Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 120/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 kwietnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
SSN Tadeusz Żyznowski (sprawozdawca)
Protokolant Beata Rogalska
w sprawie z powództwa Szpitala Wojewódzkiego Samodzielnego Publicznego ZOZ
przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Skarbu Państwa,
Ministra Finansów i Ministra Zdrowia
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 11 kwietnia 2006 r.,
skargi kasacyjnej Skarbu Państwa - Ministra Skarbu Państwa
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 maja 2005 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Okręgowego w R. z
dnia 29 września 2004 r. sygn. akt [...] i oddala powództwo, nie
obciążając strony powodowej kosztami procesu w sprawie.
2
Uzasadnienie
Uwzględniając częściowo powództwo w stosunku do Skarbu Państwa –
Ministra Finansów Sąd Okręgowy odwołał się do art. 4a ustawy z dnia 22 grudnia
2002 r. o zmianie ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu
przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw
(Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 45) w następstwie realizacji którego powodowy
Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej wydatkował w latach 2001-2003 kwotę
18.451.670,28 zł na podwyżkę wynagrodzeń dla pracowników. Podwyżki te były
realizowane w następujący sposób i terminach: w dniu 10 czerwca 2001 r. za okres
od stycznia do kwietnia 2001 r. co do wynagrodzenia netto, w dniu 15 lipca 2001 r.
co do składek na ubezpieczenie społeczne od tych wynagrodzeń i w dniu 20 lipca
2001 r. co do zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, za okres od maja
do grudnia 2003 r. – 10-go każdego miesiąca następującego po miesiącu którego
dotyczy podwyżka w odniesieniu do należności pracowniczych netto, 15 każdego
miesiąca, którego dotyczy podwyżka w przypadku należności z tytułu
ubezpieczenia społecznego, 20-go każdego miesiąca następującego po miesiącu,
którego dotyczy podwyżka w wypadku zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych, za okres od stycznia do marca 2002 r. wyrównanie co do dalszej
podwyżki w kwocie 110 zł w dniu 10 maja 2002 r. co do wynagrodzeń netto, w dniu
15 czerwca 2002 r. co do składek na ubezpieczenie społeczne od tej podwyżki
i w dniu 20 czerwca 2002 r. co do zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych od tej podwyżki. Wynikające stąd wydatki wynosiły w 2001 r. kwotę
4.444.896,46 zł, w 2002 r. kwotę 6.965.024,04 zł, w 2003 r. kwotę 7.041.747,78 zł.
Obciążenie finansowe w łącznej wysokości 18.451.670,28 zł poniesione przez
powodowy Zakład wywołało uszczerbek, którego nie zrekompensowały podjęte
działania oszczędnościowe i restrukturyzacyjne, co pociągnęło za sobą opóźnione
w płatności zobowiązania wobec budżetu i kontrahentów i konieczność zapłaty
odsetek z tytułu nieterminowego regulowania należności. Należności te wynosiły:
w 2001 r. kwotę 578.427,34 zł na rzecz Skarbu Państwa i 697.586,08 zł na rzecz
kontrahentów powoda, w 2002 r. kwotę 418.307,69 zł na rzecz Skarbu Państwa
i 566.288,52 zł na rzecz kontrahentów powoda oraz w 2003 r. kwotę 93.395,23 zł
3
na rzecz Skarbu Państwa i 559.871,75 zł na rzecz kontrahentów powoda. Na
skutek utraty płynności finansowej strona powodowa poniosła koszty sądowe
i egzekucyjne, które wyniosły: w 2001 r. kwotę 149.877,80 zł, w 2002 r. kwotę
1.149,20 zł i w 2003 r. kwotę 18.612,11 zł. W następstwie czasowego zaprzestania
regulowania zobowiązań wobec kontrahentów z tytułu dostaw towarów i usług
w okresie 2001-2003 obciążenie powodowego Zakładu wynosiło łącznie kwotę
9.173.674,94 zł. Ustalone okoliczności wskazują, zdaniem Sądu Okręgowego, że
pomiędzy zaistnieniem deliktu legislacyjnego a powstałą szkodą majątkową istnieje
związek przyczynowy. Z odwołaniem się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 18 grudnia 2002 r., K 43/01 (OTK-A 2002 nr 7, poz. 96) oraz wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 24 września 2003 r., I CK 143/03 (OSNC 2004 nr 11, poz. 179)
Sąd Okręgowy wskazał, że państwo ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za
zaniechanie legislacyjne występujące wówczas, gdy ustawodawca nie stworzył –
wbrew obowiązkowi prawnemu – wymaganych regulacji albo stworzył unormowanie
niepełne, fragmentaryczne. Z mocy art. 77 ust. 1 Konstytucji każdy organ władzy
publicznej nie wyłączając władzy ustawodawczej ponosi odpowiedzialność
odszkodowawczą. Strona powodowa nadal nie dysponuje możliwościami
finansowymi pozwalającymi na pokrycie zobowiązań z własnych środków.
