Pełny tekst orzeczenia

127/2/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 4 kwietnia 2014 r.

Sygn. akt Ts 246/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Wojciech Hermeliński – przewodniczący

Marek Kotlinowski – sprawozdawca

Marek Zubik,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.C.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 5 października 2012 r. (data prezentaty), M.C. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 87 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.), rozumianego w ten sposób, że przyczyna uchybienia terminowi do wniesienia skargi kasacyjnej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu ustaje w dniu, w którym dowiedział się on o wyznaczeniu go pełnomocnikiem, a w konsekwencji siedmiodniowy termin na przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej upływa siódmego dnia od dnia, w którym pełnomocnik ustanowiony z urzędu dowiedział się o jego ustanowieniu, z art. 32 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Zdaniem skarżącego norma wywodzona z art. 87 § 1 p.p.s.a. kształtuje procedurę przywrócenia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego w sposób, który uniemożliwia osobom, dla których ustanowiono pełnomocnika z urzędu, skuteczne wniesienie środka zaskarżenia, a w konsekwencji narusza konstytucyjną zasadę równości w związku z prawem do sądu.



2. Postanowieniem z 26 listopada 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej – na podstawie art. 39 ust. 1 in principio ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – ze względu na zbędność orzekania. Kwestionowany przepis był już bowiem, we wskazanym przez skarżącego zakresie normatywnym, przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z 25 lipca 2013 r. o sygn. SK 17/12 (OTK ZU nr 6/A/2013, poz. 86) Trybunał orzekł bowiem, że „art. 87 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, 1101 i 1529), rozumiany w ten sposób, że – w sytuacji niedochowania terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, o którym mowa w art. 177 § 1 tej ustawy, na skutek wystąpienia o przyznanie prawa pomocy w postaci ustanowienia adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego – przyczyna uchybienia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej ustaje z dniem, w którym powiadomiony o ustanowieniu pełnomocnik ma możliwość sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej, jest zgodny z art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

Jednocześnie Trybunał zwrócił uwagę, że brak rozstrzygnięcia w wyroku w sprawie SK 17/12 w zakresie zgodności zaskarżonego przepisu z art. 32 ust. 1 Konstytucji nie stał na przeszkodzie odmowie nadania skardze dalszego biegu. Zasada równości wobec prawa ma bowiem charakter niesamoistny, co oznacza, że każdorazowy zarzut jej naruszenia musi zostać powiązany z konstytucyjnym prawem podmiotowym jednostki (zob. postanowienie pełnego składu TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). W analizowanej skardze zarzut dyskryminacji odnosił się do prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Skoro jednak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 25 lipca 2013 r. orzekł, że art. 87 § 1 p.p.s.a. – w rozumieniu wskazanym w sentencji tego orzeczenia – jest zgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji, to ocena ta przesądzała także o zbędności orzekania w zakresie zarzutu naruszenia zasady równości odnoszonej do praw wywiedzionych z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Odpis postanowienia Trybunału został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 4 grudnia 2013 r.



3. Pismem procesowym, sporządzonym przez adwokata i wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 11 grudnia 2013 r. (data nadania), skarżący złożył zażalenie na postanowienie Trybunału z 26 listopada 2013 r., zarzucając temu orzeczeniu „obrazę art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym poprzez przyjęcie, że w sprawie zainicjowanej [jego] skargą (…) zaszła przesłanka zbędności postępowania z uwagi na to, że treść art. 87 § 1 p.p.s.a. była już przedmiotem uprzedniej kontroli jego zgodności z Konstytucją, zakończonej wydaniem wyroku w sprawie SK 17/12”. W uzasadnieniu skarżący podniósł, że „w sprawie, zainicjowanej [jego] skargą konstytucyjną (…) strona wnosiła o uznanie, że art. 177 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) w takim zakresie, w jakim odnosi się on do strony, której przyznano na zasadzie art. 245 § 1 i 3 wskazanej wyżej ustawy prawo pomocy w zakresie ustanowienia adwokata w celu wniesienia skargi kasacyjnej, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji”. Ponadto, skarżący zarzucił Trybunałowi, że nie odniósł się do zarzutu niezgodności art. 87 § 1 p.p.s.a. z art. 32 ust. 1 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny przede wszystkim bada, czy w zaskarżonym postanowieniu, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.



2. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty podniesione w zażaleniu nie podważyły ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu.



3. W pierwszej kolejności Trybunał odniósł się do zarzutu skarżącego, jakoby w postanowieniu z 26 listopada 2013 r. nieprawidłowo odmówiono nadania dalszego biegu skardze w oparciu o przesłankę zbędności orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 in principio ustawy o TK), gdyż – jak twierdzi skarżący – przedmiotem skargi konstytucyjnej był art. 177 § 1 p.p.s.a., a nie art. 87 § 1 tej ustawy.



