Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 219/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 grudnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
w sprawie z powództwa F. sp. z o. o. w W.
przeciwko J. P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym
w dniu 7 grudnia 2006 r.,
skargi kasacyjnej pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 25 listopada 2005 r.,
1. zmienia zaskarżony wyrok:
- w części oddalającej apelację pozwanego oraz wyrok Sądu
Okręgowego w S. z dnia 17 grudnia 2004 r., w części
zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda kwotę 91.393,19
(dziewięćdziesiąt jeden tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt trzy
19/100) zł w ten sposób, że powództwo w tym zakresie oddala;
- w zakresie kosztów (pkt II) w ten sposób, że zasądzoną
z tego tytułu kwotę 6.252,92 (sześć tysięcy dwieście
pięćdziesiąt dwa 92/100) zł obniża do kwoty 5.503
(pięć tysięcy pięćset trzy) zł,
2. zmienia wymieniony wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że
zasądzona w punkcie II kwotę 48.988 (czterdzieści osiem tysięcy
2
dziewięćset osiemdziesiąt osiem) zł obniża do kwoty 43.102
(czterdzieści trzy tysiące sto dwa) zł,
3. oddala skargę kasacyjną w pozostałym zakresie i zasądza od
pozwanego na rzecz powoda kwotę 3168 (trzy tysiące sto
sześćdziesiąt osiem) zł tytułem zwrotu części kosztów
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
3
Spółka F. dochodziła przeciwko J. P. należności w kwocie 803.555,82 zł na
podstawie art. 299 k.s.h. Kwota ta obejmowała sumę wierzytelności
wyszczególnionych w pozwie, przysługujących stronie powodowej wobec Spółki
„O.” (787.317,32 zł) i koszty dochodzenia należności wobec tej Spółki (16.241,50
zł). Sąd Okręgowy zasądził całą dochodzoną należność wobec pozwanego.
Rozstrzygnięcie to zapadło na podstawie następującego stanu faktycznego.
Pozwany pełnił funkcję prezesa zarządu Spółki z o. o. „O.” od czasu
powstania Spółki do dnia 3 kwietnia 2001 r. Pozwany i T. Ś. sprzedali w tym dniu
swoje udziały w Spółce innemu podmiotowi. Zmiany w rejestrze wspólników
i składu zarządu tej Spółki zostały ujawnione w czerwcu 2001 r. Na dzień
sprzedaży udziałów sporządzono bilans zamknięcia, a pozwany przekazał nabywcy
udziałów dokumentację Spółki wymienioną w protokole zdawczo-odbiorczym.
W okresie od 18 stycznia dnia 27 marca 2001 r. Spółka „O.” nabyła od „F.” – Spółki
z o. o. artykuły przemysłowe, na które zostały wystawione faktury na łączną kwotę
1. 233.028,61 zł. Należności z tych faktur stały się wymagalne w okresie od dnia 21
kwietnia do dnia 27 maja 2001 r. W związku z ich niezapłaceniem, powodowa
Spółka uzyskała nakaz zapłaty wobec „O.” na kwotę 787.317,32 (tytułem
należności głównej) oraz kwotę 16.241,50 (tytułem kosztów procesu). Wszczęte na
podstawie tego nakazu postępowanie egzekucyjne zostało umorzone (w czerwcu
2002 r.) wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Sąd Okręgowy analizował
sprawozdanie finansowe za rok 2000 Spółki „O.”, sporządzone przez biegłego
rewidenta. W dniu 22 czerwca 2001 r. zarejestrowano w rejestrze przedsiębiorców
nową Spółkę – O. , której wspólnikami byli pozwany J. P. i jego żona. W marcu
2002 r. oddalono wniosek jednego z wierzycieli O. o ogłoszenie upadłości tej
Spółki z racji braku majątku wystarczającego przynajmniej na pokrycie kosztów
postępowania. Przeciwko pozwanemu sporządzony był akt oskarżenia o
popełnienie czynów z art. 286 § 1, art. 286 § 1 w zw. z art. 294 § 1 k.h. W
postępowaniu przygotowawczym ustalono, że Spółka O. zaprzestała (w różnych
okresach) regulować w sposób prawidłowy swoje należności na rzecz czterech
istotnych wierzycieli. Dla potrzeb postępowania karnego sporządzona była opinia
4
biegłych Z. S. i W. Z. (specjalistów z zakresu analizy i oceny sytuacji ekonomiczno-
finansowej przedsiębiorstw). W opinii tej stwierdzono, że Spółka O. miała poważne
trudności w regulowaniu swoich zobowiązań i nie miała płynności finansowej.
