Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 26 września 2011 roku powód (...) Państwowe Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od Gminy M. Ł. kwoty 5.519,81 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za niedostarczenie osobom uprawnionym lokalu socjalnego za okres od dnia 1 maja 2009 roku do dnia 31 sierpnia 2011 roku.

*

Wyrokiem z dnia 6 marca 2013 roku Sąd Rejonowy w Łukowie:

1.  oddalił powództwo w całości;

2.  zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód (...) Państwowe Spółka Akcyjna w W. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...).

Prawomocnym wyrokiem z dnia 21 sierpnia 2008 roku, sygn. akt I C 109/08, Sąd Rejonowy w Łukowie orzekł eksmisję z tego lokalu W. Ł., A. Ł., K. Ł. i M. Ł., przyznając jednocześnie tym osobom uprawnienie do uzyskania lokalu socjalnego i wstrzymując wykonanie orzeczenia do czasu złożenia im przez pozwanego Gminę M. Ł. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Pozwany nie przedstawił osobom eksmitowanym oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Powód w pismach z dnia 17 maja 2010 roku i z dnia 19 lipca 2010 informował pozwanego o zaległościach osób zajmujących przedmiotowy lokal i wzywał pozwanego do zapłaty kwot wskazanych w zawiadomieniach o opłatach.

Sąd Rejonowy podkreślił, że powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie wiarygodnych dokumentów i jest on bezsporny.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy podniósł, że pozwany był zobowiązany do zapewnienia osobom eksmitowanym lokalu socjalnego i złożenia im oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Pozwany tego obowiązku nie wykonał i nie doszło do wykonania prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Łukowie w części orzekającej o eksmisji osób zajmujących lokal mieszkalny.

Podstawą odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego Gminy M. Ł. jest przepis art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 roku, Nr 31, poz. 266, ze zm.), zgodnie z którym jednostka samorządu terytorialnego odpowiada za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Odpowiedzialność ta nie jest oparta na zasadzie winy, a wystarczające jest zaistnienie szkody i bezprawność zachowania wyrządzającego szkodę.

Nie ma przy tym znaczenia subiektywne przekonanie osób działających w imieniu gminy o niemożliwości zapewnienia odpowiedniej liczby ofert najmu lokali socjalnych.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego gmina ma obowiązek tworzenia warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych oraz zaspokajać takie potrzeby rodzin o niskich dochodach, a w myśl art. 14 ust. 1 i ust. 2 tej ustawy na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu ciąży obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego osobom eksmitowanych, co do których orzeczono o istnieniu takiego obowiązku.

Odszkodowanie, o którym mowa, obejmuje wynagrodzenie szkody w pełnej wysokości i może także obejmować opłaty związane z korzystaniem z lokalu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2012 roku, sygn. akt III CZP 12/12, OSNC 2012/12/138).

Ciężar udowodnienia szkody spoczywa na podmiocie, który z okoliczności faktycznych wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne. Powinno to nastąpić w oparciu o obiektywne dowody.

Sąd Rejonowy przywołał przepis art. 6 k.c., jak również przepisy art. 231 k.p.c., art. 232 k.p.c., art. 230 k.p.c. i art. 229 k.p.c., wywodząc, że strona powodowa nie udowodniła, że należy się jej żądane odszkodowanie i za jaki okres.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy uzasadnił art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1349, ze zm.).

*

Apelację od tego wyroku wniósł powód (...) Państwowe Spółka Akcyjna w W., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości.

Powód zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1.  nieprawidłowe przyjęcie, że powód nie udowodnił zgodnie z ogólnymi regułami dowodzenia zawartymi w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. w zw. z art. 3 k.p.c., że należy mu się odszkodowanie w kwocie 5.519,81 zł i za jaki okres,

2.  rażące naruszenie istotnych przepisów postępowania mogących mieć wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów poprzez ustalenia sprzeczne z treścią zebranych w sprawie dowodów.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości wraz z kosztami procesu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna prawie w całości.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do wniosku ewentualnego apelacji o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji podlegałby uchyleniu i przekazaniu sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, nierozpoznania istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386 § 2 i § 4 k.p.c.). W sprawie nie zachodziły tego rodzaju okoliczności.

