Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 29/11
POSTANOWIENIE
Dnia 17 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
SSA Jolanta Frańczak (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania E. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o świadczenie rehabilitacyjne w związku z wypadkiem przy pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 października 2011 r.,
zażalenia ubezpieczonej na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ł.
z dnia 25 maja 2011 r.
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 26 sierpnia 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
przyznał ubezpieczonej E. S. świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia
chorobowego na okres od 10 września 2010 r. do 7 stycznia 2011 r. i odmówił
jednocześnie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia
wypadkowego.
Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 10
listopada 2010 r. oddalił odwołanie ubezpieczonej.
2
Ubezpieczona zaskarżyła wyrok apelacją i wskazała, że wartość przedmiotu
zaskarżenia stanowi kwotę 18.630 zł.
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. wyrokiem z
dnia 19 stycznia 2011 r. oddalił apelację. Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik
organu rentowego podniósł, że wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi kwotę
1.308,60 zł, ponieważ stanowi ją różnica między kwotą wypłaconego ubezpieczonej
świadczenia rehabilitacyjnego a kwotą świadczenia rehabilitacyjnego należnego z
ubezpieczenia wypadkowego.
W ustawowym terminie wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył skargą
kasacyjną pełnomocnik ubezpieczonej, podając w skardze, że wartość przedmiotu
zaskarżenia stanowi kwotę 18.630 zł. Wezwany przez Sąd drugiej instancji do
podania sposobu wyliczenia wartości przedmiotu zaskarżenia, pełnomocnik
ubezpieczonej wyjaśnił, że wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi kwota należna
ubezpieczonej tytułem odszkodowania za procentowy uszczerbek na zdrowiu
spowodowany wypadkiem przy pracy, który zdaniem ubezpieczonej wynosi 30%.
Za jeden procent uszczerbku na zdrowiu aktualna stawka została ustalona w
wysokości 621 zł, co łącznie daje kwotę 18.630 zł., wskazaną jako wartość
przedmiotu zaskarżenia w apelacji przez ubezpieczoną. Kwota świadczenia
rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego wyniosłaby kwotę 9.518,40 zł.
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z
dnia 25 maja 2011 r. odrzucił skargę kasacyjną ubezpieczonej od wyroku tego
Sądu z dnia 19 stycznia 2011 r. Sąd drugiej instancji w pierwszej kolejności
podniósł, że zgodnie z treścią art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna w sprawach z
zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest niedopuszczalna w sprawach
o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż
10.000 zł. Niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia skarga kasacyjna
przysługuje jedynie w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty
oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Sąd drugiej instancji
wskazał, że w niniejszej sprawie wartość przedmiotu zaskarżenia podana przez
ubezpieczoną jest błędna, ponieważ nie odnosi się do przedmiotu sporu, który
wynika z zaskarżonej decyzji organu rentowego. Decyzja organu rentowego
rozstrzygała kwestię prawa do świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia
3
chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego.
Ubezpieczona zaskarżyła decyzję co do odmowy przyznania jej świadczenia
rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego, nie kwestionując okresu, na który
zostało przyznane świadczenie rehabilitacyjne. W tej sytuacji przedmiotem sporu
było prawo do świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego za
okres od 10 września 2010 r. do 7 stycznia 2011 r. i nie było właściwe odwoływanie
się do należnego, zdaniem ubezpieczonej, jednorazowego odszkodowania za
procentowy uszczerbek na zdrowiu. Sąd drugiej instancji uwypuklił, że takie
stanowisko wynika z przyjętego orzecznictwa (por. postanowienie Sądu
Najwyższego: z dnia 11 maja 2001 r., II UZ 25/01, PPiPS 2003 nr 1, poz. 75; z
dnia 22 stycznia 2002 r., II UKN 759/00, LEX nr 558320; z dnia 24 maja 2005 r., I
UZ 7/05, OSNP 2006 nr 7-8, poz. 123; z dnia 10 czerwca 2005 r., II UZ 37/05,
OSNP 2006 nr 1-2, poz. 31), w świetle którego wartość przedmiotu sporu i
pochodna od niego wartość przedmiotu zaskarżenia zależy od dochodzonego w
sprawie roszczenia.
