Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2015 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2015 roku w Olsztynie.

na rozprawie

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko małoletniej O. S. (1) reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową W. Ś. (1)

oraz przeciwko W. S. (1)

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji powoda R. S.

od wyroku Sądu Rejonowego w Bartoszycach VIII Zamiejscowy Wydział Rodzinny i Nieletnich z siedzibą w Lidzbarku Warmińskim

z dnia 29 stycznia 2015 roku

w sprawie VIII RC 281/13

I. Apelację oddala.

II.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanych kwotę 600 (sześćset złotych) tytułem kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt VI RCa 109/15

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powoda R. S.wniósł o obniżenie alimentów zasądzonych wyrokiem z dnia 13 lipca 2010r. przez Sąd Okręgowy w Olsztynie Wydział VI Cywilny Rodzinny w sprawie VIRC 1920/09, od powoda na rzecz pozwanej W. Ś. (1), z kwoty 800zł do kwoty 300zł miesięcznie.

Wniósł również o obniżenie alimentów zasądzonych wyrokiem z dnia 13 lipca 2010r. przez Sąd Okręgowy w Olsztynie Wydział VI Cywilny Rodzinny w sprawie VIRC 1920/09 od powoda na rzecz pozwanej O. S. (1), płatnych do rak jej matki, z kwoty 700zł do kwoty 300zł miesięcznie.

Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wywodził, że wyrokiem z dnia 13 lipca 2010r. sygn. akt VIRC 1920/09 Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny – Rodzinny rozwiązał przez rozwód małżeństwo R. S. z W. Ś. (1) i zasądził od powoda na rzecz pozwanej alimenty w wysokości 800zł miesięcznie, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat. Sąd zasądził też alimenty na wspólne, małoletnie dziecko stron – córkę O. w wysokości 700zł miesięcznie.

W dniu 9 stycznia 2012r. powód zawarł nowy związek małżeński z E. S. i posiadają wspólną córkę S., urodzoną (...) Powód ma na swoim utrzymaniu także małoletnie dzieci małżonki z poprzedniego małżeństwa – P. S. i O. S. (2).

Sytuacja majątkowa powoda uległa znacznemu pogorszeniu, zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga zatem skorygowania na podstawie art. 138 kro. Zobowiązany ma bowiem na utrzymaniu 5 osób. Otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1600€. Ze wszystkimi dodatkami na utrzymanie rodziny ma do dyspozycji 2392 €. Stałe miesięczne wydatki powoda, to: ubezpieczenie samochodu - 85,78€ , opłaty za Internet - 26/50€ , opłata za prąd i gaz - 161,93€ , serwis mieszkania - 43,50€ , opłaty za wodę - 21,30€ , podatek drogowy - 80€ , rata kredytu mieszkaniowego - 768, 41€ , opłata za TV - 16,50€ , ubezpieczenie kredytu mieszkaniowego - 243,57 €, składka na ubezpieczenie zdrowotne powoda i jego żony - 255,70€, alimenty na pozwane - 360€.

Powód poniósł dodatkowe koszty związane z zabiegami fizjoterapeutycznymi w łącznej kwocie 150 €. W najbliższym czasie ponownie będzie musiał korzystać z tego rodzaju zabiegów.

Ponosi wydatki z tytułu uczęszczania dzieci do szkoły - 133,5€, wynagrodzenie księgowego - 90,75€, podatek gminny -– 395,87€, wywóz śmieci 467,14€, utrzymanie rodziny. Łącznie miesięczne wydatki powoda, to kwota 3000€.

Z informacji posiadanych przez powoda wynika, że pozwana W. Ś. (1) jest osobą bezrobotną. Mieszka razem z matką, babką i siostrą i nie ponosi prawdopodobnie żadnych wydatków na wyżywienie, najem mieszkania, czy opłaty związane z jego użytkowaniem. Jest przy tym osobą młodą, wykształconą, w sile wieku, a mimo to nie poszukuje pracy. Powinna postarać się zaspokoić swoje potrzeby własnymi siłami i dopiero w razie bezskuteczności zabiegów i istnienia stanu niedostatku starać się o uzyskanie wsparcia od byłego małżonka.

