Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 56/05
POSTANOWIENIE
Dnia 14 lipca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
SSN Marek Sychowicz
w sprawie z powództwa "L.(…)" sp. z o.o. w P.
przeciwko W. W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 14 lipca 2005 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 27 stycznia
2005 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2004 r Sąd Apelacyjny, uwzględniając
częściowo wniosek powodowej spółki z o.o. „L.(…)” w P., zwolnił ją od kosztów
sądowych w postępowaniu kasacyjnym w zakresie przekraczającym kwotę 15 000 zł
wpisu od kasacji a w pozostałej części wniosek oddalił. Sąd powołał się na dowody z
dokumentów złożone przez stronę powodową w listopadzie 2003 r. przy jej wniosku o
zwolnienie od wpisu od apelacji i stwierdził, że wynika z nich, iż w okresie od stycznia do
października 2003 r. strona powodowa osiągnęła przychód w kwocie ponad 2 miliony
260 tysięcy złotych a czysty zysk w kwocie ponad 70 220 zł a zatem była w stanie
zgromadzić środki na pokrycie części wpisu od kasacji w kwocie 15 000 zł, tym bardziej,
że proces trwał od 2001 r.
2
Strona powodowa, mimo wezwania, nie uiściła wpisu od kasacji w kwocie 15 000
zł, natomiast złożyła zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 17 grudnia
2004 r. w części oddalającej jej wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, załączając
do niego dowody z dokumentów mające obrazować jej trudną sytuacje finansową,
uniemożliwiającą uiszczenie wpisu w kwocie 15 000 zł.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 27 stycznia 2005 r. Sąd Apelacyjny
w Krakowie odrzucił powyższe zażalenie i odrzucił kasację, stwierdzając, że zgodnie z
art. 39318
k.p.c. na postanowienie Sądu drugiej instancji o odmowie zwolnienia od
kosztów sądowych nie przysługuje zażalenie, zaś kasacja podlega odrzuceniu na
podstawie art. 16 ust. 3 u.k.s.c. z powodu nie uiszczenia wpisu sądowego.
W zażaleniu na zawarte w powyższym orzeczeniu postanowienie o odrzuceniu
kasacji, strona powodowa, powołując się na swoją sytuacje finansową uniemożliwiająca
uiszczenie wpisu od kasacji i załączając dowody w tym przedmiocie, wnosiła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia a także o zmianę postanowienia Sądu Apelacyjnego z
dnia 17 grudnia 2004 r. i zwolnienie jej w całości od wpisu od kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z uwagi na to, że odrzucona kasacja dotyczy orzeczenia zapadłego przed dniem
6 lutego 2005 r., a więc przed wejściem w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o
zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), do jej złożenia i rozpoznania stosuje
się, zgodnie z art. 3 powyższej ustawy, przepisy kodeksu postępowania cywilnego w
brzmieniu sprzed nowelizacji i tak też przepisy te będą w tym zakresie powołane w
uzasadnieniu.
Zgodnie z art. 39318
§ 2 k.p.c., na postanowienie Sądu drugiej instancji
w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym
zażalenie nie przysługuje, natomiast postanowienie to może być ocenione przez Sąd
Najwyższy, na podstawie stosowanego odpowiednio art. 380 k.p.c., przy rozpoznawaniu
zażalenia na postanowienie o odrzuceniu kasacji z powodu nie uiszczenia opłaty, jeżeli
skarżący złoży w tym przedmiocie stosowny wniosek (porównaj między innymi
orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2000 r., I CZ 259/99, nie publ. i z dnia 11
sierpnia 1999 r. I CKN 367/99, OSNC 2000/3/48 oraz uchwałę tego Sądu z dnia 31 maja
2000 r. III CZP 1/00, OSNC 2001/1/1).
