Pełny tekst orzeczenia

218/3/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 16 czerwca 2014 r.
Sygn. akt Ts 127/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński – przewodniczący
Andrzej Rzepliński – sprawozdawca
Andrzej Wróbel,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 lutego 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej T.S.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

1. W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 29 kwietnia 2013 r. skarżący zakwestionował zgodność art. 50 § 3 i 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.), interpretowanych w ten sposób, że przewidziane w nich odszkodowania wyczerpują wszelkie roszczenia wynikające z wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony, z art. 2 i art. 64 ust. 1 Konstytucji.

2. Skarżący wniósł skargę w związku z następującą sprawą. Skarżący domagał się od swojego pracodawcy odszkodowania za bezprawne rozwiązanie umowy o pracę. Wyrokiem z 30 sierpnia 2011 r. (sygn. akt IX P 28/11) Sąd Okręgowy w Katowicach – Wydział IX Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił wniesione powództwo. W uzasadnieniu orzeczenia sąd stwierdził, że kwestia roszczeń majątkowych z tytułu nieprawidłowego rozwiązania umowy została wyczerpująco uregulowana w przepisach Kodeksu pracy. Zdaniem sądu nie ma podstaw do odwoływania się – w zakresie ustalania wysokości odszkodowania – do przepisów prawa cywilnego. Sąd Apelacyjny w Katowicach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację wniesioną od orzeczenia sądu I instancji wyrokiem z 28 września 2012 r. (sygn. akt III APa 17/12). Wyrok ten został doręczony skarżącemu 16 listopada 2012 r.

3. W dniu 27 grudnia 2012 r. skarżący wniósł o zwolnienie z kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi kasacyjnej. Postanowieniem z 21 stycznia 2013 r. (sygn. akt I Co 585/13) Sąd Apelacyjny w Katowicach ustanowił dla niego pełnomocnika z urzędu, który sporządził opinię o braku podstaw do wystąpienia z tym nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia.

4. W dniu 14 lutego 2013 r. skarżący zwrócił się do sądu o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem z 22 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Dąbrowie Górniczej ustanowił dla skarżącego pełnomocnika z urzędu. Decyzją z 8 kwietnia 2013 r. Okręgowa Rada Adwokacka w Katowicach wyznaczyła dla skarżącego pełnomocnika, który tę decyzję otrzymał 10 kwietnia 2013 r.

5. Uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej skarżący wiąże z naruszeniem prawa do ochrony innych niż własność praw majątkowych. Naruszenie to – w jego ocenie – stanowi konsekwencję dominującego w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowiska, zgodnie z którym Kodeks pracy przewiduje zamknięty katalog roszczeń związanych z bezprawnym (nieuzasadnionym) wypowiedzeniem umowy o pracę. Uniemożliwia to pracownikowi dochodzenie roszczeń na podstawie art. 415 oraz art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.).

6. Zdaniem skarżącego przepisy kwestionowane we wniesionej skardze służą uproszczeniu dochodzenia odszkodowania w sytuacji, w której pracownik nie jest w stanie wykazać wysokości wyrządzonej mu szkody. Jednakże ograniczenia w dochodzeniu odszkodowania za szkodę o większej wartości niż wynikająca z zaskarżonych regulacji są sprzeczne z Konstytucją i naruszają zasadę demokratycznego państwa prawnego. Taka zawężająca wykładnia upowszechnia bowiem niezgodne z prawem działania pracodawców. Prowadzi to do tego, że system prawny chroni pracownika, z którym wadliwie rozwiązano stosunek pracy, nieskutecznie i częściowo, zwalniając jednocześnie – w zakresie wykraczającym poza treść zaskarżonej regulacji – z odpowiedzialności podmiot dokonujący czynności prawnej niezgodnie z prawem. Jak twierdzi skarżący, uniemożliwienie pracownikowi (słabszej stronie stosunku pracy) uzyskania pełnego naprawienia szkody wyrządzonej bezprawnym rozwiązaniem stosunku pracy narusza prawa majątkowe tego pracownika (art. 64 ust. 1 Konstytucji) i jest sprzeczne z zasadami sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji).

7. Postanowieniem z 19 lutego 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu ze względu na jej wniesienie po upływie 3-miesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W uzasadnieniu Trybunał przypomniał, że próba wszczęcia postępowania kasacyjnego przed Sądem Najwyższym nie ma wpływu na bieg terminu do złożenia skargi konstytucyjnej, a wystąpienie do sądu z wnioskiem o przyznanie pełnomocnika z urzędu powoduje zawieszenie – a nie przerwanie – biegu terminu do wniesienia skargi.

