Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 78/14
POSTANOWIENIE
Dnia 26 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska
w sprawie z powództwa Skarbu Państwa Urzędu Skarbowego w N.
przeciwko D. W.
o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 czerwca 2014 r.,
na skutek skargi kasacyjnej pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 3 października 2013 r.,
1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
2) odstępuje od obciążenia pozwanej kosztami postępowania
na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu
Państwa.
2
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie
występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów
prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności
w orzecznictwie sądowym, zachodzi nieważność postępowania lub skarga
kasacyjna jest oczywiście uzasadniona (art. 3989
§ 1 k.p.c.). Obowiązkiem
skarżącego jest sformułowanie i uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania w nawiązaniu do tych przesłanek (art. 3984
§ 2 k.p.c.).
Cel wymagań przewidzianych przez art. 3984
§ 2 k.p.c. może być osiągnięty tylko
wtedy, gdy skarżący powoła i uzasadnieni istnienie przesłanek o charakterze
publicznoprawnym, które będą stanowić podstawę oceny skargi kasacyjnej pod
kątem przyjęcia jej do rozpoznania. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w kwestii
przyjęcia bądź odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania jest
konsekwencją oceny, czy okoliczności powołane przez skarżącego odpowiadają
tym, o jakich jest mowa w art. 3989
§ 1 k.p.c.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania został przez pozwaną
uzasadniony ze wskazaniem na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia
prawnego (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.), sprowadzającego się do potrzeby udzielenia
odpowiedzi na pytanie: czy istnienie zobowiązania podatkowego w rozumieniu art.
21 § 1 Ordynacji podatkowej w stosunku do dłużnika, nieskonkretyzowanego
wydaną w sprawie decyzją podatkową i nieustalonego w wyniku przeprowadzonej
u podatnika kontroli podatkowej stanowi wierzytelność istniejącą w dacie
dokonywania przez małżonka dłużnika zaskarżonej skargą pauliańską czynności?
Zgodnie z ustaloną linią orzecznictwa powołanie się na występowanie
w sprawie istotnego zagadnienia prawnego jako przesłanki przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania wymaga wskazania problemu o charakterze
abstrakcyjnym, nierozstrzygniętego w dotychczasowym orzecznictwie
i wymagającego pogłębionej wykładni (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2
października 2001 r., I PKN 129/01, OSNP 2003, nr 18, poz. 436).
Skarżący powinien to zagadnienie sformułować oraz przedstawić argumentację
3
jurydyczną uzasadniającą tezę o możliwości rozbieżnych ocen prawnych w związku
ze stosowaniem przepisów, na tle których zagadnienie powstało. Zagadnienie to
powinno być nadto „istotne” z uwagi na wagę przedstawionego przez skarżącego
problemu interpretacyjnego dla systemu prawa. Skoro jednak skarga kasacyjna
wnoszona jest w konkretnej sprawie, to zarówno charakter zgłoszonego w niej
roszczenia, jak i ustalony przez sądy meriti stan faktyczny, którym Sąd Najwyższy
byłby związany przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej (art. 3983
§ 3 i art. 39813
§ 2
k.p.c.), musi pozostawać w związku z przedstawionym przez skarżącego
zagadnieniem prawnym i pozwalać na jego rozstrzygnięcie.
Problemy, na potrzebę rozstrzygnięcia których powołała się pozwana nie
mają cech zagadnienia prawnego w znaczeniu podanym wyżej.
Nie ma wątpliwości, że wniesienie i uwzględnienie skargi pauliańskiej
zmierza do ochrony tej wierzytelności, która istniała w dacie dokonania czynności
dłużnika z osobą trzecią, czyniącej niemożliwym zaspokojenie wierzyciela (art. 527
k.c.) albo też wierzytelności przyszłej (art. 530 k.c.). Ma rację skarżąca,
że zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług powstaje z dniem
zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże jego powstanie.
Powstanie zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług musi być
ustalone zgodnie z art. 47 § 3 Ordynacji podatkowej, a termin jego płatności –
zgodnie z art. 19 i art. 99 § 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów
i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.). Wierzytelność
powoda niewątpliwie zatem istniała w dacie dokonania czynności, na podstawie
której doszło do przeniesienia własności nieruchomości, z której powód chce
tę wierzytelność zaspokoić.
Z art. 29 § 2 Ordynacji podatkowej wynika, że w przypadku osób
pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność za zobowiązania
podatkowe obejmuje odrębny majątek podatnika oraz majątek wspólny podatnika
i jego małżonka, przy czym skutki prawne ograniczenia, zniesienia lub ustania
wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań powstałych przed dniem
zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej umownie lub sądownie (tak też Sąd
Najwyższy w wyroku z 27 sierpnia 2008 r., II CSK 130/08, niepubl.). Niewątpliwie
4
zatem skutki umowy z 3 lipca 2006 r. nie odnoszą się do wierzytelności o zapłatę
podatku od towarów i usług powstałej przed ta datą.
W wyroku z 6 czerwca 2003 r., IV CKN 204/01 (OSNC 2004, nr 9, poz. 138),
Sąd Najwyższy wyjaśnił, że powództwo przewidziane w art. 527 k.c. jest
dopuszczalne także wtedy, gdy dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków,
a przedmiot zaskarżonej czynności wchodził do majątku wspólnego dłużnika i jego
małżonka. Odpowiedzialność z majątku wspólnego nie oznacza wprawdzie, że
małżonek dłużnika staje się współdłużnikiem osobistym co do konkretnej
wierzytelności, ale jeśli przepisy prawa przewidują, że odpowiada za jej
zaspokojenie majątkiem wspólnym, to jego czynności powodujące uszczuplenie
tego majątku podlegają zaskarżeniu skargą pauliańską.
Trzeba zatem przyjąć, że problem sformułowany przez skarżącego został
już wyjaśniony w orzecznictwie Sądu Najwyższego, a to uzasadnia odmowę
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z 22 stycznia 2013 r., IV CSK 573/12, niepubl.).
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 3989
§ 1 k.p.c., orzeczono jak
w postanowieniu.
Sąd Najwyższy odstąpił od obciążenia pozwanej kosztami postępowania
kasacyjnego na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
z uwagi na charakter sprawy oraz sytuację osobistą i majątkową skarżącej,
ujawnioną w oświadczeniu majątkowym złożonym na potrzeby postępowania
kasacyjnego oraz wcześniej, w toku postępowania w sprawie (art. 102 k.p.c. w zw.
z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c.).

IV CSK 78/14

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia