Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II BP 2/10
POSTANOWIENIE
Dnia 1 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa G. B.
przeciwko Szpitalowi Klinicznemu […]
o wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 1 czerwca 2010 r.,
skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powódki
od wyroku Sądu Okręgowego w P.
z dnia 17 lipca 2009 r.,
odmawia przyjęcia skargi do rozpoznania, nie obciążając
skarżącej kosztami postępowania skargowego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w P. Wydział VI Pracy wyrokiem z dnia 17 lipca 2009 r. po
rozpoznaniu apelacji obu stron od wyroku Sądu Rejonowego w P. Wydział V Pracy
z dnia 6 kwietnia 2009 r. uwzględniającego częściowo roszczenie powódki G. B. i
zasądzającego na jej rzecz kwotę 2.597,71 zł wraz z odsetkami od dnia 17 stycznia
2001 r. tytułem wyrównania wynagrodzenia i dodatków za pracę w godzinach
nadliczbowych, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że punkcie 1 zasądził od
pozwanego Szpitala […] na rzecz powódki w miejsce kwoty 2.597,71 zł kwotę
1.877,81 zł z odsetkami ustawowymi od 18 stycznia 2000 r., oddalając powództwo
w pozostałej części, a w punkcie 4 w ten sposób, że zasądził od powódki na rzecz
pozwanego kwotę 1.224 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt
2
I wyroku), oddali apelację w pozostałej części (punkt II wyroku), obciążył powódkę
kosztami postępowania, zasądzając od niej na rzecz pozwanego 322,50 zł (punkt
III wyroku).
W uzasadnieniu Sąd Okręgowy stwierdził, że apelacja powódki okazała się
w przeważającej części niezasadna. Zdaniem Sądu, prawdziwość i rzetelność
ewidencji czasu pracy powódki w czasie pełnienia przez nią tzw. dyżurów
lekarskich, nie została przez nią w żaden sposób zakwestionowana. Dlatego nie
można uznać „całego czasu” pobytu powódki na dyżurach za czas efektywnej
pracy, gdyż oznaczałoby to aktywność zawodową powódki na poziomie ok. 32
godzin pracy bez większych przerw na sen czy relaks, co wedle zasad
doświadczenia życiowego nie jest realne. Sąd Okręgowy podzielił wyłącznie zarzut
apelacji powódki, że pierwszym dniem opóźnienia w spełnieniu należnych jej
świadczeń był dzień po doręczeniu pozwu, tj. 18 stycznia 2000 r. i w tym zakresie
zreformował wyrok Sądu pierwszej instancji.
Natomiast apelację strony pozwanej Sąd Okręgowy uznał za zasadną. W
rozpoznawanej sprawie miało miejsce przedawnienie roszczeń powódki za okres
od 1 czerwca do 31 października 1996 r., a powódka nie wykazała żadnych
okoliczności uzasadniających twierdzenie, że pozwany podnosząc zarzut
przedawnienia naruszył zasady współżycia społecznego (art. 8 k.p.). Ponadto Sąd
pierwszej instancji niezasadnie zniósł między stronami koszty postępowania. Mając
na uwadze, że roszczenie powódki zostało uwzględnione w 30% (zasądzono
1.877,81 zł z żądanych 12.000 zł), Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.
w związku z art. 99 k.p.c. w związku z art. 100 k.p.c. zasądził od niej na rzecz
pozwanego kwotę 1.224 zł.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia Sądu drugiej instancji powódka zarzuciła „rażące naruszenie”: 1/ art. 6
k.c. związku z art. 300 k.p. w związku z art. 94 pkt 5 i 9a k.p i art. 149 k.p. w
związku z art. 128 k.p. przez błędną wykładnię i uznanie, że nie było podstaw do
przyjęcia, iż w sprawach o wynagrodzenie za nadgodziny to na pracodawcy
nieprowadzącym ewidencji czasu pracy spoczywa ciężar udowodnienia, iż
pracownik nie pracował w nadgodzinach, a zatem na skarżącej nie ciążył
obowiązek wykazania, iż cały czas dyżurów był czasem efektywnej pracy; 2/ art. 8
3
k.p. w związku z art. 300 k.p. w związku z art. 291 i 292 k.p. wskutek uznania, że
skorzystanie przez pozwanego z zarzutu przedawnienia nie stanowiło nadużycia
prawa w sposób sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa
lub zasadami współżycia społecznego, 3/ art. 7 Konstytucji RP przez błędne
zastosowanie przepisów prawa materialnego oraz procesowego, „polegające na
błędnej wykładni art. 6 k.c. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z art. 94 pkt 5 i 9a k.p. oraz
art. 149 k.p. w zw. z art. 128 k.p., a także art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 382 k.p.c.,
oraz art. 232 i 233 § 1 k.p.c. oraz art. 8 k.p. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z art. 291 i
292 k.p.”, 4/ art. 9 w związku z art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji RP przez
niezastosowanie zasady przestrzegania wiążącego Rzeczpospolitą Polskę prawa
międzynarodowego, w tym dotychczasowego dorobku Wspólnoty Europejskiej
wskutek błędnego przyjęcia, że zobowiązanie do przestrzegania całego
dotychczasowego dorobku Wspólnoty nie ma zastosowania do stanów faktycznych
powstałych przed wejściem Polski do Unii Europejskiej, 5/ art. 32 Konstytucji RP
przez przyznanie szerszych uprawnień procesowych stronie pozwanej niż stronie
powodowej, mimo wyraźnego nakazu równego traktowania stron procesowych, 6/
art. 24 i art. 66 § 1 Konstytucji RP przez pozbawienie skarżącej wyrównania
wynagrodzenia oraz dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych za pracę
świadczoną w okresie od dnia 1 czerwca 1996 r. do dnia 30 listopada 1999 r., 7/
art. 316 § 1 k.p.c. w związku z art. 382 k.p.c., które nakazują, aby sąd wydający
wyrok brał za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, 8/ art.
