III PK 47/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:26-08-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III PK 47/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
SSN Andrzej Wróbel
w sprawie z powództwa S. B.
przeciwko Szkole Podstawowej […]
o wyrównanie odprawy pieniężnej, odprawę emerytalną i odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 stycznia 2010 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w L. z dnia 10 marca 2009 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy w L. wyrokiem z dnia 10 marca 2009 r. oddalił
apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w L. z dnia 6 października 2008 r., którym zasądzono od pozwanej
Szkoły Podstawowej na rzecz S. B. kwotę 14.884, 08 zł z odsetkami tytułem
2
wyrównania wynagrodzenia za okres urlopu dla poratowania zdrowia oraz kwotę
1.769, 52 zł z odsetkami tytułem wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za urlop i
oddalono powództwo w pozostałej części.
Sąd odwoławczy przyjął za własne poczynione w tej sprawie ustalenia,
zgodnie z którymi powódka była zatrudniona w pozwanej szkole od 1 września
1988 r. do 31 stycznia 2005 r. jako nauczyciel oraz nauczyciel – bibliotekarz. Od
stycznia 2004 r. przebywała na rocznym urlopie dla poratowania zdrowia, a z dniem
28 stycznia 2005 r. utraciła zdolność do pracy, co zostało stwierdzone orzeczeniem
lekarskim. W związku z tym pracodawca złożył jej oświadczenie o rozwiązaniu
stosunku pracy z dniem 31 stycznia 2005 r. na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty
Nauczyciela. Pismo w tym przedmiocie powódka otrzymała 31 stycznia 2005 r. i
tego samego dnia zwróciła się do pozwanej o rozwiązanie stosunku pracy na swój
wniosek. Pracodawca wyraził na to zgodę, wobec czego anulowano sporządzone
już świadectwo pracy i wystawiono kolejne, w którym jako podstawę rozwiązania
stosunku pracy wskazano wniosek nauczyciela w związku z przejściem na
emeryturę. Pozwana wypłaciła powódce na podstawie art. 28 ust. 1 Karty
Nauczyciela odprawę w kwocie 9.996 zł stanowiącą równowartość
sześciomiesięcznego wynagrodzenia.
Sąd drugiej instancji zaakceptował także zaprezentowaną przez Sąd
Rejonowy ocenę prawną ustalonego w sprawie stanu faktycznego, podnosząc w
szczególności, że powódka złożyła wniosek o rozwiązanie stosunku pracy
dobrowolnie i świadomie, albowiem jej zamiarem było uzyskanie prawa do
emerytury na podstawie art. 88 Karty Nauczyciela, do nabycia którego niezbędne
było rozwiązanie stosunku pracy właśnie w takim trybie. Działała z pełną
znajomością przepisów prawa regulujących zasady i tryb rozwiązywania stosunku
pracy nauczyciela, dysponowała także wiedzą o możliwych życiowych
konsekwencjach ustania stosunku pracy na podstawie orzeczenia lekarskiego
stwierdzającego niezdolność do wykonywania pracy. Nie można zatem uznać, jak
twierdzi powódka, że do ustania stosunku pracy doszło na skutek jednostronnej
decyzji dyrektora szkoły. Skoro pracodawca zaakceptował wniosek powódki, to
prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął, iż strony złożyły zgodne oświadczenia woli o
rozwiązaniu łączącego je stosunku pracy, co jest równoznaczne z porozumieniem
3
stron w tym przedmiocie. Tym samym niezasadne było roszczenie powódki o
zasądzenie odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za luty 2005 r. z tytułu
niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy, albowiem tylko w wypadku
rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę w związku z orzeczeniem u powódki
niezdolności do pracy istniałaby podstawa do zastosowania art. 23 ust. 2 pkt 3
Karty Nauczyciela i przyjęcia zgodnie z jego treścią, że stosunek pracy rozwiązał
się z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał ostateczne orzeczenie o
niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy.
Sąd Okręgowy za trafne uznał również stanowisko Sądu pierwszej instancji
odnośnie do roszczenia powódki dotyczącego zasądzenia odprawy emerytalnej na
podstawie art. 87 Karty Nauczyciela, wskazując że wedle uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r., I PZP 4/04, roszczenia o odprawę na
podstawie art. 87 ust. 2 Karty Nauczyciela oraz na podstawie art. 28 ust. 1 Karty
Nauczyciela mają charakter konkurencyjny i się wzajemnie wykluczają. Skoro
zatem powódka otrzymała odprawę pieniężną na podstawie art. 28 Karty w
wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia, to nie przysługuje jej kolejna
odprawa w związku z przejściem na emeryturę.
Powódka złożyła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego, opierając ją
na podstawach:
1. naruszenia prawa materialnego, tj.
- art. 23 ust. 1 zdanie pierwsze Karty Nauczyciela przez błędną jego
wykładnię „polegającą na przekonaniu, że strony łączył umowny
charakter stosunku pracy”;
- art. 23 ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 2 pkt 3 Karty Nauczyciela przez
błędną jego wykładnię „polegającą na przekonaniu, że dyrektor szkoły
mogła rozwiązać stosunek pracy na podstawie tego przepisu w trybie
natychmiastowym, a po 11 dniach anulować to rozwiązanie stosunku
pracy w sytuacji, gdy nauczyciel wyraził wolę przejścia na emeryturę
w związku z wyżej wymienionym rozwiązaniem stosunku pracy wobec
oczywistej niemożności kontynuowania dalszego zatrudnienia”;
- art. 23 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 23 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela
przez błędną jego wykładnię „polegającą na przekonaniu, że
4
rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 1 Karty
Nauczyciela mogło być dokonane w trybie natychmiastowym w trakcie
roku szkolnego, tym samym uznając, że art. 23 KN nie zawiera pełnej
regulacji w zakresie rozwiązywania z nauczycielem mianowanym
stosunku pracy”;
- art. 23 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 pkt 1 Karty Nauczyciela przez błędną jego
wykładnię „polegającą na przekonaniu, że rozwiązanie stosunku
pracy na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 1 jest równoznaczne z
rozwiązaniem stosunku pracy za porozumieniem stron z art. 23 ust. 4
pkt 1 Karty Nauczyciela”;
- art. 28 ust. 1 w związku z art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela przez
błędną jego wykładnię „polegającą na przekonaniu, że w sytuacji gdy
dyrektor szkoły anulował rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem,
które to rozwiązanie nastąpiło z powodu utraty zdolności do
wykonywania dotychczasowej pracy na podstawie orzeczenia
lekarskiego, to odprawa 6 – miesięczna o charakterze
odszkodowawczym staje się nienależna i można ją zaliczyć na poczet
odprawy o charakterze socjalnym przewidzianej w przepisie art. 87
ust. 2 KN”.
2. naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art.
328 § 2 i art. 382 k.p.c. mające wpływ na wynik sprawy poprzez „całkowicie
dowolną ocenę dowodów, jak również poprzez pominięcie przez Sąd treści
dowodów: zawartych w aktach osobowych powódki, lub złożonych przez nią
do akt sądowych:
- akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego
(część B akt osobowych str. 25),
- akt mianowania z 1988 r. (część B akt str. 5),
- rozwiązanie stosunku pracy z powódką na podstawie art. 23 ust. 1 pkt
3 KN (część C akt osobowych str. 1),
- dowód przelewu bankowego dokonanego w dniu 7 lutego 2005 r.
przez Szkołę Podstawową […] na konto powódki tytułem 6 –
5
miesięcznej odprawy na podstawie art. 28 ust. 1 w zw. z art. 23 ust. 1
pkt 3 KN,
- wniosek powódki o przejście na emeryturę (załącznik nr 8 do pisma
procesowego powódki z dnia 31.10.2005 r.),
- wniosek powódki o emeryturę antydatowany w dniu 8 lutego 2009 r.
na dzień 31.01.2005 r. (część C akt str. 5),
- świadectwo pracy o rozwiązaniu stosunku pracy na podstawie art. 23
ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela antydatowane na dzień 31.01.2005 r.,
którego doręczenie powódka poświadczyła w siedzibie pozwanej w
dniu 11.02.2005 r. (część C akt str.8),
- wniosek powódki z dnia 11 lutego 2005 r. o sprostowanie treści pisma
pozwanej rozwiązującego stosunek pracy (załącznik nr 9 do pisma
procesowego z dnia 31.10. 2006 r.),
- fragment opinii biegłego sądowego J. Ł. z dnia 14.06.2008 r., w
którym biegła wskazała kwotę 3.239 złotych 54 grosze jako
wynagrodzenie miesięczne powódki.”
Wskazując takie zarzuty, skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku,
a także o uchylenie poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w części
oddalającej powództwo i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi pierwszej
instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie ma podstaw do uznania, że Sąd Okręgowy przyjął, iż stosunek pracy
między stronami nawiązał się na podstawie umowy o pracę. W żadnej części
uzasadnienia wyroku odnoszącej się do rozważań Sądu odwoławczego nie można
bowiem odnaleźć takiego stwierdzenia. Wręcz przeciwnie, biorąc pod uwagę
przytaczane przez ten Sąd podstawy prawne do rozwiązania stosunku pracy,
należy przyjąć, iż Sąd drugiej instancji traktował powódkę jak nauczyciela
mianowanego, co było zgodne ze stanem faktycznym. Powołanie się przez Sąd
Rejonowy na „umowny charakter łączącego strony stosunku pracy” należy zaś
traktować w kategoriach słownej omyłki, która pozostaje bez znaczenia dla
rozstrzygnięcia sprawy, jeśli zważyć, że stosunek pracy, niezależnie od podstawy
jego nawiązania, ma zawsze charakter zobowiązaniowy, wobec czego konkluzja o
6
prymacie zgodnej woli stron co do ustania stosunku pracy nad zasadami
rozwiązywania tego stosunku prawnego wynikającymi z obowiązujących przepisów
jest trafna także w odniesieniu do stosunku pracy z mianowania.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U.
z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.; dalej jako: „Karta Nauczyciela” lub „Karta”) wśród
możliwych sposobów rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym
wymienia porozumienie stron (art. 23 ust. 4 pkt 1). Porozumienie stron co do
rozwiązania stosunku pracy jest umową pracownika i pracodawcy. Zawarcie
umowy polega zaś, ujmując rzecz najogólniej, na zgodnych oświadczeniach woli
stron zmierzających do wywołania określonych w ich treści skutków prawnych.
Umowa stron stosunku pracy odnosząca się do jego rozwiązania wymaga zatem
objęcia zgodną wolą stron zarówno tego, iż więź łącząca pracownika i pracodawcę
ma ustać, jak i terminu dokonania tej czynności. W okolicznościach faktycznych
niniejszej sprawy, jak trafnie przyjął Sąd Okręgowy, warunki te zostały spełnione.
