III CZ 103/05
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:26-08-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZ 103/05
POSTANOWIENIE
Dnia 11 stycznia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie ze skargi E.D. i B.Z.
przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta K. i Gminy Miejskiej K.
o wznowienie postępowania w sprawie [...] o stwierdzenie nabycia własności,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym
w dniu 11 stycznia 2006 r.,
zażalenia skarżących na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 21 października 2005 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 11 marca 2005 r. Sąd Rejonowy w K. odrzucił skargę
E.D. i B.Z. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
postanowieniem Sądu Powiatowego w K. z dnia 15 października 1958 r.,
wydanym w sprawie o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości. Zażalenie
skarżących na to postanowienie zostało przez Sąd Okręgowy w K. oddalone
postanowieniem z dnia 13 czerwca 2005 r. Skarżący wnieśli od wymienionego
postanowienia skargę kasacyjną, którą Sąd Okręgowy odrzucił postanowieniem z
dnia 21 października 2005 r., uznając ją za niedopuszczalną (art. 3986
§ 2 w
związku z art. 5191
k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną E.D. i B.Z.
wnosili o jego uchylenie, zarzucając, że Sąd Okręgowy naruszył przysługujące im
prawo do sądu. Podkreślili, że nie podzielają poglądu Sądu Najwyższego
wyrażonego w postanowieniu z dnia 15 października 2001 r., V CKN 357/01,
zgodnie z którym kasacja od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie
odrzucenia skargi o wznowienie postępowania nieprocesowego jest
niedopuszczalna. Z ostrożności procesowej – na wypadek uznania skargi
kasacyjnej za niedopuszczalną – zarzucili, że Sąd Okręgowy powinien rozpoznać
wniesioną skargę kasacyjną jako zażalenie, nakaz taki wynika bowiem z
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2004 r., I PZ 8/04 (OSNP 2005,
nr 1, poz. 9).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Problem dopuszczalności kasacji od postanowienia sądu drugiej instancji
oddalającego zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji odrzucające
skargę o wznowienie postępowania był przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego
przed nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego dokonaną ustawą z dnia
22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz
ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98).
Sąd Najwyższy stanął wówczas na stanowisku, że kasacja od postanowienia sądu
3
drugiej instancji w przedmiocie odrzucenia skargi o wznowienie postępowania
nieprocesowego jest niedopuszczalna (zob. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 15 października 2001 r., V CKN 357/01, OSNC 2002, nr 7-8, poz. 92, z dnia
15 lutego 2002 r., III CZ 2/02, nie publ., z dnia 19 marca 2002 r., II CZ 166/01,
nie publ., z dnia 2 lipca 2002 r., I PZ 47/02, OSNAPiUS 2004, nr 9, poz. 159).
Żalący stwierdzili wprawdzie, że nie podzielają tego stanowiska, jednak nie
przytoczyli żadnych argumentów mogących świadczyć o jego wadliwości. Skład
orzekający Sądu Najwyższego natomiast w pełni podziela zarówno samo
stanowisko, jak i argumentację przytaczaną w powołanych orzeczeniach Sądu
Najwyższego. Trzeba podkreślić, że stanowisko to zachowało aktualność pomimo
zmiany stanu prawnego dokonanej powołaną ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r.
Sprawą, w której żalący wnieśli skargę o wznowienie postępowania, była
sprawa nieprocesowa z zakresu prawa rzeczowego. Zgodnie z art. 5191
§ 1 k.p.c.,
w sprawach z zakresu prawa rzeczowego skarga kasacyjna przysługuje od
wydanego przez sąd drugiej instancji postanowienia co do istoty sprawy oraz od
postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku i umorzenia postępowania
kończących postępowanie w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Postanowienie w przedmiocie odrzucenia skargi o wznowienie postępowania nie
jest – rzecz jasna – postanowieniem co do istoty sprawy i nie może być również
uznane za postanowienie „w przedmiocie odrzucenia wniosku” czy „umorzenia
postępowania”. Jak wskazał już na to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu
postanowienia z dnia 15 października 2001 r., V CKN 357/01, odrzucenie skargi
o wznowienie nie może być traktowane analogicznie jak odrzucenie wniosku
o wszczęcie postępowania nieprocesowego, ponieważ są to odrębne żądania
procesowe; wniosek inicjuje postępowanie nieprocesowe, natomiast skarga
o wznowienie ma charakter szczególnego środka zaskarżenia. Posłużenie się
w przedstawionej sytuacji analogią byłoby natomiast niedopuszczalne, bowiem nie
występuje luka w prawie procesowym.