Sąd Okręgowy ustalił, że zobowiązanie Spółki „O.” wobec powodowej Spółki
(powstałe w okresie od dnia 18 stycznia do dnia 27 marca 2001 r.) uregulowane
zostało jedynie częściowo. Nie miało znaczenia to, że stało się wymagalne po dniu
odwołania pozwanego z funkcji prezesa zarządu. Istniały zatem przesłanki
powstania odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 299 k.s.h., przy czym
pozwany nie udowodnił nastąpienia okoliczności wyłączających tę
odpowiedzialność (przewidzianych w art. 299 § 1 k.s.h.). Zdaniem Sądu
Okręgowego, jeszcze przed odwołaniem pozwanego z funkcji prezesa powstał stan
trwałego zaprzestania płacenia długów przez Spółkę „O.”, co uzasadniało
konieczność wystąpienia o ogłoszenie upadłości tej Spółki. Zgłoszenie wniosku
o upadłość Spółki dopiero na początku 2002 r. nie mogło być uznane jako
zgłoszenie tej upadłości we właściwym czasie.
Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację stron pozwanych jedynie w zakresie
należności obejmującej koszty dochodzenia należności głównej wobec Spółki „O.”,
tj. do kwoty 16.241,50 zł (pkt I wyroku tego Sądu), a w pozostałym zakresie
apelację oddalił jako nieuzasadnioną. Sąd ten uznał za trafny zarzut apelującego,
że Sąd pierwszej instancji dopuścił się uchybienia procesowego, ponieważ
dokonywał istotnych ustaleń faktycznych na podstawie ustaleń wskazanych w akcie
oskarżenia (wniesionego przeciwko pozwanemu) oraz na podstawie dowodu z
opinii biegłych, przeprowadzonego na potrzeby postępowania karnego (w
postępowaniu przygotowawczym). Uchybienia te zostały usunięte w postępowaniu
apelacyjnym w ten sposób, że Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z pisemnej opinii
biegłych Z. S. i W. Z., sporządzonych w sprawie karnej, oraz przez dopuszczenie i
przeprowadzenie w toku postępowania apelacyjnego dowodu z ustnej,
uzupełniającej opinii tych biegłych. Akt oskarżenia, według tego Sądu, stał się
jedynie podstawą ustalenia faktu jego wniesienia oraz treści zarzutów karnych
postawionych pozwanemu.
5
W ocenie Sądu Apelacyjnego, przeprowadzony dowód ze wspomnianych
opinii biegłych, nie podważył ustalenia przyznanego przez pozwanego istnienia
przesłanek aktualizujących jego odpowiedzialność (art. 299 § 1 k.s.h.).
Nie uzasadniał jednocześnie podważenia ustaleń Sądu Okręgowego o braku
okoliczności wykluczających odpowiedzialność pozwanego (art. 299 § 1 k.s.h.).