Pozwana W. Ś. (1) w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa zarówno w stosunku do niej, jak i małoletniej córki. Przedstawiła, że powód świadomy wysokości zasądzonych świadczeń przekazał w grudniu 2013r. tytułem alimentów jedynie kwotę 700zł.

Od momentu rozwodu powód nie interesuje się córką, ograniczając się jedynie do płacenia alimentów.

Pozwana przedstawiła, że jest osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku. We wrześniu 2014r. zdała egzamin na aplikację radcowską, jednak nie może jej rozpocząć, z uwagi na brak środków pieniężnych. Opłata za rok aplikacji wynosi bowiem 5000zł. Mimo poszukiwań, do tej pory udało się pozwanej odbyć jedynie trzymiesięczny staż w Miejskim (...)w O.w 2012r. Ubiegała się o stanowisko asystenta sędziego w Sądzie (...)w B. i wysyłała dokumenty aplikacyjne do kancelarii adwokackich i radcowskich, nadto na bieżąco śledzi oferty racy na stronie internetowej PUP w L..

Również posiada wydatki związane z utrzymaniem domu, samochodu oraz leczeniem w związku z chorobami kamicy nerkowej, (...)nerwicy.

Małoletnia O. uczęszcza obecnie do oddziału przedszkolnego w R., korzysta za odpłatnością 60-70zł z obiadów. Pozostaje pod opieką poradni ortopedycznej z uwagi na skrzywienie kręgosłupa, jest też pod opieką pediatry z uwagi na stwierdzone niedokrwistość i zmniejszoną odporność. Obecnie wydatki na córkę związane z odzieżą, leczeniem, higieną i edukacją sięgają kwoty ok. 655zł, zaś od września 2014r. dziecko rozpocznie naukę w szkole podstawowej i koszty jej utrzymania znacznie wzrosną.

Według pozwanej powód dobrowolnie łoży na utrzymanie dzieci małżonki, kosztem własnego dziecka.

Pozwana ostatecznie podkreśliła, że rozwód został orzeczony tylko i wyłącznie z winy powoda R. S., a przez to zgodnie z art. 60§2 kr i o przesłanką obowiązku alimentacyjnego wobec byłej żony nie jest niedostatek. Z pozwu z kolei wynika jednoznacznie, ze sytuacja materialna powoda jest więcej niż dobra skoro wraz z żoną pozwolili sobie na zakup nowego mieszkania, zaciągając na to kredyt.

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2015r. wydanym w sprawie o sygn. akt IIIRC 281/13 Sąd Rejonowy w Bartoszycach w VIII Zamiejscowym Wydziale Rodzinnym i Nieletnich z siedzibą w Lidzbarku Warmińskim powództwo oddalił. Zasądził od powoda R. S.na rzecz pozwanej W. Ś. (1)kwotę 2400zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że rozwód pomiędzy stronami został orzeczony przez Sąd Okręgowy w Olsztynie w wyroku z dnia 13 lipca 2010r. w sprawie VIRC 1920/09, z winy R. S.. W wyroku tym Sąd zobowiązał powoda do płacenia alimentów na rzecz małoletniej O.w kwocie po 700 złotych miesięcznie i na rzecz byłej żony W. Ś. (1)w kwocie po 800zł miesięcznie.

W czasie orzekania powód pracował w H., jako ogrodnik i zamieszkiwał w miejscu swojej pracy, osiągając dochód 750 euro miesięcznie po odliczeniu kosztów mieszkania. Na wyżywienie i dojazdy do pracy wydawał 232 euro.

W. Ś. (1)nie osiągała żadnych dochodów, studiowała prawo na Wydziale (...)Uniwersytetu M. K.w T.. Po ukończeniu studiów strony planowały przeprowadzkę w okolice T., gdzie pozwana zamierzała pracować na miejscowym uniwersytecie, a powód miał znaleźć pracę w kraju.

