Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CK 233/04
POSTANOWIENIE
Dnia 9 marca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
SSN Iwona Koper
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa-Prezydenta Miasta K.
o wpis, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 marca 2005
r., kasacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia 18 marca
2004 r., sygn. akt II Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego K. z dnia 30
grudnia 2003 r., sygn. akt Dz. Kw. (…) i sprawę przekazuje temu Sądowi Rejonowemu
do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy oddalił wniosek o wpis Skarbu Państwa jako właściciela do 3/8
części nieruchomości oznaczonej jako działka nr (…) w księdze wieczystej Kw (…).
Dotychczasowy wpis wymienia Skarb Państwa w 5/8 a J. S. w 3/8 części.
Wnioskodawca wskazywał, że w uzasadnieniu decyzji Ministra Finansów z 17 kwietnia
2001 r. znajdującej się w aktach wymienionej księgi wieczystej stwierdzono, iż J. S. jest
tą samą osobą co J. z C. C., dlatego Skarb Państwa winien być wpisany jako właściciel
całej nieruchomości.
Oddalając apelację wnioskodawcy od postanowienia oddalającego wniosek Sąd
Okręgowy potwierdził zapatrywanie sądu prowadzącego księgę wieczystą, że
wnioskodawca był obowiązany dołączyć do wniosku odpis tej decyzji.
2
Kasację wniósł Skarb Państwa przytaczając jako podstawę naruszenie art. 6268
§
2 k.p.c. Wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz postanowienia Sądu
Rejonowego w K.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Wpis w księdze wieczystej jest dokonywany po rozpoznaniu wniosku na
posiedzeniu niejawnym, co ze względu na treść art. 31 ustawy o księgach wieczystych i
hipotece implikuje pisemność postępowania. Odpowiada temu przepis art. 6268
§ 2
k.p.c. określający granice kognicji sądu w postępowanie o wpis w sformułowaniu o
badaniu „dołączonych do wniosku dokumentów”.
Sąd orzekający wywiódł z tego wniosek, że dokument będący podstawą wpisu
musi być dołączony do wniosku w sensie dosłownym, nawet wówczas, gdyby został
złożony wcześniej i znajdował się w aktach tej księgi. Istotnie obowiązek ich dołączenia
wynika bezpośrednio z art. 6262
§ 3 k.p.c.
Rozstrzygając zasadność kasacji należy jednak ustalić funkcję norm, wyrażonych
w obydwu powołanych przepisach (art. 6268
§ 2 i 6262
§ 3 k.p.c.) k.p.c. zawierających
sformułowanie o dołączeniu dokumentów. Wynika z nich obowiązek koncentracji
dowodów, pisemność postępowania i celowe ograniczenie kognicji sądu
zabezpieczające postępowanie o wpis przed deformacją polegająca na uwikłaniu się w
rozstrzyganie sporów o istnienie praw podlegających ochronie.
Zasadniczym celem ksiąg wieczystych jest ustalenie stanu prawnego
nieruchomości (oraz niektórych praw) i zabezpieczanie obrotu nimi. Dlatego struktura
ksiąg powinna być prosta i zrozumiała, a to wymaga wyłączania i przechowywania poza
księgami, tj. w aktach (art. 28 kwh) wielu dokumentów. Akta te są jednak z księgą
złączone i fizycznie stanowią jeden zbiór (plik) dla sędziego lub referendarza. W tych
właśnie aktach pozostawiane są dokumenty składanych wraz z wnioskami stosownie do
przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w
sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (np. § 5 ust. 4 i 5, § 6
ust. 1). Ponieważ każdy wpis wymienia podstawę, tzn. rodzaj, datę i numer lub
sygnaturę dokumentu oraz wystawiającego, a nawet numer karty akt, pod którym został
w aktach umieszczony dokument (§ 10 ust. 1 pkt 3), jest on w zasadniczym zarysie
jawny dla każdego. Nadto przepisy rozporządzenia przewidują sytuacje, w których na
podstawie jednego dokumentu dokonuje się wpisów więcej niż w jednej księdze (§ 10
ust. 1 pkt 4) a nawet objęcie części dokumentu treścią wpisu (§ 10 ust. 3). Wynika z
nich, że reguła dołączania do wniosku dokumentu stanowiącego podstawę wpisu nie
3
wyklucza możliwości posłużenia się nim po złożeniu do akt. Ponieważ celem
kategorycznego nakazu dołączania dokumentów do wniosku jest zapewnienie
sprawności działania sądu prowadzącego księgi wieczyste i zapewnienie ich
przejrzystości, wskazanie jako podstawy wpisu dokumentu znajdującego się już w
aktach tej samej księgi nie narusza tych przepisów. Można powiedzieć, że ponowne
składanie tego samego dokumentu do akt przy kolejnym wpisie byłoby wyrazem
czczego formalizmu, zwłaszcza jeśli się zważy, że odpis decyzji Ministra Finansów, o
który w sprawie chodzi wykonany przez wnioskodawcę nie spełniałby wymagania
określonego w art. 31 kwh.
Również zbadanie przez sąd prowadzący księgę wieczystą decyzji znajdującej
się w aktach tej księgi dla dokonania oceny, czy powołany we wniosku dokument
stanowi podstawę wpisu nie narusza przepisu art. 6268
§ 2 k.p.c., skoro nie wymaga od
sędziego rozpoznającego wniosek, podejmowania żadnych dodatkowych czynności.
Dlatego kasacja oparta została na usprawiedliwionej podstawie, co uzasadnia
rozstrzygnięcie zawarte w postanowieniu z mocy art. 39313
§ 1 k.p.c.