Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VII U 81/13

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA w SO w Gdańsku Ewa Downar-Zapolska

Protokolant:

st.sekretarz sądowy Małgorzata Wronkowska

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2013 r. w Gdańsku

odwołania J. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 11 lipca 2012 nr (...)

w sprawie J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

postanawia:

odrzucić odwołanie

Sygn. akt VII U 81/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 lipca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu J. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, bowiem lekarz orzecznik pozwanego orzeczeniem z dnia 22 czerwca 2012 r. stwierdził, iż nie jest on częściowo niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Odwołanie z dnia 14 listopada 2012 r. od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony J. M., wnosząc o przyznanie wnioskowanego świadczenia oraz wskazując, iż przekroczenie terminu na wniesienie odwołania nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się, zatem spełnione są przesłanki z art. 477 9 § 3 k.p.c. Wskazał, iż po wypadku, jakiemu uległ w 1997 r., w sposób nieprzerwany była mu przyznawane renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z tymże wypadkiem, ostatni raz był orzekany w tym zakresie w czerwcu 2012 r., na podstawie którego orzeczenia wydano sporną decyzję. Decyzja została doręczona ubezpieczonemu wraz z pismem przewodnim, w którym pozwany miał wezwać wnioskodawcę do odesłania wskazanych w piśmie formularzy, nie informując, iż mają one na celu wszczęcie nowego postępowania w przedmiocie przyznania renty z innego tytułu – wobec czego we wskazanym w pouczeniu terminie nie zaskarżył tejże decyzji. Pozwany zaś, rozpoznając wniosek – wypełnione formularze – ubezpieczonego o rentę z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia, wydał odrębną decyzję z dnia 17 sierpnia 2012 r., również odmawiającą tego świadczenia. Dopiero po kontakcie z pełnomocnikiem fachowym ubezpieczony powziął informację, iż ma do czynienia z dwoma odrębnymi postępowaniami, i winien był zaskarżyć decyzję z dnia 11 lipca 2012 r. W ocenie ubezpieczonego przekroczenie terminu na wniesienie odwołania nie było nadmierne, nadto spowodowało je błędne przeświadczenie wnioskodawcy, będące wynikiem działań podjętych przez ubezpieczonego (k. 2-3 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 22 stycznia 2013 r. na odwołanie ubezpieczonego pozwany organ rentowy wniósł o jego odrzucenie na podstawie art. 477 9 § 3 1 k.p.c., podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wskazał, iż sporna decyzja zapadła na podstawie nie zaskarżonego sprzeciwem orzeczenia lekarza orzecznika pozwanego z dnia 22 czerwca 2012 r., odebranego osobiście w dniu wydania – zaś odwołanie w treści zawiera zarzuty skierowane nie tyle przeciwko decyzji, co w/w orzeczeniu (k. 7 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. M., urodzony dnia (...), z wykształcenia technik elektryk, w dniu 24 maja 2012 r. złożył do pozwanego wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

dowód: wniosek o ponowne przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy z dnia 24 maja 2012 r. – k. 153 akt rentowych

W dniu 01 grudnia 1997 r. ubezpieczony, wracając z dokonanych zakupów handlowych, jadąc w S. samochodem marki a. (...) na ul. (...) został uderzony przez samochód f. kierowany przez J. B., który nie ustąpił pierwszeństwa wnioskodawcy, wyjeżdżając z ul. (...). Pracodawca zakwalifikował zdarzenie jako zbiorowy wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy (bowiem ubezpieczony wykonywał w godzinach pracy firmy przewóz towarów handlowych), powodujący czasową niezdolność do pracy.

dowód: protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy nr (...) z dnia 05 grudnia 1997 r. – k. 7 akt rentowych, notatka urzędowa policji z dnia 01 grudnia 1997 r. – k. 9 akt rentowych, protokół nr (...) – k. 12 akt rentowych

Decyzją z dnia 30 września 1998 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Analogicznie decyzją z dnia 27 września 1999 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy wobec ustalenia, iż jest on zdolny do zatrudnienia. Na skutek odwołania ubezpieczonego Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 02 czerwca 2000 r. o sygn. akt VIII U 9103/99 zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy od dnia 21 sierpnia 1999 r. do dnia 30 sierpnia 2001 r.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy z dnia 30 września 1998 r. – k. 22 akt rentowych, decyzja pozwanego o odmowie przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy z dnia 27 września 1999 r. – k. 35 akt rentowych, wyrok Sądu z dnia 02 czerwca 2000 r. o sygn. akt VIII U 9103/99 – k. 43 akt rentowych

Świadczenie rentowe w związku z wypadkiem przy pracy ubezpieczony pobierał łącznie w okresie od dnia 31 sierpnia 1999 r. do dnia 31 maja 2012 r.

dowód: decyzje rentowe pozwanego – k. 68, 73, 84, 103, 112, 128, 137, 145 akt rentowych

Lekarz orzecznik pozwanego w opinii lekarskiej z dnia 22 czerwca 2012 r. dokonał u ubezpieczonego rozpoznania przebytej alloplastyki stawu biodrowego lewego, zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego prawego, nadciśnienie tętnicze oraz otyłość. Orzeczeniem z tej samej daty lekarz orzecznik pozwanego stwierdził u ubezpieczonego brak niezdolności do pracy w związku z wypadkiem w drodze do pracy oraz z ogólnego stanu zdrowia.