Pracownicy tej strony uzyskali uprawnienia do otrzymania podwyżek z mocy ustawy
a wypłata tych należności przekroczyła poziom środków pieniężnych
przekazywanych przez kasę chorych na prowadzenie przez świadczeniodawcę
podstawowej działalności w postaci świadczenia usług leczniczych. Szkoda
majątkowa Zakładu Opieki Zdrowotnej obejmuje wywołany ujemny wynik
finansowy, powstanie zaległości płatniczych wobec innych podmiotów
i kontrahentów w stopniu powodującym zapłatę odsetek a także kosztów sądowych
oraz egzekucyjnych, pomimo że powód przeprowadził działania oszczędnościowe
i restrukturyzacyjne. Utrzymujący się ujemny wynik bilansowy zaprzecza
możliwości finansowania podwyżki ze zwiększonych składek. Nadto wskazał Sąd
Okręgowy, że pozwany nie kwestionował wysokości i sposobu wyliczenia szkody
strony powodowej. Według dalszych ustaleń tego Sądu nie istnieją podstawy do
uwzględnienia żądania o zapłatę kwoty odpowiadającej łącznej wysokości
podwyżek wypłaconych w 2003 r. Przypisany stronie pozwanej delikt legislacyjny
4
jest wynikiem regulacji zawartej w art. 4a powołanej ustawy o negocjacyjnym
systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń, odnoszącej się do
2001 i 2002 r.
Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji Skarbu Państwa – Ministra
Finansów zmienił wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że w miejsce Ministra
Finansów jako organu państwowej jednostki organizacyjnej właściwej do
reprezentowania Skarbu Państwa w niniejszej sprawie, wskazał Ministra Skarbu
Państwa; oddalił apelację w pozostałej części i orzekł o kosztach procesu za
instancję apelacyjną. Aprobując ustalenia Sądu pierwszoinstancyjnego, które nie
były kwestionowane w toku tego postępowania, oraz ich ocenę prawną Sąd drugiej
instancji z powołaniem się na art. 316 § 1 k.p.c. uwzględnił nowe – obowiązujące
od 21 stycznia 2005 r. – brzmienie art. 67 k.p.c. przez wskazanie Ministra Skarbu
Państwa jako właściwego do podejmowania – w myśl art. 67 § 3 zd. pierwsze
k.p.c. w brzmieniu obowiązującym w chwili wydania zaskarżonego orzeczenia –
czynności procesowych za Skarb Państwa.
Skargę kasacyjną wniósł Skarb Państwa – Minister Skarbu Państwa
zarzucając zaskarżonemu wyrokowi naruszenie prawa materialnego poprzez
1) błędną jego wykładnię, tj.:
a) przepisu art. 2 Konstytucji poprzez przyjęcie, że z przepisu tego wynika
obowiązek podjęcia przez ustawodawcę wysiłku legislacyjnego polegającego na
wprowadzeniu do porządku normatywnego takiej regulacji, która tworzyłaby
alternatywny wobec systemu kas chorych system dopływu środków publicznych do
samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, a w ramach tego
alternatywnego systemu dopływu środków publicznych do samodzielnych
publicznych zakładów opieki zdrowotnej do poszczególnych szpitali miałyby trafić
pochodzące wyłącznie od Skarbu Państwa środki w wysokości odpowiadającej
kosztom realizacji przez nie zapisu art. 4a ustawy o negocjacyjnym systemie
kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz
o zmianie niektórych ustaw,
2) niewłaściwe zastosowanie przepisów prawa materialnego, tj.:
5
a) przepisu art. 77 § 1 Konstytucji w zw. z art. 417 k.c. poprzez przyjęcie, że
ustalony stan faktyczny odpowiada stanowi faktycznemu określonemu w hipotezie
wskazanej normy prawnej, a w szczególności, że Skarb Państwa dopuścił się
niezgodnego z prawem zaniechania poprzez nie wprowadzenie do porządku
normatywnego regulacji, których wprowadzenie nakładał na niego przepis prawa,
b) przepisu art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 77 ust. 1 Konstytucji i art. 417 k.c.