Po złożeniu przez pracodawcę oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy na
podstawie art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela, powódka zwróciła się bowiem „z
wnioskiem o rozwiązanie stosunku pracy (na mój wniosek) z art. 88 KN z dniem
31.01.2005 r.”, a pozwana wyraziła zgodę „na zmianę warunków rozwiązania
stosunku pracy – na wniosek pracownika – przejście na emeryturę art. 88 ust. 1
KN”. Nie budzi wątpliwości, że oświadczenie pracodawcy nie było zbędnym
wyrażeniem zgody na rozwiązanie stosunku pracy w trybie art. 23 ust. 1 pkt 1 Karty
(na wniosek nauczyciela), jeśli wziąć pod uwagę, że powódka o rozwiązanie
stosunku pracy z dniem 31 stycznia 2005 r. wnosiła pismem z dnia 31 stycznia
2005 r., podczas gdy zgodnie z art. 23 ust. 2 pkt 1 Karty, rozwiązanie stosunku
pracy na wniosek nauczyciela wymaga uprzedniego trzymiesięcznego
wypowiedzenia, a stosunek pracy może ustać dopiero z końcem roku szkolnego,
przy czym przepisy nie dopuszczają żadnego skrócenia tego terminu. Powołanie
się w obu oświadczeniach na „wniosek” nauczyciela niewątpliwie pozostawało w
ścisłym związku z warunkami nabycia prawa do emerytury po myśli art. 88 ust. 1
Karty, według którego nauczyciele spełniający określone tam przesłanki stażowe
mogą przejść na emeryturę, ale dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy na swój
wniosek. Znalazło to wprost odzwierciedlenie w treści świadectwa pracy z dnia 31
7
stycznia 2005 r., gdzie jako sposób rozwiązania stosunku pracy uwidoczniono: „na
wniosek nauczyciela w związku z przejściem na emeryturę – art. 88 ust. 1 Karty
Nauczyciela”, co pozostawało w interesie powódki zamierzającej skorzystać z
uprawnienia emerytalnego. Zmieszczenie w oświadczeniach woli stron takiego
stwierdzenia nie odbiera im jednak charakteru zgodnych oświadczeń woli o
rozwiązaniu stosunku pracy z dniem 31 stycznia 2005 r., które nie mogą być
zakwalifikowane inaczej niż jako porozumienie stron, co prawidłowo stwierdził Sąd
drugiej instancji.
Nie budzi wątpliwości, że w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy
istniały podstawy do rozwiązania z powódką umowy o pracę w oparciu o art. 23 ust.
1 pkt 3 Karty Nauczyciela, zgodnie z którym stosunek pracy z nauczycielem
mianowanym ulega rozwiązaniu w razie orzeczenia przez lekarza
przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela
do wykonywania dotychczasowej pracy. W razie zaistnienia takiej sytuacji
pracodawca ma istotnie obowiązek rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy, co
jest oczywiste, biorąc pod uwagę niemożność wykonywania przez niego
obowiązków pracowniczych. Nie oznacza to jednak, że w takim przypadku strony
nie mogą się porozumieć co do ustania stosunku pracy. Niezdolność nauczyciela
do wykonywania dotychczasowej pracy nie wyklucza zatem możliwości rozwiązania
stosunku pracy za porozumieniem stron, jeżeli strony oświadczą zgodnie wolę w
tym przedmiocie, nawet jeśli uprzednio pracodawca złożył oświadczenie o
rozwiązaniu tego stosunku na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty. Jak bowiem
trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 września 1998 r., I PKN 346/98
(OSNP 1999 nr 20, poz. 652), wyrażenie przez pracodawcę zgody na rozwiązanie
stosunku pracy w drodze porozumienia stron, w sytuacji gdy wcześniej złożył
jednostronne oświadczenie woli o rozwiązaniu tego stosunku pracy oznacza, że
cofnął w sposób dorozumiany wcześniejsze oświadczenie. Sąd odwoławczy
prawidłowo więc uznał, że ocena stanu faktycznego sprawy prowadzi do
konieczności stwierdzenia, iż ustanie stosunku pracy pomiędzy stronami nastąpiło
za ich porozumieniem, wobec czego nie ma podstaw do przyjęcia, iż stosunek
pracy z powódką został rozwiązany przez pracodawcę w związku z jej
8
niezdolnością do wykonywania pracy, a tym samym nie ma przesłanek do
uwzględnienia roszczenia wywodzonego z takiego twierdzenia skarżącej.
Zgodnie z art. 87 ust. 1 Karty Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym przed
1 lipca 2009 r., nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury
lub renty z tytułu niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z
przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli nie uzyskał
z tego tytułu odprawy przewidzianej w art. 28, przyznaje się odprawę w wysokości
dwumiesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia w szkole będącej
podstawowym miejscem jego pracy. Stosownie natomiast do ust. 2 tego artykułu w
brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2009 r., nauczycielowi spełniającemu
warunki uprawniające do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, którego
stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu
niezdolności do pracy, który przepracował w szkole co najmniej 20 lat, przyznaje
się odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego w
szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy. Z kolei art. 28 ust. 1 Karty
Nauczyciela stanowi, że nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z
którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyny określonej w art. 23 ust. 1 pkt 3,
przyznaje się odprawę pieniężną w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia
zasadniczego ostatnio pobieranego w czasie trwania stosunku pracy - za każdy
pełny rok pracy na stanowisku nauczyciela, w jednostkach organizacyjnych, o
których mowa w art. 1 ust. 1 i 1a oraz ust. 2 pkt 1 i 1a, nieprzekraczającą jednak
sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Bezsporne jest, że skarżąca
otrzymała od pozwanej odprawę pieniężną na podstawie art. 28 ust. 1 Karty
Nauczyciela w maksymalnej wysokości. Według jednolitych poglądów wyrażanych
dotychczas w judykaturze, które Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym
niniejszą sprawę w pełni aprobuje, nauczycielowi mianowanemu, który otrzymał
odprawę pieniężną na podstawie art. 28 ust. 1 Karty Nauczyciela, nie przysługuje
zaś odprawa na podstawie art. 87 tej Karty, jeżeli nauczyciel przechodzi następnie
na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r., I PZP 4/05, OSNP 2006 nr 11 –12, poz. 169,
czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2008 r., I PK 54/08, LEX nr
509038). W uzasadnieniach tych orzeczeń podniesiono w szczególności, że
9
odprawa pieniężna w razie rozwiązania stosunku pracy z powodu przejścia na
emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy (art. 87 Karty Nauczyciela)
przysługuje każdemu nauczycielowi i jest przewidziana w rozdziale 11 Karty
Nauczyciela (uprawnienia emerytalne). Pierwotnie przepis ten przewidywał prawo
do odprawy wyłącznie w razie „przejścia" na emeryturę. Jeżeli zatem obecna
redakcja tego przepisu umożliwia nabycie prawa do odprawy także z powodu
spełnienia warunków do renty z tytułu niezdolności do pracy, to jednocześnie
wyraźnie wyłączone jest prawo do odprawy, gdy nauczyciel mianowany uzyskał
odprawę przewidzianą w art. 28 Karty Nauczyciela. Przyczyna ustania zatrudnienia
nauczyciela - niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy - jest bowiem
tożsama tak dla nabycia prawa do - maksymalnie - sześciomiesięcznej odprawy z
art. 28 Karty Nauczyciela dla nauczyciela mianowanego, jak i do dwumiesięcznej
(albo trzymiesięcznej z racji co najmniej 20-letniego zatrudnienia - art. 87 ust. 2
ustawy) z tytułu renty spowodowanej tą niezdolnością, jak i emerytury, przy czym z
racji warunków wymaganych dla nabycia prawa do emerytury (wiek, staż pracy)
osoba spełniająca te warunki jest (potencjalnie) również niezdolna do pracy.
