Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WA 11/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Błuś (przewodniczący)
SSN Marian Buliński
SSN Marek Pietruszyński (sprawozdawca)
Protokolant : Marcin Szlaga
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Tadeusza Cieśli
w sprawie płk. rez. P. B. oskarżonego z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. i
innych, po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2014 r.,
apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Wojskowego Sądu
Okręgowego w P. z dnia 11 grudnia 2013 r.
I. zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając apelację jako
oczywiście bezzasadną,
II. obciąża skazanego kosztami sądowymi postępowania
odwoławczego, w tym opłatą w wysokości 580 zł.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w P. płk rez. P. B. został uznany
za winnego tego, że 1) w dniu 11 września 2001 r. w S., będąc dowódcą Jednostki
Wojskowej Nr […], działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził
Jednostkę Wojskową […] do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób,
że posługując się jako autentyczną podrobioną fakturą VAT nr 12/08/01 z dnia 3
sierpnia 2001 r. na zakup towarów w postaci: 2,53 m³ tarcicy 32-63nm kl. III za
kwotę 2013,69 zł, 15 sztuk papy w/k asfaltowej za kwotę 715,83 zł oraz 2 rolek
drutu kolczastego za kwotę 98,69 zł, rzekomo wystawioną przez w rzeczywistości
nieistniejące „Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe D. […]”, którą zatwierdził do
wypłaty gotówkowej na kwotę łącznie 2828,21 zł, pomimo że nie odzwierciedlała
żadnego rzeczywistego zakupu dokonanego przez Jednostkę Wojskową Nr […], po
czym wprowadził w błąd co do autentyczności tej faktury VAT głównego
księgowego jednostki ppłk J. S., który zatwierdził tę fakturę pod względem
merytorycznym i formalno-rachunkowym oraz kasjerkę tej jednostki C. R., która
dokonała wypłaty gotówki na podstawie tej faktury i pobrał z kasy jednostki kwotę
2828,21 zł, tj. przestępstwa określonego w art. 286§1 k.k. w zb. z art. 270§1 k.k., 2)
w dniu 18 października 2001 r. w S., będąc dowódcą Jednostki Wojskowej Nr […],
działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził macierzystą
Jednostkę Wojskową do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że
posługując się jako autentyczną podrobioną fakturą VAT nr 41/10/01 z dnia 15
października 2001 r. na zakup towaru w postaci 120 sztuk płyt pilśniowych 1,7*za
kwotę 3045,12 zł rzekomo wystawioną przez w rzeczywistości nieistniejące
„Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe D. […]”, która zatwierdził do wypłaty
gotówkowej na kwotę 3045,12 zł, pomimo że nie odzwierciedlała żadnego zakupu
dokonanego przez Jednostkę Wojskową Nr […], polecił podległemu sobie
służbowo żołnierzowi - mjr A. B., wprowadzając go w błąd co do jej autentyczności,
doprowadzenie do opłacenia tej faktury w ten sposób, iż wskazany oficer stwierdził
poprawność tej faktury pod względem merytorycznym i w zakresie przepisów o
zamówieniach publicznych, a następnie przez wprowadzenie w błąd co do
autentyczności tej faktury referenta pionu głównego księgowego jednostki B. G. i
kasjerki K. R. uzyskał dla siebie wypłatę z kasy jednostki kwoty 3 045,12 zł, po
czym przekazał ją w całości P. B., tj. popełnienia przestępstwa określonego w art.
3
18§1 k.k. w zw. z art. 286§1 k.k. w zb. z art. 270§1 k.k. Za popełnienie tych
przestępstw oskarżony płk rez. P. B. został skazany odpowiednio na karę 6
miesięcy pozbawienia wolności i 20 stawek dziennych grzywny po 50 zł każda, karę
roku pozbawienia wolności i 25 stawek dziennych grzywny po 50 zł każda. W
miejsc kar jednostkowych wymierzono karę łączna roku pozbawienia wolności i 40
stawek dziennych po 50 zł każda. Wykonanie kary pozbawienia wolności
warunkowo zawieszono na okres próby 2 lat. Zobowiązano także oskarżonego do
naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem opisanym w pkt 1 wyroku przez
zapłacenie kwoty 2 828,21 zł na rzecz następcy prawnego pokrzywdzonego.
Od tego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego. W apelacji zarzucił
błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegający na
wyrażeniu poglądu, że ujawnione dowody i ustalone fakty są wystarczające do
uznania jako udowodnionego faktu popełnienia przez oskarżonego zarzucanych mu
czynów, jakkolwiek dowody i okoliczności ocenione we wzajemnym ze sobą
powiazaniu prowadzą do przeciwnego wniosku. W konkluzji wniósł o zmianę
zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od postawionych mu
zarzutów, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej
instancji do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu apelacji podniósł, że w tej sprawie nie została wyjaśniona
strona motywacyjna działania oskarżonego. Zdaniem skarżącego nie ustalono
odpowiedzi na pytanie z jakich przyczyn płk B., ppłk S., mjr B. i mjr K. obciążają płk.