poprzez przyjęcie, że ustalony przez sąd stan faktyczny pozwala na stwierdzenie
wystąpienia szkody po stronie powoda,
c) przepisu art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 77 ust. 1 Konstytucji i art. 417 k.c.
poprzez przyjęcie, że pomiędzy kwotą wskazaną przez powoda jako szkoda,
a zachowaniem Skarbu Państwa istnieje adekwatny związek przyczynowy,
d) przepisu art. 442 § 1, 455 i 481 k.c. polegające na przyjęciu, że
roszczenie odszkodowawcze stało się wymagalne w datach wymienionych
w wyroku (wyrokach) i zasądzenie od tych dat odsetek ustawowych za opóźnienie,
e) przepisu art. 4 i 53 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym,
art. 60 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.
1991/91/408 ze zm.), rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia
13 lipca 1998 r. w sprawie umowy o udzielenie zamówienia na świadczenia
zdrowotne (Dz.U. 1998/93/592) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej z dnia 22 grudnia 1998 r. w sprawie szczególnych zasad rachunku
kosztów w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. 1998/164/1194)
poprzez ich pominięcie przy ocenie zachowania państwa w związku z wejściem
z życie ustawy z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o negocjacyjnym
systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców
oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.
2001/5/45),
oraz naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik
sprawy, tj.:
1) przepisu art. 325 k.p.c. poprzez wydanie wyroku (wyroków) nie
zawierającego jednoznacznego rozstrzygnięcia o żądaniach stron,
6
2) przepisów art. 326 § 3 i art. 332 § 1 k.p.c. poprzez brak ogłoszenia
wyroku,
3) przepisu art. 379 pkt 3 k.p.c., w razie stwierdzenia, że w sprawie zostały
wydane dwa wyroki. Jest oczywiste, że jeżeli tak było, to wydanie pierwszego
wyroku zamyka drogę do ponownego orzekania o tym samym przedmiocie, między
tymi samymi stronami,
4) przepisu art. 379 pkt 5 k.p.c. poprzez doręczenie stronom odpisów
wyroków różnej treści i pozbawienie je przez to możności obrony ich praw Trudno
wyobrazić sobie rzeczową polemikę z rozstrzygnięciem sądu nie znając
rzeczywistej treści orzeczenia, które się zwalcza,
5) przepisu art. 67 § 2 i 3 k.p.c. poprzez przyjęcie, że przepis art. 67 § 3
k.p.c. stanowi lex specialis w stosunku do przepisu art. 67 § 2 k.p.c. i wyłączną
podstawę ustalenia reprezentacji procesowej Skarbu Państwa oraz pominięcie
przepisu art. 67 § 2 k.p.c. przy ustalaniu jednostki organizacyjnej wykonującej
zastępstwo procesowe Skarbu Państwa,
Wskazując na powyższe pozwany Skarb Państwa wnosił o:
1) uchylenie w całości wyroku Sądu Okręgowego w R. z dnia 29 września
2004 r. wydanego w sprawie prowadzonej pod sygnaturą [...] oraz uchylenie w
całości wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 11 maja 2005 r. wydanego w sprawie
prowadzonej pod sygnaturą [...], zniesienie postępowania pierwszo - i
drugoinstancyjnego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu w R., albo o uchylenie w całości wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia
11 maja 2005 r. i przekazanie sprawy temu Sądowi celem rozstrzygnięcia
w przedmiocie istnienia wyroku (sententia non existens) i nieważności
postępowania,
2) zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, a w razie
uznania zarzutów dotyczących naruszenia przepisów postępowania
za nieuzasadnione wnosił o:
3) uchylenie w całości wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 11 maja 2005 r. i
oddalenie powództwa,
7
4) zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.
