Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 104/06
POSTANOWIENIE
Dnia 19 grudnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z powództwa "Ś." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
przeciwko P.L., M.S. i A.F.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 grudnia 2006 r.,
zażalenia pozwanego M.S.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 sierpnia 2006 r., sygn. akt [...],
1. odrzuca zażalenie w części dotyczącej sprostowania
oznaczenia strony pozwanej,
2. uchyla zaskarżone postanowienie w części obejmującej
odrzucenie zażalenia.
2
Uzasadnienie
Nakazem zapłaty z dnia 12 października 2005 r. wydanym w postępowaniu
nakazowym Sąd Okręgowy w K. nakazał pozwanym P.L., M.S., M.B. i A.F.
prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą „E.” Spółka Cywilna, aby zapłacili
solidarnie powódce „Ś.” Spółce z o. o. kwotę 558.132,02 złotych z odsetkami
ustawowymi, szczegółowo wymienionymi i kosztami procesu. Zarzuty od
powyższego nakazu zapłaty wnieśli pozwani P.L., M.S. i A.F. Pozwana M.B., której
nakaz zapłaty został doręczony w dniu 17 października 2005 r. (k – 33) nie wniosła
zarzutów. W stosunku do tej pozwanej Sąd Okręgowy w dniu 10 stycznia 2006 r.
stwierdził prawomocność nakazu zapłaty (k – 185). W postępowaniu wywołanym
wniesieniem zarzutów pozwani M.S. i A.F. działali przez pełnomocnika
procesowego w osobie współpozwanego P.L. (k – 18, 181). Na trzy pierwsze
terminy rozprawy wyznaczone na 31 stycznia 2006, 23 lutego 2006 r. i 11 kwietnia
2006 r. zostali zawiadomieni pozwani P.L., M.S. i A.F., natomiast o kolejnym
terminie rozprawy wyznaczonym na dzień 9 maja 2006 r. została zawiadomiona
także M.B. (k – 247). Jak wynika z protokołów rozprawy z dnia 11 kwietnia 2006 r. i
z dnia 9 maja 2006 r. Sąd Okręgowy kontynuował postępowanie, m.in., przeciwko
M.B. uznając, że M.B. pozostaje uczestnikiem toczącego się postępowania
i jest reprezentowana przez pełnomocnika w osobie pozwanego P.L. (k – 40,
249). Na rozprawie w dniu 9 maja 2006 r. stawający pełnomocnik powoda radca
prawny J.S. i pełnomocnik P.L. zawarli ugodę, mocą której pozwani zobowiązali się
zapłacić powodowi kwotę 500.000,- złotych na zaspokojenie wszystkich żądań
pozwu, tj. należności głównej, odsetek i kosztów procesu. W tym dniu Sąd
Okręgowy ogłosił postanowienie o uchyleniu nakazu zapłaty z dnia 12 października
2005 r. i umorzeniu postępowania w sprawie. Dnia 12 maja 2006 r. do Sądu
Okręgowego wypłynęło pismo od P.L. o treści: „Wnoszę o wydanie postanowienia
w sprawie umorzenia nakazu zapłaty”. Odpis postanowienia z dnia 9 maja 2006 r.
o umorzeniu postępowania Sąd Okręgowy doręczył w dniu 22 maja 2006 r.
pozwanemu M.S. (k –262). Tenże w dniu 29 maja 2006 r. nadał za
pośrednictwem Poczty do Sądu Okręgowego zażalenie na postanowienie z dnia
3
9 maja 2006 r., w którym jednocześnie odwołał pełnomocnictwo udzielone P.L.
Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2006 r. Sąd Okręgowy odrzucił zażalenie na
podstawie art. 1302
§ 4 k.p.c. w zw. z art. 1302
§ 3 k.p.c., jako nie opłacone kwotą
5.000,- zł należnej opłaty stosunkowej. Jednocześnie Sąd Okręgowy pouczył
pozwanego M.S., że jeśli w terminie tygodniowym od dnia doręczenia
postanowienia odrzucającego zażalenie uiści brakującą opłatę, to zażalenie wywoła
skutek od daty jego pierwotnego wniesienia. We wskazanym terminie tygodniowym
pozwany M.S. uiścił opłatę od zażalenia w kwocie 5.000,- złotych. W następstwie
tego Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 11 lipca 2006 r. uchylił swoje
postanowienie z dnia 20 czerwca 2006 r. i zażaleniu nadał bieg.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 23 sierpnia 2006 r. Sąd Apelacyjny
sprostował oznaczenie stron w rubrum postanowienia Sądu Okręgowego w K. z
dnia 9 maja 2006 r. w ten sposób, że wykreślił M.B., wymienioną jako pozwaną,
natomiast zażalenie odrzucił. Dostrzegając uchybienia, jakich dopuścił się Sąd
Okręgowy w zakresie załatwienia wniosku P. L. o wydanie postanowienia o
umorzenie postępowania oraz zastosowania do zażalenia trybu przewidzianego w
art. 1302
§ 2, 3 i 4 k.p.c. Sąd Apelacyjny uznał, że wniosek pełnomocnika P.L.
dotyczył doręczenia wypisu z akt, a nie doręczenia odpisu postanowienia, o którym
mowa w art. 357 § 1 k.p.c. W związku z tym, wobec niezażądania w terminie do
dnia 16 maja 2006 r. sporządzenia i doręczenia postanowienia Sądu Okręgowego z
dnia 9 maja 2006 r., a jednocześnie nie wniesienia w tym terminie zażalenia w
trybie art. 394 § 2 k.p.c. należało – zdaniem Sądu Apelacyjnego – zażalenie
odrzucić, jako spóźnione i to tym bardziej, że zasługiwało ono na odrzucenie z
przyczyn, które Sąd Okręgowy przytoczył w swoim postanowieniu z dnia 20
czerwca 2006 r., a jedynie wadliwie pouczył pozwanego M.S. o możliwości
konwalidacji braku opłaty.
Sąd Najwyższy uznał, że zażalenie pozwanego M.S. na postanowienie Sądu
Apelacyjnego z dnia 23 sierpnia 2006 r. zasługuje na uwzględnienie.
Stanowisko Sądu Apelacyjnego odnośnie zamiaru P.L., wyrażonego w jego
wniosku złożonym w dniu 12 maja 2006 r., wydania postanowienia o umorzeniu
postępowania jedynie jako odpisu, względnie wypisu z akt (art. 9 k.p.c.), nie
znajduje usprawiedliwienia w sytuacji, gdy nie wynika to z treści wymienionego
4
wniosku, ani przy ogłoszeniu postanowienia z dnia 9 maja 2006 r. (k – 250 verte).
Sąd Okręgowy nie pouczył obecnych stron o sposobie i terminie wniesienia
zażalenia (art. 327 w zw. z art. 361). Bez uzyskania od autora w/w wniosku
jednoznacznego stanowiska co do tego czy złożony, w terminie 7 dni od ogłoszenia
postanowienia, wniosek o „wydanie postanowienia” należy traktować jako wniosek
o tzw. zwykły wypis z akt, czy też należy go uznać jako wniosek o sporządzenie i
doręczenie postanowienia złożony na podstawie art. 357 § 1 k.p.c., brak było
podstaw do przesądzenia, że przedmiotowy wniosek nie miał służyć wszczęciu
trybu do zaskarżenia postanowienia z dnia 9 maja 2006 r. W każdym zaś razie
brak pouczenia pełnomocnika pozwanych M.S. i A.F. oraz jego samego o sposobie
i terminie wniesienia środka zaskarżenia od postanowienia z dnia 9 maja 2006 r.,
musi skutkować uznaniem, że terminy wymagane w art. 357 § 1 i art. 394 § 2 k.p.c.
