Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CK 355/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 grudnia 2004 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSA Elżbieta Strelcow
Protokolant Hanna Kamińska
w sprawie z powództwa M.G.
przeciwko WAM
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 15 grudnia 2004 r.,
kasacji powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 stycznia 2004 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając
temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Powód domagał się nakazania pozwanej złożenia oświadczenia woli o
przyznaniu mu należnego ekwiwalentu pieniężnego w zamian za rezygnację z
kwatery. Sąd Okręgowy powództwo oddalił, ustalając co następuje:
Decyzją z 11.10.1985 r. przyznano powodowi dodatkową ulgę w formie
zwrotnej, która miała być przekazana na konto Spółdzielni Mieszkaniowej w R.
Decyzją z dnia 25.07.1986 r. dokonano zmiany udzielonej zaliczkowo pomocy
finansowej na bezzwrotną, a przysługującą różnicę przyznano w formie
bezzwrotnej, która miała być przekazana na konto w/w Spółdzielni. Powodowi
przysługiwało wówczas spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu nr 51 w R.,
przy ul. G., składającego się z 4 izb o powierzchni użytkowej 59,60 m2
. Powód
zamieszkał tam z żoną i córką. W dniu 26.08.1987 r. powód uzyskał zgodę
szefa WRZKB na zamianę zajmowanego lokalu w R. na lokal w G. przy ul. P.
Dnia 22.10.1987 r. powód uzyskał przydział na ten lokal, o powierzchni 53,3 m2
i mieszkalnej – 35,6 m2
. W przydziale stwierdzono, iż w lokalu zamieszkuje
powód z żoną i córką, a nadto, iż powodowi przysługuje dodatkowa
powierzchnia z tytułu stopnia wojskowego. Powód w tym czasie podjął też
starania o przekształcenie spółdzielczego prawa do lokalu z lokatorskiego na
własnościowe i pismem z dnia 30.11.1987 r. uzyskał zgodę na przeksięgowanie
przyznanej pomocy finansowej z konta spłat bieżących zobowiązań spółdzielni
na konto spłaty kredytu związanego z przekształceniem. W dniu 31.12.1987 r.
Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej „Z.” dokonał przekształcenia przysługującego
powodowi prawa lokatorskiego na własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu.
Powód z wnioskiem o wypłatę ekwiwalentu wystąpił w dniu 30.09.1995 r.
Ustalono, że powód zajmuje w DMW stanowisko oznaczone w etacie stopniem
wojskowym komandor. Orzeczeniem z dnia 22.12.1998 r. Rejonowa WKL MW
orzekła o potrzebie przyznania żonie powoda uprawnienia do korzystania z
dodatkowej powierzchni mieszkaniowej. Powód w dacie tego orzeczenia był
emerytem wojskowym, a jego córka studentką.
Dokonując oceny prawnej tego stanu faktycznego Sąd Okręgowy uznał,
iż powodowi nie przysługuje prawo do ekwiwalentu w świetle art. 87 ust. 2
3
ustawy z dnia 22.06.1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 368 ze zm.). Wskazano, iż powód swoje
uprawnienia uzasadnia tym, że przysługuje mu 6 tzw. norm zakwaterowania,
a nadto, iż pomoc finansową uzyskał na zajmowane obecnie mieszkanie.
Tymczasem – w ocenie Sądu Okręgowego – powodowi przysługują 2 normy
zakwaterowania z uwagi na stanowisko służbowe (komandora); 1 – norma
zakwaterowania na córkę i jedna na żonę. Wprawdzie żonie powoda przyznano
uprawnienie do dodatkowej powierzchni mieszkalnej z uwagi na stan zdrowia,
jednak z uwagi na treść art. 26 ust. 5 ustawy, uprawnienia tego nie realizuje się,
jeżeli liczba pokoi w zajmowanej kwaterze odpowiada liczbie osób tam
zamieszkujących (uprawnionych) i uwzględnionych przy ustalaniu powierzchni
mieszkalnej. Skoro zatem powód zajmuje lokal mieszkalny o powierzchni 35,6
m2,
a przysługuje mu powierzchnia 28 m2
(4x7m2
), to brak podstaw do
przyznania ekwiwalentu. Tę ocenę podzielił Sąd Apelacyjny, który wyrokiem
z dnia 30.01.2004 r. oddalił apelację powoda.
Wyrok ten powód zaskarżył kasacją, zarzucając naruszenie przepisów
prawa materialnego, czyli art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 22.06.1995 r.
o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 r.
