Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 grudnia 2010 r. Nr (...)pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE) po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy – (...)Sp. z o.o. z siedzibą w K., posiadającemu koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej, udzieloną decyzją Prezesa URE z dnia 26 czerwca 2008 r., znak: (...), w związku z ujawnieniem nieprawidłowości polegających na nieprzestrzeganiu obowiązku utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców, określonej zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych orzekł:

1.  że Przedsiębiorca nie przestrzegał obowiązku utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców określonej zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych. Ujawniony w postępowaniu niedobór stanu zapasów paliw w stosunku do poziomu wymaganego przez rozporządzenie wyniósł u Przedsiębiorcy w dniu 1 stycznia 2010 r. 6 081 Mg węgla brunatnego, co stanowi 2,9% zapasu obowiązkowego węgla brunatnego,

2.  za działania opisane w punkcie 1 wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w kwocie 10 000 zł, co stanowi (...) przychodów z działalności koncesjonowanej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej osiągniętego przez Przedsiębiorcę w 2009 r. (decyzja K. 3 – 15V akt sądowych).

Od powyższej decyzji powód wniósł odwołanie. Zaskarżonej decyzji zarzucił rażące naruszenie:

1.  przepisów prawa materialnego, tj.

a)  art. 56 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 56 ust. 2 pkt 1, ust. 3, ust. 6, oraz w zw. z art. 10 ust. 1 Prawa energetycznego oraz w zw. z § 2 ust. 1 pkt 2, ust. 1a, ust.2 oraz § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych (Dz.U. Nr 39, poz. 338 – Rozporządzenie 2003) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na ich niezastosowaniu i stwierdzeniu przez Pozwanego, że zawarta przez Powoda umowa wieloletnia na dostawę węgla brunatnego z dnia 3 lipca 2008 r. (Umowa wieloletnia) z (...)S.A. nie spełnia przesłanek zakwalifikowania jej jako umowy pozwalającej na uznanie, że Powód wypełnił obowiązek utrzymywania zapasów paliw przez wytwórcę energii elektrycznej i ciepła wykorzystującego jako paliwo węgiel brunatny w rozumieniu powołanych wyżej przepisów i bezprawne uznanie, że u powoda wystąpiły niedobory zapasów węgla brunatnego w dniu 1 stycznia 2010 r., podczas gdy powód spełnił wszystkie wymagania stawiane przez pozwanego pozwalające na uznanie, że powód wypełnił obowiązek, o którym mowa w art. 10 ust. 1 Prawa energetycznego w sposób określony w § 2 ust. 1 pkt 2, ust. 1a oraz ust. 2 Rozporządzenia 2003;

b)  art. 10 ust. 4 pkt 2 Prawa energetycznego poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie przejawiające się błędnym zakwalifikowaniem wypełnionych przez powoda formularzy opracowanych i otrzymanych przez Pozwanego przestawiających informacje o wielości zapasów węgla brunatnego, jako dokumentu (dowodu) dotyczącego ewidencjonowania zapasów, podczas gdy dokumenty te nie mają takiego charakteru, przy jednoczesnym całkowitym pominięciu dowodu w postaci Umowy wieloletniej, co skutkuje uznaniem, że Pozwany nie przeprowadził jakichkolwiek czynności kontrolnych w zakresie ustalenia wielkości zapasu paliw, jakie powinny być dokonane w myśl art. 10 Prawa energetycznego, skutkiem czego nie przeprowadzono kontroli stanu zapasów w sposób przewidziany w art. 10 ust. 4 Prawa energetycznego;

c)  art. 56 ust. 6a w zw. z art. 10 Prawa energetycznego poprzez nieuwzględnienie okoliczności jednoznacznie przemawiających za odstąpieniem od wymierzenia kary wobec Powoda, których istnienie stwierdził sam Pozwany, to jest znikomej szkodliwości rzekomego czynu oraz zaprzestania rzekomego naruszenia przez Powoda i zrealizowania obowiązku określonego w art. 10 Prawa energetycznego;

d)  art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego w zw. z art. 10 Prawa energetycznego oraz w zw. z art. 110 k.p.a. poprze uwzględnienie okoliczności zaostrzających wymiar kary pomimo braku ich wystąpienia, tj. zastosowanie okoliczności zaostrzającej karę wobec Powoda wskutek błędnego przyjęcia, wbrew art. 110 k.p.a., że na niekorzyść Powoda wpływa fakt, że był on już karany za niedotrzymanie obowiązku utrzymywania zapasów paliw na podstawie niewiążącej decyzji Pozwanego z dnia 30 grudnia 2010 r., znak (...), która na dzień wydania Decyzji nie została nawet Powodowi doręczona (została doręczona pełnomocnikowi Powoda dopiero w dniu 5 stycznia 2011 r.), co oznacza, iż zarówno Powód jak i Pozwany nie byli powyższą decyzją związani, podczas gdy Pozwany powinien był na korzyść Powoda uwzględnić okoliczność odwrotną, iż Powód nigdy wcześniej nie był karany za nieprzestrzeganie obowiązku utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców;