C. W przekonaniu skarżącego w sprawie nie ustalono żadnych powodów, dla
których mieliby to czynić. W tej sytuacji przyjęcie wyjaśnień oskarżonego i zeznań
wskazanych świadków powinno prowadzić do radyklanej zmiany zakresu
odpowiedzialności oskarżonego. Nie ma też dowodów, że oskarżony wiedział o
sfałszowaniu faktur.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Dogłębna analiza treści uzasadnienia Sądu pierwszej instancji prowadzi do
wniosku, że w rzeczywistości Sąd uznał, iż inicjatywa podjęcia działań finansowo-
rachunkowych związanych z rzekomym zakupem dla jednostki wojskowej
4
dowodzonej przez oskarżonego materiałów budowlanych wyszła nie od
oskarżonego, ale od jego przełożonego. W ustaleniach przyjęto, że materiały
budowlane wyszczególnione na fakturach nie miały trafić i de facto do magazynów
tej jednostki wojskowej nie trafiły i oskarżony miał tego świadomość. Z drugiej
strony wywody Sądu co do zasadności oczekiwania oskarżonego na zwrot tych
materiałów od jego przełożonego płk. P. C. przekonują, że to właśnie od niego
musiała wyjść inicjatywa działań dotyczących uzyskania pieniędzy na ich zakup. To
stwierdzenie wspierają okoliczności dotyczące wdrożenia przez oskarżonego
szybkiej ścieżki zatwierdzenia i rozliczenia faktur. Charakterystyka strony
motywacyjnej działań podjętych przez oskarżonego jest więc dla niego korzystna.
Działanie oskarżonego na prośbę przełożonego zostało więc ustalone. Ustalona
została zatem rola oskarżonego w tych zdarzeniach oraz, co już wskazano
świadomość tego, że faktury nie odzwierciedlały żadnego rzeczywistego zakupu
materiałów budowlanych na rzecz jednostki wojskowej, którą dowodził. W końcu
należało wskazać, że Sąd pierwszej instancji wykazał jaki był zakres fałszerstwa
faktur i jak kształtowała się świadomość oskarżonego w tym zakresie, której
oskarżony nie zaprzeczał. W wyroku nie przyjęto, że miał świadomość tego, że
faktury zostały w całości sfałszowane, a więc również w zakresie nieistnienia firmy
w imieniu, której zostały wystawione. Wszystkie te okoliczności ujęte zostały w
treści rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji. Opisy przypisanych oskarżonemu
czynów nie wymagały zawarcia w nich stwierdzeń o działaniu oskarżonego na
prośbę przełożonego i brak tych stwierdzeń nie mógł wpłynąć na treść
rozstrzygnięcia. Odnośnie do przyjęcia ustalenia o działaniu oskarżonego w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej trzeba mieć na uwadze treść art. 115 § 4 k.k.
określającego, że korzyść majątkowa to korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo
innego. W kontekście tego stwierdzenia podnieść należało, że w sprawie nie ma
rozstrzygającego ustalenia o przyjęciu przez oskarżonego korzyści dla siebie. Z
tych też powodów, uznając brak podstaw do kwestionowania ustalonego zakresu
odpowiedzialności oskarżonego, co skutkować musiało odrzuceniem wniosku o
uniewinnienie oskarżonego, należało uznać apelację za oczywiście bezzasadną.
5
Wobec zakresu apelacji i jej wniosku końcowego należało odnieść się też do
wysokości kar orzeczonych wobec oskarżonego.
Zdaniem Sądu Najwyższego kary te, biorąc pod uwagę ustawowe
zagrożenia za przypisane oskarżonemu przestępstwa, w nieznacznym stopniu
odbiegają od dolnych granic tego zagrożenia, wobec czego nie mogą być uznane
za rażąco niewspółmierne do stopnia społecznej szkodliwości tych czynów,
prawidłowo rozważonego przez Sąd pierwszej instancji. Kary wymierzone
oskarżonemu, złagodzone w pewnym zakresie w stosunku do kar orzeczonych w
pierwszym wyroku, wypełniają przesłanki określone w art. 53 § 1 i 2 k.k. i kształtują
właściwy poziom represji za przestępstwa przypisane oskarżonemu. W tej sytuacji
nawet przyjęcie ustalenia o działaniu na prośbę przełożonego nie mogło zmienić
dokonanej przez Sąd pierwszej instancji oceny co do zakresu szkód w interesie
publicznym i prywatnym spowodowanych działaniem oskarżonego. W końcu
wskazać należało, że nałożony na oskarżonego określony obowiązek w zakresie
naprawienia szkody miał podstawę faktyczno-prawną.
Z tych względów orzeczono jak na wstępie.