Odnosząc powyższe uwagi do rozpoznawanej sprawy, Sąd, drugiej instancji
uznał, że wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi kwotę 9518,40 zł, ponieważ tyle
wynosiłoby świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego. Ponadto
podkreślił, że Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 lutego 2009 r., II UK 23/08
(LEX nr 736741) stwierdził, że sąd drugiej instancji nie może bezkrytycznie
przyjmować dowolnych twierdzeń o wartości przedmiotu zaskarżenia i powinien
wezwać stronę do uzupełnienia skargi kasacyjnej przez skonkretyzowanie tej
wartości, a dopiero następnie ocenić ją z punktu widzenia jej dopuszczalności. Sąd
Okręgowy wskazał, że podobne stanowisko zostało wyrażone przez Sąd
Najwyższy w postanowieniach: z dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ 24/98 (OSNAPiUS
1999 nr 8, poz. 291); z dnia 18 października 2000 r., II UZ 124/00 (OSNAPiUS
2002 nr 12, poz. 294); z dnia 25 października 2001 r., I PZ 78/01 (OSNP 2003 nr
20, poz. 491); z dnia 27 lutego 2002 r., I PKN 305/01, (OSNP 2004 nr 4, poz. 65).
Z powyższych względów Sąd Okręgowy, po sprawdzeniu z urzędu wartości
przedmiotu zaskarżenia, odrzucił skargę kasacyjną jako niedopuszczalną na
zasadzie art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1 k.p.c.
4
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł w imieniu ubezpieczonej jej
pełnomocnik i zarzucił uchybienia procesowe, polegające na naruszeniu art. 26
k.p.c. poprzez zignorowanie treści tego przepisu oraz sprzeczność istotnych
ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że
wskazana przez ubezpieczoną w uzupełnieniu apelacji kwota 18.630 zł nie odnosi
się do wartości przedmiotu sporu. Wskazując na powyższe zarzuty pełnomocnik
ubezpieczonej domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia. W
uzasadnieniu zażalenia podniesione zostało, że ubezpieczona podała wartość
przedmiotu zaskarżenia zgodnie z pouczeniem Sądu pierwszej instancji, iż wartość
przedmiotu zaskarżenia powinna określić w oparciu o wysokość uszczerbku na
zdrowiu doznanego w wyniku wypadku przy pracy. Dopiero na etapie skargi
kasacyjnej Sąd drugiej instancji zaczął ponownie badać wartość przedmiotu
zaskarżenia, co jest niezgodne z treścią art. 26 k.p.c. Skoro ubezpieczona wyceniła
doznany uszczerbek na zdrowiu na 30%, a wystąpienie wypadku przy pracy
immanentnie związane jest z roszczeniem o przyznanie świadczenia
rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego, to wartość przedmiotu
zaskarżenia została podana w sposób prawidłowy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest nieuzasadnione. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu
Najwyższego oznaczenie w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia podlega w
uzasadnionych przypadkach sprawdzeniu przez sąd na podstawie art. 25 § 1 k.p.c.
w związku z art. 368 § 2 k.p.c. Również sąd, do którego wniesiono skargę
kasacyjną jest zobowiązany do kontroli jej dopuszczalności, w związku z czym
może z urzędu sprawdzić podaną wartość przedmiotu zaskarżenia. Wartość
przedmiotu zaskarżenia określona przez wnoszącego skargę kasacyjną z
naruszeniem reguł wynikających z art. 19-24 k.p.c. nie jest wiążąca dla oceny
dopuszczalności skargi i podlega sprawdzeniu, zarówno przez sąd drugiej instancji,
jak i przez Sąd Najwyższy (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 6
czerwca 1997 r., II CKN 47/97, OSNC 1997 nr 11, poz. 180; z dnia 2 kwietnia 1998
r., II UZ 24/98, OSNAPiUS 1999 nr 8, poz. 291; z dnia 27 lutego 2002 r., I PKN
5
305/01, OSNP 2004 nr 4, poz. 65; z dnia 6 kwietnia 2007 r. II PZ 12/07, OSNP
2008 nr 11-12, poz. 169 ; z dnia 29 listopada 2010 r., II PZ 36/10, LEX nr 687032; z
dnia 2 lutego 2011 r., II CZ 197/10, LEX nr 738550). Badanie wartości przedmiotu
zaskarżenia podanej w skardze kasacyjnej ma na celu sprawdzenie, czy skarga
kasacyjna jest dopuszczalna ze względu na minimalną wartość zaskarżenia
wymaganą od skargi kasacyjnej według art. 3982
§ 1 k.p.c. Badanie w tym zakresie
nie może być utożsamiane ze sprawdzeniem wartości przedmiotu sporu (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1997 r., III CKN 71/97,
Wokanda 1997 nr 7, poz.4 oraz z dnia 15 stycznia 1998 r., I CZ 19/97, niepubl.).