2.  przepisów prawa procesowego, tj. art. 6, 7, 8, 75, 77 oraz art. 80 k.p.a. poprzez naruszenie zasady praworządności, zaniechanie wszechstronnego wyjaśnienia sprawy oraz przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów prowadzące do dowolnej, nieprawidłowej i niezgodnej z Prawem energetycznym i zasadami rozsądnej i racjonalnej wykładni przepisów prawa materialnego wymienionych w pkt 1 powyżej zarzutów niniejszego odwołania, umyślne zignorowanie dowodów przedstawionych przez Powoda na okoliczność wykonania przez Powoda obowiązku w zakresie utrzymywania obowiązkowych zapasów paliw, czyli Umowy wieloletniej oraz informacji udzielonych przez Powoda w toku postępowania administracyjnego, wskazujących na przestrzeganie obowiązku utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2, ust. 1a i ust. 2 Rozporządzenia 2003, oraz na oparciu rozstrzygnięcia Decyzji wyłącznie na nieprawidłowo opracowanych przez Pozwanego formularzach dot. utrzymywanych zapasów paliw, nie pozwalających na ich prawidłowe wypełnienie przez Powoda, przy jednoczesnym całkowitym zignorowaniu wyjaśnień i oświadczeń Powoda oraz dowodów składanych w toku postępowania administracyjnego.

W związku z powyższym powód wniósł o:

1. uchylenie Decyzji i umorzenie postępowania w sprawie jako bezprzedmiotowego,

a w przypadku nieuwzględnienia wniosku z pkt 1 powyżej wniósł o:

2. zmianę pkt I Decyzji przez wydanie wyroku zmieniającego jego treść w następujący sposób: „Przedsiębiorca utrzymywał przewidziane prawem zapasy paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców określonej zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych (Dz.U. Nr 39, poz. 338, z późniejszymi zmianami) według stanu na dzień 1 stycznia 2010 r.” i uchylenie pkt 2 Decyzji,

a w przypadku nieuwzględnienia wniosku z pkt 2 powyżej wniósł o:

3.  zmianę pkt 2 Decyzji poprzez wydanie wyroku zmieniającego jego treść w następujący sposób: „za działania opisane w pkt 1 odstępuję od wymierzenia kary Przedsiębiorcy z uwagi, iż stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a Przedsiębiorca zrealizował przewidziany prawem obowiązek utrzymywania zapasów paliw bezzwłocznie poprzez uzupełnienie niedoboru stanu zapasów paliw do poziomu wymaganego przez § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych (Dz.U. Nr 39 poz. 338, z późniejszymi zmianami) w lutym 2010 r.”

a przypadku nieuwzględnienia wniosku z pkt 3 powyżej wniósł o:

4.  uchylenie Decyzji i przekazanie sprawy Pozwanemu do ponownego rozpoznania,

a ponadto w każdym przypadku wniósł o:

5.  zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

6.  dopuszczenie dowodów wskazanych w odwołaniu, w tym dowodu z dokumentów i wyjaśnień Powoda zawartych w aktach administracyjnych, dowodów z opinii biegłych sądowych wskazanych w piśmie stanowiącym Załącznik Nr(...)do niniejszego odwołania na okoliczności i w zakresie wskazanym poniżej w uzasadnieniu odwołania oraz w piśmie stanowiącym Załącznik Nr (...) do odwołania (odwołanie K. 16 – 33 akt sądowych).

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Wniósł również o oddalenie wniosków dowodowych sformułowanych w odwołaniu, tj. wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. Podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie K. 163 – 173V akt sądowych).

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 lipca 2008 r. pomiędzy (...)Sp. z o.o. w K.a (...) S.A. w K.(dostawca) została zawarta umowa na dostawę węgla brunatnego na okres od dnia 1 lipca 2008 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. W art. 14 umowy strony określiły, że przez cały okres jej obowiązywania dostawca będzie utrzymywał dla potrzeb dostaw, rezerwy węgla brunatnego zapewniające pracę obiektu przez 20 dni. Rezerwa nie może być mniejsza niż 196.000 Mg (umowa K 32 – 51 akt adm.).

W dniu 9 grudnia 2009 r. Prezes URE zwrócił się do (...)Sp. z o.o. w K.o przedstawienie informacji dotyczących realizacji obowiązku utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców, określonej zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych – na załączonych zaktualizowanych formularzach, wg stanu na dzień 1 stycznia 2010 r. (dowód: K 1 – 2 akt administracyjnych).