Odprawa „emerytalna" dla każdego nauczyciela (zatrudnionego tak na podstawie
umowy o pracę, jak i mianowania) przysługująca także osobie uprawnionej do renty
z tytułu niezdolności do pracy, została jednak, przez powołanie w art. 87 ust. 1
przepisu art. 28 „skonsumowana" przez przysługującą nauczycielowi
mianowanemu sześciomiesięczną (maksymalnie) odprawę przewidzianą w tym
ostatnim przepisie. Dlatego też nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie
mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy w związku z niezdolnością do
dotychczasowej pracy i który z tego powodu otrzymał odprawę pieniężną na
podstawie art. 28 Karty Nauczyciela, nie przysługuje już odprawa na podstawie art.
87 tej Karty, jeżeli nauczyciel przechodzi następnie na emeryturę lub rentę z tytułu
niezdolności do pracy. Przepis art. 87 ust. 2 Karty Nauczyciela (w stosunku do
ustępu 1 tego przepisu) podwyższa tylko wysokość odprawy do trzymiesięcznego
wynagrodzenia z racji przepracowania w szkole co najmniej 20 lat, a brak
powtórzenia w ustępie 2 wyłączenia prawa do odprawy w razie uzyskania już prawa
do odprawy z art. 28 pozbawiony jest doniosłości prawnej.
10
Stanowisko Sądu Okręgowego o braku podstaw do uwzględnienia roszczenia
powódki o odprawę emerytalną należy zatem uznać za prawidłowe.
Powódka zaskarżyła wyrok Sądu drugiej instancji w całości, a więc również w
zakresie odnoszącym się do wyrównania wypłaconej jej odprawy pieniężnej, które
to roszczenie zostało uznane przez Sąd odwoławczy za nieuzasadnione dlatego,
że „wypłata odprawy w wysokości wynagrodzenia za okres 6 miesięcy w miejsce
należnej odprawy w wysokości wynagrodzenia za okres 3 miesięcy oznacza, że
powódka uzyskała świadczenie wyższe aniżeli przysługujące jej zgodnie z
ustalonym trybem rozwiązania umowy o pracę”, wobec czego Sąd „nie znalazł
podstaw do uwzględnienia apelacji w części dotyczącej wypłaty kwoty z tytułu
wyrównania sześciomiesięcznej odprawy pieniężnej”. Skarżąca nie sformułowała
jednak w tym zakresie wobec orzeczenia żadnego zarzutu, bo w zestawieniu z
motywami wyroku trudno za taki uznać stwierdzenia, że Sąd naruszył art. 233 § 1 w
związku z art. 328 § 2 i art. 382 k.p.c. przez pominięcie, między innymi, „fragmentu
opinii biegłego sądowego J. Ł. z dnia 14 czerwca 2008 r., w którym biegła wskazała
kwotę 3.239 zł 54 grosze jako wynagrodzenie miesięczne powódki”. Skarga
kasacyjna nie jest zaś zwykłym środkiem zaskarżenia, lecz środkiem szczególnym,
o charakterze ściśle prawnym, a Sąd Najwyższy nie jest sądem powszechnym,
zwykłej, trzeciej instancji. Zakres kontroli kasacyjnej, zgodnie ze stosownymi
przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, jest ograniczony do oceny legalności
zaskarżonego orzeczenia, czyli do kontroli prawidłowości stosowania prawa,
kontroli dokonywanej w granicach wyznaczonych podstawami skargi (art. 39813
§ 1
k.p.c.) i eliminacji orzeczeń wydanych z wykazanym skargą naruszeniem
konkretnych przepisów. Spod kontroli kasacyjnej wyłączona jest ocena zasadności
lub słuszności zaskarżonego orzeczenia. Nie jest też rolą Sądu Najwyższego
poszukiwanie argumentów usprawiedliwiających powołane podstawy kasacyjne, to
uprawniony do wniesienia tego ściśle prawnego środka zaskarżenia pełnomocnik,
legitymujący się odpowiednimi kwalifikacjami prawniczymi, powinien wykazać,
odpowiednim wywodem prawnym, zasadność podniesionych zarzutów. Brak
zarzutów wobec rozstrzygnięcia o niemożliwości uwzględnienia roszczenia powódki
dotyczącego wyrównania wypłaconej odprawy wyklucza zatem możliwość
uwzględnienia skargi kasacyjnej w tym zakresie.
