Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CK 258/04
POSTANOWIENIE
Dnia 9 marca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
w sprawie egzekucyjnej z wniosku Banku P.(...) S.A. I Oddział w R.
przeciwko E. i J. małżonkom G.
przy uczestnictwie E. i W. małżonków K.
w przedmiocie przysądzenia własności nieruchomości, po rozpoznaniu na posiedzeniu
niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 marca 2005 r., kasacji pozwanych od
postanowienia Sądu Okręgowego w R. z dnia 14 stycznia 2004 r., sygn. akt IV Cz (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w R. postanowieniem z dnia 16 października 2003 r. przysądził
prawo własności zabudowanej nieruchomości położonej w R. przy ul. L., oznaczonej w
ewidencji gruntów nr (…) o pow. 1518 m2
[Kw nr (…)] na rzecz T. i E. małżonków K. na
zasadzie wspólności ustawowej za cenę 105.543,75 zł. Postanowieniem z dnia 8
sierpnia 2003 r. udzielono przybicia prawa własności do wskazanej nieruchomości na
rzecz wymienionych, którzy zaoferowali najwyższą cenę na licytacji i orzeczenie to
uprawomocniło się w dniu 12 września 2003 r. Nabywcy wykonali warunki licytacyjne
wpłacając w całości ustalona cenę.
W zażaleniu na postanowienie o przysądzeniu własności dłużnicy zarzucili
zaniżenie przez komornika wyceny nieruchomości, która nie uwzględnia wartości gruntu
2
a jedynie wartość budynku. Twierdzili, że aktualna wartość nieruchomości wynosi 422
000 zł, a najniższa cena przejęcia wynosi 281.3000 zł.
Sąd Okręgowy w R. nie podzielił tych zarzutów i postanowieniem z dnia 14
stycznia 2004 r. oddalił zażalenie.
W jego uzasadnieniu wskazał, że po uprawomocnieniu się postanowienia
o przybiciu i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych Sąd Rejonowy
uprawniony był na podstawie art. 998 § 1 k.p.c. wydać postanowienie o przysądzeniu
własności. Natomiast zgodnie z art. 998 § 2 k.p.c. podstawą zażalenia na postanowienie
o przysadzeniu nie mogą być uchybienia sprzed uprawomocnienia się przybicia.
Wartość nieruchomości objętej licytacją została określana w protokole opisu i
oszacowania. Skarga dłużników na dokonany w dniu 7 lutego 2003 r. opis i
oszacowanie została oddalona postanowieniem z dnia 1 lipca 2003 r. i orzeczenie
uprawomocniło się bez dalszego zaskarżenia. Cena nabycia nieruchomości wskazana
została w obwieszczeniu o licytacji a następnie w postanowieniu o przybiciu, które nie
zostało zaskarżone przez dłużników. Nie mogą oni więc obecnie kwestionować wartości
nieruchomości.
W kasacji, opartej na podstawie naruszenia przepisów postępowania, dłużnicy
zarzucili mające wpływ na wynik postępowania naruszenie art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art.
379 pkt 5 k.p.c. polegające na nie wzięciu przez Sąd Okręgowy z urzędu pod rozwagę
nieważności postępowania polegającej na tym, że strona została w toku postępowania
egzekucyjnego pozbawiona możliwości obrony swoich praw oraz naruszenie art. 233 §
1 k.p.c. poprzez nierozważnie wszystkich okoliczności sprawy.
W uzasadnieniu przytoczonej podstawy podnosili, że licytacja nieruchomości
przeprowadzona została w dniu 29 maja 2003 r. na podstawie nieprawomocnego opisu i
oszacowania, co narusza art. 952 k.p.c. (w jego brzmieniu z daty tej czynności), zgodnie
z którym termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie miesiąca po
uprawomocnieniu się opisu i oszacowania, to zaś nastąpiło dopiero 7 lipca 2003 r. Z tej
przyczyny dłużnicy pozbawieni zostali możliwości obrony swych praw przez złożenie
skargi na czynności komornika w toku licytacji. Okoliczność tę, jako przyczynę
nieważności postępowania, Sąd Okręgowy powinien był wziąć pod rozwagę z urzędu, a
poprzez zaniechanie tego naruszył także przepis art. 233 § 1 k.p.c.