Analizując szczegółowo do puszczony w postępowaniu apelacyjnym dowód z opinii
biegłych, Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, że zaprzestanie spłacania długów
przez Spółkę „O.” nastąpiło jednak w sposób trwały (a nie tylko chwilowy), w
okresie do dnia odwołania pozwanego z funkcji prezesa zarządu. Świadczyć o tym
może czas trwania tego stanu, perspektywa możliwości płacenia w przyszłości,
ilość niezaspokojonych należności różnych wierzycieli, zaciąganie stale nowych
zobowiązań. Sąd uznał, że pojawił się także stan określony w art. 1 § 2 prawa
upadłościowego z 1934 r., a mianowicie brak majątku Spółki wystarczającego na
pokrycie jej długów. Nieuzasadniony okazał się także zarzut pozwanego, że
niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki „O.” w odpowiednim czasie
nastąpiło bez jego winy w świetle art. 299 § 2 k.s.h. Pozwany nie tylko nie zgłosił
wniosku o upadłość, ale po dniu 1 stycznia 2001 r. zbył majątek Spółki (udziały), nie
zadbał o sporządzenie bilansu zamknięcia, wykazu wierzytelności i zobowiązań
Spółki, spisu z natury stanu zapasów. Nie podjął zatem czynności, które
obrazowałyby dokładnie stan Spółki w dacie zbycia udziału. Przepis art. 299 § 2
k.s.h. przewiduje domniemanie winy członka zarządu, a dla jego obalenia nie
wystarczyły dowody wskazywane przez pozwanego (opinia biegłego rewidenta i
tzw. historia rachunków bankowych).
W skardze kasacyjnej pozwanego podniesiono znaczną ilość zarzutów
naruszenia prawa procesowego i materialnego. W tej pierwszej grupie zarzutów
eksponowano naruszenie art. 229 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., art. 321 § 1 k.p.c., art.
278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 284 i art. 232 zd. 2 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 321
k.p.c. W drugiej grupie zarzutów wskazywano na naruszenie przepisu art. 1 § 1,
art. 2, art. 1 § 2 prawa upadłościowego z 1934 r., art. 455 k.c., art. 299 § 1 i § 2
k.s.h. Skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnego do ponownego rozpoznania, ewentualnie – o zmianę
zaskarżonego orzeczenia i oddalenie powództwa w całości.
6
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Skarżący starał się wykazać to, że naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c.
nastąpiło m.in. przez pominięcie i nierozważenie dowodu z treści rachunków
bankowych Spółki O. Według skarżącego, z rachunków tych bowiem wynika to, że
jeszcze po odwołaniu pozwanego z funkcji członka zarządu na rachunki bankowe
spółki O. wpłynęła kwota 10.000.000 zł, co sprawiło, że na dzień 3 kwietnia 2001 r.
nie można było przyjmować stanu trwałego zaniechania spłacenia długów przez tę
Spółkę. Przekonywująco jednak wywiódł Sąd Apelacyjny, że samo powołanie się
na dysponowanie środkami pieniężnymi na rachunkach bankowych spółki i
płacenie z tych rachunków niektórych długów jeszcze w lipcu 2001 r., nie może
podważać ustaleń o istnieniu trwałego zaprzestania płacenia długów przez Spółkę i
braku majątku tej spółki wystarczającego na pokrycie jej długów. Treść zapisów
obejmujących operacje dokonywane na tych rachunkach nie świadczył bowiem o
płaceniu przez Spółkę O. długów w sposób wyłączający ogłoszenie jej upadłości.
Bezzasadna jest próba wykazania przez pozwanego, że Sąd Apelacyjny nie
przyjął konstrukcji domniemania faktycznego i nie skonstatował nieistnienia
trwałego zaprzestania płacenia długów przez spółkę O., skoro – według skarżącego
– postępowanie dowodowe wykazało fakt spłacenia wierzytelności tej Spółki
wymagalnych do marca 2001 r. Inne bowiem dowody wskazywały na to, że takie
wierzytelności nie zostały jednak spłacone. Za nietrafne należy uznać także
powoływanie się skarżącego na to, że na podstawie bilansu sporządzonego na
dzień 31 grudnia 2000 r. i opinii biegłego rewidenta (stwierdzającego prawidłowe
prowadzenie ksiąg rachunkowych za rok 1999 i 2000) Sąd Apelacyjny powinien był
stwierdzić to, iż pozwany członek zarządu na dzień 3 kwietnia 2001 r. mógł mieć
uzasadnione przeświadczenie o istnieniu majątkowego pokrycia zobowiązań
Spółki. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przekonywująco wykazano, dlaczego
w oparciu o opinię biegłego rewidenta (F. K.) nie można było usprawiedliwiać
ewentualnego przekonania pozwanego jako członka zarządu o dobrej kondycji
majątkowo-finansowej spółki i braku zagrożeń co do dalszego jej funkcjonowania w
obrocie prawnym z możliwością wywiązywania się ze swych zobowiązań (czas
sporządzenia tej opinii, jej relacja merytoryczna do ustaleń dokonanych przez
biegłego W. Z. i Z. S., brak elementów rzetelności badania bilansu za rok 2000,
7
k.14-15 uzasadnienia). W tej sytuacji nie można skutecznie podnosić zarzutu
naruszenia art. 231 k.c. przy motywacji tego zarzutu przyjętej w skardze (pkt f).