Jeżeli chodzi o ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, to należy je uzupełnić i uściślić następująco:

Przedmiotowy lokal mieszkalny znajduje się w budynku wielomieszkaniowym, w którym powód wynajmuje również inne lokale mieszkalne. Wysokość stawek czynszu najmu określana jest w sposób jednolity dla wszystkich najemców uchwałami zarządu (...) S. A., natomiast wysokość opłat za media jest wyliczana na podstawie rozliczenia należności uiszczanych dostawcom mediów (bezsporne, k. 135v).

Pismem z dnia 6 marca 2009 roku, doręczonym pozwanemu w dniu 10 marca 2009 roku, powód powiadomił pozwanego o treści wyroku eksmisyjnego i o potrzebie zapewnienia lokalu socjalnego osobom eksmitowanym (k. 8 – 10).

W piśmie z dnia 6 maja 2010 roku Gmina M. Ł. wskazała, że osoby eksmitowane znajdują się na liście osób oczekujących, ale spośród 26 takich osób lokale socjalne otrzymały tylko 2 osoby i Gmina nie jest w stanie jednoznacznie określić terminu złożenia oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego (k. 13).

W okresie objętym żądaniem pozwu wysokość czynszu najmu i opłat za media w odniesieniu do przedmiotowego lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej 51 m ² kształtowała się następująco:

a)  za maj 2009 roku stawka czynszu wynosiła 2,71 zł/m ², zaś opłaty: za korzystanie z kanalizacji – 26,59 zł, za wywóz śmieci – 25,60 zł, za zimną wodę – 20,35 zł, przy czym w zawiadomieniu o opłatach powód naliczał czynsz w podwójnej wysokości (5,43 zł/m ²), co łącznie dawało kwotę 349,47 zł,

b)  za okres od czerwca 2009 roku do marca 2010 roku powód naliczał łączną kwotę 368,40 zł, także przyjmując stawkę czynszu w podwójnej wysokości,

c)  za okres od kwietnia 2010 roku do maja 2010 roku powód naliczał łączną kwotę 368,81 zł, także przyjmując stawkę czynszu w podwójnej wysokości (51 m ² x 5,43 zł/m ² = 276,93 zł), zaś pozostałą część tej kwoty stanowiły opłaty za media,

d)  za okres od czerwca 2010 roku do stycznia 2011 roku powód naliczał łączną kwotę 196,24 zł, co związane było z zaprzestaniem naliczania czynszu w podwójnej wysokości stawki i obniżeniem jej wysokości do 2,06 zł/m ² (pozostałą część stanowiły opłaty za media),

e)  za okres od lutego 2011 do sierpnia 2011 roku powód naliczał łączną kwotę 197,66 zł, przy przyjęciu stawki czynszu 2,06 zł/m ² (pozostałą część stanowiły opłaty za media).

Osoby zajmujące przedmiotowy lokal mieszkalny nie uiściły powodowi żadnych kwot.

(k. 21 – 24, 27)

Pisma powoda z dnia 17 maja 2010 roku (k. 17), z dnia 21 czerwca 2010 roku (k. 14) i z dnia 19 lipca 2010 roku (k. 20) jedynie ogólnie podawały wysokość kwot, do zapłaty jakich powód wzywał pozwanego, w szczególności nie wskazywały jednoznacznie, za jaki okres powód domaga się zapłaty i w jaki sposób wyliczył żądaną kwotę odszkodowania.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy uznaje ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego za prawidłowe i przyjmuje je za własne.