233 § 1 k.p.c. przez całkowicie dowolną interpretację przedstawionych środków
dowodowych oraz nadanie mocy dowodowej twierdzeniem niedostatecznie
udowodnionym, 9/ art. 232 k.p.c. przez niezasadne uznanie za udowodnione
twierdzenia pozwanego, że skarżąca świadczyła efektywnie pracę przez 60%
czasu i nieprawidłowe uznanie, że to na niej spoczywał obowiązek wykazania,
przez jaką część czasu pozostawania na dyżurach efektywnie świadczyła pracę.
Skarżąca wskazała, że zaskarżone orzeczenie pozbawia ją „możliwości
uzyskania wyrównania wynagrodzenia oraz dodatków za pracę w godzinach
nadliczbowych, świadczoną w okresie od dnia 1 czerwca 1996 r. do dnia 30
listopada 1999 r.” i „spowodowało znaczny uszczerbek w majątku powódki”.
Skarżąca nie jest „w stanie na innej drodze dochodzić odszkodowania wywołanego
4
na skutek niesłusznego - bo niezgodnego z prawem - orzeczenia Sądu II instancji.
Wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie jest
możliwe. Zgodnie z art. 4241
§ 2 k.p.c. skarga o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia, przysługuje również w przypadkach, gdy
niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku
prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, mimo iż
strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych. W niniejszym
przypadku faktem bezspornym jest, iż prawa i wolności powódki zostały naruszone
w sposób bezpośredni oraz rażący”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądu
jako nadzwyczajny środek zaskarżenia może być uwzględniona tylko wówczas, gdy
zarzucane naruszenie prawa ma charakter kwalifikowany jako elementarny, a przeto
nie może być traktowana jako środek zmierzający do dochodzenia roszczeń
odszkodowawczych w odniesieniu do każdego wadliwego wyroku (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 9 marca 2006 r., II BP 6/05, OSNP 2007 nr 3-4, poz. 42). W
rozpoznawanej sprawie Sądy zasądziły na rzecz powódki dodatkowo wynagrodzenie
za efektywnie przepracowane godziny dyżuru jak za godziny nadliczbowe, obok
wypłaconego przez pozwanego „normalnego” wynagrodzenia za dyżury medyczne,
które wedle przepisów prawa i orzecznictwa sądowego stanowiło wystarczające
skarżącej zaspokojenie należnych roszczeń za dyżury lekarskie. W tym dodatkowo
zasądzonym zakresie Sądy te uznały, że dodatkowo zasądzone wynagrodzenie za
pracę w godzinach nadliczbowych za efektywnie przepracowane godziny pełnienia
płatnych dyżurów medycznych wymagało wykazania (udowodnienia) przez skarżącą
wykonywania efektywnej pracy, a nie tylko „zwykłego” pełnienia dyżuru. W przeciwnym
razie skarżąca uzyskałaby podwójne („zdublowane”) wynagrodzenie za dyżury
medyczne w postaci wypłaconego jej przez pozwanego „ryczałtowego” wynagrodzenia
za dyżury medyczne, a ponadto, tj. dodatkowo za te same godziny dyżuru
dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, którymi miałaby
być, wedle skarżącej, każda godzina dyżuru medycznego, do czego nie było i nie ma
podstaw prawnych. W szczególności w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 13
marca 2008 r., I PZP 11/07 (OSNP2008 nr 17-18, poz. 247) Sąd Najwyższy uznał, że
5
lekarzowi pełniącemu dyżury medyczne przysługuje jedynie ryczałtowe
wynagrodzenie z tytułu pełnienia dyżurów, bez prawa do dodatkowego
wynagrodzenia nawet w razie nieudzielenia przez pracodawcę odpowiednich
okresów nieprzerwanego odpoczynku, co nie wyłącza możliwości dochodzenia
roszczeń o odszkodowanie lub zadośćuczynienie na zasadach ogólnych Kodeksu
cywilnego. W tego typu „ogólnych” możliwościach dochodzenia roszczeń za dyżury
medyczne nie leży dopuszczalność zasądzenia dodatkowego wynagrodzenia za
pracę w godzinach nadliczbowych według przepisów Kodeksu pracy. W motywach
tej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że takie stanowisko jest zgodne z
orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, z którego wynika
obowiązek zagwarantowania ustawowych norm dobowego i tygodniowego
pracowniczego odpoczynku, a nie prawa do dodatkowej rekompensaty w postaci
wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, obok ryczałtowego
wynagrodzenia za dyżury medyczne w ustawowej wysokości, bo takie rozwiązanie
podważałoby ochronę prawa do pracowniczego odpoczynku.
W takich okolicznościach sprawy uwzględnienie zarzutu przedawnienia
spornych roszczeń o dodatkowe wynagrodzenie za pracę, jak i zasądzenie części
kosztów procesu w sytuacji, gdy brak zgody pozwanego na częściowe cofnięcie
pozwu wymagałby oddalenia powództwa, w żadnym razie nie były dotknięte
kwalifikowanymi wadami zaskarżonego orzeczenia.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji na
podstawie art. 4249
k.p.c.