We wnioskach kasacji domagali się uchylenia zaskarżonego orzeczenia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
3
Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w postaci sformułowanej przez skarżących
nie może odnieść skutku. Przepis ten dotyczy oceny dowodów, a co za tym idzie nie
uzasadniają zarzutu jego naruszenia uchybienia procesowe sądu w zakresie nie
objętym przedmiotem jego regulacji.
Egzekucja z nieruchomości składa się z kilku etapów, których chronologię określa
ustawa, zarówno gdy chodzi o czynności przed licytacją jak i po licytacji.
Nieprawidłowości w toku licytacji, aż do zamknięcia przetargu (art. 972 do 986 k.p.c.)
podlegają zaskarżeniu skargą na czynności komornika (art. 986 k.p.c.). W kolejnym
etapie postępowania na postanowienie sądu co do przybicia (o udzieleniu przybicia oraz
o odmowie jego udzielenia) przysługuje zażalenie. Zażalenie może być oparte na
zarzutach takich tylko uchybień przepisów postępowania, które naruszają prawa
skarżącego (art. 997 k.p.c.). Podstawą zażalenia na postanowienie o przybiciu mogą
być uchybienia postępowania, które wystąpiły w toku całej dotychczasowej egzekucji,
jednak z wyłączeniem tych kwestii, które zostały prawomocnie rozstrzygnięte. Podstawą
zażalenia na to postanowienie może być także uchybienie art. 952 k.p.c. jeżeli miało ono
wpływ na prawa skarżącego. Licytacja przeprowadzona bez zachowania terminu
określonego tym przepisem jest jednak ważna. Dalszym etapem postępowania
egzekucyjnego jest przysądzenie własności (art. 998 do 1103 k.p.c.). Przedmiot
merytorycznego badania sądu w tej fazie postępowania jest ograniczony do przesłanek
z art. 998 § 1 k.p.c. (uchwała SN z dnia 4 października 1972 r, III CZP 69/72, OSNCP
1973, nr 5, poz. 74, postanowienie SN z dnia 12 grudnia 1997 r., III CKN 383/97 nie
publ.). Kontrola sądu sprowadza się więc do stwierdzenia czy postanowienie o przybiciu
lub ustaleniu ceny nabycia jest prawomocne i czy wykonane zostały warunki licytacyjne,
albo też wpłacona została cała cena kupna przez Skarb Państwa. Poza tak określonym
zakresem rozpoznania sprawy pozostaje ocena prawidłowości poprzedniego
postępowania i jego ewentualnych uchybień, które z momentem uprawomocnienia się
postanowienia o przybiciu ulegają prekluzji. Wynika to wprost z art. 998 § 2 zd. drugie.
k.p.c., który wyłącza z podstaw zażalenia na postanowienie o przysądzenie własności
uchybienia sprzed uprawomocnienia się przybicia. Dotyczy to wszelkich możliwych
uchybień bez względu na ich charakter i rangę (orzeczenie SN z dnia 15 grudnia 1997
r., I CKN 371/97 nie publ.).
W tym stanie rzeczy, skarżący utracili z momentem uprawomocnienia się
postanowienia o przybiciu (które uprawomocniło się bez zaskarżenia przez dłużników)
prawo podnoszenia zarzutu uchybienia przepisowi art. 952 k.p.c. Zarzut ten nie mógł
4
być z uwagi na treść art. 998 § 1 k.p.c. rozważany przez Sąd Okręgowy z urzędu, a co
za tym idzie nie doszło do naruszenia przez ten Sąd art. 378 § 1 k.p.c. Zarzuty uchybień
postępowania egzekucyjnego, które z momentem uprawomocnienia się postanowienia o
przybiciu uległy prekluzji nie mogą obecnie stanowić podstawy kasacji od postanowienia
o przysądzeniu własności.
Kierując się powyższym Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39312
k.p.c. w zw. z
art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju Sadów powszechnych (Dz. U. 2004 r. Nr 1,
poz. 98), oddalił kasację.