Wbrew odmiennemu przekonaniu pełnomocnika ubezpieczonej do takiej
kontroli był więc uprawniony i zobowiązany Sąd drugiej instancji, decydujący o
nadaniu biegu skardze kasacyjnej, albowiem przepis art. 3982
k.p.c. ma charakter
bezwzględny i wyklucza dowolność stron przy oznaczeniu wartości przedmiotu
zaskarżenia tylko w celu uzyskania dostępu do kontroli Sądu Najwyższego (por.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 1997 r., I CKN 46/97, OSNC 1997 z.
11, poz. 180; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2000 r., II
UZ 124/00, OSNAPiUS 2002 nr 12, poz. 294).
Godzi się w tym miejscu zauważyć, że przepis art. 476 § 2 i 3 k.p.c. wyjaśnia
ustawowe pojęcia spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, stanowiąc w § 2 pkt
4, iż należą do nich między innymi sprawy, w których wniesiono odwołanie od
decyzji organów rentowych, dotyczących innych świadczeń w sprawach należących
do właściwości Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zakres rozpoznania i
orzeczenia (przedmiot sporu) w tych sprawach wyznaczony jest zatem w pierwszej
kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu
ubezpieczeń społecznych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja
1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 601), a w drugim rzędzie
przedmiotem postępowania sądowego, określonego zakresem odwołania od
decyzji organu rentowego do sądu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11
kwietnia 2006 r., II UZ 1/06, niepubl.). Oznacza to, że roszczenie niebędące
przedmiotem decyzji organu rentowego oraz rozpoznania sądu nie może podlegać
uwzględnieniu przy ocenie dopuszczalności skargi kasacyjnej ani stanowić
podstawy określenia wartości przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną (por.
6
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2001 r., II UZ 25/01, niepubl.
oraz z dnia 8 lutego 2002 r., II UKN 45/01, OSNP 2003 nr 22, poz. 553).
Poza sporem pozostaje, że przedmiotem decyzji organu rentowego było
przyznanie skarżącej świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego
na okres od 10 września 2010 r. do 7 stycznia 2011 r. i odmowa przyznania prawa
do świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego, a przedmiotem
sporu na etapie postępowania sądowego wynikającego z odwołania skarżącej od
decyzji organu rentowego z dnia 26 sierpnia 2010 r., przyznanie świadczenia
rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego. W tej sytuacji niniejsza sprawa
jest sprawą o świadczenie, w której dopuszczalność skargi kasacyjnej zależy od
wartości przedmiotu zaskarżenia, a ta, jak trafnie ustalił Sąd drugiej instancji,
wynosi kwotę 9.518,40 zł, ponieważ zaskarżona decyzja nie obejmuje prawa do
odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu spowodowany wypadkiem przy pracy i
takiego żądania nie zgłosiła skarżąca w odwołaniu od decyzji organu rentowego.
W konsekwencji prawidłowo uznał Sąd drugiej instancji, że skarga kasacyjna
podlegała odrzuceniu, ponieważ zgodnie z treścią art. 3982
§ 1 k.p.c. skarga
kasacyjna w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest
niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu
zaskarżenia jest niższa niż 10.000 zł. Oceny tej nie zmienia twierdzenie
pełnomocnika skarżącej, że wystąpienie wypadku przy pracy jest immanentnie
związane z dochodzonym świadczeniem, ponieważ świadczenie rehabilitacyjne z
ubezpieczenia wypadkowego przysługuje wyłącznie w razie zaistnienia wypadku
przy pracy. Z rozważań dokonanych powyżej jednoznacznie wynika, że w sprawie,
w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, przedmiot sporu nie
może wykraczać poza treść tej decyzji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia
2009 r., III UK 44/09, OSNP nr 13-14, poz. 188, postanowienie z dnia 13
października 2009 r., II UK 234/08, LEX 553692).
Z tych względów zażalenie jako bezzasadne podlegało oddaleniu na
podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.