Ustalenia Sądu Apelacyjnego na s. 13 uzasadnienia zaskarżonego wyroku
(fakt niepłacenia przez Spółkę O. wszystkich zobowiązań na rzecz kontrahentów od
listopada 1999 r.) miało charakter ogólny i służyło Sądowi do skonstatowania tego,
czy wspomniana Spółka zaprzestała płacenia długów wierzyciela i czy zaprzestanie
takie miało charakter przemijający czy też trwały. Jeżeli nie płacono wszystkich
należności już od listopada 1999 r. do czasu trwania prezesury pozwanego, to stan
zaprzestania płacenia długów może być uznany za noszący cechy trwałości i nie
ma wówczas znaczenia wskazywanie zindywidualizowanych należności
niespłaconych przez Spółkę O. od listopada 1999 r. W tej sytuacji za chybiony
należy uznać zarzut naruszenia art. 328 § 1 k.p.c.
Podniesione zarzuty naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 284 k.p.c.
i art. 232 zd. II k.p.c. skarżący motywował tym, że niepowołanie biegłego przez
sąd i tym samym brak analizy istotnych dokumentów znajdujących się w aktach
sprawy (m. in. obrazujących historię rachunków bankowych, sprawozdania
finansowego, dokumentów stwierdzających wielkość zobowiązań O.) w istocie
uniemożliwiło ustalenie tego, że stan trwałego zaprzestania płacenia długów przez
Spółkę O. nastąpił dopiero po dniu 3 kwietnia 2001 r. Zarzut wskazujący na
uchybienie procesowe w postaci niepowołania biegłego oraz zarzut naruszenia
zasady bezpośredniości w zakresie przeprowadzania tego dowodu nie mogą być
uznane za uzasadnione. Sąd Apelacyjny miał uzasadnione podstawy ku temu, aby
uznać, że zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym – też przeprowadzony już
dowód z opinii biegłych W. Z. i Z. S., pozwala na wykazanie stanu trwałego
zaprzestano spłacania długów przez wspomnianą Spółkę także w okresie
prezesury pozwanego. Sąd Apelacyjny dopuścił dowód z pisemnej opinii obu
wspomnianych biegłych (sporządzone, pierwotnie dla potrzeb postępowania
karnego), następnie dopuścił i przeprowadził dowód z ustnej (uzupełniającej) opinii
tych specjalistów (k. 740-741 akt) oraz bardzo szczegółowo zanalizował
poczynione przez nich ustalenia i konkluzje przy uwzględnieniu innych dowodów
zebranych w sprawie (s. 12 i 4 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).
8
2. Podnosząc zarzuty naruszenia prawa materialnego, pozwany starał się
wykazać istnienie przyczyn wyłączających zaktualizowanie się jego
odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 2 k.p.c., tj. brak stanu trwałego
zaprzestania spłaty długów przez spółkę O. w okresie prezesury pozwanego w
Spółce (do dnia 3 kwietnia 2001 r.), oraz brak ewentualnego elementu zawinienia
niezgłoszenia przez niego wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyby istotnie powstał
stan zaprzestania spłaty długu we wskazanym okresie. W skardze kasacyjnej
kwestionowano też przyjęty zakres odpowiedzialności skarżącego (niemożność
objęcia odpowiedzialnością pozwanego także odsetek za opóźnienie
przysługujących wobec spółki O., błędne obliczenie daty powstania tego
opóźnienia).
