Najwyższego 2012-12-03, III KK 45/12, LEX nr 1231572; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach, 2012-08-01, KZS 2012/10/56, II AKa 158/12; wyrok Sądu Najwyższego 2012-03-02, V KK 283/11, OSNKW 2012/5/54). W takim stanie rzeczy, wobec braku wszystkich znamion przestępstwa z art.275 § 1 kk nie można było przypisać oskarżonemu takiego czynu.

Poczynione ustalenia, odzwierciedlone w opisie przypisanego oskarżonemu działania, wskazują natomiast jednoznacznie, iż oskarżony ten owe dokumenty, po dokonaniu ich zaboru, usunął. Nie ulega przy tym wątpliwości (w świetle dokonanego opisu czynu), iż dokumentami tymi oskarżony nie miał prawa wyłącznie rozporządzać, nie stanowiły one bowiem jego własności (zostały one przez oskarżonego skradzione).

Zgodnie z brzmieniem art. 276 k.k. dokument, którym sprawca nie ma prawa wyłącznie rozporządzać jest pojęciem szerszym od dokumentów wskazanych zarówno w art. 274 k.k., jak i 275 k.k., które to stanowią szczególne rodzaje dokumentów. Chodzi tu zatem o te wszystkie przedmioty, którym nadano przymiot dokumentu, które nie należą do kategorii dokumentów stwierdzających tożsamość osoby lub jej prawa majątkowe (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie 2006-12-21, II AKa 170/06, LEX nr 283407).

Wobec powyższego przypisane oskarżonemu działanie niewątpliwie zrealizowało wszystkie ustawowe znamiona przestępstwa z art.276 kk.

Nie budzi przy tym zastrzeżeń wymiar orzeczonej wobec P. K. w tymże punkcie wyroku kary. Podzielając w pełni argumentację Sądu I instancji w tej materii należy wskazać, iż ocenie podlega m.in. całokształt zachowania oskarżonego. Niewątpliwie, w świetle ustalonego postępowania oskarżonego, zwłaszcza okoliczności wejścia w posiadanie wspomnianych dokumentów, kara 6 miesięcy pozbawienia wolności nie jest rażąco surową i oscyluje w dolnych granicach ustawowego zagrożenia (tego rodzaju kary).

Tym samym brak okoliczności, które wskazywałyby na niezasadność ukształtowanej wobec oskarżonego represji karnej w jej całokształcie, w szczególności wymierzonej kary łącznej pozbawienia wolności.

Nie dopatrując się – poza wskazanymi powyżej – żadnych innych podstaw do ingerencji w treść zaskarżonego wyroku, w pozostałym zakresie Sąd Okręgowy ów wyrok utrzymał w mocy, uznając apelację obrońcy oskarżonego P. K. za oczywiście bezzasadną.

Z kolei o kosztach postępowania odwoławczego przypadających od oskarżonego P. K., Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art.634 kpk i art. 633 kpk oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tj. Dz.U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 ze zm.) - mając na uwadze sytuację materialną oskarżonego P. K. (nie posiada żadnego większego majątku, przebywa w zakładzie karnym, co uniemożliwia wykonywanie pracy zarobkowej) zwolniono go od obowiązku uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze w ½ części, w tym od uiszczenia opłaty za drugą instancję.

Wobec treści wyroku co do osoby oskarżonego M. P. przedwczesnym byłoby natomiast rozpatrywanie kwestii kosztów postępowania będących jego udziałem.

Dorota Maciejewska-Papież Jerzy Andrzejewski Tadeusz Jaworski