11
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
k.p.c., orzekł jak w
sentencji.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
SSN Andrzej Wróbel
w sprawie z powództwa S. B.
przeciwko Szkole Podstawowej […]
o wyrównanie odprawy pieniężnej, odprawę emerytalną i odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 stycznia 2010 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w L. z dnia 10 marca 2009 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy w L. wyrokiem z dnia 10 marca 2009 r. oddalił
apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w L. z dnia 6 października 2008 r., którym zasądzono od pozwanej
Szkoły Podstawowej na rzecz S. B. kwotę 14.884, 08 zł z odsetkami tytułem
2
wyrównania wynagrodzenia za okres urlopu dla poratowania zdrowia oraz kwotę
1.769, 52 zł z odsetkami tytułem wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za urlop i
oddalono powództwo w pozostałej części.
Sąd odwoławczy przyjął za własne poczynione w tej sprawie ustalenia,
zgodnie z którymi powódka była zatrudniona w pozwanej szkole od 1 września
1988 r. do 31 stycznia 2005 r. jako nauczyciel oraz nauczyciel – bibliotekarz. Od
stycznia 2004 r. przebywała na rocznym urlopie dla poratowania zdrowia, a z dniem
28 stycznia 2005 r. utraciła zdolność do pracy, co zostało stwierdzone orzeczeniem
lekarskim. W związku z tym pracodawca złożył jej oświadczenie o rozwiązaniu
stosunku pracy z dniem 31 stycznia 2005 r. na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty
Nauczyciela. Pismo w tym przedmiocie powódka otrzymała 31 stycznia 2005 r. i
tego samego dnia zwróciła się do pozwanej o rozwiązanie stosunku pracy na swój
wniosek. Pracodawca wyraził na to zgodę, wobec czego anulowano sporządzone
już świadectwo pracy i wystawiono kolejne, w którym jako podstawę rozwiązania
stosunku pracy wskazano wniosek nauczyciela w związku z przejściem na
emeryturę. Pozwana wypłaciła powódce na podstawie art. 28 ust. 1 Karty
Nauczyciela odprawę w kwocie 9.996 zł stanowiącą równowartość
sześciomiesięcznego wynagrodzenia.
Sąd drugiej instancji zaakceptował także zaprezentowaną przez Sąd
Rejonowy ocenę prawną ustalonego w sprawie stanu faktycznego, podnosząc w
szczególności, że powódka złożyła wniosek o rozwiązanie stosunku pracy
dobrowolnie i świadomie, albowiem jej zamiarem było uzyskanie prawa do
emerytury na podstawie art. 88 Karty Nauczyciela, do nabycia którego niezbędne
było rozwiązanie stosunku pracy właśnie w takim trybie. Działała z pełną
znajomością przepisów prawa regulujących zasady i tryb rozwiązywania stosunku
pracy nauczyciela, dysponowała także wiedzą o możliwych życiowych
konsekwencjach ustania stosunku pracy na podstawie orzeczenia lekarskiego
stwierdzającego niezdolność do wykonywania pracy. Nie można zatem uznać, jak
twierdzi powódka, że do ustania stosunku pracy doszło na skutek jednostronnej
decyzji dyrektora szkoły. Skoro pracodawca zaakceptował wniosek powódki, to
prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął, iż strony złożyły zgodne oświadczenia woli o
rozwiązaniu łączącego je stosunku pracy, co jest równoznaczne z porozumieniem
3
stron w tym przedmiocie. Tym samym niezasadne było roszczenie powódki o
zasądzenie odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za luty 2005 r. z tytułu
niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy, albowiem tylko w wypadku
rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę w związku z orzeczeniem u powódki
niezdolności do pracy istniałaby podstawa do zastosowania art. 23 ust. 2 pkt 3
Karty Nauczyciela i przyjęcia zgodnie z jego treścią, że stosunek pracy rozwiązał
się z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał ostateczne orzeczenie o
niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy.
Sąd Okręgowy za trafne uznał również stanowisko Sądu pierwszej instancji
odnośnie do roszczenia powódki dotyczącego zasądzenia odprawy emerytalnej na
podstawie art. 87 Karty Nauczyciela, wskazując że wedle uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r., I PZP 4/04, roszczenia o odprawę na
podstawie art. 87 ust. 2 Karty Nauczyciela oraz na podstawie art. 28 ust. 1 Karty
Nauczyciela mają charakter konkurencyjny i się wzajemnie wykluczają. Skoro
zatem powódka otrzymała odprawę pieniężną na podstawie art. 28 Karty w
wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia, to nie przysługuje jej kolejna
odprawa w związku z przejściem na emeryturę.
Powódka złożyła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego, opierając ją
na podstawach:
1. naruszenia prawa materialnego, tj.
- art. 23 ust. 1 zdanie pierwsze Karty Nauczyciela przez błędną jego
wykładnię „polegającą na przekonaniu, że strony łączył umowny
charakter stosunku pracy”;
- art. 23 ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 2 pkt 3 Karty Nauczyciela przez
błędną jego wykładnię „polegającą na przekonaniu, że dyrektor szkoły
mogła rozwiązać stosunek pracy na podstawie tego przepisu w trybie
natychmiastowym, a po 11 dniach anulować to rozwiązanie stosunku
pracy w sytuacji, gdy nauczyciel wyraził wolę przejścia na emeryturę
w związku z wyżej wymienionym rozwiązaniem stosunku pracy wobec
oczywistej niemożności kontynuowania dalszego zatrudnienia”;
- art. 23 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 23 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela
przez błędną jego wykładnię „polegającą na przekonaniu, że
4
rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 1 Karty
Nauczyciela mogło być dokonane w trybie natychmiastowym w trakcie
roku szkolnego, tym samym uznając, że art. 23 KN nie zawiera pełnej
regulacji w zakresie rozwiązywania z nauczycielem mianowanym
stosunku pracy”;
- art. 23 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 pkt 1 Karty Nauczyciela przez błędną jego
wykładnię „polegającą na przekonaniu, że rozwiązanie stosunku
pracy na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 1 jest równoznaczne z
rozwiązaniem stosunku pracy za porozumieniem stron z art. 23 ust. 4
pkt 1 Karty Nauczyciela”;
- art. 28 ust. 1 w związku z art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela przez
błędną jego wykładnię „polegającą na przekonaniu, że w sytuacji gdy
dyrektor szkoły anulował rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem,
które to rozwiązanie nastąpiło z powodu utraty zdolności do
wykonywania dotychczasowej pracy na podstawie orzeczenia
lekarskiego, to odprawa 6 – miesięczna o charakterze
odszkodowawczym staje się nienależna i można ją zaliczyć na poczet
odprawy o charakterze socjalnym przewidzianej w przepisie art. 87
ust. 2 KN”.
2. naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art.
328 § 2 i art. 382 k.p.c. mające wpływ na wynik sprawy poprzez „całkowicie
dowolną ocenę dowodów, jak również poprzez pominięcie przez Sąd treści
dowodów: zawartych w aktach osobowych powódki, lub złożonych przez nią
do akt sądowych:
- akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego
(część B akt osobowych str. 25),
- akt mianowania z 1988 r. (część B akt str. 5),
- rozwiązanie stosunku pracy z powódką na podstawie art. 23 ust. 1 pkt
3 KN (część C akt osobowych str. 1),
- dowód przelewu bankowego dokonanego w dniu 7 lutego 2005 r.
przez Szkołę Podstawową […] na konto powódki tytułem 6 –
5
miesięcznej odprawy na podstawie art. 28 ust. 1 w zw. z art. 23 ust. 1
pkt 3 KN,
- wniosek powódki o przejście na emeryturę (załącznik nr 8 do pisma
procesowego powódki z dnia 31.10.2005 r.),
- wniosek powódki o emeryturę antydatowany w dniu 8 lutego 2009 r.
na dzień 31.01.2005 r. (część C akt str. 5),
- świadectwo pracy o rozwiązaniu stosunku pracy na podstawie art. 23
ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela antydatowane na dzień 31.01.2005 r.,
którego doręczenie powódka poświadczyła w siedzibie pozwanej w
dniu 11.02.2005 r. (część C akt str.8),
- wniosek powódki z dnia 11 lutego 2005 r. o sprostowanie treści pisma
pozwanej rozwiązującego stosunek pracy (załącznik nr 9 do pisma
procesowego z dnia 31.10. 2006 r.),
- fragment opinii biegłego sądowego J. Ł. z dnia 14.06.2008 r., w
którym biegła wskazała kwotę 3.239 złotych 54 grosze jako
wynagrodzenie miesięczne powódki.”
Wskazując takie zarzuty, skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku,
a także o uchylenie poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w części
oddalającej powództwo i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi pierwszej
instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie ma podstaw do uznania, że Sąd Okręgowy przyjął, iż stosunek pracy
między stronami nawiązał się na podstawie umowy o pracę. W żadnej części
uzasadnienia wyroku odnoszącej się do rozważań Sądu odwoławczego nie można
bowiem odnaleźć takiego stwierdzenia. Wręcz przeciwnie, biorąc pod uwagę
przytaczane przez ten Sąd podstawy prawne do rozwiązania stosunku pracy,
należy przyjąć, iż Sąd drugiej instancji traktował powódkę jak nauczyciela
mianowanego, co było zgodne ze stanem faktycznym. Powołanie się przez Sąd
Rejonowy na „umowny charakter łączącego strony stosunku pracy” należy zaś
traktować w kategoriach słownej omyłki, która pozostaje bez znaczenia dla
rozstrzygnięcia sprawy, jeśli zważyć, że stosunek pracy, niezależnie od podstawy
jego nawiązania, ma zawsze charakter zobowiązaniowy, wobec czego konkluzja o
6
prymacie zgodnej woli stron co do ustania stosunku pracy nad zasadami
rozwiązywania tego stosunku prawnego wynikającymi z obowiązujących przepisów
jest trafna także w odniesieniu do stosunku pracy z mianowania.
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U.
z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.; dalej jako: „Karta Nauczyciela” lub „Karta”) wśród
możliwych sposobów rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym
wymienia porozumienie stron (art. 23 ust. 4 pkt 1). Porozumienie stron co do
rozwiązania stosunku pracy jest umową pracownika i pracodawcy. Zawarcie
umowy polega zaś, ujmując rzecz najogólniej, na zgodnych oświadczeniach woli
stron zmierzających do wywołania określonych w ich treści skutków prawnych.
Umowa stron stosunku pracy odnosząca się do jego rozwiązania wymaga zatem
objęcia zgodną wolą stron zarówno tego, iż więź łącząca pracownika i pracodawcę
ma ustać, jak i terminu dokonania tej czynności. W okolicznościach faktycznych
niniejszej sprawy, jak trafnie przyjął Sąd Okręgowy, warunki te zostały spełnione.