Wprawdzie w rozpoznawanym zażaleniu nie zawarto odpowiednio
sformułowanego wniosku o rozpoznanie przez Sąd Najwyższy, w trybie art. 380 k.p.c.,
3
także postanowienia Sądu Apelacyjnego o odmowie zwolnienia strony powodowej od
wpisu od kasacji w całości, jednak należy uznać, że wniosek taki został złożony, skoro
niemal całe uzasadnienie zażalenia dotyczy kwestii zwolnienia od wpisu od kasacji i
zawiera wniosek o zmianę postanowienia Sądu Apelacyjnego w części oddalającej
żądanie zwolnienia strony powodowej od wpisu od kasacji. Badając zatem, w ramach
rozpoznawania zażalenia na odrzucenie kasacji z powodu nie uiszczenia wpisu
sadowego, zasadność odmowy zwolnienia strony powodowej od tej opłaty w całości,
Sąd Najwyższy stwierdził, co następuje:
Zgodnie z art. 113 § 2 k.p.c. osobie prawnej może być przyznane zwolnienie od
kosztów sądowych, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na te koszty. W
przeciwieństwie do art. 113 § 1 k.p.c., który do zwolnienia od kosztów sądowych osoby
fizycznej wymaga jedynie złożenia przez nią oświadczenia, że nie jest w stanie ich
pokryć bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, przepis art. 113 § 2
k.p.c. wymaga, by osoba prawna ubiegająca się o takie zwolnienie udowodniła, że nie
ma dostatecznych środków na ich poniesienie. W sprawie gospodarczej, a do takich
należy rozpoznawana sprawa, strona ubiegająca się o zwolnienie od kosztów
sądowych, obowiązana jest już we wniosku złożonym w tym przedmiocie, wskazać
wszystkie okoliczności i załączyć wszystkie dowody wykazujące, że nie ma
dostatecznych środków na pokrycie kosztów sądowych. Tego wymaga, stosowany w
drodze analogii w postępowaniu o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawach
gospodarczych, przepis art. 47912
§ 1 k.p.c.
Strona powodowa składając wniosek o zwolnienie od wpisu od kasacji, zawarła w
nim jedynie stwierdzenie, że kosztów tych nie może ponieść. Nie przedstawiła swojej
aktualnej sytuacji majątkowej i gospodarczej ani nie złożyła żadnych dowodów, które
mogłyby wykazać, że nie jest obecnie w stanie uiścić wpisu od kasacji.
W tej sytuacji Sąd Apelacyjny, nie dysponując żadnymi informacjami ani
dowodami dotyczącymi aktualnego stanu majątkowego strony powodowej, zasadnie
odwołał się do dowodów, którymi dysponował a więc do dowodów i ustaleń w tym
przedmiocie dokonanych w okresie, gdy strona powodowa ubiegała się o zwolnienie od
wpisu od apelacji. Powód bowiem nie wykazał we wniosku o zwolnienie od wpisu od
kasacji, że jego sytuacja uległa zmianie w porównaniu z tamtym okresem. W oparciu o
zgromadzone wówczas dowody i ustalenia, Sąd Apelacyjny miał podstawy do uznania,
że powód jest w stanie uiścić część wpisu w kwocie 15000 zł, skoro osiąga zysk ponad
7 000 zł miesięcznie a jego roczne obroty wynoszą około 3 milionów zł.
4
Przedstawienie przez stronę powodową dopiero w niedopuszczalnym zażaleniu
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 17 grudnia 2004 r. o częściowym oddaleniu
wniosku o zwolnienie od wpisu od kasacji dowodów mających wykazać, że nie jest w
stanie tych kosztów ponieść, należy uznać za spóźnione, skoro strona powodowa nie
wykazała, że nie mogła dowodów tych przedstawić we wniosku o zwolnienie od wpisu
od kasacji. Tym bardziej nieskuteczne jest złożenie ich przy zażaleniu skierowanym do
Sądu Najwyższego na postanowienie o odrzuceniu kasacji. Sąd Najwyższy nie jest
bowiem sądem ustalającym stan faktyczny ani oceniającym dowody a przy
rozpoznawaniu zażalenia ocenia jedynie prawidłowość stosowania przez Sąd drugiej
instancji przepisów postępowania cywilnego. Wobec tego, że Sąd Apelacyjny nie uchybił
tym przepisom oddalając częściowo wniosek strony powodowej o zwolnienie od wpisu
od kasacji, nie ma podstaw do kwestionowania jego orzeczenia w tym przedmiocie.
Skoro tak, to prawidłowe jest również zaskarżone postanowienie tego Sądu odrzucające
kasację z powodu nie uiszczenia wpisu sądowego od kasacji w kwocie, od której
uiszczenia strona powodowa nie została zwolniona.
Biorąc to pod uwagę Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie art. 39814
w
zw. z art. 2941
§ 3 k.p.c. jako nieuzasadnione.