Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 16/14
POSTANOWIENIE
Dnia 30 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska
SSA Katarzyna Polańska-Farion (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa L. D.
przeciwko Centrum Medycznemu sp. z o.o. w T., o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 18
sierpnia 2011 r.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 maja 2014 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 19 listopada 2013 r.,
1) oddala zażalenie,
2) oddala wniosek adwokata R. S. o przyznanie kosztów
pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu
zażaleniowym.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powódki od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 5 maja 2011 r., a Sąd Najwyższy
postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2013 r. odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania.
Skarga powódki o wznowienie postępowania złożona w dniu 15 października
2012 r. została odrzucona przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 19
listopada 2013 r. jako spóźniona i nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powódka zarzuciła naruszenie art.
407 § 1 k.p.c. i art. 399 § 1 k.p.c. W konkluzji wniosła o zmianę postanowienia
przez uwzględnienie skargi ewentualnie o uchylenie postanowienia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 407 §1 k.p.c. W myśl
tego przepisu skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym, przy
czym termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie
wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak
należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej
organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Dla biegu terminu do złożenia skargi istotne
znaczenie ma zatem podstawa wznowienia wskazywana przez stronę skarżącą.
W niniejszej sprawie powódka powoływała się na podstawę nieważności,
polegającą na pobawieniu możności działania wskutek naruszenia przepisów
prawa przez sądy obu instancji (art. 401 pkt 2 k.p.c.). Oznacza to, że rozstrzygające
dla biegu terminu z art. 407 § 1 k.p.c. było ustalenie, kiedy o wyroku sądu drugiej
instancji dowiedziała się strona osobiście lub jej pełnomocnik procesowy.
Skoro zarówno skarżąca, jak i jej pełnomocnik byli obecni na rozprawie apelacyjnej,
po której zamknięciu doszło do ogłoszenia wyroku, to brak jest podstaw do
przyjęcia, iż powódka o wyroku uzyskała wiedzę w innym, późniejszym terminie.
Prawidłowe jest zatem stanowisko Sądu Apelacyjnego, że skarga podlegała
odrzuceniu jako złożona z przekroczeniem terminu ustawowego.
3
Nie można również podzielić argumentacji skarżącej o potrzebie oczekiwania
na uprzednie rozstrzygnięcie skargi kasacyjnej. Termin wyznaczony według art.
407 § 1 k.p.c. odnosi się wyłącznie do podstawy wznowienia, a tę wiązać
należało z postępowaniem instancyjnym i uzyskaniem przez powódkę wiedzy
o prawomocnym wyroku. Brak jest przepisów uzależniających wniesienie skargi
o wznowienie od wyczerpania przez stronę dostępnych dla niej innych
środków prawnych zmierzających do wzruszenia prawomocnego rozstrzygnięcia,
jak też nie ma przepisów, które wykluczałyby wniesienie skargi o wznowienie
w przypadku złożenia skargi kasacyjnej i odwrotnie. Każdy z wymienionych
środków przysługuje od prawomocnego rozstrzygnięcia niezależnie, a wybór
z którym z nich wystąpić (lub złożyć każdy z nich) należy do strony.
Za utrwalone w orzecznictwie uznać należy stanowisko, że nie można traktować
wniesienia skargi kasacyjnej w danej sprawie jako okoliczność przerywającą
lub zawieszającą termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w tej
sprawie (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 24 maja 2012 r.,
II CZ 13/12, Lex nr 1243014; z dnia 5 lutego 2010 r., III CZ 67/09, Lex nr 686069;
z dnia 16 czerwca 2009 r., V CZ 24/09, OSNC-ZD 2010, nr 2, poz. 46; z dnia
22 marca 2006 r., III CZ 6/06, Lex nr 196601).
Nie jest wreszcie trafny zarzut naruszenia art. 399 § 1 k.p.c. Przepis ten
dopuszcza wznowienie postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym
wyrokiem i możliwości skorzystania z tego środka w niniejszym postępowaniu Sąd
Apelacyjny co do zasady nie wykluczył. W istocie zresztą uzasadnienie zarzutu
nie odnosi się do treści wskazanego przepisu i kwestionuje odmowę uznania
podanych przez powódkę okoliczności za wyczerpanie podstaw wznowienia -
„w szczególności okoliczności w ramach przesłanki z art. 401 pkt 2 k.p.c.” Do tych
ostatnich zaliczono: nieuwzględnienie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii
innego instytutu naukowo - badawczego, pominięcie dowodu z przesłuchania stron,
niedostateczne wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, uniemożliwienie
zajęcia stanowiska w sprawie, powiadomienie o ostatnim terminie rozprawy
wyłącznie pełnomocnika procesowego.