Po złożeniu przez pracodawcę oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy na
podstawie art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela, powódka zwróciła się bowiem „z
wnioskiem o rozwiązanie stosunku pracy (na mój wniosek) z art. 88 KN z dniem
31.01.2005 r.”, a pozwana wyraziła zgodę „na zmianę warunków rozwiązania
stosunku pracy – na wniosek pracownika – przejście na emeryturę art. 88 ust. 1
KN”. Nie budzi wątpliwości, że oświadczenie pracodawcy nie było zbędnym
wyrażeniem zgody na rozwiązanie stosunku pracy w trybie art. 23 ust. 1 pkt 1 Karty
(na wniosek nauczyciela), jeśli wziąć pod uwagę, że powódka o rozwiązanie
stosunku pracy z dniem 31 stycznia 2005 r. wnosiła pismem z dnia 31 stycznia
2005 r., podczas gdy zgodnie z art. 23 ust. 2 pkt 1 Karty, rozwiązanie stosunku
pracy na wniosek nauczyciela wymaga uprzedniego trzymiesięcznego
wypowiedzenia, a stosunek pracy może ustać dopiero z końcem roku szkolnego,
przy czym przepisy nie dopuszczają żadnego skrócenia tego terminu. Powołanie
się w obu oświadczeniach na „wniosek” nauczyciela niewątpliwie pozostawało w
ścisłym związku z warunkami nabycia prawa do emerytury po myśli art. 88 ust. 1
Karty, według którego nauczyciele spełniający określone tam przesłanki stażowe
mogą przejść na emeryturę, ale dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy na swój
wniosek. Znalazło to wprost odzwierciedlenie w treści świadectwa pracy z dnia 31
7
stycznia 2005 r., gdzie jako sposób rozwiązania stosunku pracy uwidoczniono: „na
wniosek nauczyciela w związku z przejściem na emeryturę – art. 88 ust. 1 Karty
Nauczyciela”, co pozostawało w interesie powódki zamierzającej skorzystać z
uprawnienia emerytalnego. Zmieszczenie w oświadczeniach woli stron takiego
stwierdzenia nie odbiera im jednak charakteru zgodnych oświadczeń woli o
rozwiązaniu stosunku pracy z dniem 31 stycznia 2005 r., które nie mogą być
zakwalifikowane inaczej niż jako porozumienie stron, co prawidłowo stwierdził Sąd
drugiej instancji.
Nie budzi wątpliwości, że w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy
istniały podstawy do rozwiązania z powódką umowy o pracę w oparciu o art. 23 ust.
1 pkt 3 Karty Nauczyciela, zgodnie z którym stosunek pracy z nauczycielem
mianowanym ulega rozwiązaniu w razie orzeczenia przez lekarza
przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela
do wykonywania dotychczasowej pracy. W razie zaistnienia takiej sytuacji
pracodawca ma istotnie obowiązek rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy, co
jest oczywiste, biorąc pod uwagę niemożność wykonywania przez niego
obowiązków pracowniczych. Nie oznacza to jednak, że w takim przypadku strony
nie mogą się porozumieć co do ustania stosunku pracy. Niezdolność nauczyciela
do wykonywania dotychczasowej pracy nie wyklucza zatem możliwości rozwiązania
stosunku pracy za porozumieniem stron, jeżeli strony oświadczą zgodnie wolę w
tym przedmiocie, nawet jeśli uprzednio pracodawca złożył oświadczenie o
rozwiązaniu tego stosunku na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 3 Karty. Jak bowiem
trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 września 1998 r., I PKN 346/98
(OSNP 1999 nr 20, poz. 652), wyrażenie przez pracodawcę zgody na rozwiązanie
stosunku pracy w drodze porozumienia stron, w sytuacji gdy wcześniej złożył
jednostronne oświadczenie woli o rozwiązaniu tego stosunku pracy oznacza, że
cofnął w sposób dorozumiany wcześniejsze oświadczenie. Sąd odwoławczy
prawidłowo więc uznał, że ocena stanu faktycznego sprawy prowadzi do
konieczności stwierdzenia, iż ustanie stosunku pracy pomiędzy stronami nastąpiło
za ich porozumieniem, wobec czego nie ma podstaw do przyjęcia, iż stosunek
pracy z powódką został rozwiązany przez pracodawcę w związku z jej
8
niezdolnością do wykonywania pracy, a tym samym nie ma przesłanek do
uwzględnienia roszczenia wywodzonego z takiego twierdzenia skarżącej.
Zgodnie z art. 87 ust. 1 Karty Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym przed
1 lipca 2009 r., nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury
lub renty z tytułu niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z
przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli nie uzyskał
z tego tytułu odprawy przewidzianej w art. 28, przyznaje się odprawę w wysokości
dwumiesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia w szkole będącej
podstawowym miejscem jego pracy. Stosownie natomiast do ust. 2 tego artykułu w
brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2009 r., nauczycielowi spełniającemu
warunki uprawniające do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, którego
stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu
niezdolności do pracy, który przepracował w szkole co najmniej 20 lat, przyznaje
się odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego w
szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy. Z kolei art. 28 ust. 1 Karty
Nauczyciela stanowi, że nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z
którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyny określonej w art. 23 ust. 1 pkt 3,
przyznaje się odprawę pieniężną w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia
zasadniczego ostatnio pobieranego w czasie trwania stosunku pracy - za każdy
pełny rok pracy na stanowisku nauczyciela, w jednostkach organizacyjnych, o
których mowa w art. 1 ust. 1 i 1a oraz ust. 2 pkt 1 i 1a, nieprzekraczającą jednak
sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Bezsporne jest, że skarżąca
otrzymała od pozwanej odprawę pieniężną na podstawie art. 28 ust. 1 Karty
Nauczyciela w maksymalnej wysokości. Według jednolitych poglądów wyrażanych
dotychczas w judykaturze, które Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym
niniejszą sprawę w pełni aprobuje, nauczycielowi mianowanemu, który otrzymał
odprawę pieniężną na podstawie art. 28 ust. 1 Karty Nauczyciela, nie przysługuje
zaś odprawa na podstawie art. 87 tej Karty, jeżeli nauczyciel przechodzi następnie
na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r., I PZP 4/05, OSNP 2006 nr 11 –12, poz. 169,
czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2008 r., I PK 54/08, LEX nr
509038). W uzasadnieniach tych orzeczeń podniesiono w szczególności, że
9
odprawa pieniężna w razie rozwiązania stosunku pracy z powodu przejścia na
emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy (art. 87 Karty Nauczyciela)
przysługuje każdemu nauczycielowi i jest przewidziana w rozdziale 11 Karty
Nauczyciela (uprawnienia emerytalne). Pierwotnie przepis ten przewidywał prawo
do odprawy wyłącznie w razie „przejścia" na emeryturę. Jeżeli zatem obecna
redakcja tego przepisu umożliwia nabycie prawa do odprawy także z powodu
spełnienia warunków do renty z tytułu niezdolności do pracy, to jednocześnie
wyraźnie wyłączone jest prawo do odprawy, gdy nauczyciel mianowany uzyskał
odprawę przewidzianą w art. 28 Karty Nauczyciela. Przyczyna ustania zatrudnienia
nauczyciela - niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy - jest bowiem
tożsama tak dla nabycia prawa do - maksymalnie - sześciomiesięcznej odprawy z
art. 28 Karty Nauczyciela dla nauczyciela mianowanego, jak i do dwumiesięcznej
(albo trzymiesięcznej z racji co najmniej 20-letniego zatrudnienia - art. 87 ust. 2
ustawy) z tytułu renty spowodowanej tą niezdolnością, jak i emerytury, przy czym z
racji warunków wymaganych dla nabycia prawa do emerytury (wiek, staż pracy)
osoba spełniająca te warunki jest (potencjalnie) również niezdolna do pracy.