W dniu 12 stycznia 2010 r. do Urzędu Regulacji Energetyki wpłynęła odpowiedź Przedsiębiorcy (pismo z dnia 8 stycznia 2010 r., znak: (...)) na w/w pismo Prezesa URE, wraz z wypełnionym przez Przedsiębiorcę formularzem pt. „Informacja o posiadanych zapasach paliw wg stanu na dzień 1 stycznia 2010 roku.” (dowód: K 5 – 9 akt administracyjnych).

W związku z tym, że Przedsiębiorca rozpoczął działalność gospodarczą od 1 lipca 2008 r. w formularzu wypełnił Tabelę (...). pn. „Planowane zużycie paliw w okresie 1.11.2009 – 31.03.2010”, w której podał następującą wielkość planowanego zużycia węgla brunatnego: 1 232 400 Mg w okresie 1 listopada 2009 r. – 31 marca 2010 r.

W protokole kontroli z 10 lutego 2010 r. stwierdzono wystąpienie u Przedsiębiorcy niedoboru w wymaganych zapasie węgla brunatnego w wysokości 6 081 Mg oraz zalecono bezzwłoczne uzupełnienie zapasu węgla brunatnego do wysokości określonej rozporządzeniem (protokół kontroli - K 12 – 14 akt administracyjnych).

W odpowiedzi na w/w protokół Przedsiębiorca w piśmie z dnia 25 lutego 2010 r. wyjaśnił, że mając na uwadze zawarte w umowie wieloletniej na dostawy węgla brunatnego z dnia 3 lipca 2008 r. zobowiązanie (...) S.A.do utrzymywania dla Przedsiębiorcy, przez cały okres obowiązywania umowy, rezerwy węgla brunatnego zapewniającej pracę jednostki wytwórczej (...)przez 20 dni, nie mniejszej niż 196 000 Mg należy stwierdzić, że wykazany w protokole z kontroli na dzień 1 stycznia 2010 r. niedobór zapasu węgla nie powodował zagrożenia dla bezpieczeństwa ciągłości produkcji energii elektrycznej.

Przedsiębiorca poinformował również, iż uzupełnił stwierdzony na dzień 1 stycznia 2010 r. niedobór zapasu węgla brunatnego (K 15 – 16 akt administracyjnych).

Pismem z dnia 29 marca 2010 r. zawiadomiono powoda o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z ujawnieniem nieprawidłowości polegających na nieprzestrzeganiu obowiązku utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców (zawiadomienie o wszczęciu postępowania K 18 – 19 akt adm.).

W piśmie z dnia 20 kwietnia 2010 r. Przedsiębiorca przedstawił wyjaśnienia w sprawie (K 21 – 2 akt adm.). Do pisma dołączył kopię umowy wieloletniej na dostawę węgla brunatnego pomiędzy (...)S.A. a (...)Sp. z o.o. z dnia 3 lipca 2008 r. (K 32 – 51 akt adm.) oraz kopię porozumienia na dostawę węgla brunatnego z dnia 12 maja 2009 r. zawartego pomiędzy (...)S.A. a Zespołem (...) S.A. w K.(K 52 – 56 akt adm.).

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Bezspornym w sprawie jest, że łączne zapasy węgla brunatnego utrzymywane przez powoda w styczniu 2010 wynosiły łącznie 206.120 Mg, z czego 10 120 Mg znajdowało się w przedsiębiorstwie, a 196 000 Mg utrzymywane przez dostawcę ( (...) K.), na podstawie umowy sprzedaży zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym na okres nie krótszy niż rok.

Sporna pozostaje natomiast ilość węgla brunatnego, którą powód obowiązany był utrzymywać w styczniu 2010 r.

Stosownie do treści § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych, zapasy są utrzymywane w postaci węgla brunatnego, w ilości odpowiadającej co najmniej dla dwudziestodobowemu zużyciu.

Zgodnie z § 3ust. 1 pkt 1 c tego rozporządzenia, zużycie dobowe, o którym mowa w § 2, w poszczególnych miesiącach, ustala się w następujący sposób: od dnia 1 listopada do dnia 31 marca - jako iloczyn średniego dobowego zużycia w tym okresie w trzech ostatnich latach i współczynnika 1,3 (w styczniu). Przy czym z uwagi na fakt, że powodowe przedsiębiorstwo energetyczne wykonuje tę działalność w okresie krótszym niż trzy lata, średnie dobowe zużycie paliw tych w okresach, ustala się jako wielkości planowane średniego dobowego ich zużycia w tych okresach (§ 3 ust. 2 rozporządzenia).