Małoletnia O.miała wtedy (...)lata, pozostawała pod opieką matki, przechodziła rehabilitację z uwagi na (...), cierpiała na atopowe zapalenie skóry. Pozwana z dzieckiem zamieszkiwała u rodziców, którzy ponosili główne opłaty związane z użytkowaniem mieszkania.

Obecnie R. S.nadal mieszka w H.. Zarabia od 1500 do 1700 euro miesięcznie, dodatkowo z prac dorywczych 50-150 euro. Otrzymuje tam też świadczenia socjalne w łącznej kwocie 641 euro oraz raz w roku dodatek wakacyjny w kwocie 1285 euro. Mieszka z żoną i dwojgiem jej dzieci, których ciężar utrzymania przejął częściowo na siebie, albowiem egzekucja zasądzonych na ich rzecz alimentów jest bezskuteczna. Rodzina zakupiła mieszkanie za 168 tys euro. Miesięczne koszty utrzymania mieszkania - 250zł, rata kredytu - 760zł miesięcznie. Żona pozwanego do grudnia 2012r. pracowała zarabiając 1500 euro miesięcznie, przerwała pracę w związku z ciążą. (...). urodziła córkę powoda S..

Małoletnia pozwana O. S. (1)ma (...)lat. Uczy się w I klasie Szkoły (...)w R.. Uczestniczy w zajęciach tanecznych, których koszt wynosi 60-80zł miesięcznie. Choruje na (...), wymaga wzbogaconej diety i zajęć korekcyjnych.

W. Ś. (1) po rozwodzie nie związała się z nikim. Zamieszkuje z córką i matką w miejscowości R.. Ukończyła studia, zdała egzamin na aplikację radcowską, jednak nauki nie podjęła z uwagi na wysoki koszt opłaty i brak patrona. Obecnie pozostaje bezrobotna, spłaca kredyt zaciągnięty na remont mieszkania. Koszty utrzymania domu ponosi po połowie z matką. Największe wydatki pochłania zakup opału.

Sąd uznał, że w sferze sporu pozostaje ocena czy w sytuacji stron nastąpiła taka zmiana sytuacji rodzinnej i materialnej, która daje podstawy do obniżenia alimentów.

Sąd w zakresie alimentów na dziecko oparł się na treści art. 133 kr io, zaś w zakresie alimentów na byłą żonę na art. 60§ 2 kr i o.

Dokonując analizy zgromadzonego materiału dowodowego Sąd ustalił, że zasądzone w 2010r. na rzecz pozwanych alimenty stanowiły równowartość 380 euro, więc ponad połowę dochodów R. S.. Obecnie jego dochód jest trzykrotnie wyższy i wynosi 2392 euro. Kwota alimentów stanowi aktualnie 15% dochodów.

Powód pozostaje w związku małżeńskim z kobietą, która również pracuje. Ponoszą wspólnie koszty utrzymania rodziny. Fakt przyjęcia przez powoda na utrzymanie dzieci z poprzedniego związku obecnej żony, nie może pogarszać sytuacji dziecka powoda i jego byłej żony. Wpływ na sytuację osobistą i majątkową powoda ma niewątpliwie fakt urodzenia drugiego dziecka. Ma ono jednak dopiero dwa lata i jego koszty utrzymania nie są tak duże, aby przy ogólnej poprawie sytuacji materialnej powoda wpływać na wysokość alimentów zasądzonych na rzecz pozwanych. Zobowiązany do utrzymania S. jest zresztą nie tylko powód, ale i jego żona.

Spłata przez powoda kredytu zaciągniętego na zakup mieszkania obciąża również jego żonę, wynika ze zwiększenia majątku powoda, a przez to całościowo jest dla niego korzystna.

Usprawiedliwione potrzeby małoletniej O. przez okres 4 lat nie zmalały, a nie może być traktowana gorzej niż młodsza córka powoda.

W sytuacji W. Ś. (1) Sąd nie dostrzegł zasadniczych zmian. Nadal jest na pewnym etapie edukacji, nie posiada dochodów własnych. Konieczność opieki nad dzieckiem, koszty i czas dojazdu uniemożliwiają ewentualne podjęcie pracy na terenie O..