Nr 42, poz. 368 ze zm.) i art. 26 ust. 1 i 6 ustawy w związku z § 3 pkt 11
rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 22.XI.1999 r. w sprawie
norm powierzchni dla osób uprawnionych do kwater wojskowych (Dz. U. Nr 96,
poz. 1130). Nadto powód zarzucił w kasacji zaniechanie przez Sąd Apelacyjny
wyjaśnienia zagadnienia prawnego czy jako oficer wyznaczony na okres 3 lat
do stanowiska generała brygady nie zachował uprawnienia do większej
powierzchni mieszkalnej oraz błąd w ustaleniach faktycznych przez pominięcie
w uzasadnieniu okoliczności dot. zachowania przez niego uprawnienia do
większej powierzchni tj. 3 norm zakwaterowania. Podnosząc te zarzuty nie
wskazał jednak, jakie przepisy prawa materialnego bądź przepisy postępowania
zostały naruszone. Powód zawnioskował o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawowe znaczenie w niniejszej sprawie ma art. 87 ust. 2 ustawy
z dnia 22.06.1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
4
(Dz. U. z 2002 Nr 42, poz. 368 ze zm.). Przepis ten stanowi, że osobie, która
otrzymała pomoc finansową na budownictwo mieszkaniowe do 31 grudnia
1995 r. i zajmuje lokal spółdzielczy o powierzchni użytkowej podstawowej
mniejszej od przysługującej minimalnej normy, wypłaca się odprawę
mieszkaniową w wysokości odpowiadającej różnicy między zajmowaną
powierzchnią użytkową podstawową a powierzchnią przysługującą według
zasad określonych w art. 26 i 47 ustawy. W art. 26 ust. 1 ustawy stwierdzono,
że przy ustaleniu powierzchni użytkowej podstawowej uwzględnia się
zajmowane przez żołnierza służby stałej stanowisko służbowe oraz stan
rodzinny, przy czym norma powierzchni użytkowej podstawowej przysługującej
żołnierzowi z jednego tytułu wynosi 7-10 m2
(przyjęcie normy 10 m2
może
nastąpić decyzją dyrektora oddziału rejonowego WAM). W art. 47 ustawy
określono natomiast zasady obliczenia odprawy mieszkaniowej, co jednak w
niniejszej sprawie jest bezprzedmiotowe, gdyż spór dotyczy samej zasady.
Istota sporu na etapie postępowania apelacyjnego sprowadzała się do
tego, jak obliczyć przysługującą powodowi minimalną normę powierzchni, gdyż
poza sporem jest, że powód uzyskał pomoc finansową na budownictwo
mieszkaniowe do 31.12.1993 r. i zajmuje lokal spółdzielczy o powierzchni
użytkowej podstawowej 35,6 m2
. Pomijając tzw. normy zakwaterowania
związane ze stanem rodzinnym powoda sporne jest, czy powodowi przysługują
dwie normy zakwaterowania w związku z zajmowanym stanowiskiem
służbowym (tak przyjęły sądy obu instancji), czy też trzy normy zakwaterowania
(jak utrzymuje powód). Swoje uprawnienia do trzech norm zakwaterowania
powód wywodzi z faktu, że decyzją Ministra Obrony Narodowej z dnia
30.09.1998 r. został wyznaczony na okres 3 lat na stanowisko związane
z etatem generała brygady. Mimo, że kolejną decyzją tego Ministra z dnia
9.05.2000 r. został z tego stanowiska zwolniony i wyznaczono mu niższe
stanowisko służbowe związane z etatem komandora, to zachowano mu jednak
uprawnienia generała brygady (kontradmirała), także w zakresie tzw. norm
zakwaterowania.
Poglądu tego nie podzielił Sąd Apelacyjny podnosząc, że ani przepisy
ustawy z dnia 30.06.1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U.
z 1997 r., Nr 10, poz. 55), ani przepisy rozporządzenia Ministra Obrony
5
Narodowej z dnia 19.12.1996 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy
zawodowych (Dz.U. z 1997 r., Nr 7, poz. 38) nie przewidują zachowania
uprawnień w zakresie tzw. norm zakwaterowania w razie zwolnienia oficera
i wyznaczenie go na niższe stanowisko. Wskazał też, że zarówno w chwili
wniesienia pozwu i w dacie orzekania uprawnienie powoda do tzw. norm
zakwaterowania wynikały ze stanowiska wyznaczonego etatem komandora.
Należy zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego, że powołane wyżej
przepisy nie regulują kwestii zachowania uprawnień. Natomiast nie jest
uzasadniony pogląd tego Sądu, jakoby o kwestii jego uprawnień do tzw. norm
zakwaterowania decydował stan bądź w dacie wniesienia pozwu bądź w dacie
orzekania. Przecież z dokonanych ustaleń faktycznych wynika, że powód złożył
wniosek o przyznanie odprawy mieszkaniowej w dniu 30.09.1999 r., a więc
w okresie, gdy zajmował stanowisko związane z etatem kontradmirała
(generała brygady). W tym czasie niewątpliwie przysługiwały mu z tego tytułu
trzy tzw. normy zakwaterowania. Ten stan jest miarodajny dla oceny zakresu
uprawnień powoda do tzw. norm zakwaterowania, a przecież odmowa
uwzględnienia tego wniosku powoda przez pozwaną Agencję legła u podstaw
niniejszego sporu. Pomijając więc kwestię, czy powód po wyznaczeniu na
niższe stanowisko służbowe zachował uprawnienia do większej liczby tzw.
norm zakwaterowania, istotne jest to, że wszczął postępowanie o odprawę
mieszkaniową w czasie, gdy zajmował wyższe stanowisko służbowe (związane
z etatem kontradmirała). W tym kontekście można i należy rozważać
zagadnienie zachowania uprawnień, także w przedmiocie tzw. norm
zakwaterowania. Jeżeli bowiem w załączonych dokumentach personalnych dot.
powoda wyraźnie stwierdza się, że powód został zwolniony z zawodowej służby
wojskowej (…) w stopniu komandora ze stanowiska służbowego oznaczonego
stopniem wojskowym płk/gen.bryg., to przecież w świetle art. 26 ust. 1 ustawy
istotne jest zajmowane przez żołnierza służby stałej stanowisko służbowe.
Powód zaś wskazane wyżej stanowisko zajmował w czasie, gdy złożył wniosek
o odprawę mieszkaniową. Odmienny pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny
nie jest więc uzasadniony, a ponieważ legł on u podstaw oddalenia apelacji
powoda, to zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania (art. 39313
k.p.c.).
6