Sąd Rejonowy błędnie uznał, że powód nie udowodnił wysokości szkody, a dokładnie – że nie udowodnił wysokości opłat za korzystanie z lokalu, jakie powód mógł i powinien otrzymywać od osób zajmujących lokal, gdyby były jego najemcami, a jakich nie otrzymuje od osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego, co do których wstrzymano wykonanie eksmisji do czasu złożenia im przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Sąd Rejonowy posłużył się przy tym kategorią „dowodów obiektywnych”, nieznaną Kodeksowi postępowania cywilnego. Kodeks postępowania cywilnego co do zasady nie przewiduje ograniczeń w rodzaju dowodów, jakie strona może przedstawić w celu wykazania swoich twierdzeń. Nie jest też wymagane, aby dowody te pochodziły od innej strony niż strona, na której spoczywał ciężar dowodu. Istotne natomiast jest to, czy są to dowody wiarygodne, przy czym Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 § 1 k.p.c.).

Nie jest konieczne, aby wysokość opłat za korzystanie z lokalu, jakich wynajmujący nie otrzymuje od osoby zajmującej lokal mieszkalny, co do której orzeczono jej eksmisję, wstrzymaną do czasu złożenia tej osobie oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego, wykazana została przy pomocy dowodu z opinii biegłego. Dowód taki jest niezbędny wówczas, gdy wymagane są wiadomości specjalne (art. 278 § 1 k.p.c.). W przypadku opłat za korzystanie z lokalu dowód taki może okazać się konieczny w sytuacji, gdy nie istnieje rynek najmu lokali w danej miejscowości bądź jest on znacznie ograniczony, względnie nieruchomość, w której znajduje się lokal mieszkalny, ma specyficzne cechy (położenie, wielkość, wyposażenie, standard itp.).

W niniejszej sprawie widoczne jest, że taka sytuacja nie ma miejsca. Lokal, którego dotyczy sprawa, jest lokalem typowym, znajdującym się w budynku wielomieszkaniowym, w którym powód wynajmuje inne lokale, przy ujednoliconej stawce czynszu najmu i przy opłatach za media będących prostym rozliczeniem pomiędzy najemców należności uiszczonych dostawcom. Powód żąda odszkodowania obejmującego opłaty za korzystanie z lokalu w takiej wysokości, w jakiej uiszczałyby je osoby zajmujące lokal, gdyby stosunek najmu nie wygasł (art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego). Powód nie twierdził też, że na wolnym rynku mógłby ten lokal wynająć za wyższy czynsz niż stosowany do najemców lokali w tym budynku.

Tym samym należało uznać złożone przez powoda zawiadomienia o opłatach (k. 21 – 24) i zestawienie sald (k. 27) za dokumenty w pełni wiarygodne, tym bardziej, że pozwany nie podnosił, że w rzeczywistości podobne lokale mieszkalne są wynajmowane przez powoda za mniejsze kwoty (powód kwestionował zasadę swojej odpowiedzialności, zaś wysokość odszkodowania o tyle, o ile uważał ją za niedookreśloną). Argument pozwanego, że wysokość tych opłat w niniejszej sprawie powinna być wykazana w innych sposób (np. dowodem z opinii biegłego) należy uznać za chybiony. Dodać należy, że wysokość opłat wynikającą z przywołanych wyżej dokumentów należy ocenić w świetle zasad doświadczenia życiowego jako umiarkowaną i w pełni realną, przy czym powód nie wykazał jedynie, że mógłby pobierać czynsz najmu odpowiadający podwójnym stawkom.

Sąd Okręgowy dostrzega, że wśród zawiadomień o opłatach powód nie złożył zawiadomienia za okres od czerwca 2009 roku do marca 2010 roku, jednakże porównując wcześniejsze i późniejsze zawiadomienie o opłatach widoczne jest, że nie uległa zmianie stawka podstawowa czynszu (2,71 zł/m2) i opłaty za media: za korzystanie z kanalizacji – 26,59 zł, za wywóz śmieci – 25,60 zł, za zimną wodę – 20,35 zł. W ocenie Sądu Okręgowego w przypadku odszkodowania za ten okres należało zatem uznać za udowodnioną wysokość opłat będącą sumą należności: 138,21 zł (51 m ² x 2,71 zł/m ²), 26,59 zł, 25,60 zł i 20,35 zł, co daje łącznie kwotę 210,75 zł. Powód nie wykazał natomiast zasadności wyższej kwoty wskazanej w saldzie (368,48 zł).