Apelację od wyroku złożył pełnomocnik powoda, zaskarżając go w całości oraz zarzucając Sądowi I instancji naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233§ 1 kpc poprzez sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego i przyjecie, że możliwości majątkowe i zarobkowe powoda umożliwiają mu uiszczanie alimentów w kwocie 800zł na rzecz W. Ś. (1)oraz 700zł na rzecz O. S. (1), przy równoczesnej błędnej ocenie postawy W. Ś. (1)w zakresie jej możliwości zarobkowych i błędne przyjęcie, że zmiana sytuacji majątkowej i osobistej powoda nie uzasadnia obniżenia alimentów.

W związku z powyższym pełnomocnik powoda wniósł o:

1.  Zmianę wyroku Sądu Rejonowego w Bartoszycach VIII Zamiejscowy Wydział Rodzinny i Nieletnich z siedzibą w Lidzbarku Warmińskim i orzeczenie co do istoty sprawy zgodnie z żądaniem pozwu.

2.  Zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów postępowania w instancji odwoławczej, według norm prawem przepisanych, ewentualnie

3.  O uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

W ocenie apelującego aktualna sytuacja majątkowa i fakt utrzymania pięcioosobowej rodziny, prowadzi do wniosków odmiennych, aniżeli wywiedzione przez Sąd Rejonowy, który błędnie ocenił wysokość uzyskiwanych przez powoda dochodów, mianowicie nie wziął pod uwagę zmniejszenia dodatku na dzieci z 233 euro, na 149 euro, wzrostu kosztów eksploatacyjnych mieszkania o 65,53 euro, wysokość opłaty za żłobek - 604,72 euro.

Nadto Sąd Rejonowy w dowolny sposób ustalił koszty utrzymania córki powoda S., a także nie wziął pod uwagę jakie wydatki ponosi powód w związku z utrzymaniem rodziny za granicą. Skarżący przy tym uwypuklił uproszczony sposób zestawienia przez Sąd I instancji wydatków związanych z utrzymaniem rodziny za granicą, z kosztem utrzymania na terytorium Polski. Porównywanie dochodów i wydatków i opieranie się na wzroście dochodów powoda w okresie ostatnich czterech lat, bez pogłębionej analizy warunków lokalnych, które odbiegają od realiów i standardów w miejscu zamieszkania pozwanych, nie może mieć miejsca.

Naruszenie dyspozycji art. 233 § 1 kpc przejawia się również w błędnej ocenie postawy pozwanej W. Ś. (1) w zakresie jej możliwości zarobkowania. Jest przecież osobą młodą, posiadającą pożądane na rynku pracy wykształcenie. W tym stanie winna wykorzystywać wszystkie możliwości w celu zdobycia źródła utrzymania niezbędnego do zaspokojenia potrzeb. Sprawowanie opieki nad małoletnią nie może tu stanowić utrudnienia, albowiem dziecko wkrótce rozpocznie naukę w szkole podstawowej. Poza tym w opiece nad małoletnia oprócz rodziców pomagała pozwanej jej siostra.

Pełnomocnik powoda nadmienił, że wysokość obciążenia alimentacyjnego powinna być określona na takim poziomie, aby nie prowadziła do niedostatku samego obciążonego. Trwanie obowiązku w wysokości ustalonej wyrokiem z dnia 13 lipca 2010r. narazi powoda na szkodę w jego majątku osobistym. Jest zmuszony uiszczać alimenty w ratach i zaciąga pożyczki, aby wywiązać się z obowiązku.

Pełnomocnik pozwanej na rozprawie wniósł o oddalenie apelacji i zasadzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika powoda jako niezasadna podlegała oddaleniu.

W ocenie Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest prawidłowe, co jest następstwem prawidłowych ustaleń faktycznych i właściwej analizy zgromadzonego materiału dowodowego. Wnioski Sądu Rejonowego znajdują oparcie w przeprowadzonych dowodach i zasadach doświadczenia życiowego, do których nie sposób nie odnosić się w tego rodzaju ustaleniach.