W złożonej odpowiedzi na skargę kasacyjną powodowy Zakład Opieki
Zdrowotnej wnosił o jej oddalenie z zasądzeniem kosztów procesu a jego rzecz.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o negocjacyjnym
systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców
oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.
z 2001 r. Nr 5, poz. 45) dodała do ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r.
o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń
u przedsiębiorców oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 ze
zm.) m.in. art. 4a. Przepis ten w ustępie pierwszym stanowi, iż pracownikom
samodzielnym publicznych zakładów opieki zdrowotnej przysługuje od dnia
1 stycznia 2001 r. przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie niższy
niż 203 zł miesięcznie, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy łącznie ze
skutkami wzrostu wszystkich składników wynagrodzenia, z zastrzeżeniem ust. 2.
W myśl ust. 2 tego artykułu odnosiło się to także do 2002 r. Niewątpliwym jest, że
przepisy powołanej ustawy nowelizacyjnej z dnia 22 grudnia 2000 r. –
w powołanym zakresie – mają charakter przepisów przejściowych o wyraźnie
określonym czasie obowiązywania – art. 4a ust. 1 ustawy o negocjacyjnym
systemie kształtowania przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców...
obowiązywał tylko w odniesieniu do wzrostu wynagrodzeń w 2001 r., zaś ust. 2
w odniesieniu do wzrostu wynagrodzeń w 2002 r. Celem tak ukształtowanych
przepisów przejściowych było podniesienie wynagrodzeń do poziomu, który tworzył
punkt wyjścia dla wykorzystania instrumentów, ustalania przyrostu wynagrodzeń,
określonych w ustawie o systemie negocjacyjnym. Uprawnienie do wymienionego
przyrostu wynagrodzeń przysługiwało pracownikom samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej, które zatrudniały powyżej 50 osób. W ocenie Sądów
obu instancji powołana ustawa nowelizacyjna uchybia zasadom rzetelnej tj. spójnej
i koherentnej legislacji, poprzez zaniechanie stworzenia odpowiedniego
„instrumentarium” dla zapewnienia skuteczności przepływu środków finansowych
do podmiotów mających obowiązek przyrostu wynagrodzeń realizować.
8
Do odmiennego wniosku nie może – zdaniem Sądów niższych instancji –
prowadzić wyrok Trybunału Konstytucji z dnia 18 grudnia 2002 r. k. 43/01 (OTK –
A 2002, nr 7, poz. 96) w myśl którego będący podstawą podwyżki art. 4a ustawy
z dnia 10 grudnia 1994 r. jest zgodny z art. 2, art. 7 i art. 32 Konstytucji
Rzeczpospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 20 Konstytucji. Rozważając
znaczenie przytoczonego wyroku Trybunału Konstytucyjnego i rozumianą w świetle
tego wyroku treść art. 4a omawianej ustawy, który stał się elementem
obowiązującego porządku prawnego (art. 188 pkt 1 i 190 ust. 1 Konstytucji) –
należy wskazać stanowisko Trybunału w istotnych kwestiach dotyczących
rozumienia wspomnianego przepisu.
Po pierwsze, stwierdził dopuszczalność ingerencji ustawodawcy w sferę
wynagrodzeń pracowników samodzielnych publicznych zakładów opieki
zdrowotnej, wskazując, iż normy konstytucyjne odnoszące się do publicznej służby
zdrowia, zawarte w art. 68 Konstytucji, dopuszczają przejściowe zastosowanie
mechanizmu przyjętego w art. 4a ustawy z 16 grudnia 1994 r.
Po drugie, wśród wartości wypełniających pojęcie demokratycznego państwa
prawnego, zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa
zajmuje nadrzędne miejsce. W tej zasadzie zawarte jest – zdaniem Trybunału
swoiste domniemanie, zgodnie z którym, jeżeli ustawodawca tworzy prawo
stanowiące podstawę roszczeń finansowych, a nie określa w sposób jednoznaczny
podmiotu zobowiązanego, to czyni zobowiązanym system finansów publicznych.
