Pełny tekst orzeczenia

631/6/B/2014



POSTANOWIENIE

z dnia 8 października 2014 r.

Sygn. akt Ts 209/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Wojciech Hermeliński,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.J. w sprawie zgodności:

art. 118 § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.) w związku z art. 20 i art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z art. 79 ust. 1 w związku z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 188 pkt 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 1 sierpnia 2014 r. M.J. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 118 § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) w związku z art. 20 i art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) z art. 79 ust. 1 w związku z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 188 pkt 5 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Pełnomocnik wyznaczony dla skarżącego na pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej sporządził opinię o braku podstaw do wniesienia skargi, którą skarżący otrzymał 7 lutego 2014 r. W związku z tym skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego w Tychach z wnioskiem, w którym domagał się zmiany dotychczasowego pełnomocnika, a w wypadku nieuwzględnienia tego żądania – ustanowienia pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej na art. 118 § 5 k.p.c. Sąd Rejonowy w Tychach nie uwzględnił pierwszej części wniosku, postanowieniem z 14 maja 2014 r. (sygn. akt I Co 921/14/3) ustanowił jednak dla skarżącego pełnomocnika w celu wniesienia skargi w niniejszej sprawie.

Zdaniem skarżącego możliwość przygotowania przez pełnomocnika z urzędu wyznaczonego do sporządzenia skargi konstytucyjnej opinii o braku postaw do wniesienia takiej skargi narusza jego prawo gwarantowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Skarżący wskazał, że zakwestionowana regulacja powoduje, iż pełnomocnik z urzędu ocenia zasadność wniesienia skargi, do czego nie ma kompetencji. Zgodnie z art. 188 pkt 5 Konstytucji zasadność skargi powinna bowiem być oceniana jedynie przez Trybunał Konstytucyjny. Skarżący stwierdził również, że takie ograniczenie możliwości wnoszenia skarg nie spełnia wymogów określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji, gdyż nie jest konieczne w demokratycznym społeczeństwie. Zdaniem skarżącego interes publiczny przemawiający za sporządzaniem skarg jest bowiem ważniejszy niż wyeliminowanie bezzasadnych skarg już na etapie postępowania poprzedzającego wniesienie skargi do Trybunału. Skarżący zarzucił również, że zakwestionowana regulacja narusza wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadę sprawiedliwości proceduralnej. Wskazał ponadto, że możliwość sporządzenia przez pełnomocnika z urzędu opinii o braku podstaw do wniesienia skargi konstytucyjnej powoduje, iż skarżący nie ma wpływu na upływ terminu do złożenia tejże skargi.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej, precyzuje ustawa o TK. Z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK wynika, że na skarżącym ciąży obowiązek wskazania naruszonych wolności lub praw oraz określenia sposobu ich naruszenia. Z kolei z jej art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 wynika obowiązek uzasadnienia zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów. Ponadto w myśl art. 36 ust. 3 ustawy o TK, mającego zastosowanie do spraw rozpatrywanych w trybie skargi konstytucyjnej na podstawie art. 49 tejże ustawy, Trybunał Konstytucyjny, w toku wstępnego rozpoznania wniesionej skargi, odmawia nadania jej dalszego biegu, jeżeli jest ona oczywiście bezzasadna.

Analiza skargi konstytucyjnej wniesionej w niniejszej sprawie prowadzi do wniosku, że skarga nie spełnia warunków nadania jej dalszego biegu, gdyż jest oczywiście bezzasadna.

Przymus adwokacko-radcowski, choć stanowi formalne ograniczenie prawa do wniesienia skargi konstytucyjnej, pełni funkcję gwarancyjną. Ma zapewnić, że skargi konstytucyjne będą sporządzane przez osoby dysponujące wiedzą i doświadczeniem koniecznym do ich prawidłowego przygotowania. Jednocześnie ma służyć temu, by skargi nie były formułowane w sprawach, w których nie występują przesłanki ich złożenia. Rygoryzm tego wymogu jest łagodzony możliwością wyznaczenia pełnomocnika z urzędu, który zobowiązany jest udzielić stronie pomocy prawnej. Elementem realizacji tego obowiązku jest ocena istnienia podstaw do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Jest on więc wypełniany zarówno przez sporządzenie i wniesienie tego środka prawnego, jak i – wtedy, gdy pełnomocnik nie widzi ku temu podstaw – przez przygotowanie opinii o braku podstaw do jego wniesienia. Obie te czynności realizują cel art. 117-118 k.p.c., którym jest zapewnienie stronie profesjonalnej pomocy prawnej z urzędu. Nie można bowiem oczekiwać od profesjonalnego pełnomocnika sporządzenia i wniesienia środka prawnego, jeśli jest przekonany o jego bezpodstawności. Ponadto zapewnieniu, tego by udzielona stronie pomoc prawna była odpowiedniej jakości, służy art. 118 § 6 k.p.c., który przewiduje wyznaczenie dla skarżącego innego adwokata lub radcy prawnego wtedy, gdy opinia o braku podstaw do wniesienia skargi nie została sporządzona z zachowaniem zasad należytej staranności.

Jednocześnie – wbrew twierdzeniom skarżącego – sporządzenie przez pełnomocnika z urzędu opinii o braku podstaw do wniesienia skargi konstytucyjnej nie zamyka ostatecznie drogi do złożenia tego środka prawnego. Skarżący może bowiem – z zachowaniem ustawowego terminu do wniesienia skargi – zwrócić się do pełnomocnika z wyboru. Oczywiście bezzasadne jest więc twierdzenie skarżącego, że sporządzona przez pełnomocnika z urzędu opinia o braku podstaw do wniesienia skargi stanowi ostateczne rozstrzygnięcie o możliwości jej złożenia podejmowane przez pełnomocnika, który nie ma do tego uprawnień. Odmowa przygotowania skargi przez pełnomocnika nie może być bowiem utożsamiana z orzekaniem o dopuszczalności tego środka podejmowanym przez Trybunał w toku rozpoznawania wniesionej skargi.

Skarżący bezpodstawnie twierdzi również, że sporządzenie przez pełnomocnika z urzędu opinii o braku podstaw do złożenia skargi może prowadzić do niezależnego od woli skarżącego upływu ustawowego terminu do wniesienia skargi. Zakwestionowany art. 118 § 5 k.p.c. wyraźnie przewiduje bowiem, że pełnomocnik z urzędu ma obowiązek przygotować taką opinię w ciągu dwóch tygodni od dnia zawiadomienia go o wyznaczeniu go na pełnomocnika z urzędu w danej sprawie. Regulacja ta ma zapobiegać przedłużaniu się sporządzania takiej opinii i gwarantować, że skarżący będzie miał wystarczająco dużo czasu na zwrócenie się o wyznaczenie nowego pełnomocnika lub znalezienie pełnomocnika z wyboru, który zdecyduje się wnieść skargę w jego imieniu.

Oczywiście bezzasadne jest więc twierdzenie skarżącego, że zakwestionowana w skardze regulacja jest nieproporcjonalnym ograniczeniem prawa do złożenia skargi konstytucyjnej w związku z zasadą sprawiedliwości proceduralnej, zasadami ograniczania konstytucyjnych wolności i praw oraz wyłączną kompetencją Trybunału Konstytucyjnego do rozpoznawania skargi (art. 79 ust. 1 w związku z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 188 pkt 5 Konstytucji). Okoliczność ta, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK jest samodzielną przesłanką odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.



Wziąwszy pod uwagę powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.