Apelacja nie zwiera argumentacji, która rozważania tego Sądu mogłaby podważyć, a sprowadza się do polemiki z prawidłowymi ustaleniami i wyciągniętymi z tych ustaleń wnioskami. Twierdzenia strony powodowej nie zasługują na aprobatę. Wzrost opłat mieszkaniowych, zmniejszenie dodatku na dzieci są nieznaczne, zaś koszt żłobka obciąża zarówno powoda jak i jego żonę. Powód przy tym bierze udział w wychowaniu młodszej córki, zaś starszą wychowuje wyłącznie matka.

Z całą pewnością należy przyjąć za Sądem Rejonowym, że usprawiedliwione potrzeby małoletniej O. S. (1) od 2010r. z powodu upływu czasu wzrosły. Jest to dziecko w wieku szkolnym, wymagające nakładów edukacyjnych, różnorodnej odzieży, udziału w imprezach szkolnych. Przy ustalaniu zakresu świadczeń należy mieć na względzie to, że dziecko potrzebuje też zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych, zużywa prąd, gaz, wodę, korzysta z tv, Internetu. Wymaga też pracy wychowawczej. Potrzeba utrzymania dzieci małżonki nie może wyprzedzać obowiązku wobec córki, którego przesłanki określa art. 133§ 1 kr i o. Eksponowana przez stronę powodową konieczność utrzymania pięcioosobowej rodziny nie wynika z obiektywnych przyczyn. Powód po prostu chce utrzymywać dzieci żony, lecz nie może to nastąpić z krzywdą dla uprawnionych.

Sytuacja zawodowa W. Ś. (1) zmieniła się o tyle, że ukończyła studia, które w złożeniu nie finalizowały etapu zdobywania zdolności utrzymania. Niestety aktualnie aplikacje kosztują, a pozwaną dodatkowo ogranicza konieczność opieki nad córką. Pamiętać też należy, że przesłanką obowiązku alimentacyjnego R. S. wobec byłej żony nie jest niedostatek, a istotne pogorszenie sytuacji materialnej na skutek rozwodu.

Obowiązek świadczeń alimentacyjnych po rozwodzie stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego – art. 23 kr i o.

Przy ocenie, czy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego należy brać pod wagę warunki materialne tego małżonka, jakie miałby, gdyby drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie ( Uchwała SN z dnia 16 grudnia 1987r. IIICZP 91/86, OSNC 1988/4/42).

Niewątpliwie rozwód przyniósł istotne pogorszenie sytuacji materialnej pozwanej W. Ś. (1), która już tylko własnymi siłami musi ponosić koszty utrzymania i radzić sobie w trudach życia. Przyjmuje się powszechnie w piśmiennictwie i judykaturze, że małżonek wyłącznie winny nie musi zapewnić byłemu małżonkowi równą stopę życiową, ale też jego obowiązek nie jest ograniczony tylko do zaspokajania podstawowych potrzeb o jakich mówi art. 60§ 1 kr i o .

Podniesiony w uzasadnieniu apelacji zarzut korzystania przez pozwaną z pomocy rodziny nie ma znaczenia w sprawie, albowiem zgodnie z treścią art. 130 kr i o obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu małżeństwa, wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka.

Różnice w poziomach życia w Polsce i Holandii obrazuje, prócz różnic w kosztach utrzymania, już choćby opłata za żłobek, stanowiąca ok. 2/3 kwoty alimentów na rzecz pozwanych. Sąd Rejonowy widział tę różnicę, zaś zarzut znalezienia się powoda w niedostatku z powodu płacenia alimentów na rzecz córki i byłej żony, jest w kontekście jego dochodów i majątku całkowicie chybiony.

Mając powyższe na uwadze Sad na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację, jako pozbawioną uzasadnionych zarzutów.

O kosztach Sąd rozstrzygnął na podstawie art.98 § 1 kpc.