Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV C 886/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

18 grudnia 2012r.

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Tyrluk – Krajewska

Protokolant: sekretarz sądowy – Dorota Wołowiec

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2012 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa

J. K.

przeciwko

Z. S.

o

zachowek

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od pozwanego J. K. na rzecz powódki Z. S. kwotę (...) tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód J. K. pozwem z dnia 16 marca 2012 roku wniósł o zasądzenie od Z. S. kwoty odpowiadającej zachowkowi należnemu powodowi po jego ojcu E. K. w wysokości (...) złotych.

Pełnomocnik pozwanej w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

W ocenie powoda wartość majątku spadkowego wynosiła około 900.000 złotych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. K. zmarł 6 stycznia 2009 roku. Powód uważał się za jedyne dziecko zmarłego. Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2010 roku Sąd Rejonowy dla W. stwierdził nabycie spadku po E. K. na podstawie ustawy przez J. K. w całości (postanowienie k- 3). Pozwana Z. S. zeznając stwierdziła, że E. K. miał jeszcze drugiego syna M. K. urodzonego w (...) roku. Na tego syna E. K. płacił alimenty.

Pozwana Z. S. nabyła od E. K. lokal mieszkalny o powierzchni 17 m 2 położony w W. przy ulicy (...) w drodze umowy sprzedaży zawartej w dniu 23 stycznia 2003 roku (umowa k- 38) za cenę (...) złotych. Z zapisów aktu notarialnego wynikało, że Z. S. uiściła sprzedającemu całą cenę w formie gotówki. Ponadto zgodnie z treścią aktu, pozwana zobowiązała się do zapewnienia E. K. opieki . W dniu 19 marca 2004 roku E. K. dokonał sprzedaży na rzecz Z. S. nieruchomości położonych w gminie R. w postaci działek o numerach (...) o łącznej powierzchni (...)arów za (...) złotych (dowód akt notarialny k- 42). Z aktu notarialnego wynikało, że cena zakupu została zapłacona a nabywca pokwitował przyjęcie tej kwoty. Zgodnie z oświadczeniem sporządzonym tego samego dnia, E. K. przekazał Z. S. całe wyposażenie budynków znajdujących się na nieruchomości (oświadczenie k- 45 sporządzone w obecności notariusza k- 46). Zgodnie z oświadczeniem E. K. z dnia 26 marca 2004 roku również całe wyposażenie mieszkania położonego w W. przy ulicy (...) zostało przekazane do dyspozycji Z. S. (oświadczenie k- 40 sporządzone w obecności notariusza k- 41).

Powód podważył prawdziwość oświadczeń E. K. o przekazaniu ruchomości albowiem w kancelarii notarialnej nie otrzymał odpisów tych dokumentów. Zdaniem powoda Z. S. nie zapłaciła za mieszkanie ani za działki, o czym powód miał się dowiedzieć od ojca E. K. w trakcie spotkania, podczas którego powód upomniał się u ojca o pieniądze. 10 maja 2010 roku powód pozostawiając list w drzwiach mieszkania, zwrócił się do pozwanej o przekazanie rzeczy osobistych ojca, wyposażenia mieszkania, w tym zabytkowej kolekcji książek, dwóch zabytkowych szabli, papirusów egipskich i drogocennych rzeczy rodzinnych. W związku z żądaniem wydania ruchomości, pełnomocnik pozwanej w dniu 13 maja 2010 roku spotkał się z powodem celem przedstawienia sytuacji prawnej. Na tę okoliczność została sporządzona notatka ( k- 47).

Powód twierdził, że pozwana i jej ojciec żyli w konkubinacie przez około 10 lat, czemu pozwana zaprzeczyła. Pozwana opiekował się E. K., który ciężko chorował, był kilkakrotnie w szpitalu, ponosiła koszty opieki i transportu E. K. ze szpitala do domu. W okresie gdy E. K. musiał już korzystać z pampersów , pozwana wzięła go do siebie do mieszkania. Z. S. zeznała, że żaden z synów nie utrzymywał kontaktów z ojcem, synowie nie przychodzili również do szpitala do ojca. Powód stwierdził, że nie interesowało go prywatne życie ojca aby ustalać czy miał jeszcze inne dzieci.

Stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów w postaci postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, aktu notarialnego z 23 stycznia 2003 roku , oświadczenia z dnia 26 marca 2004 roku, aktu narolnego z dnia 19 marca 2004 roku, oświadczenia z dnia 19 marca 2004 roku oraz notatki z 13 maja 2010 rok u oraz zeznań stron.

Sąd zważył co następuje:

Powód swoje żądanie wywodził z tytułu nabycia spadku po ojcu E. K. oraz faktu, że w dacie zgonu ojciec powoda nie posiadał żadnego majątku, albowiem za życia dokonał sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład tego majątku i te okoliczności w ocenie powoda uzasadniały wystąpienie z żądaniem zasądzenia kwoty wynikającej z należnego zachowku.

Zgodnie z art. 991 . § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Z par. 2 cytowanego przepisu wynika, że żądanie o zapłatę zachowku powinno być skierowane przeciwko spadkobiercy. Należy stwierdzić, że powód nabył spadek po ojcu z mocy ustawy i jest jedynym spadkobiercą (przynajmniej w świetle orzeczenia Sądu Rejonowego). Z. S. nie jest spadkobiercą po zmarłym E. K. a więc nie może być wobec niej skierowane skuteczne żądanie o zapłatę kwoty wynikającej z zachowku.

Zgodnie z art. 1000 par. 1 k.c. jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Aby móc skorzystać z tego zapisu ustawy, powód powinien był wykazać, że pozwana otrzymała przedmioty wchodzące w skład majątku ojca w drodze darowizny uczynionej przez E. K.. Powód nie przedstawił żadnych dowodów świadczących o tym, że E. K. i Z. S. zawarli umowy darowizny. Samo przekonanie powoda, że E. K. nie otrzymał pieniędzy z tytułu sprzedaży nieruchomości nie jest wystarczającą okolicznością dla podważenia umów. Z drugiej strony pomiędzy datą dokonanych transakcji a zgonem E. K. upłynęły od jednej cztery lata a od drugiej pięć lat, podczas których E. K. mógł wydatkować uzyskane ze sprzedaży pieniądze. Skoro jak sam powód zeznał, nie utrzymywał z ojcem kontaktów i nie interesowało go prywatne życie ojca, fakt ten podważa wagę przekonania powoda o tym, że ojciec nie otrzymał pieniędzy. Okoliczności rozmowy powoda z jego ojcem , podczas której powód miał się dowiedzieć o szczegółach transakcji i braku zapłaty ceny sprzedaży w sytuacji skierowania żądania do ojca o przekazanie pieniędzy, również budzą wątpliwości , co do prawdziwości zeznań powoda. Ponieważ pozwana nie była obdarowania przez E. K., również ta podstawa wyklucza uwzględnienie żądania.

Odnosząc się natomiast do umowy sprzedaży, kwestia zapłaty ceny jest jedynie jednym z elementów umowy kupna sprzedaży a fakt zapłaty ceny został poświadczony przez notariusza. Powód nie sprecyzował żądania jako wynikającego z niewykonania umowy kupna sprzedaży czy jako żądania zmierzającego do podważenia umowy kupna sprzedaży. Powód konsekwentnie żądał od pozwanej zapłaty kwoty dochodzonej pozwem jako należnego powodowi zachowku po zmarłym ojcu. Z tych względów powództwo należało oddalić jako bezzasadne.

O kosztach Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie art., 98 k.p.c. w związku z reprezentowaniem pozwanej przez pełnomocnika w osobie adwokata. Wysokość należnych kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił na podstawie par. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej z urzędu.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.