Pełny tekst orzeczenia

33/1/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 14 stycznia 2014 r.
Sygn. akt Ts 202/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar – przewodniczący
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Piotr Tuleja,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 września 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej W.L.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 14 sierpnia 2012 r. (data nadania) W.L. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 55 ust. 7 ustawy z dnia 17 maja 1998 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 29, poz. 154, ze zm.; dalej: ustawa) z art. 2 oraz art. 217 Konstytucji w zakresie, w jakim warunki sprawozdania będącego podstawą do skorzystania z ulgi podatkowej z tytułu darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych nie są określone przez przepisy rangi ustawowej. Skarżący wniósł również o zbadanie zgodności tegoż przepisu ustawy – rozumianego w ten sposób, że dla realizacji zawartej w nim ulgi podatkowej z tytułu darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych wymagane jest przedstawienie sprawozdania z przeznaczenia darowizny zawierającego dane beneficjentów darowizny, umożliwiających organom podatkowym dokładne zweryfikowanie tego, czy został zrealizowany cel charytatywno-opiekuńczy tejże darowizny – z art. 51 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego zakwestionowana regulacja narusza zasadę ustawowej określoności regulacji podatkowej (wynikającą z art. 217 Konstytucji), zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa (wynikającą z art. 2 Konstytucji) oraz prawo do prywatności (wynikające z art. 51 ust. 1 Konstytucji) beneficjentów darowizny w zakresie, w jakim nie nakłada obowiązku udzielenia organom państwa informacji o sytuacji majątkowej, zdrowotnej i rodzinnej tychże beneficjentów, uzasadniającej otrzymanie pomocy.
Postanowieniem z 20 września 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił analizowanej skardze konstytucyjnej nadania dalszego biegu. W ocenie Trybunału skarżący niewłaściwie określił przedmiot skargi, gdyż zaskarżony przepis statuuje ulgę podatkową. Ponadto, Trybunał uznał, że skarżący nieprawidłowo wskazał konstytucyjne prawa lub wolności, których naruszenie zostało spowodowane zastosowaniem zaskarżonego unormowania, ani nie określił sposobu ich naruszenia. Kolejną samodzielną przesłanką odmowy nadania skardze dalszego biegu było nieusunięcie braków formalnych skargi konstytucyjnej w przepisanym terminie.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącego wniósł, w ustawowym terminie, zażalenie. Podniósł w nim, że Trybunał Konstytucyjny nie dostrzegł istoty problemu konstytucyjnego poruszonego w skardze konstytucyjnej. Zarzuty w niej sformułowane dotyczyły bowiem niekonstytucyjnego uregulowania zasad korzystania ze zwolnienia podatkowego, które narusza zasadę bezpieczeństwa prawnego i nie pozwala przewidzieć, w jakim stopniu zastosowanie zwolnienia może wpływać na ukształtowanie pozycji prawnej jednostki w poszczególnych sytuacjach prawnych. Zdaniem skarżącego – wbrew stanowisku Trybunału – art. 2 i art. 51 ust. 1 Konstytucji są samodzielnymi i adekwatnymi wzorcami kontroli w postępowaniu skargowym.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia. Na uwzględnienie zażalenia nie może zatem wpływać przedstawienie w nim nowych argumentów (niezawartych w skardze konstytucyjnej) lub modyfikacja zarzutów skargi na tym etapie postępowania.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie. Wniesione zażalenie w żadnej mierze nie podważyło bowiem zasadności argumentów przytoczonych w zaskarżonym postanowieniu.
Po pierwsze, Trybunał podkreśla, że w treści zażalenia skarżący nie odniósł się do samodzielnej przesłanki odmowy nadania skardze dalszego biegu, jaką było nieusunięcie braków formalnych skargi w ustawowym terminie. Tym samym należy uznać, że tej podstawy odmowy skarżący nie podważył.
Po drugie, Trybunał stwierdza, że w rozpatrywanym zażaleniu skarżący nie odniósł się również do innej przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej tj., niemożności uznania art. 217 Konstytucji za wzorzec kontroli w postępowaniu skargowym. Zatem w tym zakresie postanowienie z 20 września 2013 r. nie zostało zakwestionowane.
