Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 60/07
POSTANOWIENIE
Dnia 3 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa B.T. i S.S.
przeciwko "O." Wspólnocie Mieszkaniowej nieruchomości położonej w T.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 3 października 2007 r.,
zażalenia powodów
na postanowienie Sądu Okręgowego w G.
z dnia 26 lutego 2007 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie
2
Uzasadnienie
W sprawie niniejszej niekorzystny dla powodów wyrok zapadł 2 września
2004 r. Na skutek wniosku powodów o sporządzenie uzasadnienia tego wyroku,
Sąd Okręgowy w G. dokonał doręczenia w dniu 29 września 2004 r. do rąk B.B., jak
się później okazało – osoby nieupoważnionej do odbierania korespondencji dla
powodów. Mimo nieprawidłowego doręczenia powodowie 2 listopada 2004 r.
wywiedli kasację od wyroku, którą Sąd Okręgowy odrzucił jako spóźnioną i
sporządzoną przez nieuprawnionego pełnomocnika. Postanowienie o odrzuceniu
kasacji uchylone zostało postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2006
r. po stwierdzeniu, że pełnomocnictwo było prawidłowe i ze wskazaniem na
wątpliwości co do prawidłowości doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem,
mające znaczenie dla oceny, czy kasacja została złożona w terminie.
Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego Sąd Okręgowy ustalił, że
doręczenie było nieprawidłowe, wobec czego powtórnie wysłał powodom odpis
wyroku z uzasadnieniem. Powodowie otrzymali ten odpis 28 września 2006 r.,
a w dniu 4 listopada 2006 r. przesłali do Sądu odpis kasacji z pismem
wyjaśniającym, że czynią tak w związku z doręczeniem im odpisu wyroku i że jest
to odpis kasacji złożonej w październiku 2004 r.
Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 26 lutego 2007 r. ponownie
odrzucił kasację powodów, wskazując jako podstawę rozstrzygnięcia art. 3934
i art.
3935
k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją dokonaną ustawą z dnia
22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy
– Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 13, poz. 98) w zw. z art. 3
cytowanej ustawy nowelizującej.
Sąd ten uznał, że powodowie nie dotrzymali miesięcznego terminu do
wniesienia kasacji, bowiem odpis orzeczenia z uzasadnieniem został prawidłowo
doręczony pełnomocnikowi powodów dniu 28.09.2006 r., a kasację powodowie
nadali dopiero w dniu 2.11.2006 r. Nawiązując do wcześniej podejmowanych
w sprawie czynności Sąd Okręgowy stwierdził, że doręczenie odpisu wyroku
z uzasadnieniem w dniu 29 września 2004 r. dokonane było nieprawidłowo, więc
3
skutki w postaci rozpoczęcia się biegu terminu do wniesienia kasacji spowodowało
dopiero prawidłowe doręczenie w dniu 28.09.2006 r.
Powodowie zaskarżyli powyższe postanowienie zażaleniem i wnieśli o jego
uchylenie oraz nadanie sprawie biegu. Zarzucili wadliwe zastosowanie art. 3935
k.p.c. w wyniku potraktowania jako nowozłożonej kasacji jej egzemplarza
dodatkowo dosłanego w dniu 2 listopada 2006 r., w sytuacji gdy kasacja powodów
znajdowała się w aktach sprawy od listopada 2004 r., została bowiem przez nich
wniesiona po uzyskaniu dostępu do nieprawidłowo doręczonego wyroku
z uzasadnieniem (co nastąpiło w października 2004 r.). Zdaniem skarżących
ustalenie, że pierwotne doręczenie było wadliwe, umożliwiało nadanie biegu
złożonej wcześniej kasacji bez konieczności powtarzania czynności doręczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Słusznie skarżący zarzucają nieprawidłowe zastosowanie przez Sąd
Okręgowy art. 3935
k.p.c. (w brzmieniu obowiązującym do 5 lutego 2005 r.).