Podmiotami tego systemu były – w stanie prawnym wówczas obowiązującym –
kasy chorych oraz samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, za
pośrednictwem którego to systemu realizowane były obowiązki władzy publicznej
określone w art. 68 ust. 2 Konstytucji. Nastąpiło samozwiązanie się sektora
finansów publicznych. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny zastrzegł, że nie
oznacza to, iż samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej przysługuje
pełna rekompensata wydatków na podwyższenie wynagrodzeń.
Po trzecie, podkreślając istotne niedostatki legislacyjne przepisu art. 4a
ust. 1, w szczególności nie wskazanie adresata ustawowego obowiązku, brak
przepisów przejściowych, źródła finansowania przewidzianej w nim podwyżki
9
wynagrodzenia, ani mechanizmów przekazywania środków na ten cel – Trybunał
Konstytucyjny potwierdził zasadność zastosowania innych – poza gramatyczną -
rodzajów wykładni dla prawidłowego określenia treści zawartej w tym przepisie.
Uznanie zgodności z Konstytucją omawianego art. 4a nastąpiło tylko o tyle o ile
jest on rozumiany „jako tworzący współodpowiedzialność systemu finansów
publicznych za jego wykonanie”, nie może - w związku z art. 56 k.c. – pozostać
bez wpływu na wykładnię przepisu art. 4a. Dał temu wyraz Sąd Najwyższy
w (nie publ.) uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 30 marca 2006 r., III CZP
130/05 stwierdzającej, że art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r.
o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń
u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1 poz. 2 ze
zm.) stanowi – w związku z art. 56 k.c. – podstawę roszczenia samodzielnego
publicznego zakładu opieki zdrowotnej w stosunku do kasy chorych (Narodowego
Funduszu Zdrowia) o zwrot kosztów zwiększonego wynagrodzenia pracowników,
jeżeli zakład ten, mimo prawidłowego gospodarowania środkami uzyskanymi na
podstawie umowy o udzielenie świadczeń zdrowotnych, nie mógł tych kosztów
pokryć w całości lub w części. Wynagrodzenie personelu medycznego
zatrudnionego przez powodowy Zakład Opieki Zdrowotnej stanowiło niewątpliwie
element kosztu wykonania przez ten Zakład świadczeń zdrowotnych na rzecz
pacjentów. Koszt ten stanowi z kolei element kosztu opieki zdrowotnej za
świadczenie której kasa chorych przekazuje Zakładom Opieki Zdrowotnej
wynagrodzenie na podstawie stosunku prawnego wynikającego z łączącej ją z tym
Zakładem umowy. W sytuacji, gdy nastąpiło ustawowe zwiększenie tego kosztu,
poprzez podniesienie wynagrodzenia personelu medycznego, to w odniesieniu do
tego zwiększonego z mocy ustawy kosztu powodowemu Zakładowi – wbrew
odmiennemu zapatrywaniu Sądów obu instancji – przysługiwało – stosownie do
powołanej uchwały – roszczenie w stosunku do podmiotu tamże wskazanego
o zwrot kosztów zwiększonego wynagrodzenia pracowników. Istnieje więc
mechanizm rozliczeń między zakładami opieki zdrowotnej a właściwym podmiotem
systemu finansów publicznych obejmujący, na podstawie art. 4a ustawy z dnia
16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu
przeciętnych wynagrodzeń..., zwrot kosztów wypłaconej podwyżki wynagrodzenia.
10
Co najmniej przedwczesne jest zatem twierdzenie strony powodowej i założenie
Sądów obu instancji, które legło u podstaw uwzględnienia powództwa, iż wypłatę
podwyżki wynagrodzeń w wysokości 11 409,922 zł należało potraktować jako
szkodę w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.
W sferze stosunków obligacyjnych z reguły źródłem szkody jest
niewykonanie lub nienależyte wykonanie należnego świadczenia. Polega on na
uszczerbku, jakiego wierzyciel nie doznałby, gdyby zobowiązanie zostało należycie
wykonane. Ta szkoda ma charakter złożony: obok straty o wartości nie
spełnionego świadczenia mogą wystąpić szkody zastępcze spowodowane jego
brakiem. Natomiast szkodą wynikającą ze zwłoki dłużnika jest zmniejszenie
świadczenia opóźnionego w stosunku do wartości świadczenia spełnionego
w terminie oraz towarzyszące temu szkody następcze. W przypadku zaś
nienależytego spełnienia świadczenia szkodę stanowi różnica między wartością
świadczenia wykonanego prawidłowo i wartością, jaką rzeczywiście otrzymał
wierzyciel.