Po trzecie, Trybunał w obecnych składzie zauważa, że zarzuty sformułowane w zażaleniu sprowadzają się do twierdzenia, że nietrafność postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 20 września 2013 r. wynikała z niezrozumienia problemu konstytucyjnego określonego w skardze konstytucyjnej. Niemniej jednak po przeanalizowaniu treści skargi konstytucyjnej, a także pisma z 1 października 2012 r., będącego odpowiedzią na wezwanie do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej (dalej: pismo z 1 października 2012 r.) nie można zgodzić się z twierdzeniem skarżącego, jakoby w zaskarżonym postanowieniu Trybunał nie dostrzegł istoty skargi konstytucyjnej. Przeciwnie, należy podkreślić, że niezwykle lakoniczna skarga konstytucyjna, poza wskazaniem naruszonych – w ocenie skarżącego – konstytucyjnych praw, nie zawierała żadnego uzasadnienia sposobu ich naruszenia. Trudno zatem stwierdzić, że określono w niej jakikolwiek problem konstytucyjny.
Również sformułowania zawarte w piśmie z 1 października 2012 r. nie pozwalają na uwzględnienie argumentacji przedstawionej w zażaleniu. Z treści tego pisma wynika bowiem, że skarżący kwestionował niedostateczną jasność przepisu statuującego zwolnienie podatkowe, w zakresie określenia koniecznych elementów sprawozdania kościelnej osoby prawnej z wykorzystania otrzymanej darowizny, którego posiadanie było warunkiem skorzystania ze zwolnienia. Skarżący podniósł, że stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie tego, jakie cechy powinno mieć sprawozdanie zostało oparte na wykładni systemowej tego przepisu, a nie na jego jednoznacznym językowym brzmieniu (zob. s. 1 pisma z 1 października 2012 r.).
Na tej podstawie nie można uznać, że istotą skargi konstytucyjnej był zarzut niekonstytucyjnego uregulowania zasad korzystania ze zwolnienia podatkowego, naruszającego zasadę bezpieczeństwa prawnego i niepozwalającego przewidzieć, w jakim stopniu zastosowanie zwolnienia może wpływać na ukształtowanie pozycji prawnej jednostki w poszczególnych sytuacjach prawnych.
Trybunał, w obecnym składzie, nie podziela również stanowiska skarżącego wobec możliwości wskazania art. 2 Konstytucji jako samodzielnego wzorca kontroli konstytucyjności przepisów w postępowaniu skargowym. Przeciwny pogląd został bowiem wyrażony w postanowieniu pełnego składu Trybunału z 23 stycznia 2002 r. (Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60). Należy podkreślić, że – zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK – odstąpienie od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie wymaga wydania orzeczenia w takim samym składzie.
Wskazane przez skarżącego orzeczenie (wyrok TK z 12 grudnia 2001 r., SK 26/01; OTK ZU nr 8/2001, poz. 258) zostało wydane wcześniej, niż wyżej przywołane postanowienie Trybunału (Ts 105/00), a zatem jego treść pozostaje irrelewantna dla niniejszej sprawy. Natomiast drugie z przywołanych przez niego orzeczeń (wyrok TK z 10 lipca 2007 r., SK 50/06, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 75) nie zostało wydane przez Trybunał w pełnym składzie, a co więcej, z jego treści wynika, że w rozpatrywanej sprawie Trybunał uznał art. 2 Konstytucji za wzorzec pomocniczy, a nie samodzielny. Tym samym argumentację skarżącego w tym zakresie należało uznać za nietrafną.
Odnosząc się z kolei do art. 51 ust. 1 Konstytucji wskazanego jako wzorzec kontroli, Trybunał, w obecnym składzie, podziela pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu z 20 września 2013 r., zgodnie z którym w rozpatrywanej skardze konstytucyjnej skarżący domagał się ochrony praw osób trzecich, co czyniło tę skargę niedopuszczalną.
Zgodnie z art. 51 ust. 1 Konstytucji nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. Skoro sprawozdanie, o którym mowa w zaskarżonym przepisie ustawy, miało zawierać dane beneficjentów darowizny, to nie mogło naruszać prawa do prywatności darczyńcy.

W związku z powyższym Trybunał, w obecnym składzie, stwierdza, że skarżący nie podważył przesłanek odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.