Powyższy normatywny sposób obliczania wielkości zapasów także nie jest sporny pomiędzy stronami. Sporna zatem w istocie wielkość planowanego średniego dobowego zużycia węgla brunatnego przez powoda, co wynika z rozbieżnych danych podanych przez powoda. W wypełnionej i załączonej przy piśmie z 8.01.2010 r. powód podał planowane zużycie węgla brunatnego w okresie od 1.11.2009 r. do 31.03.2010 r. w wysokości 1232400 Mg , zaś w piśmie z dnia 11.06.2010 r. wielkość te skorygował do 1088400 Mg. Przyjęcie pierwszej wartości oznacza, że w styczniu 2010 r. powód powinien posiadać zapasy w wysokości 212 201 Mg, zaś przyjęcie drugiej oznacza, że powinien posiadać jedynie 187407 Mg.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podziela pogląd, że do decyzji nakładającej karę pieniężną obowiązuje wyższy standard ochrony praw przedsiębiorcy ze względu na konieczność zapewnienia skuteczności w polskim porządku prawnym przepisom Europejskiej konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wartości w zakresie w jaki Europejski Trybunał Praw Człowieka przyjmuje gdy dochodzi do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej, zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia organu regulacji w tym zakresie, powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, które obowiązują sad orzekający w sprawie karnej (vide Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.09.2010 r. sygn. III Sk 8/10 niepubl. i Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12.01.2011 r. syn VI Ca 782/10 niepubl.).

Stawiając zatem zarzut nieprzestrzegania obowiązku utrzymywania zapasów paliw w ilości określonej w obowiązujących przepisach, Prezes URE obowiązany był wykazać w niniejszej sprawie, że planowane przez powoda zużycie węgla brunatnego w okresie od 1.11.2009 r. do 31.03.2010 r. wynosiło 1232400 Mg a nie 1088400 Mg. W ocenie Sądu brak jest podstaw do nadawania wypełnionej ankiecie waloru jedynego i ostatecznego dowodu na okoliczność planowanego przez powoda zużycie węgla brunatnego w przedmiotowym okresie. Takiego charakteru nie nadaje ankiecie żaden przepis prawa, co oznacza, że ma ona wyłącznie charakter sformalizowanej informacji - oświadczenia, która może być w późniejszym czasie korygowana lub uzupełniana. Prezes URE mógł według własnego uznania przyjąć za bezsporne jedynie skorygowane wielkości albo podjąć środki dowodowe w celu wykazania, że stanowisko to nie odpowiada prawdzie tj. że rzeczywiste planowane przez powoda zużycie węgla brunatnego w okresie od 1.11.2009 r. do 31.03.2010 r. było inne (np. odpowiadające pierwotnej informacji).

Dowodu w powyższym zakresie pozwany nie przeprowadził w toku postępowania administracyjnego, co naruszało art.6, 7, 8, 75, 77 i 80 k.p.a.

Należy jednak w tym miejscu podkreślić, że z uwagi na piewrszoinstancyjny charakter postępowania przed sądem ochrony konkurencji i konsumentów, uchybienia te nie mają w niniejszym postępowaniu żadnego znaczenia. Natomiast z uwagi na fakt, że pozwany nie zgłaszał na tę okoliczność żadnych wniosków w toku postępowania sądowego, okoliczność planowanego przez powoda zużycia węgla brunatnego w okresie od 1.11.2009 r. do 31.03.2010 r. w wysokości 1232400 Mg należało uznać za nieudowodnioną.

Zważyć ponadto należało, że podane przez powoda wielkości planowanego zużycia korespondują z przedstawionymi dokumentami w postaci zamówień do dostawcy (k 64-66 akt admin.), składanych w okresach poprzedzających dostawy. W kontekście powyższego twierdzenia powoda, że wyliczenie przedstawione w piśmie z 11.06.2010 r. ma charakter korekty ex post, należy uznać za bezzasadne.

W konsekwencji, należało uznać za zasadny zarzut naruszenia art.56 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 89 z 2006 r. poz.625 z późn. zm.) poprzez jego błędne zastosowanie.

Uwzględnienie powyższego zarzutu, jako najdalej idącego czyni bezprzedmiotowymi pozostałe zarzuty odnoszące się do wymiaru kary.

Za bezprzedmiotowy należało również zarzut naruszenia art.10 ust. 4 pkt 2 ustawy Prawo energetyczne, gdyż w toku postępowania administracyjnego nie była prowadzona analiza dokumentów dotyczących ewidencjonowania zapasów, gdyż dokumenty takie nie były w sprawie zgromadzone.

Z tych względów zaskarżoną Decyzję należało uchylić wobec braku podstaw do jej wydania (art.479 ⁵³ § 2k.p.c.).

SSO Bogdan Gierzyński