Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CK 600/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 kwietnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
SSA Andrzej Struzik
w sprawie z powództwa "M.(...)" Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.
przeciwko Powiatowi P.
o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 14 kwietnia 2005 r.,
kasacji strony powodowej od wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 3 czerwca 2004 r.,
sygn. akt III Ca (...),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Ł. do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 3 czerwca 2004 r. oddalił apelację powódki –
„M.(...)” spółki z o. o. od wyroku Sądu Rejonowego w Ł., którym ten Sąd oddalił żądanie
powódki zasądzenia na jej rzecz od Powiatu P. 29895,84 zł tytułem odpowiedzialności
deliktowej za zobowiązania Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w
P.
Sąd ustalił, że pozwany jest organem założycielskim tego Zakładu, który w
okresie od l stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2001 r. wykazał stratę netto 6.436.437,75 zł,
2
a w pierwszym kwartale 2002 r., według wariantu kalkulacyjnego zysków i strat,
958.335,55 zł. Na gruncie tych ustaleń wyraził pogląd, że pozwany nie ponosi
odpowiedzialności deliktowej za te zadłużenia, w tym dochodzone pozwem, pomimo, iż
wiedząc o nich nie podjął stosownych działań przewidzianych w art. 60 ust. 3 ustawy o
zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 ze zm.). Stwierdził, że przepis ten
nie zawiera terminu do ich podjęcia, a tym samym nie sposób zakwalifikować
zarzucanego pozwanemu zaniechania jako zachowania bezprawnego w rozumieniu art.
4201
k.c.
Kasacja powódki - oparta na obu podstawach z art. 3931
k.p.c. - zawiera zarzut
naruszenia art. 4201
k.c. w zw. z art. 60 ust. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej
(Dz. U. Nr 91, poz. 408 ze zm.), art. 361 k.c., a także art. 230k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 i
391 k.p.c., i zmierza do uchylenia zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Błędny jest pogląd Sądu Okręgowego, przesądzający o oddaleniu apelacji, że z
uwagi na brak określenia w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej terminu do podjęcia
działań przewidzianych w art. 60 ust. 3 tej ustawy nie można przypisać pozwanemu
organowi założycielskiemu bezprawności postępowania (zaniechania). Organ
założycielski owe działania powinien podjąć „bez zbędnej zwłoki”. Wykonuje bowiem
funkcje publiczne, a w ich katalogu mieści się także podejmowanie, bez zbędnej zwłoki,
czynności zmierzających do usunięcia zagrożeń w zakresie funkcjonowania zakładów
leczniczych. Zaniedbanie tego obowiązku ze strony organu założycielskiego może być
ocenione jako bezprawne, a tym samym uzasadniać odpowiedzialność tego organu za
wynikłe stąd szkody /tak też SN w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 października 2003 r.,
III CK 134/02, OSN 2004, poz. 200/.
Skoro w zaskarżonym wyroku Sąd Okręgowy wyszedł z odmiennego założenia,
to z tej przyczyny konieczne stało się uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy temu
Sądowi do ponownego rozpoznania.
Trzeba tu jednak zauważyć, że nie można organowi założycielskiemu skutecznie
przypisać bezprawności postępowania tylko z tej przyczyny, że pomimo ujemnego
wyniku finansowego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej nie podjął
działań przewidzianych w art. 60 ust. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.
3
Przewidziane w art. 60 ust. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej działania to
wydanie w trybie administracyjnym rozporządzenia lub uchwały o zmianie formy
gospodarki finansowej zakładu lub o jego likwidacji.
Zgodnie zaś z art. 60 ust. 2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej ujemny wynik
finansowy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej nie może być
podstawą do zaprzestania działalności, jeżeli dalsze istnienie tego zakładu uzasadnione
jest celami i zadaniami, do których realizacji został utworzony, a których nie może
przejąć inny zakład w sposób zapewniający nieprzerwane sprawowanie opieki
zdrowotnej nad ludnością. Z kolei w myśl art. 35b i art. 35c tej ustawy publiczny zakład
opieki zdrowotnej może być prowadzony w formie zakładu samodzielnego lub jako
jednostka albo zakład budżetowy. Zakład samodzielny pokrywa koszty swej działalności
i zobowiązań z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów, mając osobowość
prawną; zakład będący jednostką budżetową prowadzi gospodarkę finansową na
zasadach określonych w prawie budżetowym /z zastrzeżeniem art. 50/.
Z zestawienia tych przepisów wynika, że zakłady opieki zdrowotnej świadczą
usługi bardzo szczególnego rodzaju, polegające przede wszystkim na ratowaniu życia i
zdrowia ludzkiego. Z tego względu samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej
może zaprzestać działalności tylko w warunkach przewidzianych w art. 60 ust. 2 ustawy
o zakładach opieki zdrowotnej. Zmiana natomiast formy gospodarki finansowej, o której
mowa w art. 60 ust. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, w gruncie rzeczy
sprowadza się do powrotu do systemu budżetowego, jaki istniał do 1999 r., i w
konsekwencji do zniweczenia reformy systemu opieki zdrowotnej. Inaczej mówiąc,
działania przewidziane w art. 60 ust. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej polegają
na przekształceniu samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej z powrotem w
jednostkę budżetową lub jego likwidacji w warunkach określonych w art. 60 ust. 2 tej
ustawy.
Reasumując, w realiach gospodarczych /zadłużenie samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej na miliardy złotych/ i prawnych /posiadanie przez
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej osobowości prawnej, choć
ograniczonej/ zmiana formy działalności samodzielnego publicznego zakładu opieki
zdrowotnej lub jego likwidacja powinna mieć charakter wyjątkowy. W konsekwencji
oznacza to, że w nader wyjątkowych wypadkach zaniechaniu przez organ założycielski
działań przewidzianych w art. 60 ust. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej można
przypisać cechę bezprawności.
4
Z tych przyczyn orzeczono, jak w wyroku.