Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 195/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski
SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku D. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 lutego 2010 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 19 grudnia 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w pkt 1 w części dotyczącej prawa
do emerytury od dnia 1 marca 2007r. do 10 października 2007r. i
sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 19
grudnia 2008 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w G. z dnia 29 listopada 2007 r. i przyznał D. G. prawo do emerytury
od dnia 1 marca 2007 r. oraz orzekł o kosztach procesu.
W pisemnych motywach wyroku Sąd Apelacyjny stwierdził, że ubezpieczona
spełnia przesłanki prawa do emerytury wskazane w art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, powoływanej dalej
jako ustawa emerytalna), w tym także wymaganie dotyczące 30 letniego okresu
składkowego i nieskładkowego, Zdaniem Sądu, do uznanego przez Zakład
Ubezpieczeń Społecznych okresu – wynoszącego 26 lat, 10 miesięcy i 8 dni -
doliczyć należy okres zatrudnienia od 10 marca 2006 r. do 31 grudnia 2007 r. (1
rok, 9 miesięcy i 21 dni), wynikający z przedłożonego w postępowaniu apelacyjnym
zaświadczenia, a także – wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji - istnieją
podstawy do uzupełnienia brakującego stażu, stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt
3 ustawy emerytalnej, o 1 rok, 4 miesiące i 1 dzień okresu pracy w gospodarstwie
rolnym po ukończeniu 16 roku życia.
Pozwany organ rentowy zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej
przyznania prawa do emerytury w okresie od 1 marca 2007 r. do 10 października
2007 r., zarzucając w pierwszej podstawie skargi kasacyjnej naruszenie art. 29 ust.
1 pkt 1 w związku z art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej – poprzez przyjęcie, że
ubezpieczona na dzień 1 marca 2007 r. spełnia wymaganie 30 letniego okresu
składkowego i nieskładkowego. W drugiej podstawie skarżący powołał zarzut
naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 291 § 1 k.p.c. i „art. 39821
k.p.c.” –
poprzez błędne ustalenie, że ubezpieczona posiada 30 letni okres pracy.
Z tych względów skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego, ewentualnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku i zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji poprzez orzeczenie
co do istoty sprawy oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
3
W uzasadnieniu skargi podniesiono, że Sąd Apelacyjny błędnie przyjął, iż
ubezpieczona legitymuje się na dzień 1 marca 2007 r. 30 letnim okresem
składkowym i nieskładkowym. Nie kwestionując już zaliczenia do tego stażu całego
okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia, organ
rentowy wskazał, że na tę datę okres składkowy i nieskładkowy wynosi 29 lat, 5
miesięcy i 5 dni. Brakuje zatem 6 miesięcy i 25 dni, stąd też doliczeniu podlega
okres od 15 marca 2007 r. (w okresie od 1 marca 2007 r. do 14 marca 2007 r.
istniała przerwa w zgłoszeniu do ubezpieczenia) do 10 października 2007 r.
Skarżący podkreślił, że Sąd Apelacyjny, po pierwsze, błędnie doliczył staż
emerytalny powstały po 1 marca 2007 r. (już po przyznaniu prawa do emerytury),
po drugie, zaliczył okres od 10 marca 2006 r. do 28 lutego 2007 r. podwójnie,
bowiem ten okres został już wcześniej uwzględniony przez organ rentowy.
Co do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. - skarżący stwierdził, że go
powołał nie dlatego, iż kwestionuje zasadę swobodnej oceny dowodów, lecz
dlatego, że Sąd drugiej instancji ocenił ogólny wymiar stażu ubezpieczeniowego w
oderwaniu od ustaleń dokonanych przez organ rentowy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest uzasadniona z uwagi na zarzut zawarty w pierwszej
podstawie, a dotyczący przepisu art. 29 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 129 ust. 1
ustawy emerytalnej. Po pierwsze, istotnie – ustalając uprawnienia do emerytury na
dzień 1 marca 2007 r. - Sąd Apelacyjny uwzględnił okres składkowy i nieskładkowy
powstały po tej dacie. Po drugie, nie dokonał ustaleń w zakresie całego
wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego. Przeprowadził natomiast
operację polegającą na doliczeniu wskazanych przez siebie okresów do okresów
uznanych w zaskarżonej decyzji, nie sprawdzając, czy nie zostały one już
uwzględnione przez organ rentowy. Biorąc zatem pod uwagę to, że nie jest możliwe
prawidłowe zastosowanie prawa materialnego bez zgodnego z prawem
procesowym ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (por. między innymi
wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2006 r., I PK 164/05, Monitor Prawa Pracy
2006 nr 10, s. 541), uchybienie to mieści się w zarzucie naruszenia prawa
4
materialnego. W takiej sytuacji Sąd Najwyższy rozważa zasadność takiego właśnie
zarzutu, a nie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.
Natomiast naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. nie mieści się we wskazanych w
przepisie art. 3983
§ 1 k.p.c. podstawach kasacyjnych. Zgodnie bowiem z § 3 tego
przepisu podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia
faktów lub oceny dowodów (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z
dnia 23 września 2005 r., III CSK 13/05, OSNC 2006r. nr 4, poz. 76). Art. 3983
§ 3
k.p.c. wprawdzie nie wskazuje expressis verbis konkretnych przepisów, których
naruszenie, w związku z ustalaniem faktów i przeprowadzaniem oceny dowodów,
nie może być przedmiotem zarzutów wypełniających drugą podstawę kasacyjną,
nie ulega jednak wątpliwości, że obejmuje on art. 233 k.p.c. Wszakże ten właśnie
przepis określa kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2006r. V CSK 11/06 LEX nr 230204). Ustrojową
funkcją Sądu Najwyższego jest sprawowanie nadzoru judykacyjnego, w tym
zapewnianie jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych. Z tego punktu
widzenia każdy zarzut skargi kasacyjnej, który ma na celu polemikę z ustaleniami
faktycznymi sądu drugiej instancji, chociażby pod pozorem błędnej wykładni lub
niewłaściwego zastosowania określonych przepisów prawa materialnego, z uwagi
na jego sprzeczność z art. 3983
§ 3 k.p.c. jest a limine niedopuszczalny (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2007 r. V CSK 364/06, LEX nr 238975). Dla
porządku też należy wskazać, że powoływany w tym zarzucie przepis art. 39821
k.p.c. dotyczy postępowania przed Sądem Najwyższym, zatem nie mógł on zostać
naruszony przez Sąd drugiej instancji.
Z uwagi na niedostatecznie ustaloną podstawę faktyczną wyroku i to, że Sąd
Najwyższy, będąc związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę
zaskarżonego orzeczenia. (art. 39813
§ 2 in fine k.p.c.), nie jest władny do
dokonywania samodzielnych ustaleń w tym zakresie, wyrok w zaskarżonej części
podlega uchyleniu.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy, na mocy art. 39815
§ 1 k.p.c.
orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto po
myśli art. 108 § 2 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c.
5