8. W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia. Odnosząc się do podstaw odmowy, wskazał, że w sprawie nie doszło do przekroczenia terminu do wniesienia skargi. Zdaniem skarżącego bieg terminu w jego sprawie rozpoczął się w momencie, w którym pełnomocnik dowiedział się o wyznaczeniu go na pełnomocnika z urzędu. Błędny jest pogląd – jak wywodzi dalej skarżący – zgodnie z którym wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu powoduje zawieszenie terminu do wniesienia skargi. Jego akceptacja prowadziłaby bowiem do sytuacji, w której pełnomocnik wyznaczony z urzędu nie ma czasu na zapoznanie się z aktami sprawy i sporządzenie prawidłowej skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 i w zw. z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przedstawione w zażaleniu nie podważają zasadności ustaleń dokonanych w tym postanowieniu.

3. Sposób liczenia biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej w sytuacji, w której skarżący wystąpił do sądu o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej, był wielokrotnie przedmiotem orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał przyjął w nich, że wystąpienie z takim wnioskiem powoduje zawieszenie, nie zaś przerwanie biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Wynika to ze sformułowania „termin (…) nie biegnie” zawartego w art. 48 ust. 2 ustawy o TK. W postanowieniu z 21 marca 2013 r. (SK 32/12, OTK ZU nr 3/A/2013, poz. 37) Trybunał stwierdził, że „gdyby skutkiem wystąpienia o ustanowienie pełnomocnika z urzędu miałoby być przerwanie biegu terminu do wniesienia skargi omawiany przepis wyraźnie stwierdzałby, że od daty ustanowienia pełnomocnika termin do złożenia skargi konstytucyjnej biegnie na nowo (zob. postanowienia z: 7 września 1998 r., Ts 96/98, OTK ZU nr 6/1998, poz. 106; 24 listopada 1999 r., Ts 78/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 185; 23 listopada 1999 r., Ts 23/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 187; 23 listopada 1999 r., Ts 40/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 191; 16 lutego 2000 r., Ts 135/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 36; 2 lutego 2000 r., Ts 138/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 40; 19 marca 2003 r., sygn. Ts 27/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 157; 17 lutego 2009 r., Ts 148/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 133; 16 maja 2012 r., Ts 339/11, OTK ZU nr 3/B/2012, poz. 318)”.

4. Przyjęcie poglądu skarżącego, wyrażonego we wniesionym zażaleniu, prowadziłoby – w ocenie Trybunału – do nieuzasadnionego odmiennego traktowania sytuacji prawnej skarżących, którzy samodzielnie ustanowili pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej, od sytuacji prawnej skarżących, którzy zwrócili się o udzielenie im pomocy prawnej z urzędu. Skarżący, który zbyt późno zwrócił się do adwokata z wyboru w celu sporządzenia przez niego i wniesienia skargi konstytucyjnej, ryzykuje, że adwokat ten nie zdąży prawidłowo sporządzić skargi. Takie samo ryzyko powinien ponieść skarżący, który zbyt późno wystąpił o pomoc prawną z urzędu. Przyjęcie, że termin do wniesienia skargi przerywa swój bieg w momencie złożenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu i zaczyna biec od początku, gdy adwokat/radca prawny uzyska informację o wyznaczeniu go na pełnomocnika z urzędu, spowodowałoby nieuzasadnione uprzywilejowanie osób korzystających z pomocy prawnej z urzędu (zob. postanowienia TK z: 22 marca 1999 r., Ts 92/1998, OTK ZU nr 3/1999, poz. 47; 4 lipca 2000 r., Ts 145/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 160).

5. Ostatecznym orzeczeniem w rozpatrywanej sprawie jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 września 2012 r. (sygn. akt III APa 17/12), doręczony skarżącemu 16 listopada 2012 r. W tym dniu rozpoczął bieg trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej do Trybunału. Bieg terminu uległ zawieszeniu w momencie złożenia przez skarżącego wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu wniesienia skargi konstytucyjnej, tj. 14 lutego 2013 r., tuż przed upływem terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Odwieszenie biegu terminu nastąpiło 10 kwietnia 2013 r., tj. w dniu doręczenia pełnomocnikowi skarżącego decyzji o wyznaczeniu go na pełnomocnika do sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej. Skarga konstytucyjna została złożona w Trybunale Konstytucyjnym 29 kwietnia 2013 r., a więc z przekroczeniem terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, o ponad tydzień, co uzasadnia odmowę nadania jej dalszego biegu.

Wziąwszy powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 19 lutego 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu analizowanej skardze konstytucyjnej i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.






4