Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 77/06
POSTANOWIENIE
Dnia 20 października 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Maria Grzelka
ze skargi pozwanego
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Wojewódzkiego w B. z dnia 3 lipca 1996 r., sygn. akt [...]
w sprawie z powództwa Syndyka masy upadłości "N." Spółki z o.o
przeciwko L.Z.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 października 2006 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 lipca 2006 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 17 lipca 2006 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną pozwanego od wyroku tego Sądu z dnia 17 lipca 2006 r., z tej przyczyny,
że skarżący – będąc we wcześniejszym toku postępowania w całości zwolniony od
kosztów sądowych – wnosząc skargę nie uiścił opłaty podstawowej. Jako podstawę
prawną orzeczenia Sąd Apelacyjny powołał art. 1302
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 3 ust. 1
pkt 3, art. 14 ust. 3 i 100 ust. 2 zd. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 199). Postanowieniem
wydanym w tym samym dniu Sąd umorzył postępowanie wywołane zawartym w
skardze – jak ocenił, bezprzedmiotowym - wnioskiem o zwolnienie od kosztów
sądowych.
W zażaleniu na to postanowienie skarżący zarzucił, że, wbrew stanowisku
Sądu, art. 1302
§ 3 k.p.c. nie ma zastosowania do opłaty podstawowej, która „jest
opłatą inną niż stosunkowa lub stała” oraz twierdził, że wobec złożenia wniosku
o zwolnienie od kosztów Sąd winien był wezwać stronę do uiszczenia opłaty
podstawowej, gdyż bez wezwania, stosownie do art. 1302
§ 1 k.p.c., zwraca się
jedynie pisma nie opłacone opłatą stosunkową lub stałą.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna należy do pism podlegających opłacie sądowej (art. 3 ust.
2 pkt 3 u.k.s.c.), określanej według zasad określonych w art.18 ust. 2 ustawy.
Strona zwolniona od kosztów sądowych przez sąd, stosownie do art. 14 ust. 2
w związku z art. 100 ust. 2 u.k.s.c., ma obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej,
której wysokość jest stała (art.14 ust.3).
Na pytanie, czy zwolnienie od kosztów sądowych udzielone w toku
postępowania przed sądem pierwszej lub drugiej instancji rozciąga się także na
postępowanie wywołane skargą kasacyjną, należy udzielić odpowiedzi twierdzącej.
Co prawda dochodzi do niego po już wydaniu prawomocnego wyroku, ale w istocie
toczy się ono w tej samej sprawie. Za rozwiązaniem takim przemawiają względy
celowościowe. Zauważyć bowiem należy, że odmienna ocena pociągałaby za sobą
taki skutek, że z chwilą wydania przez sąd drugiej instancji prawomocnego
3
orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, upadałoby wydane
w dotychczasowym postępowaniu postanowienie o zwolnieniu od kosztów
sądowych i – konsekwentnie - o ustanowieniu adwokata (radcy prawnego)
z urzędu, a wyznaczony na jego podstawie pełnomocnik nie mógłby wnieść skargi
kasacyjnej. Incydentalne postępowanie w tym przedmiocie musiałoby zostać
ponownie zainicjowane i przeprowadzone.
Należy zatem przyjąć, że strona zwolniona przez sąd w toku postępowania
w całości od kosztów sądowych, pozostaje tym samym zwolniona od opłat od
skargi kasacyjnej i jest jedynie zobowiązana do uiszczenia opłaty podstawowej, jak
wymaga tego art. 100 ust. 2 u.k.s.c. W związku z przymusem adwokacko –
radcowskim, wynikającym z art. 871
§ 1 k.p.c., skarga kasacyjna musi być zawsze
wnoszona przez adwokata lub radcę prawnego, a więc osoby, których czynności
związane z uiszczaniem opłat poddane są szczególnym rygorom określonym w art.
1302
k.p.c.
Opłata podstawowa nie jest opłatą stałą w rozumieniu art. 12 u.k.s.c.,
stanowi jednak opłatę w wysokości stałej, bo zawsze wynosi 30 zł. Wniesienie
skargi kasacyjnej przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych jest zatem
wniesieniem skargi podlegającej opłacie w wysokości stałej w rozumieniu art.1302
§ 3 k.p.c. Opłatę tę należy uiścić przy wniesieniu skargi (art.10 u.k.s.c.), po takim
rygorem, że – w razie nieopłacenia – skarga zostanie bez wezwania odrzucona
przez sąd.
Wbrew odmiennemu poglądowi skarżącego, brak jest podstaw do
twierdzenia, że w rozważanym wypadku opłata podstawowa od skargi podlega
uiszczeniu dopiero na wezwanie sądu.
Przedstawione stanowisko pozostaje w zgodzie z orzecznictwem Sądu
Najwyższego w tym zakresie (por., m.in., postanowienia z dnia 30 maja 2006 r.,
ICZ 23/06, 26 lipca 2006 r., IV CZ 59/06 i 28 sierpnia 2006 r., IV CSK 166/06,
dotychczas niepublikowane).
Innym zagadnieniem jest tok postępowania w sytuacji, gdy strona dopiero
wraz z wniesieniem skargi kasacyjnej składa wniosek o zwolnienie jej od kosztów
sądowych, nie występuje ono jednak w sprawie niniejszej.
4
Oczywiście chybione jest powołanie się przez skarżącego na art. 1302
§ 1
k.p.c., który nie ma sprawie niniejszej zastosowania, bowiem skarga kasacyjna nie
jest pismem podlegającym zwrotowi (§ 1 i 2), lecz odrzuceniu (§ 3).
Złożenie przez stronę zwolnioną wcześniej w całości od kosztów sądowych
bezprzedmiotowego – jak prawidłowo to ocenił Sąd Apelacyjny - wniosku
o zwolnienie, pozostaje bez wpływu na prawidłowy tok czynności, w szczególności
nie zwalnia skarżącego od uiszczenia przy wnoszeniu skargi opłaty podstawowej,
pod rygorem przewidzianym w art. 1302
§ 3 k.p.c. Jedynie jako wyraz
niezrozumienia instytucji opłaty podstawowej obciążającej stronę zwolnioną od
kosztów sądowych (art. 14 ust. 2 i 3 oraz art. 100 § 2 zd. 2 k.p.c.) można
potraktować wypowiedź skarżącego, że zawarty przezeń w skardze wniosek
„sprowadza się do zwolnienie z kosztów opłaty podstawowej w kwocie 30 zł”.
Z omówionych przyczyn zażalenie zostało oddalone, stosownie do art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.