Pełny tekst orzeczenia

106/2/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 30 kwietnia 2014 r.
Sygn. akt Ts 96/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej W.S. w sprawie zgodności:
art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 4, ze zm.) z art. 2, art. 2 w zw. z art. 7 i w zw. z art. 186 ust. 1, art. 178 ust. 2 oraz art. 180 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 13 kwietnia 2012 r. (data nadania) W.S. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 4, ze zm.; dalej: ustawa z 2008 r.) z art. 2, art. 2 w zw. z art. 7 i w zw. z art. 186 ust. 1, art. 178 ust. 2 oraz art. 180 ust. 2 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną sformułowano w związku z następującą sprawą. Wyrokiem z 23 listopada 2009 r. (sygn. akt IV P 27/09) Sąd Okręgowy w Olsztynie – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych częściowo uwzględnił powództwo skarżącego przeciwko Sądowi Rejonowemu w Mrągowie o wynagrodzenie za pracę w okresie od 22 kwietnia do 30 sierpnia 2009 r. Na skutek rozpoznania apelacji pozwanego od wyroku sądu I instancji Sąd Apelacyjny w Białymstoku – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił wyrok sądu okręgowego i oddalił powództwo (wyrok z 1 lutego 2012 r., sygn. akt III APa 1/10). Orzeczenie sądu apelacyjnego zostało doręczone skarżącemu 23 lutego 2012 r.
Skarżący podnosi, że art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z 2008 r. jest niezgodny z art. 2 w zw. z art. 7 i w zw. z art. 186 ust. 1 Konstytucji ze względu na niedochowanie trybu uchwalenia ustawy o charakterze ustrojowym. Przepisy ustawy z 2008 r. nie były bowiem, co podkreśla skarżący, konsultowane z Krajową Radą Sądownictwa. Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis narusza nadto zasadę nieusuwalności sędziów, którą wywodzi z art. 180 ust. 2 Konstytucji, a także zasadę niezależności władzy sądowniczej, określoną w art. 178 ust. 2 Konstytucji, która – jak podkreśla – jest w świetle art. 8 ust. 1 Konstytucji „najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej”. Skarżący uważa również, że art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z 2008 r. jest niezgodny z art. 2 Konstytucji, gdyż narusza zasadę państwa prawnego, a w szczególności ochrony praw nabytych oraz zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Na etapie wstępnej kontroli Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga spełnia warunki formalne określone w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) i czy zarzuty w niej sformułowane nie są oczywiście bezzasadne (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Zdaniem skarżącego art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z 2008 r. narusza przysługujące mu konstytucyjne prawa oraz gwarantujące je zasady, które wywodzi z art. 2, art. 2 w zw. z art. 7 i w zw. z art. 186 ust. 1, art. 178 ust. 2 oraz art. 180 ust. 2 Konstytucji.
W związku z tak określoną podstawą skargi Trybunał podkreśla, że zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem uprzednie zbadanie konstytucyjności określonego przepisu (normy prawnej) z punktu widzenia tych samych zarzutów nie jest prawnie obojętne. Instytucją, która ma na celu zapewnienie stabilizacji sytuacji powstałych w wyniku ostatecznego orzeczenia, jest zasada ne bis in idem, rozumiana w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z uwzględnieniem specyfiki tego postępowania (zob. postanowienie TK z 26 listopada 2012 r., SK 6/11, OTK ZU nr 10/A/2012, poz. 130 i tam przywołane orzecznictwo). Zgodnie z tą zasadą Trybunał dokonuje oceny w kategoriach pragmatycznych, ocenia zatem celowość prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która została już przez niego jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta. Ustalenie zbędności orzekania skutkuje odmową nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Ponadto, Trybunał przypomina, że w myśl art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK skardze konstytucyjnej nie można nadać dalszego biegu w sytuacji, w której akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Wyjątek od tego wprowadza art. 39 ust. 3 ustawy o TK, według którego utrata mocy obowiązującej zaskarżonego aktu normatywnego nie ma wpływu na nadanie skardze dalszego biegu, jeżeli wydanie orzeczenia o tym akcie jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw.