Znaczny upływ czasu pomiędzy wypłatą należnego pracownikom strony
powodowej wynagrodzenia a podjętą 30 marca 2006 r., powołaną powyżej,
uchwałą Sądu Najwyższego, a nadto utrzymujące się i powszechnie znane
wątpliwości oraz rozbieżności w sferze wykładni, a także stosowania
obowiązujących przepisów wymagają wskazania, iż celem dokonanej wykładni było
odtworzenie sensu oraz rzeczywistej treści przepisu art. 4a powoływanej ustawy z
dnia 16 grudnia 1994 r. Takie wyjaśnienie treści i znaczenia omawianego przepisu
art. 4a obowiązuje od daty jego wejścia w życie.
Przed zrealizowaniem roszczenia przysługującego stronie powodowej wobec
Narodowego Funduszu Zdrowia przedwczesne są rozważania dotyczące szkody
jakiej ta strona doznała oraz rodzaju występujących wadliwości legislacyjnych
a także możliwości wyrównania tej szkody, nie wyłączając środków przewidzianych
w prawie międzynarodowym.
Powszechnie znane są oczekiwania i wymagania społeczne oraz nie
odpowiadające im możliwości finansowe państwa, wyznaczające maksymalny
poziom finansowania opieki zdrowotnej. Kwestia ta stanowiła przedmiot wypowiedzi
11
Sądów obu instancji oraz stron w toku postępowania pierwszoinstancyjnego.
Ustrojodawca w art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji przesądził o samych zasadach
funkcjonowania prawa do ochrony zdrowia, nadając im (w ust. 1 art. 68) charakter
gwarancyjny. Warunki realizowania prawa do ochrony zdrowia i udzielania
poszczególnych świadczeń – z obowiązkiem respektowania innych konstytucyjnych
zasad oraz wartości – Konstytucja pozostawiła ustawodawcy zwykłemu. W myśl
art. 68 ust. 2 zd. drugie Konstytucji nie tylko warunki, ale i zakres świadczeń
finansowanych ze środków publicznych został zaliczony do materii ustawowej.
Powinność zaś respektowania ustawy nie wymaga uzasadnienia.
Podstawa skargi kasacyjnej zarzucająca naruszenie art. 361 k.c. przez
przyjęcie, że wypłacona kwota podwyższonego wynagrodzenia podlega
kompensacie przed zrealizowaniem przez stronę powodową przysługującego jej
roszczenia o zwrot kosztów tego wynagrodzenia okazał się oczywiście
uzasadniona (art. 39816
k.p.c.). Natomiast podstawa naruszenia przepisów
postępowania została sformułowana w oderwaniu od dokumentów zawartych
w aktach sprawy w sposób jednoznaczny wskazujących na zachowanie
ustawowych wymagań przy wydaniu wyroku i jego ogłoszeniu. Nadto skarżący
Skarb Państwa pomija, że zaskarżenie skargą kasacyjną orzeczenia Sądu drugiej
instancji nie może opierać się na zarzutach dotyczących uchybień sądu pierwszej
instancji. Te bowiem podlegają kontroli instancyjnej. Konfrontacja treści skargi
kasacyjnej z treścią apelacji strony pozwanej prowadzi do wniosku o zamierzeniu
przeniesienia istoty sporu do instancji kasacyjnej. Mnożąc nie udokumentowane
zarzuty i rzekomo napotykane – w toku postępowania w obu instancjach –
trudności w merytorycznym podjęciu obrony, skarżący pomija wymagania podstawy
przewidzianej w art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. w myśl której zamierzony przez
skarżącego skutek może wywrzeć tylko takie wykazane uchybienie, które mogło
mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Wobec bezzasadności tej podstawy istniały
podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku a także poprzedzającego go wyroku
Sądu pierwszej instancji i orzeczenia co do istoty sprawy z zastosowaniem art. 102
k.p.c. w odniesieniu do rozstrzygnięcia o kosztach procesu.