Dodać też trzeba, że w rzeczywistości powód dochodził kwot niższych od płaconych przez najemców, gdyż wprawdzie za okres maja 2009 roku zażądał kwoty 349,47 zł (obejmującej podwójną stawkę czynszu) zamiast kwoty 210,75 zł (obliczonej w podany wyżej sposób), ale już za okres od czerwca 2009 roku do maja 2010 roku w odszkodowaniu zawarł kwoty 184,24 zł miesięcznie (za okres od czerwca 2009 roku do marca 2010 roku) i 184,40 zł miesięcznie (za okres od kwietnia 2010 roku do maja 2010 roku), które wyliczył dzieląc na pół kwoty z salda za te okresy, podczas gdy z zawiadomień o opłatach wynika, że tylko stawka czynszu była podwajana, natomiast nie dotyczyło to opłat za media. Na skutek takiej operacji powoda w żądanych za ten okres kwotach mieści się jedynie połowa opłat za media, jakie uiszczali najemcy.

Sąd Okręgowy zauważa, że można by mieć wątpliwości co do dokładnego określenia żądania przez powoda, który w pozwie nie wskazał szczegółowo, jak wyliczył żądaną kwotę, jednakże podał kwotę odszkodowania, jakiego dochodzi, przytoczył jego podstawę faktyczną (opłaty za korzystanie z lokalu, jakie uiszczać powinny osoby zajmujące lokal, które mają uprawnienie do lokalu socjalnego, ale gmina im go nie zaoferowała) i okres, za który żąda odszkodowania. W tym stanie rzeczy nie było podstaw do przyjęcia, że doszło do nierozpoznania istoty sporu, tym bardziej, że Sąd Rejonowy przeprowadził w całości wnioskowane przez strony postępowanie dowodowe i wypowiedział się co do materialnej zasadności roszczenia powoda, a jedynie nieprawidłowo ocenił wiarygodność zgromadzonych dowodów.

Oceniając ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy prawidłowo wskazał, że podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej gminy należy upatrywać w art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Przepis ten wiąże odpowiedzialność odszkodowawczą z dwoma przesłankami: bezprawnością działania lub zaniechania podmiotu władzy publicznej oraz ze szkodą, jaka na skutek takiego postępowania powstała. Prawidłowo też Sąd Rejonowy podkreślił, że odpowiedzialność ta nie opiera się na zasadzie winy.

Niewątpliwym jest, że wyrok Sądu Rejonowego w Łukowie z dnia 21 sierpnia 2008 roku, sygn. akt I C 109/08, przyznający osobom eksmitowanym uprawnienia do lokalu socjalnego, był prawomocny w lutym 2009 roku (k. 7 – wskazana data prawomocności orzeczenia). Na Gminie M. Ł. ciążył nałożony tym wyrokiem obowiązek zapewnienia osobom eksmitowanym lokalu socjalnego. Prawomocny wyrok z mocy art. 365 § 1 k.p.c. wiąże organy administracji publicznej, w tym organy gminy. Niewykonanie przez Gminę obowiązku ciążącego na niej z mocy orzeczenia Sądu jest zachowaniem bezprawnym.