w ogóle nie rozpoczęły biegu. W związku z tym zażalenie pozwanego M.S. na w/w
postanowienie nie mogło być uznane za spóźnione. Okoliczność nie załatwienia
przez Sąd Okręgowy wniosku P.L. do jego rąk oraz doręczenie odpisu
przedmiotowego orzeczenia bezpośrednio pozwanemu M.S., bez wniosku tego
ostatniego i bez zarządzenia Przewodniczącego, były bez znaczenia w sytuacji,
gdy mimo braku pouczenia i braku pisemnego uzasadnienia pozwany M.S. jednak
zażalenie wniósł (nota bene w terminie 7 dni od otrzymania odpisu sentencji
postanowienia).
Zastrzeżenia budzi także przyjęcie przez Sąd Apelacyjny, za podstawę
odrzucenia zażalenia pozwanego M.S., okoliczności nie opłacenia zażalenia opłatą
stosunkową, co do której wymóg jej uiszczenia przez przedsiębiorcę bez
uprzedniego wezwania został wprowadzony ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398), która weszła
w życie w dniu 2 marca 2006 r. W początkowym okresie obowiązywania art. 1302
§
1 - § 4 k.p.c. powyższe przepisy budziły wątpliwości co do tego, jakie pisma
procesowe podlegają zwrotowi z możliwością sanowania braku wymaganej opłaty,
a jakie podlegają a limine odrzuceniu. Źródłem wątpliwości było w szczególności
nie zamieszczenie w treści art. 1302
§ 3 k.p.c. wyrazu „zawierające” po wyrazie
„rzecznika patentowego”, jak i rozbudowana treść dotycząca zwrotu jakiegokolwiek
pisma procesowego przy stosunkowo niedużej treści odnoszącej się do instytucji
5
odrzucenia środków odwoławczych i środków zaskarżenia, zamieszczonej wśród
treści dotyczącej wszelkich pism procesowych. Wyrazem tych wątpliwości wydaje
się być stanowisko Sądu Okręgowego w postanowieniach z dnia 20 czerwca 2006
r. i z dnia 11 lipca 2006 r. w których Sąd Okręgowy uznał, iż dobrodziejstwo
sanowania braku opłaty dotyczy także pisma procesowego zawierającego
zażalenie, aczkolwiek podlega ono odrzuceniu. Zdaniem Sądu Najwyższego w
okolicznościach rozpoznawanej sprawy byłoby nadmiernym formalizmem
wymaganie od pozwanego M.S., aby po upływie około 2 miesięcy od wejścia w
życie nowej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zmieniającej
także kodeks postępowania cywilnego, ponosił on niekorzystne skutki nie
zastosowania się do zasady uiszczenia opłaty bez wezwania, skoro niejasne
przepisy wzbudzały także wątpliwość Sądu, zaś regułom przez Sąd oznaczonym
pozwany sprostał w całej rozciągłości.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone
postanowienie w części odrzucającej zażalenie (art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c.).
W pozostałym zakresie zażalenie podlegało odrzuceniu, ponieważ dotyczyło
ono postanowienia nie wymienionego w art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c. Można dodać,
że w sytuacji gdy pozwana M.B. – ponosząca, według treści nakazu zapłaty
solidarną odpowiedzialność z pozostałymi pozwanymi - nie wniosła zarzutów (art.
494 § 2 k.p.c., art. 73 § 1 k.p.c.) i Sąd Okręgowy potwierdził prawomocność
w stosunku od tej pozwanej nakazu zapłaty (k - 185), dalsze jej wymienianie w
protokołach oraz w rubrum postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 9 maja 2006
r., należało uznać za oczywistą omyłkę, co Sąd Apelacyjny ocenił prawidłowo.
O odrzuceniu zażalenia Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 373 w zw.
z art. 397 § 2, art. 39821
i 3941
§ 3 k.p.c.