Podniesiony przez powodów argument, że ponawianie doręczenia odpisu
wyroku z uzasadnieniem po stwierdzeniu wadliwości pierwszego doręczenia było
zbędne w realiach rozpatrywanej sprawy jest przekonujący. Wprawdzie przepisy
o doręczeniach ustanawiają obligatoryjny tryb postępowania, a ich naruszenie
powoduje, że doręczenie nie jest skuteczne. W wypadku więc wadliwości
doręczenia zapoczątkowującego bieg terminów (ustawowych lub sądowych),
terminy te nie zaczynają biec. Nie można jednak zapominać, że celem doręczenia
jest umożliwienie osobie procesowo uprawnionej zapoznania się z treścią przesyłki.
Powodowie wyjaśnili, że doręczony ich nieuprawnionemu pracownikowi odpis
wyroku z uzasadnieniem ostatecznie dotarł do ich rąk. Ich twierdzenie nie budzi
wątpliwości, jeśli zważyć, że 4 listopada 2004 r. wnieśli kasację, której treść dowodzi
znajomości argumentacji, zawartej przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku.
Z chwilą, kiedy powodowie otrzymali odpis wyroku z uzasadnieniem dokonane
doręczenie stało się skuteczne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 31 grudnia
1956 r., 2 CZ 215/56, OSPiKA 1958/6/146). Ponawianie tej czynności było więc
niepotrzebne i nie rzutowało już na bieg terminów do zaskarżenia wyroku Sądu
II instancji. Termin do wniesienia kasacji zaczął biec dla powodów od dnia, kiedy
rzeczywiście otrzymali odpis wyroku z uzasadnieniem, a wobec braku dowodów
4
przeciwnych, należy przyjąć za miarodajne twierdzenie powodów, że było to
w październiku 2004 r. i zachowany został termin miesiąca przewidziany w art. 3934
k.p.c. na złożenie kasacji.
Kasacja wniesiona 2 listopada 2004 r. nie została skutecznie odrzucona
(postanowienie o jej odrzuceniu uchylił Sąd Najwyższy postanowieniem z 10 marca
2006 r.) i musi być traktowana jako istniejący środek zaskarżenia. Tymczasem Sąd
Okręgowy uznał ją za niebyłą, przyjmując, że kasacją jest odpis przesłany przy
piśmie z 2 listopada 2006 r. i oceniając terminowość jej złożenia w powiązaniu
z ponownie dokonanym, zbędnym doręczeniem odpisu wyroku z uzasadnieniem.
Ten błąd pociągnął za sobą nietrafny wniosek o spóźnionym złożeniu kasacji przez
powodów.
Nawet zresztą gdyby podzielić stanowisko Sądu Okręgowego o konieczności
dokonania powtórnego doręczenia, orzeczenie nie byłoby inne. Również w tym
wypadku terminowość złożenia apelacji należałoby oceniać przy uwzględnieniu
faktu wniesienia jej przez powodów 2 listopada 2004 r. Środek ten zostałby zatem
złożony zanim zaczął biec termin przewidziany w art. 3934
k.p.c. Dominujący
w orzecznictwie pogląd uznaje dopuszczalność wniesienia środka zaskarżenia
przed początkiem biegu terminu do jego zaskarżenia, o ile skarżone orzeczenie już
w tym czasie było wydane (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z 23 sierpnia 1934 r.,
C I 1071/34, Zb. Urz. 1935 poz. 42, z 31 maja 1935 r., C I 2958/34, Zb. Urz. 1935,
poz. 467; uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1988, III CZP 29/88, OSNCP
1993/12/223; uchwałę z 2 grudnia 2003 r., III CZP 90/03, OSNC 2005/2/21).
Stanowisko to akceptuje także Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą
sprawę.
Z przytoczonych względów zaskarżone postanowienie należało uchylić na
podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39815
k.p.c. i art. 3 wcześniej powołanej
ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r.