Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CK 109/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 listopada 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Domińczyk (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Z. S.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej N.(...) przy ulicy B. w K.
o ustalenie, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym w dniu 10
listopada 2005 r., kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 13 listopada
2003 r., sygn. akt II Ca (…),
uchyla zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Rejonowego z dnia 5 czerwca 2003 r. I
C (…) w zakresie, w którym orzeczenia te odnoszą się do uchwał pozwanej
Wspólnoty Mieszkaniowej podjętych na zebraniu w dniu 14 marca 2002 r. o
numerach (…), znosi postępowanie sądowe w tej części i przekazuje sprawę w
tym przedmiocie Sądowi Okręgowemu w K. do rozpoznania jako Sądowi I - ej
instancji, pozostawiając temuż Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2003 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo Z. S.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej przy ul. B. w K.
Powódka w oparciu o art. 189 k.p.c. wnosiła o ustalenie, że uchwały podjęte
przez Wspólnotę Mieszkaniową na zebraniach w dniach 14 marca 2002 r. i 11 kwietnia
2002 r. nie istnieją. Podniosła, że przedmiotowe uchwały nie istnieją z powodu braku
2
informacji w zawiadomieniu o zebraniu wspólnoty, że będzie głosowany wybór nowego
zarządu, jak również wskazała na nieprawidłowości przy głosowaniu nad nimi oraz na
sprzeczności między uchwałą nr (…)/2002 a uchwałą (…)/2002.
Sąd Rejonowy oddalił powództwo jako wniesione po upływie zawitego terminu do
zaskarżenia uchwał wspólnoty. W ocenie Sądu możliwość zaskarżania uchwał
podjętych przez właścicieli lokali wchodzących w skład wspólnoty mieszkaniowej
reguluje art. 25 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz. U. z
2000 r. Nr 80, poz. 903), który wyłącza zastosowanie art. 189 k.p.c.
Apelację powódki oddalił Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 13 listopada 2003
r. Sąd II instancji w całości podzielił ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne
dokonane przez Sąd Rejonowy. Zdaniem Sądu przyjęcie odmiennego założenia,
dopuszczającego możliwość zaskarżania uchwał na podstawie nieograniczonego w
czasie powództwa z art. 189 k.p.c., stworzyłoby sytuację niepewności związanej z
możliwością uchylania uchwał w każdym czasie i możliwością paraliżowania
prawidłowego sprawowania zarządu nieruchomością wspólną.
Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyła powódka kasacją, opartą na obu
podstawach kasacyjnych określonych w art. 3931
k.p.c. W ramach pierwszej z nich
zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie polegające na dokonaniu błędnej wykładni art. 25 ust. 1 i 1 a ustawy o
własności lokali oraz niezastosowanie w sprawie art. 189 k.p.c. Natomiast w ramach
drugiej podstawy zarzuciła nieważność postępowania, polegającą na naruszeniu art.
379 pkt 6 k.p.c., na skutek rozpoznania sprawy przez sąd rejonowy, w której właściwy
jest sąd okręgowy. Na tych podstawach wnosiła o uchylenie skarżonego orzeczenia i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności rozważenia wymaga najdalej idący zarzut nieważności
postępowania. Kasacja powódki została przyjęta do rozpoznania w części nie
odrzuconej postanowieniem Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 listopada 2004 r., tj.
odnośnie do uchwały nr (…)/2002 dotyczącej przyjęcia sprawozdania finansowego
wspólnoty i udzielenia zarządowi absolutorium z prowadzonej przez niego działalności,
uchwały nr (…)/2002 dotyczącej wyboru nowego zarządu, uchwały nr (…)/2002
dotyczącej wyboru osób wchodzących w skład nowego zarządu oraz uchwały nr
(…)/2002 dotyczącej powołania Rady Wspólnoty. W pozostałym zakresie kasacja
dotycząca uchwał nr (…), jako uchwał o charakterze majątkowym, wobec uwzględnienia
3
wartości przedmiotu sporu określonego na 2.400 zł została odrzucona na podstawie art.
3935
k.p.c.
Uchwały podmiotów o strukturze korporacyjnej nie mają jednolitego charakteru,
wobec czego spraw ich dotyczących nie można generalnie zaliczyć do spraw o prawa
majątkowe lub o prawa niemajątkowe. O charakterze sprawy, która dotyczy uchwały
zarówno spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej, czy wspólnoty
mieszkaniowej decyduje treść tej uchwały (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
9 stycznia 2003 r., I CK 339/02, nie publ. postanowienie z dnia 7 listopada 2003 r., I CK
349/03, nie publ.). Jeżeli uchwała dotyczy praw majątkowych, sprawa toczy się o prawa
majątkowe, gdy jednak uchwała dotyczy praw niemajątkowych, sprawa toczy się o
prawa niemajątkowe.
Zakwalifikowanie sprawy o ustalenie nieistnienia uchwał wspólnoty
mieszkaniowej do spraw majątkowych bądź do spraw niemajątkowych decyduje
o właściwości rzeczowej sądu w tej sprawie. Jeżeli sprawa jest sprawą o prawa
majątkowe, sądem właściwym jest sąd rejonowy (art. 16 k.p.c.), chyba że wartość
przedmiotu sporu przewyższa 30.000 zł; wówczas sądem właściwym jest sąd okręgowy
(art. 17 pkt 4 k.p.c.). Jeżeli sprawa jest sprawą o prawa niemajątkowe, sądem
właściwym jest sąd okręgowy (art. 17 pkt 1 k.p.c.). Także w sytuacji, gdy zaskarżona
uchwała ma charakter mieszany, częściowo majątkowy i częściowo niemajątkowy,
właściwym do rozpoznania sprawy o uchylenie uchwały jest sąd okręgowy.
Nie ulega wątpliwości, że zaskarżony wyrok, w części, w której kasacja została
przyjęta do rozpoznania, odnosi się do uchwał, które dotyczą sfery praw
niemajątkowych. W świetle art. 17 pkt 1 k.p.c. rozpoznanie tych spraw, jako spraw o
charakterze niemajątkowym, należy do właściwości sądów okręgowych.
Zakwalifikowanie sprawy do spraw niemajątkowych ma procesowo doniosłe znaczenie.
Jeżeli bowiem sąd rejonowy orzeknie w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy
bez względu na wartość przedmiotu sporu, to zachodzi nieważność postępowania (art.
379 pkt 6 k.p.c.). Przedmiotową sprawę w I instancji rozstrzygnął sąd rejonowy, co
powoduje nieważność postępowania.
Uwzględnienie zarzutu dotyczącego nieważności postępowania pozwoliło Sądowi
Najwyższemu rozpoznać kasację na posiedzeniu niejawnym, zwalniając jednocześnie
tenże Sąd z obowiązku rozpatrywania innych podniesionych w niej zarzutów (art. 3938
§
2 k.p.c.).
4
Z przytoczonych względów należało uchylić zaskarżony wyrok, znieść
postępowanie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania
(art. 39313
§ 1 w zw. z art. 396 § 2 i art. 39319
k.p.c. oraz art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia
2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o
ustroju sądów powszechnych, Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98).