Żalący nie mają również racji, że – w razie niedopuszczalności skargi
kasacyjnej – Sąd Okręgowy powinien potraktować i rozpoznać złożoną skargę
kasacyjną jako zażalenie. Trzeba przede wszystkim zauważyć, że żalący błędnie
4
poszukują uzasadnienia dla przypisania Sądowi Okręgowemu takiej powinności
w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2004 r., I PZ 8/04 (OSNP
2005, nr 1, poz. 9), postanowienie to dotyczy bowiem zupełnie innego zagadnienia.
Chodziło w nim o rodzaj środka zaskarżenia przysługującego w razie odrzucenia
apelacji wyrokiem, a więc o problem czy o rodzaju środka zaskarżenia decyduje
przedmiot rozstrzygnięcia, czy forma, jaką sąd nadał temu rozstrzygnięciu.
Niezależnie od powyższego trzeba zauważyć, że – ze względu na treść art. 3941
§ 2 k.p.c. – od postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 13 czerwca 2005 r.
zażalenie nie przysługiwało.
Nie można również podzielać poglądu żalących, jakoby wskutek odrzucenia
skargi kasacyjnej doszło do naruszenia ich prawa do sądu. Uszło uwagi żalących,
że zgodnie z art. 176 ust. 1 Konstytucji postępowanie sądowe musi być co najmniej
dwuinstancyjne. Kwestia odrzucenia wniesionej przez nich skargi o wznowienie
postępowania była natomiast przedmiotem rozpoznania dwóch instancji sądowych.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego, odwołującym się do orzecznictwa
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, utrwalone zostało stanowisko, że
ograniczenie dopuszczalności kasacji nie jest sprzeczne ani z Konstytucją, ani
z postanowieniami wiążących Polskę konwencji międzynarodowych
(por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
17 stycznia 2001 r., III CZP 49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53 i powołane tam
orzecznictwo).
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione uzasadnionych
podstaw.
POSTANOWIENIE
Dnia 11 stycznia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie ze skargi E.D. i B.Z.
przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta K. i Gminy Miejskiej K.
o wznowienie postępowania w sprawie [...] o stwierdzenie nabycia własności,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym
w dniu 11 stycznia 2006 r.,
zażalenia skarżących na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 21 października 2005 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 11 marca 2005 r. Sąd Rejonowy w K. odrzucił skargę
E.D. i B.Z. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
postanowieniem Sądu Powiatowego w K. z dnia 15 października 1958 r.,
wydanym w sprawie o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości. Zażalenie
skarżących na to postanowienie zostało przez Sąd Okręgowy w K. oddalone
postanowieniem z dnia 13 czerwca 2005 r. Skarżący wnieśli od wymienionego
postanowienia skargę kasacyjną, którą Sąd Okręgowy odrzucił postanowieniem z
dnia 21 października 2005 r., uznając ją za niedopuszczalną (art. 3986
§ 2 w
związku z art. 5191
k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną E.D. i B.Z.
wnosili o jego uchylenie, zarzucając, że Sąd Okręgowy naruszył przysługujące im
prawo do sądu. Podkreślili, że nie podzielają poglądu Sądu Najwyższego
wyrażonego w postanowieniu z dnia 15 października 2001 r., V CKN 357/01,
zgodnie z którym kasacja od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie
odrzucenia skargi o wznowienie postępowania nieprocesowego jest
niedopuszczalna. Z ostrożności procesowej – na wypadek uznania skargi
kasacyjnej za niedopuszczalną – zarzucili, że Sąd Okręgowy powinien rozpoznać
wniesioną skargę kasacyjną jako zażalenie, nakaz taki wynika bowiem z
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2004 r., I PZ 8/04 (OSNP 2005,
nr 1, poz. 9).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Problem dopuszczalności kasacji od postanowienia sądu drugiej instancji
oddalającego zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji odrzucające
skargę o wznowienie postępowania był przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego
przed nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego dokonaną ustawą z dnia
22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz
ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98).