Powyższe orzeczenie lekarza orzecznika – zawierające pouczenie o terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu – nie zostało zaskarżone przez wnioskodawcę.

dowód: opinia specjalistyczna konsultanta psychiatry z dnia 22 czerwca 2012 r. – k. 164 dokumentacji lekarskiej, opinia lekarza orzecznika pozwanego z dnia 22 czerwca 2012 r. – k. 157 akt rentowych

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 11 lipca 2012 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu J. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, powołując się na fakt, iż lekarz orzecznik pozwanego orzeczeniem z dnia 22 czerwca 2012 r. stwierdziła, że nie jest on niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Decyzja ta zawierała prawidłowe pouczenie o terminie i sposobie wniesienia odwołania od jej rozstrzygnięcia.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z dnia 11 lipca 2012 r. – k. 159 akt rentowych

W dniu 23 lipca 2012 r. ubezpieczony złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy – którego formularz został mu doręczony wraz ze sporną decyzją z dnia 11 lipca 2012 r.

dowód: pismo przewodnie pozwanego z dnia 11 lipca 2012 r. – k. 161 akt rentowych, wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy z dnia 23 lipca 2012 r. – k. 163-165 akt rentowych, zeznania ubezpieczonego – protokół skrócony k. 51-52 akt sprawy, protokół elektroniczny – k. 53 akt sprawy

Decyzją z dnia 17 sierpnia 2012 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia, powołując się na fakt, iż – pomimo częściowej niezdolności do pracy – wnioskodawca nie posiada wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Na skutek odwołania ubezpieczonego Sąd postanowieniem z dnia 19 grudnia 2012 r. o sygn. akt VII U 2768/12 działając na zasadzie art. 355 k.p.c. umorzył postępowanie w sprawie w związku z cofnięciem odwołania.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z dnia 17 sierpnia 2012 r. – k. 185 akt rentowych, raport ustalenia uprawnień do świadczenia – k. 182-183 akt rentowych, odwołanie ubezpieczonego – k. 186 akt rentowych, postanowienie Sądu z dnia 19 grudnia 2012 r. o sygn. akt VII U 2768/12 – k. 195-196 rentowych

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach rentowych pozwanego organu, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego J. M. od decyzji pozwanego organu rentowego z dnia 11 lipca 2012 r. jako złożone po terminie i spóźnione podlega odrzuceniu.

W myśl art. 477 9 § 1 k.p.c. odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ w terminie miesiąca od dnia doręczenia odpisu decyzji.

Zgodnie z art. 477 9 § 3 k.p.c. Sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Z tego przepisu wynika wprost, iż do przywrócenia terminu niezbędne jest spełnienie się obu warunków: przekroczenie terminu nie może być nadmierne, a przyczyna tego musi być niezależna od odwołującego się (postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 7 sierpnia 2012 r., III AUz 174/12). Zgodnie z art. 477 9 § 3 k.p.c. do merytorycznego rozpoznania przez sąd odwołania wniesionego po upływie tego terminu niezbędne jest łączne spełnienie się obu warunków: przekroczenie terminu nie może być nadmierne, a przyczyna tego musi być niezależna od odwołującego się. Ocena, czy przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się, jest pozostawiona uznaniu sądu (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 września 2012 r., III AUz 73/12; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2006 r., III UK 168/05).

Tym samym sąd, do którego organ rentowy przesłał odwołanie decyduje, czy mimo przekroczenia w/w terminu rozpatrzyć merytorycznie odwołanie, czy też je odrzucić jako spóźnione. Zaznaczyć należy, iż oceny tej Sąd winien dokonać nie w oparciu o przepisy art. 168 k.p.c. i następnych, lecz mając na uwadze treść cytowanego wyżej art. 477 9 § 3 k.p.c. (postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 marca 2012 r., III AUz 77/12). W razie odrzucenia odwołania na podstawie art. 4779 § 3 ubezpieczonemu nie przysługuje wniosek o przywrócenie terminu na podstawie art. 168 k.p.c. (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 czerwca 1994 r., III AUz 61/94).