Skoro nieskuteczne okazały się, zarzuty skarżącego starającego się
podważyć ustalenia faktyczne Sądu Apelacyjnego, ustalenia te stanowią
zasadniczy punkt odniesienia w kwestii formułowania ocen dotyczących istnienia
przesłanek odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 299 § 1 k.s.h.
i zakresie tej odpowiedzialności.
Sąd Apelacyjny prawidłowo stwierdził to, że pozwanego obciąża ciężar
dowodu wykazania okoliczności wyłączających jego odpowiedzialność (art. 299 § 2
k.s.h. i art. 6 k.c.), jeżeli wystąpią przesłanki tej odpowiedzialności (bezskuteczna
egzekucja wobec spółki z o. o., istnienie wierzytelności, sprawowanie funkcji
członka zarządu). Podstawowych zadawnień Sądu Apelacyjnego była zatem ocena
przedstawionego przez pozwanego i zebranego w sprawie wyczerpującego
zasadniczo materiału dowodowego oraz stwierdzenia tego, czy pozwany (członek
zarządu spółki O.), skutecznie uwolnił się od odpowiedzialności przewidzianej w art.
299 § 1 k.s.h. przez wykazanie przynajmniej dwóch pierwszych przyczyn
zwalniających, wskazanych w art. 299 § 2 k.s.h. Zastosowanie przepisów art. 299 §
2 k.s.h. i przepisów prawa upadłościowego w danej sprawie uzasadniał przepis art.
620 § 1 k.s.h. w zw. z art. 633 k.s.h.
W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zwłaszcza opinii
biegłych, szeroko analizowanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (por. pkt 1
uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego), Sąd Apelacyjny trafnie uznał, że Spółka
O. w sposób trwale zaprzestała płacenia długów w okresie sprawowania prezesury
9
przez pozwanego, tj. do dnia 3 kwietnia 2001 r., a nie tylko pojawił się tu - jak stara
się wykazać skarżący - jedynie stan przejściowy (przemijającego) wstrzymania
długów w rozumieniu art. 2 prawa upadłościowego. Argumentacja skarżącego nie
może być uznana za przekonywującą i nie podważa ogólnej konstatacji Sądu
Apelacyjnego. Znaczenie tzw. historii rachunków bankowych Spółki O. zostało
trafnie wyjaśnione na s. 15 uzasadnienie zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny
brał pod uwagę należności istniejące wobec Spółki i one decydowały o stanie jej
zadłużenia, a nie sporadyczne wierzytelności sporne. Stanu trwałego zaprzestania
płacenia długów nie wyłącza to, że nie toczyło się żadne postępowanie sądowe
przeciwko Spółce O. i nie zalegała ona z należnościami publiczno-prawnymi. Sąd
Apelacyjny wyjaśnił też szeroko to, dlaczego opinia biegłego - rewidenta została
odpowiednio zweryfikowana w świetle ustaleń dokonanych przez biegłych W. Z. i Z.
S. (s. 14 uzasadnienia zaskarżonego wyroku). W tej sytuacji za chybiony
należy uznać zarzut naruszenia art. 1 § 1, art. 2 i art. 1 § 2 prawa upadłościowego
z 1934 r. z motywacją podaną przez skarżącego.
Wskazując zarzut naruszenia art. 299 § 2 k.s.h., skarżący stara się wykazać
to, że nie może ponosić on winy w zakresie nieogłoszenia upadłości spółki O. w
stosownym czasie. Stwierdzał mianowicie to, że „nie można przypisać członkowi
zarządu winy jeżeli nie mógł on dowiedzieć się ani o rzeczywistej sytuacji spółki ani
o nieprawidłowościach w księgowości, zwłaszcza, gdy zapewnił zbadanie ksiąg
rachunkowych przez biegłego rewidenta”. Sąd Apelacyjny trafnie nie podzielił
sugestii skarżącego, że aktywny członek zarządu nie zna lub nie ma możności
poznania rzeczywistej, prawno-majątkowej sytuacji zarządzanej przez siebie Spółki
i wiedzę w tym zakresie mógłby czerpać jedynie z odpowiednich badań biegłego
rewidenta. Jak już wspomniano, Sąd drugiej instancji szerzej oceniał także
merytoryczną wartość i rzetelność wspomnianej opinii (k. 14 uzasadnienia
zaskarżonego wyroku). Chybiony zatem okazał się także zarzut naruszenia art. 299
§ 2 k.s.h w omawianym zakresie.
