Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 115/07
POSTANOWIENIE
Dnia 19 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi E.K.
o wznowienie postępowania
z wniosku R.Z.
przy uczestnictwie [...]
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie, zakończonego
prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w W.
z dnia 2 kwietnia 1998 r., sygn. akt [...],
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 października 2007 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 29 marca 2007 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 29 marca 2007 r. odrzucił
zażalenie wnioskodawcy R.Z. na postanowienie tego Sądu z dnia 7 marca 2007 r.
wydane w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy
podkreślił, że zażalenie wnioskodawcy, jako sporządzone i wniesione przez
profesjonalnego pełnomocnika, podlega odrzuceniu na mocy art. 1302
§ 3 k.p.c. w
związku z art. 13 § 2 k.p.c., który stanowi m. in., że sąd odrzuca, bez wezwania do
uiszczenia opłaty, zażalenie wniesione przez adwokata lub radcę prawnego
podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej
przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. W sprawie niniejszej, z uwagi na
treść art. 40 oraz art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), wniosek podlegałby
opłacie w wysokości stałej w kwocie 2.000,00 zł. Skoro zatem opłata została
ustalona jako tzw. opłata stała, to należy przyjąć, że ten sam charakter ma również
wskazana w art. 19 ust. 3 pkt 2 tej ustawy opłata od zażalenia w wysokości piątej
części opłaty. Sąd Okręgowy uznał za niezasadne twierdzenie wnioskodawcy, że
skoro został on postanowieniem z dnia 20 grudnia 2006 r. zwolniony od kosztów
sądowych częściowo, tj. od wpisu od zażalenia ponad kwotę 200,00 zł, uzasadnia
to odstąpienie od pobierania od niego jakiejkolwiek opłaty od każdego dalszego
zażalenia w toku sprawy z wyjątkiem opłaty podstawowej. W ocenie Sądu
Okręgowego należy przyjąć, że postanowienie z dnia 20 grudnia 2006 r. rozciąga
się na wszelkie zażalenia w niniejszej sprawie i tym samym obliguje do uiszczenia
od każdego wnoszonego zażalenia opłaty w wysokości 200,00 zł, a nie 40,00 zł.
Żadnego uzasadnienia nie znajduje teza, iż obowiązek uiszczenia wyłącznie opłaty
podstawowej dotyczy zarówno osób zwolnionych od kosztów sądowych w całości,
jak i w części. Strona zwolniona od kosztów sądowych jedynie częściowo ma
bowiem obowiązek ponieść koszty sądowe w takim zakresie, w jakim jej wniosek o
zwolnienie od kosztów sądowych nie został uwzględniony. Przyjęcie w takiej
sytuacji, że ma ona obowiązek uiszczenia wyłącznie opłaty podstawowej,
niweczyłoby sens instytucji zwalniania stron od kosztów sądowych jedynie
częściowo. Według Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie, z uwagi na
3
zakończenie sprawy w instancji w rozumieniu art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, należy w niniejszej sprawie do
opłat od środków odwoławczych stosować zasady wskazane w tej ustawie.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego pełnomocnik R.Z.
stwierdził w szczególności, że strona nie może być pozbawiona prawa do
rozstrzygnięć instancyjnych, skoro na tle opłat sądowych powstają różnice
interpretacyjne co do stosowania przepisów o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne. Odrzucenie zażalenia było spowodowane
nieuiszczeniem przez pełnomocnika profesjonalnego, działającego z urzędu, opłaty
od zażalenia, którą powinien był uiścić zgodnie z art. 1302
§ 3 k.p.c. Wnioskodawca
był częściowo zwolniony (ponad kwotę 200 zł) od opłaty od zażalenia. Zestawienie
treści wniosku wnioskodawcy i postanowienia Sądu prowadzi do konkluzji,
że zwolnienie dotyczyło opłaty od zażalenia na postanowienie o odrzuceniu
apelacji. Oznacza to, że zwolnienie dotyczy jednej opłaty od zażalenia, nie zaś
opłat od kilku zażaleń wniesionych następnie przez wnioskodawcę. Natomiast Sąd
przyjął bardziej korzystną dla wnioskodawcy interpretację treści postanowienia
o częściowym zwolnieniu od kosztów, uznając, że wnioskodawca jest częściowo
zwolniony od opłat od wszystkich innych zażaleń, wnoszonych w niniejszej sprawie.