Zgodnie z orzecznictwem, w przypadku, gdy do sądu wpływa odwołanie od decyzji organu rentowego złożone z przekroczeniem terminu określonego w art. 477 9 § 1 k.p.c., sąd ten winien zbadać, czy przytoczone przez odwołującego się okoliczności pozwalają na uznanie, iż przekroczenie tego terminu było od niego niezależne i czy nie jest nadmierne (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 21 lutego 2012 r., III AUa 1674/11). Odwołanie bowiem można odrzucić – jak wskazano – tylko wówczas, gdy zostało wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego (art. 477 9 § 3 k.p.c.) (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., I UK 116/09).

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowym sporze odwołanie ubezpieczonego J. M. zasługuje na odrzucenie – jednakże nie z przyczyn wskazanych przez pozwanego.

W niniejszej sprawie decyzja została wydana w dniu 11 lipca 2012 r., natomiast wnioskodawca złożył odwołanie dopiero w dniu 14 listopada 2012 r. (data nadania pisma pocztą – koperta na k. 6 akt sprawy), a więc po upływie 4 miesięcy od jej wydania, zatem po około 3 miesięcy od upływu terminu do wniesienia tego środka odwoławczego w terminie. W ocenie Sądu Okręgowego uznać zatem należało, iż przekroczenie terminu ze strony ubezpieczonej było nadmierne.

Równocześnie w okolicznościach sprawy nie sposób jest przyjąć, wbrew argumentacji ubezpieczonego (k. 2-3 akt sprawy), by przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Niewątpliwie bowiem otrzymał on sporną decyzję z dnia 11 lipca 2012 r. – co nie było kwestionowane – pomimo faktu, iż w aktach rentowych brak jest zwrotnego potwierdzenia odbioru korespondencji z tym związanej. Ubezpieczony nie potrafił także wskazać, kiedy odebrał tę decyzję pozwanego (k. 51 akt sprawy), jak również wyjaśnić w toku przesłuchania na rozprawie, dlaczego dokładnie zaniechał wniesienia w terminie odwołania, o czym został pouczony – użył tu m.in. sformułowania „jakoś tak mnie zamroczyło”, po czym przyznał wprost, iż nie przeczytał pouczenia (protokół elektroniczny – k. 53 akt sprawy). Niemniej jednak z treści uzasadnienia odwołania (k. 2v akt sprawy) oraz z zeznań ubezpieczonego na rozprawie (k. 51-52 i 53 akt sprawy) wynika, iż decyzję tę (k. 159 akt rentowych) ubezpieczony otrzymał razem z pismem przewodnim pozwanego (k. 161 akt rentowych) oraz kwestionariuszem – wnioskiem o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy, który to wniosek ubezpieczony złożył do pozwanego w dniu 23 lipca 2012 r. – co wynika z daty wpływu widocznej na prezentacie w prawym górnym rogu (k. 163 akt rentowych). Można zatem przyjąć, iż najpóźniej w dniu właśnie 23 lipca 2012 r. ubezpieczonemu doręczono odpis decyzji, razem z dokumentami, które tego dnia – po wypełnieniu – przedłożył pozwanemu.

W żaden sposób w ocenie Sądu Okręgowego nie można podzielić stanowiska wnioskodawcy, aby działał on w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, nie podejmując czynności w zakresie zaskarżenia terminowego decyzji z dnia 11 lipca 2012 r. Teza taka zbudowana została na argumentacji, iż to pozwany organ rentowy wprowadził J. M. w błąd swoimi działaniami – co de facto miało sprowadzać się do tego, iż pozwany w jednej korespondencji zawarł zarówno odmowną decyzję w zakresie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 11 lipca 2012 r. wraz z pouczeniem o 30-dniowym terminie na wniesienie odwołania (k. 159 akt rentowych), jak też pismo przewodnie z tej samej daty z dołączonym formularzem wraz z pouczeniem o konieczności przedłożenia tego (wypełnionego) wniosku do pozwanego (k. 161 oraz 163-165 akt rentowych). Argumentacja taka nie zasługuje na uwzględnienie także biorąc pod uwagę treść pisma przewodniego z dnia 11 lipca 2012 r. (k. 161 akt rentowych), z którego wprost wynika, iż przesłane wnioskodawcy formularze miały zostać złożone bynajmniej nie w celu kontynuowania postępowania w zakresie świadczeń związanych z wypadkiem przy pracy – ale celem „ustalenia uprawnień do renty z ogólnego stanu zdrowia”. Cel przesłania wnioskodawcy formularzy wraz z pouczeniem o konieczności ich złożenia po wypełnieniu do pozwanego jest jasny i precyzyjny – zatem nie ma podstaw do przyjęcia, aby kiedykolwiek w tym zakresie pozwany wprowadził wnioskodawcę w błąd lub działał w celu wprowadzenia go błąd. Twierdzenia takie należało uznać za gołosłowne i w żaden sposób nie udowodnione. Nawet przyjęcie, iż ubezpieczony oczekiwał na rozstrzygnięcie pozwanego w zakresie nowego jego wniosku o świadczenie rentowe – z ogólnego stanu zdrowia – nie zwalniał bowiem wnioskodawcy z dołożenia należytej staranności i wniesienia odwołania od decyzji dotyczącej renty z tytułu wypadku przy pracy we wskazanym mu dokładnie w treści pouczenia terminie.