Odprawa „emerytalna" dla każdego nauczyciela (zatrudnionego tak na podstawie
umowy o pracę, jak i mianowania) przysługująca także osobie uprawnionej do renty
z tytułu niezdolności do pracy, została jednak, przez powołanie w art. 87 ust. 1
przepisu art. 28 „skonsumowana" przez przysługującą nauczycielowi
mianowanemu sześciomiesięczną (maksymalnie) odprawę przewidzianą w tym
ostatnim przepisie. Dlatego też nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie
mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy w związku z niezdolnością do
dotychczasowej pracy i który z tego powodu otrzymał odprawę pieniężną na
podstawie art. 28 Karty Nauczyciela, nie przysługuje już odprawa na podstawie art.
87 tej Karty, jeżeli nauczyciel przechodzi następnie na emeryturę lub rentę z tytułu
niezdolności do pracy. Przepis art. 87 ust. 2 Karty Nauczyciela (w stosunku do
ustępu 1 tego przepisu) podwyższa tylko wysokość odprawy do trzymiesięcznego
wynagrodzenia z racji przepracowania w szkole co najmniej 20 lat, a brak
powtórzenia w ustępie 2 wyłączenia prawa do odprawy w razie uzyskania już prawa
do odprawy z art. 28 pozbawiony jest doniosłości prawnej.
10
Stanowisko Sądu Okręgowego o braku podstaw do uwzględnienia roszczenia
powódki o odprawę emerytalną należy zatem uznać za prawidłowe.
Powódka zaskarżyła wyrok Sądu drugiej instancji w całości, a więc również w
zakresie odnoszącym się do wyrównania wypłaconej jej odprawy pieniężnej, które
to roszczenie zostało uznane przez Sąd odwoławczy za nieuzasadnione dlatego,
że „wypłata odprawy w wysokości wynagrodzenia za okres 6 miesięcy w miejsce
należnej odprawy w wysokości wynagrodzenia za okres 3 miesięcy oznacza, że
powódka uzyskała świadczenie wyższe aniżeli przysługujące jej zgodnie z
ustalonym trybem rozwiązania umowy o pracę”, wobec czego Sąd „nie znalazł
podstaw do uwzględnienia apelacji w części dotyczącej wypłaty kwoty z tytułu
wyrównania sześciomiesięcznej odprawy pieniężnej”. Skarżąca nie sformułowała
jednak w tym zakresie wobec orzeczenia żadnego zarzutu, bo w zestawieniu z
motywami wyroku trudno za taki uznać stwierdzenia, że Sąd naruszył art. 233 § 1 w
związku z art. 328 § 2 i art. 382 k.p.c. przez pominięcie, między innymi, „fragmentu
opinii biegłego sądowego J. Ł. z dnia 14 czerwca 2008 r., w którym biegła wskazała
kwotę 3.239 zł 54 grosze jako wynagrodzenie miesięczne powódki”. Skarga
kasacyjna nie jest zaś zwykłym środkiem zaskarżenia, lecz środkiem szczególnym,
o charakterze ściśle prawnym, a Sąd Najwyższy nie jest sądem powszechnym,
zwykłej, trzeciej instancji. Zakres kontroli kasacyjnej, zgodnie ze stosownymi
przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, jest ograniczony do oceny legalności
zaskarżonego orzeczenia, czyli do kontroli prawidłowości stosowania prawa,
kontroli dokonywanej w granicach wyznaczonych podstawami skargi (art. 39813
§ 1
k.p.c.) i eliminacji orzeczeń wydanych z wykazanym skargą naruszeniem
konkretnych przepisów. Spod kontroli kasacyjnej wyłączona jest ocena zasadności
lub słuszności zaskarżonego orzeczenia. Nie jest też rolą Sądu Najwyższego
poszukiwanie argumentów usprawiedliwiających powołane podstawy kasacyjne, to
uprawniony do wniesienia tego ściśle prawnego środka zaskarżenia pełnomocnik,
legitymujący się odpowiednimi kwalifikacjami prawniczymi, powinien wykazać,
odpowiednim wywodem prawnym, zasadność podniesionych zarzutów. Brak
zarzutów wobec rozstrzygnięcia o niemożliwości uwzględnienia roszczenia powódki
dotyczącego wyrównania wypłaconej odprawy wyklucza zatem możliwość
uwzględnienia skargi kasacyjnej w tym zakresie.
11
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
k.p.c., orzekł jak w
sentencji.