Przy takim ujęciu zarzutu istotne jest podkreślenie, że skarga o wznowienie
postępowania stanowi nadzwyczajny środek prawny. Wyjątkowy jego charakter
4
wyraża się między innymi w ścisłym określeniu podstaw, na których może się
opierać. Muszą być one wykładane ściśle.
Zgodnie z art. 410 k.p.c., sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie
przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że przesłanka do odrzucenia
skargi o wznowienie postępowania zachodzi nie tylko wtedy, gdy powołana
w niej podstawa wznowienia została sformułowana w sposób nieodpowiadający
ustawie, ale także wówczas, gdy wskazane w skardze okoliczności wprawdzie
dałyby się podciągnąć pod przewidzianą w ustawie podstawę wznowienia,
lecz w rzeczywistości podstawa ta nie występuje (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 14 grudnia 2006 r., I CZ 103/06, z dnia 5 listopada 2010 r.,
I CZ 107/10, z dnia 25 maja 2012 r., I CZ 35/12, z dnia 14 czerwca 2012 r.,
I CZ 44/12, z dnia 16 stycznia 2014 r., IV CZ 105/13, z dnia 28 lutego 2014 r.,
IV CZ 126/13).
Powódka ostatecznie odwołała się do podstawy z art. 401 pkt 2 k.p.c.
Przepis ten zapewnia ochronę stronie, która nie miała zdolności sądowej lub
procesowej, nie była należycie reprezentowana bądź została pozbawiona możności
działania na skutek naruszenia prawa przez sąd lub stronę przeciwną.
Okoliczności przytaczane przez skarżącą z natury rzeczy mogły być rozpatrywane
jedynie w kategoriach przesłanki pozbawiania możności działania. Sąd Najwyższy
wielokrotnie jednak zwracał uwagę, że nie może stanowić podstawy wznowienia
z powodu nieważności oddalenie wniosków dowodowych strony (por. wyroki Sądu
Najwyższego: z 18 października 2001 r., IV CKN 478/00, LEX nr 52795; z dnia
10 lipca 1974 r., II CR 331/74, OSNC 1975, nr 5, poz. 84 czy postanowienia: z dnia
20 maja 1999 r., II UKN 105/99, OSNP 2000, nr 19, poz. 735; z dnia 21 września
2007 r., V CZ 88/07, Lex nr 486003). Kwestia zatem odmowy przeprowadzenia
dowodu z zeznań stron czy dowodu z opinii biegłego, na co wskazywała powódka
w skardze, nie uzasadniała podstawy wznowienia z art. 401 pkt 2 k.p.c.
Przyjmuje się również, że strona zostaje pozbawiona możności działania
tylko wtedy, gdy znalazła się w sytuacji, która uniemożliwiała, a nie tylko utrudniła
lub ograniczyła popieranie przed sądem dochodzonych żądań (por. postanowienie
5
Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2014 r., IV CZ 112/13, Lex nr 1433607).
O nieważności można zatem mówić wówczas, gdy ze względu na uchybienia
formalne (np. niezawiadomienie strony o rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku
albo rozpoznanie sprawy, wbrew przepisom prawa, na posiedzeniu niejawnym
zamiast na rozprawie), strona nie mogła brać i faktycznie nie brała udziału
w sprawie. Taka sytuacja nie występuje, gdy - jak w tej sprawie - o terminach
posiedzenia zawiadamiany jest profesjonalny pełnomocnik strony, który ma
możliwość zgłoszenia twierdzeń faktycznych i wniosków dowodowych oraz
dokonywania niezbędnych czynności procesowych. Można dodać, że jeśli skarżąca
ustanowiła pełnomocnika procesowego, sąd nie był obowiązany powiadamiać
o terminie dodatkowo samej strony (art. 133 § 3 k.p.c.).
Powyższe wskazuje na bezzasadność podstawy wznowienia, o której mowa
w art. 401 pkt 2 k.p.c. Argumenty przytaczane przez powódkę nie uzasadniały
również innych podstaw skargi (art. 401 pkt 1 k.p.c., art. 4011
k.p.c., art. 403 § 1
i § 2 k.p.c.). Ich rozważanie w stanie sprawy było tym samym bezprzedmiotowe.
Mając to na uwadze należało na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalić zażalenie.
Wobec braku oświadczenia wymaganego § 20 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 491), oddaleniu
podlegał wniosek pełnomocnika powoda o przyznanie wynagrodzenia za pomoc
prawną udzieloną powodowi w postępowaniu zażaleniowym.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13