Pełny tekst orzeczenia

187/3/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 18 lutego 2014 r.

Sygn. akt Ts 122/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Zubik,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Handlowego „Yanex” Jan i Ewa Kozłowscy Sp. j. w sprawie zgodności:

art. 1 pkt 8 w związku z art. 3 ustawy z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 95, poz. 1100) z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE




W skardze konstytucyjnej z 18 maja 2012 r. Przedsiębiorstwa Handlowego „Yanex” Jan i Ewa Kozłowscy Sp. j. (dalej: skarżąca, spółka) zakwestionowano zgodność art. 1 pkt 8 w związku z art. 3 ustawy z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 95, poz. 1100; dalej: ustawa zmieniająca) z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.


Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego i prawnego. Spółka, będąca w latach 1998-2003 zakładem pracy chronionej, 8 marca 2004 r. wystąpiła do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Słupsku z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty w podatku od towarów i usług (dalej: podatek) za miesiące styczeń-maj oraz październik-grudzień 2001 r. (na podstawie art. 74 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa; Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.; w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z 25 czerwca 2002 r., K 45/01, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 46). Jak Trybunał ustalił z urzędu, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Słupsku decyzją z 30 września 2009 r. (nr PIII/2/4400-90/09) odmówił stwierdzenia nadpłaty. Rozpatrujący odwołanie spółki Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji (decyzja z 1 marca 2010 r., nr PPP/4407-417/09/12). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę wniesioną od powyższej decyzji (wyrok z 13 października 2010 r., sygn. akt I SA/Gd 431/10). Z kolei Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną spółki wyrokiem z 18 stycznia 2012 r. (sygn. akt I FSK 289/11).


W przekonaniu skarżącej zakwestionowany przepis jest niezgodny z zasadą lojalności państwa wobec obywatela, zasadą ochrony praw nabytych i interesów w toku – w zakresie, w jakim wprowadzając nieprzewidzianą wcześniej w przepisach prawa zasadę, zgodnie z którą nie przysługuje zwrot wpłaconego podatku podatnikom, u których występują zaległości w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa (mimo iż zaległości te zostały rozłożone na raty i spłacone w wyznaczonym terminie), nie przewiduje regulacji przejściowych niezbędnych do zapewnienia ochrony interesów prowadzących zakłady pracy chronionej, którzy – w zaufaniu do dotychczasowych przepisów – rozpoczęli realizację długookresowych przedsięwzięć na rzecz osób niepełnosprawnych zatrudnionych w ich zakładach.




Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:





Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, którego wniesienie wymaga spełnienia przesłanek wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Precyzując zasady, na jakich dozwolone jest korzystanie z tego środka ochrony wolności i praw, ustawodawca nałożył na podmiot wnoszący skargę konstytucyjną szereg obowiązków, których niespełnienie skutkuje odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Jednym z obowiązków, przewidzianym w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, jest wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez przepisy zakwestionowane w skardze konstytucyjnej. W ten sposób skarżący określa podstawę wnoszonej skargi konstytucyjnej, której granicami Trybunał – orzekając – jest związany (art. 66 ustawy o TK).


Dla oceny dopuszczalności nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu decydujące znaczenie ma jednakże okoliczność, na co także zwraca uwagę skarżąca, uprzedniego poddania zakwestionowanego w niej unormowania kontroli w postępowaniu zakończonym już merytorycznym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego.


Wyrokiem z 25 czerwca 2002 r., wydanym w sprawie o sygn. K 45/01 (OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 46), Trybunał orzekł, że art. 1 pkt 8 w związku z art. 3 ustawy zmieniającej w zakresie, w jakim zmienia zasady wyliczania kwoty podatku od towarów i usług podlegającej zwrotowi na rzecz zakładu pracy chronionej, przed upływem trzyletniego okresu, przewidzianego w art. 30 ust. 1 zdanie drugie ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w brzmieniu obowiązującym w dniu 30 listopada 1999 r. (Dz. U. Nr 123, poz. 776, ze zm.), jest niezgodny z zasadą ochrony praw nabytych i zasadą ochrony interesów w toku, wyrażonymi w art. 2 Konstytucji, w zakresie, w jakim nie przewiduje regulacji przejściowych niezbędnych dla zapewnienia ochrony interesów prowadzących zakłady pracy chronionej, którzy – w zaufaniu do dotychczasowych przepisów – rozpoczęli realizację długookresowych przedsięwzięć na rzecz osób niepełnosprawnych zatrudnionych w ich zakładach.


Jednocześnie, jak wynika z uzasadnienia, skutkiem orzeczenia stwierdzającego niekonstytucyjność zaskarżonego przepisu w zakresie, w jakim pomija określone regulacje, nie jest utrata mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu, ale potwierdzenie – wynikającego z Konstytucji – obowiązku ustanowienia regulacji prawnych niezbędnych do realizacji norm konstytucyjnych (por. s. 18 wyroku TK).


W rozpatrywanej skardze konstytucyjnej skarżąca wskazała, że kwestionuje określony zakres normatywny związany z wejściem w życie zaskarżonej regulacji, a mianowicie brak przepisów przejściowych, które pozwoliłyby spółce przygotować się do stosowania nowych przepisów, w szczególności w związku z podjęciem przez skarżącą realizacji długookresowych przedsięwzięć na rzecz osób niepełnosprawnych (s. 3 skargi). Tożsame zarzuty były już przedmiotem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, które doprowadziło do wydania wskazanego wyżej orzeczenia.


W konsekwencji należało uznać, że rozpatrywana skarga konstytucyjna dotyczy tego samego przedmiotu kontroli, jak również tego samego wzorca kontroli (w zakresie art. 2 Konstytucji), co postępowanie w sprawie o sygn. K 45/01. W wypadku zaś, gdy kwestia niekonstytucyjności przepisu będącego przedmiotem danego postępowania przed TK została już wcześniej ostatecznie rozstrzygnięta, a zatem w wypadku tożsamości przedmiotowej, zachodzi przesłanka ne bis in idem – prowadząca do uznania orzekania za zbędne (por. przykładowo postanowienia TK z 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 lutego 2004 r., K 35/03, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 15).


Jednocześnie, w przypadku przesłanki ne bis in idem Trybunał Konstytucyjny dokonuje oceny w kategoriach pragmatycznych, rozważając celowość prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która została już jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta. W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że wydanie przez Trybunał Konstytucyjny merytorycznego orzeczenia stało się – w obliczu podjętego już merytorycznego rozstrzygnięcia – zbędne. Zdaniem Trybunału nieracjonalne byłoby również orzekanie o zgodności zdyskwalifikowanego już we wskazanym przez skarżącą zakresie przepisu z innymi wzorcami kontroli (tj. art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji), gdyż nie wpłynęłoby to na wcześniejszy rezultat badania konstytucyjności (por. postanowienie TK z 16 maja 2012 r., SK 29/10, OTK ZU nr 5/A/2012, poz. 60).


W myśl art. 39 ust. l pkt 1 ustawy o TK Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o TK przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą (por. postanowienie TK z 3 września 2007 r., Ts 94/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 75). Z tych względów badanie przepisów stanowiących przedmiot wniesionej skargi z przywołanymi w niej wzorcami kontroli należy uznać za zbędne.





Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.