Sąd Najwyższy stanął wówczas na stanowisku, że kasacja od postanowienia sądu
3
drugiej instancji w przedmiocie odrzucenia skargi o wznowienie postępowania
nieprocesowego jest niedopuszczalna (zob. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 15 października 2001 r., V CKN 357/01, OSNC 2002, nr 7-8, poz. 92, z dnia
15 lutego 2002 r., III CZ 2/02, nie publ., z dnia 19 marca 2002 r., II CZ 166/01,
nie publ., z dnia 2 lipca 2002 r., I PZ 47/02, OSNAPiUS 2004, nr 9, poz. 159).
Żalący stwierdzili wprawdzie, że nie podzielają tego stanowiska, jednak nie
przytoczyli żadnych argumentów mogących świadczyć o jego wadliwości. Skład
orzekający Sądu Najwyższego natomiast w pełni podziela zarówno samo
stanowisko, jak i argumentację przytaczaną w powołanych orzeczeniach Sądu
Najwyższego. Trzeba podkreślić, że stanowisko to zachowało aktualność pomimo
zmiany stanu prawnego dokonanej powołaną ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r.
Sprawą, w której żalący wnieśli skargę o wznowienie postępowania, była
sprawa nieprocesowa z zakresu prawa rzeczowego. Zgodnie z art. 5191
§ 1 k.p.c.,
w sprawach z zakresu prawa rzeczowego skarga kasacyjna przysługuje od
wydanego przez sąd drugiej instancji postanowienia co do istoty sprawy oraz od
postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku i umorzenia postępowania
kończących postępowanie w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Postanowienie w przedmiocie odrzucenia skargi o wznowienie postępowania nie
jest – rzecz jasna – postanowieniem co do istoty sprawy i nie może być również
uznane za postanowienie „w przedmiocie odrzucenia wniosku” czy „umorzenia
postępowania”. Jak wskazał już na to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu
postanowienia z dnia 15 października 2001 r., V CKN 357/01, odrzucenie skargi
o wznowienie nie może być traktowane analogicznie jak odrzucenie wniosku
o wszczęcie postępowania nieprocesowego, ponieważ są to odrębne żądania
procesowe; wniosek inicjuje postępowanie nieprocesowe, natomiast skarga
o wznowienie ma charakter szczególnego środka zaskarżenia. Posłużenie się
w przedstawionej sytuacji analogią byłoby natomiast niedopuszczalne, bowiem nie
występuje luka w prawie procesowym.
Żalący nie mają również racji, że – w razie niedopuszczalności skargi
kasacyjnej – Sąd Okręgowy powinien potraktować i rozpoznać złożoną skargę
kasacyjną jako zażalenie. Trzeba przede wszystkim zauważyć, że żalący błędnie
4
poszukują uzasadnienia dla przypisania Sądowi Okręgowemu takiej powinności
w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2004 r., I PZ 8/04 (OSNP
2005, nr 1, poz. 9), postanowienie to dotyczy bowiem zupełnie innego zagadnienia.
Chodziło w nim o rodzaj środka zaskarżenia przysługującego w razie odrzucenia
apelacji wyrokiem, a więc o problem czy o rodzaju środka zaskarżenia decyduje
przedmiot rozstrzygnięcia, czy forma, jaką sąd nadał temu rozstrzygnięciu.
Niezależnie od powyższego trzeba zauważyć, że – ze względu na treść art. 3941
§ 2 k.p.c. – od postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 13 czerwca 2005 r.
zażalenie nie przysługiwało.
Nie można również podzielać poglądu żalących, jakoby wskutek odrzucenia
skargi kasacyjnej doszło do naruszenia ich prawa do sądu. Uszło uwagi żalących,
że zgodnie z art. 176 ust. 1 Konstytucji postępowanie sądowe musi być co najmniej
dwuinstancyjne. Kwestia odrzucenia wniesionej przez nich skargi o wznowienie
postępowania była natomiast przedmiotem rozpoznania dwóch instancji sądowych.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego, odwołującym się do orzecznictwa
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, utrwalone zostało stanowisko, że
ograniczenie dopuszczalności kasacji nie jest sprzeczne ani z Konstytucją, ani
z postanowieniami wiążących Polskę konwencji międzynarodowych
(por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
17 stycznia 2001 r., III CZP 49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53 i powołane tam
orzecznictwo).
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione uzasadnionych
podstaw.