Wyrokiem z 8 maja 2012 r. (K 7/10, OTK ZU nr 5/A/2012, poz. 48) Trybunał Konstytucyjny, na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uznał art. 4 pkt 3 ustawy z 2008 r. za niezgodny z wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadą określoności, co spowodowało utratę mocy tego przepisu 22 maja 2012 r. Jednocześnie Trybunał stwierdził jednak, że art. 4 pkt 1 ustawy z 2008 r. – w zakresie, w jakim stanowi, iż sędziowie, o których mowa w tym przepisie, stają się, odpowiednio, sędziami sądów rejonowych i sędziami sądów okręgowych, które stanowią ich miejsce służbowe – nie jest niezgodny z art. 2, art. 178 ust. 2, art. 179 i art. 180 ust. 2 Konstytucji. Trybunał uznał te wzorce za nieadekwatne do kontroli (we wskazanym zakresie) art. 4 pkt 1 ustawy z 2008 r. Po pierwsze, Trybunał stwierdził, że akt powołania wpisany w konstrukcję awansu poziomego nie korespondował z kategorią powołania funkcjonującą na gruncie przepisów Konstytucji. Jak bowiem podkreślił, ustawodawca posłużył się pojęciem konstytucyjnym, abstrahując zupełnie od konstytucyjnego znaczenia mechanizmu powołania. Z tego też względu, zdaniem Trybunału, art. 179 Konstytucji był nieadekwatnym wzorcem kontroli art. 4 pkt 1 ustawy z 2008 r. Po drugie, Trybunał uznał, że awans poziomy nie mieści się w zakresie przedmiotowym art. 180 ust. 2 Konstytucji. Zniesienie tytularnych stanowisk sędziego sądu okręgowego w sądzie rejonowym i sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym nie prowadziło, w ocenie Trybunału, do „zmiany stanowiska” w rozumieniu art. 180 ust. 2 Konstytucji. Po trzecie, Trybunał zaznaczył, że zarzut nieuzasadnionego pozbawienia sędziów awansowanych poziomo prawa do wyższych stawek awansowych nie znajdował potwierdzenia na płaszczyźnie konstytucyjnej. Po czwarte, potwierdził wyrażone w wyrokach z 4 października 2000 r. (P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189) i z 18 lutego 2004 r. (K 12/03, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 8) stanowisko, zgodnie z którym art. 178 ust. 2 Konstytucji nie ma charakteru porównywalnego z prawami zawartymi w rozdziale II Konstytucji. Zawarte w art. 178 ust. 2 Konstytucji kryteria kształtują bowiem status funkcjonariusza publicznego i pełnią funkcję instrumentalną, ukierunkowaną na zapewnienie zasady niezawisłości sędziowskiej. Po piąte, Trybunał podkreślił, że skoro sędziowie awansowani poziomo nie nabyli żadnego konstytucyjnego prawa podmiotowego, to nie jest możliwa kontrola art. 4 pkt 1 ustawy z 2008 r. z perspektywy zasady ochrony praw nabytych ukształtowanej w art. 2 Konstytucji.
W świetle powyższego przesłanka wynikająca z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK jest – w ocenie Trybunału – spełniona w zakresie, w jakim sformułowane w skardze zarzuty dotyczą art. 4 pkt 3 ustawy o TK, ponieważ przepis ten utracił moc obowiązującą z dniem 22 maja 2012 r.
Trybunał również uznaje za zbędne badanie zgodności art. 4 pkt 1 ustawy z 2008 r. w zakresie, w jakim jako wzorce kontroli skarżący wskazuje art. 2, art. 178 ust. 2 i art. 180 ust. 2 Konstytucji. Z tego powodu należało odmówić nadania skardze dalszego biegu (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
Niezależnie od powyższego Trybunał zwraca uwagę na to, że w świetle art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK skarga konstytucyjna powinna zawierać wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego i w jaki sposób zostały naruszone. Tymczasem żaden z przywołanych przez skarżącego wzorców kontroli (art. 2, art. 7, art. 178 ust. 2, art. 180 ust. 2, art. 186 ust. 1 Konstytucji) nie może być uznany za źródło konstytucyjnego prawa podmiotowego, które na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji podlegałoby ochronie w postępowaniu skargowym. Trybunał przypomina też, że o prawie podmiotowym można mówić dopiero wtedy, gdy da się ustalić adresata tego prawa (beneficjenta), a także dokładnie określić całą jego sytuację prawną, powiązaną z możnością wyboru sposobu zachowania się (por. postanowienia TK z: 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60, wydane w pełnym składzie; 23 stycznia 2002 r., SK 13/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9 i 14 grudnia 2004 r., SK 29/03, OTK ZU nr 11/A/2004, poz. 124).
Brak spełnienia przez skarżącego przesłanki określonej w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK oznacza też, że w odniesieniu do art. 4 pkt 3 ustawy z 2008 r. nie zachodzi wyjątek, o którym mowa w art. 39 ust. 3 ustawy o TK. Z tego względu należało odmówić nadania skardze (w całości) dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.