Pełny tekst orzeczenia

486/5/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 19 maja 2014 r.

Sygn. akt Ts 76/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Rymar,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.M. w sprawie zgodności:

art. 14 ust. 4 i 5 w związku z art. 3 ust. 1 pkt 8, art. 5 ust. 1 i art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin (Dz. U. z 2013 r. poz. 666, ze zm.) oraz art. 20 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 166, poz. 1609, ze zm.) z art. 2, art. 5, art. 7, art. 8, art. 9, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 67 ust. 1, art. 77 ust. 1, art. 83, art. 87 ust. 1, art. 91 ust. 1 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 21 marca 2014 r. M.M. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 14 ust. 4 i 5 w związku z art. 3 ust. 1 pkt 8, art. 5 ust. 1 i art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin (Dz. U. z 2013 r. Nr 666, ze zm.; dalej: ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy) oraz art. 20 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 166, poz. 1609, ze zm.; dalej: ustawa nowelizująca) z art. 2, art. 5, art. 7, art. 8, art. 9, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 67 ust. 1, art. 77 ust. 1, art. 83, art. 87 ust. 1, art. 91 ust. 1 i 3 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Decyzją o zmianie wysokości emerytury wojskowej z 30 stycznia 2012 r. (nr EWU 4547/1) Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w Olsztynie ustalił skarżącemu wysokość emerytury wojskowej. Skarżący odwołał się od tej decyzji do Sądu Okręgowego w Olsztynie – IV Wydział I Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, który wyrokiem z 5 lipca 2012 r. (sygn. akt IV U 479/12) odwołanie oddalił. Apelacja skarżącego od tego wyroku oddalił Sąd Apelacyjny w Białymstoku – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 26 lutego 2013 r. (sygn. akt III AUa 878/12). Postanowieniem z 26 listopada 2013 r. (sygn. akt I UK 295/13), doręczonym skarżącemu 24 grudnia 2013 r., Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej, którą skarżący wniósł od powyższego wyroku.

Zdaniem skarżącego ponowne ustalenie mu wysokości emerytury na podstawie zakwestionowanych przepisów naruszyło zakaz dyskryminacji. Spowodowało bowiem jego gorsze traktowanie w porównaniu do emerytów, których świadczenia są ustalane na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.) oraz emerytów wojskowych, którzy zostali ponownie powołani do służby zawodowej i pełnili ją przez co najmniej 12 miesięcy. Zdaniem skarżącego podstawa wymiaru jego emerytury powinna być obliczona na podstawie aktualnego wynagrodzenia przysługującego żołnierzowi zajmującemu stanowisko służbowe, które skarżący zajmował bezpośrednio przed zakończeniem służby, nie zaś na podstawie wynagrodzenia przysługującego na tym stanowisku w momencie, w którym skarżący zakończył służbę. Skarżący twierdzi bowiem, że wraz z zakończeniem służby nabył prawo do emerytury, której wysokość pozostaje w stałej relacji do wysokości wynagrodzenia żołnierzy zawodowych zajmujących określone stanowisko. Jego zdaniem obliczanie podstawy wymiaru emerytury na podstawie stanu z dnia zakończenia służby oraz przyjęcie systemu waloryzacji świadczeń, który nie wiąże ich wysokości z wzrostem wynagrodzenia żołnierzy, naruszają art. 2 i art. 64 ust. 2 Konstytucji. Za nieprawidłowe skarżący uznaje stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w wyroku z 17 grudnia 2013 r. (SK 29/12, OTK ZU nr 9/A/2013, poz. 138). W orzeczeniu tym Trybunał przyjął, że analogiczny do przepisów zakwestionowanych w niniejszej sprawie przepis ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2013 r. poz. 667, ze zm.), wprowadzający waloryzację cenową emerytur mundurowych, jest zgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji. Skarżący powołuje również liczne przepisy umów międzynarodowych, które – według niego –zostały naruszone w jego sprawie. Zdaniem skarżącego naruszenie tych aktów prawnych powoduje niezgodność zakwestionowanej regulacji z art. 91 ust. 1 i 3 Konstytucji w zakresie, w jakim przepis ten przewiduje bezpośrednie stosowanie tych aktów w polskim systemie prawa.

Ponadto skarżący zarzuca, że Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego wydał decyzję w jego sprawie, nie wysłuchawszy go, oraz że organ ten nie uzasadnił prawidłowo swojego rozstrzygnięcia. Skarżący wskazuje także, że wydane w jego sprawie decyzje nie miały podstaw prawnych. Jego zdaniem, Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w Olsztynie powinien był bowiem ustalić mu wyższą podstawę wymiaru emerytury, a przyjęcie jej na niższym poziomie było sprzeniewierzeniem się konstytucyjnym prawom skarżącego.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo o obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka ochrony wolności i praw precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W myśl art. 46 ust. 1 tejże ustawy skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK wynika, że na skarżącym ciąży obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, oraz dokładnego określenia sposobu ich naruszenia przez zaskarżone przepisy. Niespełnienie tych warunków, podobnie jak oczywista bezzasadność skargi konstytucyjnej, skutkuje odmową nadania jej dalszego biegu.