3.1. Trybunał stwierdza, że zarzut skarżącego jest oczywiście bezzasadny i nie może zostać uwzględniony. Wbrew bowiem temu, co utrzymuje skarżący, w petitum skargi konstytucyjnej, jej uzasadnieniu, a także w uzupełniającym skargę piśmie procesowym z 28 listopada 2012 r., jako przedmiot kontroli wskazał on wyraźnie art. 87 § 1 p.p.s.a. „rozumiany w ten sposób, że przyczyna uchybienia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu ustaje w dniu, w którym dowiedział się on o wyznaczeniu go pełnomocnikiem, a w konsekwencji siedmiodniowy termin na przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej upływa siódmego dnia od dnia, w którym pełnomocnik ustanowiony z urzędu dowiedział się o jego ustanowieniu”. Zważywszy na to, że zaskarżony przepis – we wskazanym przez skarżącego zakresie normatywnym – był już badany przez Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku w sprawie SK 17/12 orzekł, że art. 87 § 1 p.p.s.a. „rozumiany w ten sposób, że – w sytuacji niedochowania terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, o którym mowa w art. 177 § 1 tej ustawy, na skutek wystąpienia o przyznanie prawa pomocy w postaci ustanowienia adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego – przyczyna uchybienia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej ustaje z dniem, w którym powiadomiony o ustanowieniu pełnomocnik ma możliwość sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej, jest zgodny z art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji”, odmowa nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w oparciu o art. 39 ust. 1 pkt 1 in principio ustawy o TK (przesłanka zbędności orzekania) była prawidłowa. We wskazanym orzeczeniu, które – zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji – ma moc powszechnie obowiązującą, Trybunał rozstrzygnął bowiem, jaka interpretacja art. 87 § 1 p.p.s.a. jest zgodna Konstytucją i w związku z tym ma być wyłącznie uwzględniana przez sądy administracyjne przy orzekaniu (zob. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 212).



3.2. Trybunał zwraca uwagę, że dopiero w uzasadnieniu zażalenia skarżący podniósł, że wnosi o zbadanie zgodności art. 177 § 1 p.p.s.a. z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji. Należy to jednak uznać wyłącznie za modyfikację przedmiotu skargi konstytucyjnej, która w niniejszej sprawie jest niedopuszczalna i w związku z tym nie podlega rozpoznaniu. Określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej ma bowiem charakter terminu zawitego do sformułowania wszystkich tych elementów skargi konstytucyjnej, które w myśl art. 47 ust. 1 ustawy o TK stanowią jej niezbędną treść. Zgodnie z art. 66 ustawy o TK Trybunał jest związany granicami skargi konstytucyjnej, nie może więc rozpatrywać merytorycznie zarzutów sformułowanych po upływie trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia, uprawniającego do wniesienia skargi (por. np. wyrok TK z 14 grudnia 1999 r., SK 14/98, OTK ZU nr 7/1999, poz. 163 oraz postanowienia TK z 22 stycznia 2002 r., Ts 139/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 107 i 15 stycznia 2009 r., Ts 99/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 130). Modyfikacja zakresu przedmiotowego skargi konstytucyjnej nie ma także wpływu na postępowanie zażaleniowe, którego przedmiotem jest zasadność odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu (por. np. postanowienie TK z 11 stycznia 2012 r., Ts 72/11, OTK ZU nr 1/B/2012, poz. 129).



4. Odnosząc się do drugiego zarzutu zażalenia, Trybunał stwierdza, że opiera się on na nieporozumieniu i również nie może zostać uwzględniony.

Zważywszy, że – po pierwsze – zarówno w sprawie Ts 246/12, jak i SK 17/12, to art. 45 ust. 1 Konstytucji stanowił główny wzorzec kontroli, po drugie – w wyroku w sprawie SK 17/12 Trybunał rozstrzygnął, jakie rozumienie art. 87 § 1 p.p.s.a. nie narusza konstytucyjnego prawa do sądu, po trzecie – wyrok Trybunału w sprawie SK 17/12 ma moc powszechnie obowiązującą i adresaci wskazanego przepisu mają obowiązek uwzględnienia tak ustalonego jego znaczenia (por. Z. CzeszejkoSochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, op.cit., s. 212), uznanie przez Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu, iż orzekanie w zakresie zarzutu naruszenia zasady równości odnoszonej do praw wywiedzionych z art. 45 ust. 1 Konstytucji jest zbędne w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK było prawidłowe.



Z wyżej przedstawionych powodów – na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK – Trybunał Konstytucyjny postanowił nie uwzględnić zażalenia.