Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 78/06
POSTANOWIENIE
Dnia 7 listopada 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowego
Z. S.A. w .
przeciwko Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w Warszawie
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 7 listopada 2006 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 21 kwietnia 2006 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2006 r. Sąd Okręgowy w W. odrzucił
apelację powoda – Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Usługowego Z. S. A. od wyroku
Sądu Rejonowego z dnia 8 listopada 2005 r. Orzeczenie to zapadło
w następujących okolicznościach. Apelacja podpisana została przez radcę
prawnego A. T., który powołał się na pełnomocnictwo substytucyjne, udzielone mu
w toku rozpoznawania sprawy przez Sąd pierwszej instancji przez pełnomocnika
powoda radcę prawnego J. N. (k. 45). Dopatrując się braku apelacji polegającego
na jej wniesieniu przez osobę nie będącą pełnomocnikiem powoda,
gdyż pełnomocnictwo substytucyjne upoważniało nie do zastępstwa strony, ale
pełnomocnika powoda („…udzielam substytucji…do zastępowania mnie…”),
Przewodniczący w Sądzie Okręgowym wezwał pełnomocnika powoda do
uzupełnienia tego braku „przez podpisanie apelacji przez pełn. powoda r. pr. J. N.
lub złożenia pełn. substytucyjnego zgodnie z treścią pełnomocnictwa i art. 91 pkt 3
k.p.c.” (k. 78). W terminie wyznaczonym do usunięcia braku apelacji złożone
zostało pełnomocnictwo substytucyjne udzielone radcy prawnemu A. T. o takiej
samej treści jak pełnomocnictwo znajdujące się w aktach sprawy (k. 82). Sąd
Okręgowy uznał, że brak apelacji, do uzupełnienia którego wezwany został
pełnomocnik powoda, nie został w wyznaczonym terminie uzupełniony, wobec
czego postanowił stosownie do art. 373 k.p.c.
W zażaleniu na postanowienie wymienione na wstępie powód, działając
przez swego pełnomocnika radcę prawnego J. N., zarzucił naruszenie art. 373
k.p.c. i art. 21 ustawy o radcach prawnych i wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Bezpodstawnie skarżący zarzuca Sądowi Okręgowemu niekonsekwencję
i wobec uznania przez ten Sąd, że powód był zastępowany w postępowaniu
przed sądem pierwszej instancji przez pełnomocnika (radcę prawnego A. T.), który
nie był należycie umocowany (art. 379 pkt 2 k.p.c.), niestwierdzenie nieważności
postępowania, niezniesienie postępowania i nieuchylenie wyroku zaskarżonego
3
apelacją (art. 386 § 2 k.p.c.). Decyzję taką mógłby Sąd drugiej instancji podjąć tylko
na skutek rozpoznania apelacji od wyroku Sądu pierwszej instancji. Wydanie
zaskarżonego postanowienia spowodowało zaś, że do rozpoznania tego nie doszło.
Niezasadny jest także zarzut naruszenia przy wydaniu zaskarżonego
postanowienia art. 21 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn.:
Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 ze zm.). Przepis ten stanowi, że radca prawny
może udzielić dalszego pełnomocnictwa (substytucji) m.in. radcy prawnemu. Sąd
Okręgowy nie zarzucił zaś wadliwości dalszego pełnomocnictwa udzielonego
przez radcę prawnego J. N. radcy prawnemu A. T. dlatego, że udzielone ono
zostało osobie, która nie może być substytutem radcy prawnego, ale dlatego, że
pełnomocnictwo to było wadliwe, gdyż nie było pełnomocnictwem do zastępowania
strony, lecz pełnomocnictwem do zastępowania osoby, która udzieliła
pełnomocnictwa.
Rację ma Sąd Okręgowy wyrażając nie budzący wątpliwości pogląd,
że udzielenie dalszego pełnomocnictwa procesowego (substytucji) jest udzieleniem
pełnomocnictwa substytutowi przez samą stronę, a nie przez jej pełnomocnika,
który udzielił substytucji. Na skutek udzielonej substytucji substytut staje się
pełnomocnikiem strony, a nie pełnomocnika strony, który udzielił substytucji.
Użycie w treści substytucji udzielonej przez radcę prawnego J. N. radcy
prawnemu A. T. słów „…do zastępstwa mnie…” może wskazywać, tak jak słowa te
dosłownie potraktował i zrozumiał Sąd Okręgowy, że substytucja obejmuje
umocowanie radcy prawnego w niej wskazanego do zastępstwa procesowego nie
powoda, ale radcy prawnego, który udzielił substytucji. Należy jednakże podzielić
zdanie skarżącego, że jest to stanowisko zbyt formalistyczne, nie uwzględniające
wszystkich okoliczności, które powinny być wzięte pod uwagę przy ocenie treści
udzielonej substytucji. Po pierwsze, trafne jest stwierdzenie skarżącego, że nadanie
dalszemu pełnomocnictwu udzielonemu radcy prawnemu A. T. tytułu „Substytucja”
wskazuje, że jest to dokument oznaczający w praktyce sądowej udzielenie
dalszego pełnomocnictwa procesowego przez samą stronę, a nie przez
dotychczasowego pełnomocnika strony (art. 91 pkt 4 k.p.c.). Po drugie, nie bez
znaczenia jest powszechna praktyka sądów, według której w razie złożenia przez
4
adwokata lub radcę prawnego dokumentu nazwanego „substytucją”, którym
dalszym pełnomocnikiem strony ustanowiony zostaje adwokat, radca prawny,
aplikant adwokacki lub aplikant radcowski, nie przywiązuje się szczególnej wagi do
konkretnych sformułowań tego dokumentu i uznaje się go za prawidłowe
umocowanie dalszego pełnomocnika do zastępowania strony w procesie. Po
trzecie, nie można pominąć faktu, że na podstawie udzielonej substytucji radca
prawny A. T. reprezentował już powoda w postępowaniu przed sądem pierwszej
instancji i sąd ten (także badając, czy apelacja powoda nie jest dotknięta brakami –
art. 370 k.p.c.) nie dopatrzył się wadliwości tego umocowania ani sam powód nie
zarzucił, że radca prawny A. T. działa w procesie bez należytego umocowania.
Wreszcie po czwarte, jeżeli Sąd Okręgowy badając dochowanie przez apelację
wymagań formalnych, ściśle odczytał treść substytucji złożonej w sprawie,
na podstawie której substytut już działał w procesie i uznał, że nie odpowiada ona
dalszemu pełnomocnictwu przewidzianemu w art. 91 pkt 4 k.p.c., to w wezwaniu do
uzupełnienia braku apelacji należało bliżej określić wymaganie, którego zdaniem
Sądu substytucja nie spełniała, a powinna spełniać (zob. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 6 lipca 2000 r., V CKN 1144/00, niepubl.). Wezwanie
do uzupełnienia braków apelacji skierowane do pełnomocnika powoda nie czyni
zadość temu postulatowi. Powód nie może zatem ponosić ujemnych konsekwencji
niewykonania tego wezwania w sposób, który odpowiadał intencji leżącej u
podstawy jego wystosowania, ale w nim niewysłowiony.
Uznając z przytoczonych względów zasadność zażalenia, Sąd Najwyższy
na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 39816
k.p.c. postanowił jak w sentencji.
jc