Zasadniczym powodem odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest ustalenie, że skarga została wniesiona z naruszeniem terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Przepis ten przewiduje, że skarga konstytucyjna może być złożona po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego na podstawie przepisów kwestionowanych w skardze. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego termin do wniesienia skargi konstytucyjnej określony w tym przepisie jest związany z uzyskaniem, w ramach drogi prawnej, orzeczenia niepodlegającego zaskarżeniu za pomocą zwykłych środków zaskarżenia, a więc w wypadku postępowania sądowego – prawomocnego wyroku lub postanowienia. Konstytucja i ustawa o TK nie wymagają natomiast użycia środków nadzwyczajnych (takich jak kasacja [w postępowaniu karnym] lub skarga kasacyjna [w postępowaniu cywilnym]), których wniesienie jest uzależnione od spełnienia szczególnych wymagań. Termin do złożenia skargi konstytucyjnej rozpoczyna więc bieg w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji, a wniesienie skargi kasacyjnej jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia nie powoduje ani przerwania, ani zawieszenia jego biegu (zob. np. postanowienia TK z 25 stycznia 2008 r., Ts 58/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 107 oraz 14 grudnia 2009 r., Ts 97/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 16).

W sprawie skarżącego ostatecznym orzeczeniem wydanym na podstawie zakwestionowanych przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy oraz ustawy nowelizującej jest więc wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 26 lutego 2013 r. Jak ustalił, działając z urzędu, Trybunał Konstytucyjny, wyrok ten został doręczony skarżącemu 28 marca 2013 r. To od tej daty należy więc liczyć trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej w niniejszej sprawie. Upłynął on 28 czerwca 2013 r. Skarga konstytucyjna została natomiast nadana w placówce pocztowej 21 marca 2014 r., a więc ponad osiem miesięcy po upływie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Złożenie skargi po terminie przewidzianym w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, zgodnie z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK stanowi samodzielną podstawę odmowy nadania jej dalszego biegu.

Niezależnie od powyższego w zakresie badania zakwestionowanych przepisów z art. 2, art. 5, art. 7, art. 8, art. 9, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37 ust. 1, art. 83, art. 87 ust. 1, art. 91 ust. 1 i 3 Konstytucji odmowę nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu uzasadnia również to, że żaden z wymienionych przepisów Konstytucji nie wyraża samodzielnie konstytucyjnego prawa lub wolności, których ochronie służy skarga konstytucyjna. Nie mogą więc być one samodzielnymi wzorcami kontroli przepisów zaskarżonych w skardze (zob. np. wyroki TK z 8 lipca 2002 r., SK 41/01, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 51 oraz 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1A/2004, poz. 2, a także postanowienia TK z: 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225; 19 kwietnia 2006 r., SK 12/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 50; 16 lutego 2009 r., Ts 202/06, OTK ZU nr 1/B/2009, poz. 23; 3 czerwca 2009 r., Ts 231/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 206; 15 października 2012 r., Ts 179/12, OTK ZU nr 3/B/2013, poz. 267; 28 czerwca 2012 r., Ts 94/12, OTK ZU nr 6/B/2013, poz. 568 oraz 10 grudnia 2013 r., Ts 251/13, dotychczas niepubl.).

Trybunał Konstytucyjny przypomina również, że przedmiotem skargi konstytucyjnej może być jedynie zarzut niezgodności przepisów prawa z Konstytucją. Wzorcami kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej nie mogą być zatem przepisy umów międzynarodowych (zob. np. postanowienia TK z 18 kwietnia 2000 r., SK 2/99, OTK ZU nr 3/2000, poz. 92 oraz 31 maja 2005 r., SK 59/03, OTK ZU nr 5/A/2005, poz. 61; a także wyrok TK z 6 października 2009 r., SK 46/07, OTK ZU 9/A/2009, poz. 132). Niedopuszczalne jest więc również wskazanie jako wzorca kontroli art. 91 ust. 1 i 3 Konstytucji w zakresie, w jakim przewiduje on bezpośrednie stosowanie umów międzynarodowych oraz aktów prawa stanowionego przez organizację międzynarodową, z powołaniem się na określone akty prawa międzynarodowego (zob. np. postanowienie TK z 3 czerwca 2009 r., Ts 231/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 206).

W zakresie, w jakim skarżący zarzuca nieprawidłowość wydanej w jego sprawie decyzji Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego w Olsztynie oraz wskazuje, że – jego zdaniem – decyzja ta została wydana bez podstaw prawnych oraz z naruszeniem zasad procedury administracyjnej, jego zarzuty nie dotyczą konstytucyjności zaskarżonych przepisów, lecz sfery stosowania prawa. Nie mogą więc być przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny, który jest powołany do badania hierarchicznej zgodności norm, nie zaś do oceny prawidłowości ich stosowania przez sądy w konkretnych sprawach (zob. np. postanowienie TK z 2 grudnia 2009 r., Ts 275/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 34 i tam cytowane orzecznictwo).



Wziąwszy pod uwagę powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.