Tymczasem – pomimo nadesłania ubezpieczonemu dokumentów łącznie, ich treść nie powinna była budzić jakichkolwiek wątpliwości. W wypadku nie zgadza się i kwestionowania decyzji z dnia 11 lipca 2012 r. wnioskodawca był precyzyjnie pouczony jej treścią o terminie i sposobie wniesienia odwołania – czego zaniechał – zaś działanie to było bez wątpienia działaniem odrębnym od kwestii uzupełnienia dokumentacji celem rozważenia przez pozwanego przyznania mu uprawnień rentowych z ogólnego stanu zdrowia. Renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia ubezpieczony nie otrzymał – najpierw bowiem decyzją z dnia 17 sierpnia 2012 r. odmówiono mu prawa do renty, pomimo niespornej częściowej niezdolności do pracy, ponieważ wnioskodawca nie posiada wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy (art. 58 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. z 2009 r. nr 153 poz. 1227 j.t. ze zm.) (k. 182-184 akt rentowych), następnie zaś złożone od tej decyzji odwołanie zostało przez ubezpieczonego cofnięte, co skutkowało umorzeniem postępowania sądowego (k. 194-195 akt rentowych).

W ocenie Sądu ubezpieczony nie wskazał żadnych przyczyn usprawiedliwiających takie opóźnienie (od dnia 23 lipca 2012 r. kiedy złożył wniosek o rentę na druku otrzymanym razem ze sporną decyzją, do dnia 14 listopada 2012 r. kiedy nadał na poczcie odwołanie – ok. 3,5 miesiąca), wobec czego należy stwierdzić, że nie spełnił przesłanki w postaci przekroczenia terminu z przyczyn od niego niezależnych.

Reasumując, należy wskazać, że wnioskodawca winien należycie dbać o własne interesy i dołożyć wszelkiej staranności przy załatwianiu swoich życiowych spraw. Między innymi po doręczeniu mu niekorzystnej decyzji winien zapoznać się z pouczeniem o terminie wniesienia odwołania i postąpić zgodnie z jego treścią. Zaniechanie wnioskodawcy w tym zakresie należy uznać za zawinione i niczym nie usprawiedliwione, świadczy ono o zaniedbaniu własnych spraw i nie przykładaniu do nich stosownej staranności i troskliwości.

Jak wskazuje judykatura, jeżeli strona była należycie pouczona o trybie i terminie zaskarżenia decyzji organu rentowego, to wniesienie odwołania z kilkumiesięcznym opóźnieniem z powodu ubiegania się o zaskarżenie decyzji rewizją nadzwyczajną jest nadmiernym przekroczeniem terminu z przyczyn zależnych od odwołującego się (art. 477 9 § 3 KPC) (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97). Wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego po upływie 18 miesięcy od dnia doręczenia jej odpisu jest nadmiernie spóźnione i uzasadnia jego odrzucenie na podstawie art. 477 9 § 3 KPC (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1999 r., II UKN 490/99). Biorąc więc pod uwagę powyższe – jak również wcześniejsze, dokonane powyżej, ustalenia – ubezpieczony w sposób nadmierny przekroczył o przeszło 3 miesiące termin do wniesienia odwołania od spornej decyzji z dnia 11 lipca 2012 r., a równocześnie do przekroczenia tego terminu doszło niewątpliwie z przyczyn od niego zależnych, bowiem został prawidłowo pouczony o terminie i sposobie wniesienia odwołania.

Należy przyjąć, że na ubezpieczonej jako stronie zobowiązanej do dokonania czynności procesowej ciąży obowiązek zachowania należytej staranności, której miernikiem jest obiektywnie oceniana staranność, jakiej można wymagać od strony właściwie dbającej o swoje interesy procesowe. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy nie ma żadnych wątpliwości, iż uchybienie terminu w złożeniu odwołania od zaskarżonej decyzji pozwanego z dnia 09 maja 2012 r. nastąpiło w rozpoznawanej sprawie w wyniku naruszenia przez wnioskodawczynię miernika obiektywnej staranności.

W świetle dokonanych powyżej ustaleń faktycznych, działając na mocy art. 477 9 § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy odrzucił odwołanie ubezpieczonego J. M. od decyzji o odmowie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

SSA w SO Ewa Downar-Zapolska