Składając zażalenie, którego odrzucenie jest przedmiotem kontroli w niniejszej
sprawie, skarżący uiścił jedynie 40 zł opłaty. Tymczasem, nawet w razie tak
korzystnej interpretacji, jaką przyjął Sąd Okręgowy, opłata powinna wynosić 200 zł.
Twierdzenie skarżącego, że z uwagi na częściowe zwolnienie od kosztów
wystarczające było uiszczenie opłaty podstawowej, jest nietrafne. Nieobowiązujący
obecnie, ale znajdujący nadal zastosowanie w niniejszej sprawie art. 14 ust. 2
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych stanowił, że opłatę
podstawową pobierano także od podlegających opłacie pism, o których mowa
w art. 3 ust. 2, wnoszonych przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych przez
sąd, chyba że ustawa stanowiła inaczej. Wbrew stanowisku skarżącego,
„ustawa nie stanowiła inaczej” w odniesieniu do przypadku obecnie ocenianego.
Nie budzi ponadto wątpliwości, że powołany przepis dotyczył przypadku
4
całkowitego zwolnienia od kosztów, nie zaś zwolnienia częściowego,
jak w niniejszej sprawie. Rację ma Sąd Okręgowy, kiedy wywodzi, że proponowana
przez skarżącego argumentacja przeczyłaby rozróżnieniu skutków zwolnienia
całkowitego i częściowego. Poza tym, jak wynika z art. 100 ust. 2 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu pierwotnym, znajdującym
zastosowanie w niniejszej sprawie, sąd mógł zwolnić stronę od kosztów sądowych
w całości. Strona, której sąd przyznał całkowite zwolnienie od kosztów sądowych,
miała obowiązek uiścić opłatę podstawową, o której mowa w art. 14, od wszystkich
pism podlegających opłacie, chyba że przepis szczególny stanowił inaczej.
Obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej był więc związany jedynie z całkowitym
zwolnieniem od kosztów sądowych. Ponadto, stosownie do art. 101 ust. 3 zd. 1
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, strona częściowo zwolniona
od kosztów sądowych jest obowiązana uiścić opłaty oraz ponieść wydatki w takiej
wysokości, jaka nie jest objęta zwolnieniem przyznanym przez sąd. Powód nie był
zwolniony w zakresie 200 zł, tę kwotę powinien więc uiścić z tytułu opłaty od
zażalenia.
W zażaleniu trafnie podnosi się istnienie rozbieżności w zakresie wykładni
przepisów o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Kwestia obowiązku
uiszczenia opłaty podstawowej w razie całkowitego lub częściowego zwolnienia od
kosztów sądowych nie jest rozstrzygana jednolicie. W nowszym orzecznictwie
przyjmuje się, że zwolnienie częściowe, ale obejmujące całą opłatę należną, np. od
apelacji, jest zwolnieniem także od opłaty podstawowej. W innych orzeczeniach
uznaje się natomiast, że nawet w razie całkowitego zwolnienia od kosztów zawsze
musi być uiszczona opłata podstawowa, także wtedy, gdy zwolnienie było
wprawdzie częściowe, ale dotyczyło całej opłaty należnej, np. od apelacji lub skargi
kasacyjnej. Jednak rozbieżność ta nie ma znaczenia w niniejszej sprawie,
ponieważ powód był zwolniony jedynie powyżej 200 zł, tę zatem kwotę musiał
uiścić na ogólnych zasadach, nie zaś opłatę podstawową.
Zażalenie podlegało więc oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku
z art. 3941
§ 2 i 3 k.p.c.