Gmina M. Ł. została powiadomiona o treści tego wyroku w marcu 2009 roku, a zatem miała świadomość ciążącego na niej obowiązku. Za wystarczający czas potrzebny gminie na przygotowanie lokalu socjalnego dla osób uprawnionych i złożenie im oferty zawarcia umowy najmu należy uznać okres około miesiąca, gdyż nie można od gminy wymagać, aby lokale socjalne stały puste w oczekiwaniu na ewentualny wyrok eksmisyjny. Nie może przy tym uchylać odpowiedzialności odszkodowawczej gminy to, że nie dysponuje ona odpowiednią ilością lokali socjalnych i z jakich przyczyn, skoro nie odpowiada ona za szkodę na zasadzie winy. Tym samym należy uznać, że Gmina M. Ł. odpowiada za szkodę wyrządzoną powodowi na skutek niedostarczenia osobom uprawnionym lokalu socjalnego w okresie od 1 maja 2009 roku do 31 sierpnia 2011 roku.

Szkodą tą – jak to już wyżej wskazano – są m. in. czynsz i opłaty za media, jakie powód mógłby uzyskać wynajmując ten lokal, co dotyczy także opłat, jakie obowiązane są uiszczać osoby zajmujące lokal, których eksmisję wstrzymano do czasu złożenia im oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Gdyby bowiem nie wstrzymanie eksmisji, powód nie byłby zmuszony do tolerowania pozostawania w lokalu osób bez tytułu prawnego i zapewniania im mediów, pomimo nieuiszczania przez nie żadnych opłat, ale mógłby ten lokal wynająć osobom, które regulowałyby czynsz i opłaty za media.

Szkoda ta pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z bezprawnym zaniechaniem Gminy M. Ł..

W świetle uzupełnionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych należy uznać za udowodnione, że powód mógłby wynajmując przedmiotowy lokal uzyskać z tytułu czynszu i opłat za media łącznie kwotę 5.381,09 zł:

a)  za maj 2009 roku – kwotę 210,75 zł,

b)  za okres od czerwca 2009 do marca 2010 roku – żądaną kwotę 1.842,40 zł (10 miesięcy x 184,24 zł),

c)  za okres od kwietnia do maja 2010 roku – żądaną kwotę 368,80 zł (2 miesiące x 184,40 zł),

d)  za okres od czerwca 2010 roku do stycznia 2011 roku – żądaną kwotę 1.575,52 zł (8 miesięcy x 196,94 zł),

e)  za okres od lutego do sierpnia 2011 roku – żądaną kwotę 1.383,62 zł (7 miesięcy x 197,66 zł).

Żądane przez powoda odszkodowanie jest świadczeniem nie mającym oznaczonego terminu spełnienia, nie wynika to także z właściwości tego zobowiązania, a zatem powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty (art. 455 k.c.). Sąd Okręgowy nie uznał wezwań wystosowanych przez powoda przed procesem, dotyczących tylko części dochodzonej kwoty, za takie skuteczne wezwania do zapłaty. Były one bowiem ogólnikowe, nie podawały dokładnie sposobu wyliczenia odszkodowania i okresu, za który jest ono żądane, co uniemożliwiało pozwanemu ocenę ich zasadności. Wezwaniem takim był natomiast pozew wraz z załączonymi do niego dokumentami, gdyż pozwalał on ocenić zasadność żądania. Pozew został doręczony pozwanemu w dniu 23 lutego 2012 roku, za niezwłoczny termin spełnienia świadczenia należy przyjąć termin 7 dni, a zatem od dnia 2 marca 2012 roku pozwany pozostaje w opóźnieniu i od tej daty na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c. powodowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie.

Powództwo zostało uwzględnione w 97,49 %, toteż na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd Okręgowy przyjął, że skoro powód uległ w nieznacznej części, należy mu się od pozwanego zwrot całości kosztów procesu obejmujących opłatę od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika powoda – radcy prawnego w stawce minimalnej. Powód nie wykazał natomiast, iż uiścił opłatę skarbową od pełnomocnictwa.

Analogicznie, na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. powodowi należy się od pozwanego zwrot kosztów postępowania odwoławczego obejmujących opłatę od apelacji i wynagrodzenie pełnomocnika powoda – radcy prawnego w stawce minimalnej.

Z tych wszystkich względów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.