Nietrafne jest stanowisko skarżącego, że zakres odpowiedzialności członka
zarządu spółki z o.o. determinowany jest jedynie rozmiarem podstawowego
zadłużenia spółki wobec wierzyciela (tzw. kapitałem wierzytelności), a nie obejmuje
odsetek za opóźnienie spółki. Należy bowiem przyjąć, że zakres omawianej
10
odpowiedzialności komponują przynajmniej trzy elementy: tzw. należność główna,
ewentualnie odsetki zwykłe i odsetki za opóźnienie spółki (por. np. ostatnia uchwała
Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 118/06, niepubl.). Nie było
zatem podstaw do twierdzenia, że w tym zakresie naruszono postanowienia art.
299 § 1 k.s.h. i art. 481 k.c.
Trafnie zauważono w odpowiedzi na skargę kasacyjną, że powód mógł
ograniczyć zakres dochodzonej od pozwanego należności i nie obejmować nią
odsetek od odsetek (s. 16 tej odpowiedzi). W odniesieniu do dochodzonych
i wyszczególnionych przez powoda kwot wraz z odsetkami za opóźnienie
odpowiednie żądanie zapłaty sformułowanie zostało w pozwie. Nie można zatem
twierdzić, że w omawianym zakresie sąd orzekł ponad żądanie (art. 321 § 1 k.p.c.).
Na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. mogą być dochodzone od pozwanego,
oczywiście, tylko wierzytelności istniejące do czasu pełnienia przez niego funkcji
członka zarządu spółki. Nie ma natomiast znaczenia czas powstania wymagalności
tych wierzytelności. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika to, że wszystkie
należności (objęte pozwem – 11 pozycji) stały się wymagalne przed tą datą , także
należność w wysokości 91.393,19 zł, objęta fakturą z dnia 12 marca 2001 r. (s.
11 uzasadnienia tego Sądu). Sąd Okręgowy przyjął, że całe ogólne zadłużenie
spółki O. „powstało w okresie od dnia 18 stycznia do dnia 27 marca 2001 r.,
bowiem w tym czasie O. nabywała od „P.” Spółki z o. o. w W. artykuły
przemysłowe”. Ustalenia dotyczące daty powstania należności w wysokości
91.393,19 zł, nie sposób uznać jednak za dotatecznie pewne. Z dokumentów
znajdujących się w aktach sprawy (np. k. 60, 118, 123) wynika to, że wspomniana
faktura została wystawiona dnia 12 kwietnia 2001 r. i przewidziano w niej termin
zapłaty do dnia 27 maja 2001 r. Brak natomiast innych, miarodajnych danych, że
wierzytelność objęta tą fakturą powstała przed dniem 3 kwietnia 2001 r. Zakres
zadłużenia pozwanego nie mógłby obejmować, oczywiście, wierzytelności nie
istniejącej wobec O. w okresie sprawowania przez pozwanego funkcji członka
zarządu tej spółki. Odmienne stanowisko Sądu Apelacyjnego prowadzi w
konsekwencji do naruszenia art. 299 § 1 k.s.h.
11
Uznając zatem za uzasadniony zarzut kasacyjny w tej mierze, Sąd
Najwyższy zmienił zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację pozwanego
w zakresie obejmującym zasądzenie w wyroku Sądu Okręgowego kwoty
91.393,19 zł z odsetkami od dnia 27 maja 2001 r. i w tym zakresie powództwo
oddalił (art. 39815
§ 1 k.p.c.). W pozostałym zakresie skarga kasacyjna została
oddalona.
Rozstrzygnięcie o kosztach sądowych za wszystkie instancje uwzględnia
założenie, że pozwany uległ ostatecznie powodowi w zakresie 7/8 zgłoszonego
żądania.